SZKOŁA GŁÓWNA HANDLOWA  
W WARSZAWIE 
KATEDRA ANALIZY RYNKÓW I KONKURENCJI 

 

prof. dr hab. Roman Sobiecki 

 

Podstawy teorii 

przedsiębiorstwa 

 

Plan wykładu 

1.

Przedsiębiorstwo jako podmiot gospodarczy sfery 
realnej  

2.

Przedsiębiorstwo jako system

 

 

1.

podsystem ekonomiczny 

2.

podsystem finansowy 

3.

podsystem produkcyjny 

4.

podsystem prawny 

5.

podsystem społeczny 

6.

podsystem technologiczny 

7.

podsystem organizacyjny 

8.

podsystem cybernetyczny 

9.

podsystem etyczny 

Plan wykładu 

3.

Prawne formy jednostek gospodarczych 

4.

Sektory przedsiębiorstw i ich rola w gospodarce 

3.

duże przedsiębiorstwa 

4.

średnie przedsiębiorstwa 

5.

małe przedsiębiorstwa 

6.

mikro przedsiębiorstwa 

5.

Otoczenie przedsiębiorstwa 

3.

mikrootoczenie 

4.

makrootoczenie 

6.

Strategie konkurowania przedsiębiorstwa 

7.

Przedsiębiorstwo globalne 

8.

Kluczowe pytania 

Przedsiębiorstwo jako system  
 

Kryteria oceny podsystemów 

a) podsystem ekonomiczny:                            efektywność 
b) podsystem finansowy:                                 rentowność 
c) podsystem produkcyjny:                            produktywność 
d) podsystem prawny:                                     zdolność do korzystania z praw  
                                                                                i wywiązywania się z obowiązków 
e) podsystem społeczny (behawioralny): rola człowieka  
                                                                                jako głównego aktywu 
f) podsystem technologiczny:                      wydajność technologiczna 
g) podsystem organizacyjny:                       sprawność decyzyjna 
h) podsystem cybernetyczny:                     żywotność (długość trwania) 
i) podsystem etyczny:                         zgodność zachowań z normami etycznymi 

 

Prawne formy jednostek gospodarczych 

1.

Przedsiębiorstwa jednoosobowe (jednego właściciela) 

2.

Spółki 



spółka cywilna 



spółki prawa handlowego 

         - spółki osobowe (jawna, partnerska, komandytowa,  
            komandytowo-akcyjna) 
         - spółki kapitałowe (z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjna) 
         - spółka europejska 

3.

Spółdzielnie 

4.

Spółdzielnia europejska 

5.

Przedsiębiorstwa państwowe 

6.

Przedsiębiorstwa samorządowe (mogą być w formie spółek 

komunalnych, funduszy, jednostek samorządu terytorialnego) 

Osobowość prawną posiadają spółki kapitałowe, spółdzielnie i 

przedsiębiorstwa państwowe oraz samorządowe 

 

 

Kapitał zakładowy (minimalny) 

W Polsce wynosi on od 8 stycznia 2009 według Kodeksu     spółek 

handlowych: 



5 000 zł w wypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, 



50 000 zł w wypadku spółki komandytowo-akcyjnej, 



100 000 zł w wypadku spółki akcyjnej. 

 
 

W pozostałych formach prowadzenia działalności 

gospodarczej w Polsce występowanie minimalnego kapitału 
zakładowego przewidziano także w: 



spółdzielni europejskiej – 30 000 euro, 



spółce europejskiej – 120 000 euro. 

Sektory przedsiębiorstw i ich rola w 
gospodarce 

Kryteria wyodrębniania przedsiębiorstw 

 
 

Przedsiębiorstwo 

Mikro 

Małe 

Średnie 

Zatrudnienie 

> 10 osób 

> 50 osób 

> 250 osób 

Przychody netto ze 
sprzedaży 

>2 mln EURO 

> 10 mln EURO 

> 50 mln EURO 

Suma Aktywów  

> 2 mln EURP 

> 10 mln EURO 
 

> 43 mln EURO 

Przedsiębiorstwo rodzinne 

Przedsiębiorstwem rodzinnym jest podmiot gospodarczy, spełniający 

kryteria mikro-, małego lub średniego przedsiębiorstwa, w którym: 

 

1)

wyłącznym lub dominującym bezpośrednim właścicielem jego 
majątku jest rodzina jedno- lub wielopokoleniowa, 

2)

nie występuje oddzielenie własności od zarządzania,  

3)

członkowie rodziny sami pracują w swojej firmie.  

