fizyczna pustynie id 693250 Nieznany

background image

1) Pustynie na obszarach wyżynnych i górskich

(gruzowe, kamieniste)

· Pustynia kamienista - góry

- zależność form od budowy tektonicznej i litologii
- powierzchnia pokryta blokami skalnymi i gruzem skalnym
- strome zbocza ze żlebami
- ostańce
- przed niszczeniem skały chroni często powłoka lakieru pustynnego

· Pustynia żwirowa – wyżyny

- płaskie obszary wyścielone pokrywa drobnych żwirów
- okruchy skalne szlifowane przez wiatr – graniaki
- suche płaskodenne doliny – ostańce

· Pustynia piaszczysta (⅕ ogólnej liczby pustyń)

- zbudowana z wywiewanych ziarenek piasku i pyłu z powierzchni pustyni skalistej i żwirowej
- zróżnicowane formy akumulacji i ripplemarki

2) Pustynie na nizinach

- epizodyczne słone jeziora i bagna (dno zbudowane z osadów mułkowych i ilastych)
-scementowane solami równiny, często białe od wykwitów soli kuchennej i gispu
- po rzadkich deszczach obszary te zmieniają się w trzęsawiska

3) Pustynie kuli ziemskiej

Półkula północna:
4 kontynenty:

- Europa

- Azja (obszary między 15 a 35⁰N)
- Afryka (obszary między 15 a 30⁰N)
- Ameryka Północna (obszary między 22 a 44⁰N)

Półkula południowa:

3 kontynenty:

- Australia (obszary między 20 a 34⁰S)
- Afryka (obszary między 6 a 33⁰S)
- Ameryka Południowa (obszary między 5 a 30⁰S)










background image

AZJA

· Zajmują rozległe obszary zarówno w strefie umiarkowanej jak i tropikalnej i subtropikalnej
· Bardzo zróżnicowane krajobrazowo, ale przeważają pustynie piaszczyste
· Strefa pustynna ciągnie się od wybrzeży mórz Czerwonego i Kaspijskiego do doliny rzeki Huang-ho
· Zajmują obszary o różnej genezie: stare równiny aluwialne (p. piaszczyste), strukturalne równiny

płytowe (p. żwirowo-piaszczyste, gruzowe zgipsowane, rzadziej piaszczyste), masywy górskie
(kamienisto-gruzowe)

· Cechy wspólne dla W i E:

- bardzo suchy, niekorzuystny klimat, niska suma opadów
- brak odpływu
- ubóstwo gatunkowe i ilościowe pokrywy roślinnej
(w obniżeniach roślinność halofityczna (cajdam);
skupienie roślinności wzdłuż dolin rzecznych (lasy galeriowe – tamaryszek; saksauł, trawy,
piołuny));
- specyfika procesów geomorfologicznych i glebotwórczych
- rozwinięte procesy mechanicznego wietrzenia i wywiewania piasków
- istnienie stadium jeziornego w okresie czwartorzędowym (jez. reliktowe)

· Różnice między W a E:

- poziom hipsometryczny (wysokość n.p.m.)
- typ cyrkulacji mas powietrza (część zachodnia: reżim opadowy Atlantyku (zima); część wschodnia
– monsun letni)
- reżim
- ilość opadów atmosferycznych
- wiek utworów powierzchniowych
- skład fauny i flory

v Środkowa (część wschodnia)

· Reżim kontynentalny przez większość okresu postpaleozoicznego
· W obrębie skorupy ziemskiej o strukturze blokowej (Bejszan) występują tu płaskowyże o podłożu

kredowym i młode równiny aluwialne, które w późniejszym czasie były przekształcone przez wiatr
(Takla Makan, Dżunguria, Ałaszan)

· Charakterystyczne są duże i głębokie kotliny śródgórskie (Kaszgarska, Cajdamska,

Południowoałaszańska, Dżungarska) otoczone wysokimi górami faldowymi Tien-szanu, Kunlunu,
Ałtyn-tagu i Nan-szanu;

· Kotlina Kaszgarska:

- Takla Makan

(jedna z największych zwartych pustyń piaszczystych; w cieniu opadowym Tien-szan,

