„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Jarosław Stępień

Prowadzenie produkcji roślin uprawnych 621[01].Z1.02

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr inż. Mirosław Worobik
mgr inż. Urszula Malinowska



Opracowanie redakcyjne:
mgr Edyta Kozieł



Konsultacja:
dr inż. Jacek Przepiórka









Opracowanie zawiera obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 612[01].Z1.02
„Prowadzenie produkcji roślin uprawnych”, zawartego w modułowym programie nauczania
dla zawodu pszczelarz.























Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Materiał nauczania

7

4.1. Uprawa roślin zbożowych

7

4.1.1. Materiał nauczania

7

4.1.2. Pytania sprawdzające

16

4.1.3. Ćwiczenia

16

4.1.4. Sprawdzian postępów

17

4.2. Uprawa roślin okopowych

18

4.2.1. Materiał nauczania

18

4.2.2. Pytania sprawdzające

24

4.2.3. Ćwiczenia

25

4.2.4. Sprawdzian postępów

26

4.3. Uprawa roślin przemysłowych i pastewnych

27

4.3.1. Materiał nauczania

27

4.3.2. Pytania sprawdzające

32

4.3.3. Ćwiczenia

32

4.3.4. Sprawdzian postępów

33

5. Sprawdzian osiągnięć ucznia

34

6. Literatura

39

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Poradnik ten będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy z zakresu prowadzenia

produkcji roślinnej w gospodarstwie rolnym.

W poradniku znajdziesz:

—

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane,

abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,

—

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

—

materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do osiągnięcia założonych celów

kształcenia i opanowania umiejętności zawartych w jednostce modułowej,

—

zestaw zadań, abyś mógł sprawdzić, czy już opanowałeś określone treści,

—

ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować
umiejętności praktyczne,

—

sprawdzian postępów,

—

sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi

opanowanie materiału całej jednostki modułowej,

—

literaturę uzupełniającą.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

612[01].Z1.01

Wykonywanie zabiegów

agrotechnicznych

612[01].Z1.02

Prowadzenie produkcji

roślin uprawnych

Moduł 612[01].Z1
Produkcja rolnicza

612[01].Z1.03

Żywienie zwierząt

gospodarskich

612[01].Z1.04

Wykonywanie zabiegów

zoohigienicznych

612[01].Z1.05

Prowadzenie produkcji

zwierzęcej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu nauczania jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami BHP, ochrony przeciwpożarowej,

−

przestrzegać zasad postępowania z środkami ochrony roślin, nawozami, oraz maszynami
do uprawy roli,

−

posługiwać się prostymi proporcjami matematycznymi,

−

definiować podstawowe pojęcia dotyczące gleboznawstwa,

−

przeliczać podstawowe jednostki w układzie SI,

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu mechanizacji rolnictwa,

−

wykonywać zabiegi agrotechniczne,

−

rozróżniać maszyny do uprawy roli,

−

korzystać z wiadomości nabytych na lekcjach chemii szczególnie dotyczących soli,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

użytkować komputer,

−

współpracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3.

CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

określić znaczenie gospodarcze zbóż,

−

scharakteryzować właściwości biologiczne zbóż,

−

scharakteryzować wymagania klimatyczne i glebowe uprawy zbóż,

−

zaplanować uprawę roli i wykonać zabiegi uprawowe przed siewem zbóż,

−

zaplanować ilość wysiewu nasion zbóż oraz nawożenie zbóż,

−

wykonać podstawowe zabiegi pielęgnacyjne zbóż,

−

określić sposoby zbioru zbóż,

−

określić znaczenie gospodarcze roślin okopowych,

−

określić wymagania klimatyczne i glebowe ziemniaków,

−

scharakteryzować wybrane odmiany ziemniaków i buraków,

−

określić sposoby uprawy roli pod rośliny okopowe,

−

zaplanować nawożenie ziemniaków i buraków,

−

scharakteryzować cechy sadzeniaków i materiału siewnego buraków,

−

dobrać maszyny i urządzenia do zabiegów uprawowych, pielęgnacyjnych i zbioru roślin
okopowych,