4)

rozwój przedsiębiorstwa jest w interesie rodziny (rodzina ma 
poczucie partycypacji w firmie, klarowne są rozwiązania w sferze 
corporate governance  i obowiązuje zasada sukcesji rodzinnej 
(władza i własność przekazywane są kolejnym pokoleniom  w 
oparciu o kryteria społeczne. 

 

Makrootoczenie przedsiębiorstwa 

Strategie konkurowania ze względu na rodzaj 
przewagi konkurencyjnej 

a)

strategia lidera kosztowego 

b)

strategia wyróżniania – wzorem, marką, 
cechami wyrobu, obsługą posprzedażną, siecią 
sprzedaży 

c)

strategia koncentracji 

 

Strategie ze względu na traktowanie innych 
firm 

 

a)

strategia walki 

b)

strategia imitacji 

c)

strategia kooperacji 

d)

strategia luk rynkowych – typu imitacyjnego lub 

innowacyjnego 

e)

strategia wycofywania się z rynku 

 
 

Kluczowe pytania 

 

1.

Jaka jest rola przedsiębiorstwa w gospodarce? 

2.

Co to znaczy, że przedsiębiorstwo jest systemem składającym się z 
podsystemów? 

3.

W jakich prawnych formach mogą działać jednostki gospodarcze? 

4.

Jakie są kryteria wyodrębniania różnych sektorów przedsiębiorstw: 
dużych, średnich, małych, mikro oraz jakie znaczenie odgrywają w 
gospodarce? 

5.

Co składa się na makro i mikrootoczenie przedsiębiorstwa? 

6.

Jakie są główne strategie konkurowania przedsiębiorstwa? 

7.

Jakie cechy posiada przedsiębiorstwo globalne? 

Antymonopolowa polityka państwa 

Praktykami monopolistycznymi, zgodnie z ustawą o ochronie 

konkurencji i konsumenta są: 

 

1.

Narzucenie uciążliwych warunków umów, przynoszących podmiotowi 
narzucającemu nieuzasadnione korzyści 

2.

Nabywanie udziałów lub akcji spółek bądź majątku podmiotów gospodarczych, 
jeśli skutkiem takiego nabycia mogłoby być istotne ograniczenie konkurencji 

3.

Łączenie przez tą samą osobę funkcji dyrektora, członka zarządu, członka rady 
nadzorczej lub komisji rewizyjnej w konkurujących ze sobą podmiotach 
gospodarczych, z których co najmniej jeden posiada ponad 10% udziału w 
rynku 

4.

Ustalenie, bezpośrednio lub pośrednio, cen lub zasad ich kształtowania między 
konkurentami w stosunkach oz osobami trzecimi 

5.

Podzial rynków według kryteriów terytorialnych, asortymentowych lub 
podmiotowych 

Antymonopolowa polityka państwa 

Praktykami monopolistycznymi, zgodnie z ustawą o ochronie 

konkurencji i konsumenta są: 

6.

Ustalenie lub ograniczenie wielkości produkcji, sprzedaży lub skupu 
towarów 

7.

Ograniczenie dostępu do rynku lub eliminowanie z rynku podmiotów 
gospodarczych nie objętych porozumieniem 

8.

Ustalenie przez konkurentów warunków umów zawieranych a osobami 
trzecimi 

9.

Nadużywanie pozycji dominującej, zwłaszcza:  

1.

przeciwdziałanie ukształtowaniu się warunków niezbędnych do powstania bądź rozwoju 
konkurencji 

2.

sprzedaż towarów w sposób powodujący uprzywilejowanie niektórych podmiotów 
gospodarczych 

3.

nieuczciwe oddziaływanie na kształtowanie cen, w tym odsprzedaży oraz sprzedaży poniżej 
kosztów w celu eliminacji konkurentów  

 

 

Antymonopolowa polityka państwa 

Podmiotom gospodarczym zajmującym pozycję 

dominującą zakazuje się także: 

 

1.

Ograniczanie, pomimo posiadanych możliwości, produkcji lub sprzedaży 
lub skupu towarów, w szczególności prowadzące do podwyższania cen 

2.

Wstrzymywanie sprzedaży towarów prowadzące do podwyższania cen 

3.

Pobierania nadmiernie wygórowanych cen (np. lichwa)