Kunlun i Karakorum; pustynia zimna; barchany 30-150m; na obrzeżach rośnie tamaryszek)

·

- Ałaszan

(piaszczysto-żwirowa typu gobi; barchany so 350m; obszary zasolone; takyry; w

obniżeniach cajdamy, równinna, rozrasta się)

- Wyżyna Ordos

(piaszczysta; 1000m n.p.m. w łuku Huang He)

- Równina Cajdam

(obszary zasolone; wysokogórska równina na wys. 2600m n.p.m.; ilasta i

żwirowo- piaszczysta)

- Kotlina Dżungarska

(takyry; sołonczaki; cajdamy)

- Płaskowyż Gobi

(piaszczysto-żwirowa; elementy pustyni gruzowej)

- Bejszan

(niskie pasna górskie, piaszczysto-żwirowa)



background image

v Środkowa (część zachodnia)

· Cechy: opady poniżej 200mm; bogactwo wód gruntowych, duża ilość sołonczaków (szczególnie w

okolicach M. Kaspijskiego); roślinność: psaksale, halofity, akacja piaskowa, tamaryszek, lasy
galeriowe

·

- Kara-kum

(piaszczysta, „czarne piaski”; Niż. Turańska)

- Kuzył-kum

(„czerwone piaski”, piaszczysta, miejscami gliniasta i kamienista; barchany 30m)

- Małe i Wielkie Barsuki
- Mujun-kum

(piaszczysta; w cieniu Gór Krakatau)

- Wołżańsko-Uralska

(piaszczysta)

- Bet Pak Dała

(

Step Głodowy

; skalista)

- Ustiurtu

(gipsowa; gruzowa)

v Półwysep Indyjski

· 11% powierzchni to obszary pustynne
· Pustynie związane z rozległą, stara równiną aluwialną Indusu i jego dopływów oraz przyległą wyżyną

Dekan;

·

Thar

(Wielka Pustynia Indyjska; gł. piaszczysta; osłonięta przez Wyż. Dekan część Niż. Indusu)

·

Thal

(Nizina Indusu; znacznie większe oddziaływanie człowieka na krajobraz)

v Wyżyna Irańska

· Głównie pustynie piaszczyste, sołonczakowe i ilasto-gruzowe
· Położone wysoko n.p.m. (400-800m)

·

Wielka Pustynia Słona

(Dasht-e-Kevir; bardzo zasolona; piaszczysta, pylista; w obniżeniach takyry)

·

Lota

(Daszt-Elut; pylasto-żwirowa; opady poniżej 100mm)

·

Registan

(piaszczysta; 500-1500m n.p.m.; Afganistan)

·

Lut

(Dasht-e Lut; SE Iran; piaszczysto-ilasta; zbudowana z osadów starych jezior; liczne jardangi do

200m – formy powstałe z korazji eolicznej, ostre grzbiety oddzielające bruzdy korozyjne)

·

Margo

(ilasto-gruzowa; takyry i sołonczaki)

·

Naumid

(ilasta, sołonczakowa; na E od Gór Wschodnioirańskich)

·

Kharan

(Pakistan; piaszczysto-ilasta)

v Półwysep Arabski

· 95% powierzchni - obszary pustynne
·

Ar-Rab al-Chali

(650tys. km²; największa zwarta pustynia piaszczysta świata; barchany, wydmy

gwiaździste i podłużne do 300m)

·

Wielki Nefud

(An-Nafud; piaszczysta; barchany do 100m)

·

Mały Nefud

(Ad-Dahna; piaszczysta)

·

Al-Hasa

(piaszczysta; wybrzeże Zat. Perskiej)

·

Syryjska

(piaszczysto-żwirowa; liczne sołonczaki)

·

Negev

(Ha-Negev; wyżynna, Izrael; piaszczysto-żwirowa; liczne sołonczaki)

·

Płw. Synaj

(górska, wyżynna, skalista, gruzowa)







background image

AFRYKA

v Północna

· Bardzo niskie opady <70mm
· Bardzo duże parowanie potencjalne (4200mm)
· Brak stałego odwodnienia
· Liczne wody artezyjskie
· 40% powierzchni to obszary pustynne