−

wykonać zabiegi uprawowe, pielęgnacyjne i zbiór roślin okopowych,

−

określić znaczenie gospodarcze gryki,

−

określić sposoby przygotowania roli do uprawy gryki,

−

zaplanować nawożenie i sposoby pielęgnacji gryki,

−

dokonać zbioru i przechować nasiona gryki,

−

określić właściwości rzepaku ozimego,

−

zaplanować sposoby uprawy roli dla rzepaku ozimego,

−

przygotować, obsłużyć maszyny i urządzenia stosowane w produkcji rzepaku oraz
dokonać ich konserwacji,

−

określić sposoby nawożenia rzepaku ozimego w zależności od rodzaju stanowiska,

−

dobrać parametry siewu dla rzepaku ozimego,

−

zaplanować zabiegi pielęgnacyjne i ochronne rzepaku,

−

określić zasady i sposoby zbioru oraz metody dosuszania rzepaku,

−

scharakteryzować zasady uprawy wybranych roślin pastewnych,

−

określić właściwości biologiczne roślin motylkowych,

−

opracować projekt uprawy roślin motylkowych,

−

zaplanować sposoby uprawy roli i dobrać właściwe parametry siewu roślin
motylkowych,

−

rozpoznać szkodniki, choroby i chwasty roślin uprawnych oraz zastosować działania
zapobiegawcze.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Uprawa roślin zbóż

4.1.1. Materiał nauczania

Spośród wszystkich roślin uprawianych w naszym kraju największe znaczenie mają

zboża. Dostarczają one ponad 50% całej żywności światowej. Zboże nie tylko żywi ludzi, ale
jest doskonałą paszą dla zwierząt domowych, oraz stosowane jest bardzo chętnie przez
przemysł spożywczy.

Wśród zbóż uprawianych w naszym kraju wyróżniamy zboża ozime i zboża jare (rys.1).

Rys. 1. Kierunki użytkowania zbóż

Do zbóż ozimych zaliczamy te zboża które wysiewamy jesienią, natomiast zboża jare

wysiewamy wiosną. Podstawowymi zbożami: wysiewanymi w naszym kraju są pszenica
i żyto. W ostatnich latach coraz więcej chleba wypieka się z pszenicy. Jęczmień
w naszej gospodarce, jest użytkowany wielostronnie (rys. 2).

Rys. 2. Kierunki użytkowania jęczmienia

Owies jest rośliną uprawianą na paszę dla zwierząt w niewielkich ilościach był

wykorzystywany jako pożywienie dla ludzi. W ziarniaku owsa znajduje się dużo plew

Główne kierunki

użytkowania

zbóż

Bezpośrednie

spożycie przez ludzi

(pieczywo, makaron)

Pasza dla zwierząt

Surowiec dla zakładów

przemysłowych

Przeznaczenie ziarna

jęczmienia

Dla ludzi jako

kasza

Pasza dla zwierząt

Przemysł

browarniany

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

i dlatego jego wartość pokarmowa jest mniejsza, chociaż zawiera stosunkowo dużo tłuszczu.
Dlatego w dobie drogiego węgla kamiennego i gazu rolnicy jako opał używają czasem owsa.

Pewną rolę w uprawach w naszym kraju odgrywają proso oraz gryka. Są to rośliny

uwielbiające gleby lekkie. Ponadto gryka jest bardzo dobrą rośliną miododajną. Nektaruje
zwykle we wczesnych godzinach porannych. Należy jeszcze podkreślić, iż z prosa otrzymuje
się kaszę jaglaną a z gryki kaszę gryczaną.

Podstawowe zboża zajmują w naszym kraju 55% gruntów ornych.
W rozwoju roślin zbożowych wyróżniamy:

−

kiełkowanie,

−

wschody,

−

krzewienie,

−

strzelanie w źdźbło,

−

kłoszenie,

−

kwitnienie,

−

dojrzewanie.
Długość okresu wegetacji jest cechą wybitnie dziedziczną, i najdłuższy jest dla zbóż

ozimych najkrótszy dla zbóż jarych. Owocem zbóż jest ziarniak. Długość okresu wegetacji
zbóż ozimych wynosi od 280 do 320 dni, natomiast zbóż jarych od 80 do 150 dni. Okres
spoczynku zimowego trwa przeważnie 110 dni.
Czynniki ograniczające plonowanie zbóż przedstawia rys.3.

Rys. 3. Czynniki ograniczające plonowanie zbóż

Najbardziej na wymarzanie są w kolejności narażone; jęczmień ozimy, pszenica ozima,

pszenżyto i żyto.