Sahara

(powierzchnia z Pustynią Arabską, Nubijską - powyżej 9mln km²)

o Pustynie skaliste:

- Wyżyna Hoggaru

(z wulkanicznym masywem Ahaggar; Algieria)

- Góry Tibesti

(Czad; wulkaniczny masyw)

- Wyżyna Ennedi
- Góry Pustyni Arabskiej i Nubijskiej

o Pustynie żwirowe (serir):

- Serir Tibesti
- Serir Kalansho

o Pustynie piaszczyste (erg):

- Libijska

(Libia, Egipt, Sudan; częściowo żwirowa; złoża ropy naftowej)

- Nubijska

(Sudan, Egipt)

- Wielki Erg Wschodni

(Algieria, Tunezja)

- Wielki Erg Zachodni

(Algieria)

- Erg Igidi

(Algieria, Mauretania)

- Erg Szesz

(Chech; Mauretania, Mali, Algieria)

- Tenere

(Czad, Niger)

o Sebhi lub szatty:

- Malghigh Szatt

(Algieria)

- al-Dżarid

(Tunezja)

- al-Kattara

(Egipt)

o Inne:

- Al-Dżuf

(Mauretania)

- Arabska

(zachodnia część to głównie pustynia piaszczysto-żwirowa i gruzowa, a wschodnia

– kamienista)

o Oazy:

- Tawat
- Charga
- Kufra
- Siwa
- Fajum
- Fezzan


v Południowa

·

Namib

(przybrzeżna, mgielna, piaszczysta; jeden z najbardziej ubogich w opady terenów na świecie

(10–14 mm/rok); oddziaływanie zimnego Prądu Benguelskiego; eksploatacja diamentów; wydmy
gwiaździste pow. 300m; wietrzenie solne; część jest skalista)

·

Kalahari

(półpustynia)

·

Wielkie Karru

(pustynia górska; rosną litopsy)

background image

AUSTRALIA

· Obszary pustyń stanowią 49% powierzchni kontynentu

·

Wielka Pustynia Piaszczysta

(długie wały wydm podłużnych do 20m wysokości i 300m szerokości)

·

Gibsona

(skalisto-żwirowa; gibber)

·

Tanami

(piaszczysta)

·

Wielka Pustynia Wiktorii

(piaszczysto-żwirowa; gibber)

·

Płaskowyż Nullarbor

(wapienny, brak wody wynika w budowy geologicznej (kras) – ucieczka wody w

podłoże)

·

Simpsona

(Arunta; w północnej części kamienista, środkowej piaszczysta, a południowo-wschodniej

żwirowa)

AMERYKA PÓŁNOCNA

· 10% powierzchni to obszary pustynne
· Wyżyna Kolorado

- Pustynia Pstra

(Painted Desert)

- Monument Valley

(góry ostańcowi)

- liczne kaniony, dość zwarta szata roślinna

· Dwa typy pustyń:

1. W śródgórskich kotlinach
2. Związane z płaskowyżami (skaliste)

·

Mojave

(Mohave; stany Kalifornia, Utah, Nevada, Arizona; zima chłodna z opadami; głębokie rozcięcia po

deszczach, drzewo Joshua; mormoni)

·

Sonora

(Arizona, Kalifornia; pustynie

Kolorado

,

Yuma

,

Altar

,

Gila

; wash; kaktus ocotillo, Saguaro (karnegia),

krzew kreozotowy, agawy,jukki)

·

Chihuahua

()

· Wielka Kotlina:

- Black Rosk Desert

- Wielka Pustynia Słona

(Utah, Nevada, niemal całkowicie pozbawiona roślinności)

AMERYKA POŁUDNIOWA

· 8% powierzchni to obszary pustynne
·

Atakama

(mglista, najsuchsze miejsce na Ziemi; opady <100 mm/rok; oddziaływanie zimnego Prądu

Peruwiańskiego; piaszczysta i kamienista; bogate złoża mineralne)

· Puna – bezodpływowe wyżyny

Puna Atakama z solniskiem, Salar Arizaro, Salar de Uyuni

· Zimne pustynie miedzy Andami a Gran Chaco a Pampą, na Wyż. Patagońskiej

Pustynia Patagońska


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:

więcej podobnych podstron