Wyleganie jest spowodowane obfitymi opadami lub nadmiernym zagęszczeniem roślin

na polu.

Porastanie zboża jest związane z przedwczesnym kiełkowaniem nie zebranego jeszcze

zboża na pniu.

Bardzo duże straty powodują choroby i szkodniki zbóż. Straty spowodowane w Polsce

przez szkodniki i choroby w zbożach, wynoszą około 25% zbiorów.

Szkodniki zbóż do których zaliczamy:

−

ploniarka zbożówka; mała muszka, której larwy żerują na zbożach, inwazja występuje
2–3 razy w roku,

−

pryszczarek heski; niszczy zasiewy, żyta, pszenicy i jęczmienia,

Czynniki ograniczające

plonowanie

zbóż

Wymarzanie, wyleganie,

porastanie

Szkodniki

zbóż

Choroby zbóż

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

−

niezmiarka paskowana; jej larwy wyrządzają straty na plantacjach pszenicy jarej
i jęczmienia jarego.
Szkodniki które zostały wymienione powodują największe straty w uprawach zbóż.

Jednak prowadzenie metod walk, nie tylko chemicznych, wpłynie na zwiększenie plonów.

Choroby zbóż w znaczny sposób obniżają plony zbóż, zaliczamy do nich:

−

rdzę źdźbłową,

−

rdzę brunatną żyta i pszenicy,

−

rdzę wieńcową,

−

mączniaka prawdziwego,

−

zgorzel czyli podsuszka,

−

sporysz,

−

pleśń śniegową,

−

głownię źdźbłową,

−

septoriozę liści i plew,

−

głownię pyłkową,

−

głownię zwartą jęczmienia i owsa,

−

śnieć cuchnącą,

−

pasiastość liści.

Zboża
Podział zbóż przedstawia poniższy rys.4.

Rys. 4. Podział zbóż

Wymagania klimatyczne zbóż ozimych

Zboża ozime są bardzo dobrze przygotowane do klimatu naszego kraju.
Żyto jest najbardziej odporne ze zbóż na wymagania klimatyczno-glebowe, wymagania

nawozowe żyta są natomiast najmniejsze. Wygania cieplne żyta są małe, kiełkuje ono już
w temperaturze 0º C wytrzymuje mrozy do -30ºC. Wiosną wegetacja żyta zaczyna się bardzo
wcześnie gdy temperatura jest na poziomie 2–3º C. Żyto bardzo oszczędnie gospodaruje wodą
i potrzebuje jej najmniej ze wszystkich zbóż. Może rosnąć na glebach słabych.

Zboża

Zboża ozime

−

Pszenica ozima

−

Żyto

−

Jęczmień ozimy

−

Pszenżyto ozime

Zboża jare

−

Pszenica jara

−

Jęczmień jary

−

Owies

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Pszenica ozima jest o wiele mniej odporna na warunki klimatyczne niż żyto. Jest mało

odporna na niskie temperatury. Dlatego potrzebny jest dobór danej odmiany do regionu
klimatycznego. Pszenica posiada duże wymagania wodne z powodu słabo rozwiniętego
systemu korzeniowego.

Jęczmień ozimy jest najmniej wytrzymały na niskie temperatury, czasami wymarza już

przy temperaturze -15º C. Jest bardzo wrażliwy na wahania temperatur. Nie posiada
większych wymagań wodnych. Nie lubi suszy w okresie kwitnienia i kłoszenia.

Pszenżyto ozime reaguje na warunki klimatyczne w zależności czy posiada więcej cech

pszenicy czy też żyta. Charakteryzuje się średnią mrozoodpornością.

Wymagania glebowe zbóż ozimych

Żyto:

−

posiada małe wymagania glebowe i powinno być uprawiane na klasach bonitacyjnych od
IV b do VI,

−

udaje się na glebach lekkich ponieważ ma małe zapotrzebowanie na wodę,

−

jest tolerancyjne na zakwaszenie gleby (do pH 5,0),

−

dzięki długiemu systemowi korzeniowemu może pobierać wodę z głębszych warstw
gleby,

−

żyto plonuje na glebach lekkich w naszym kraju gleby zaliczone do kompleksu żytniego
zajmują około 48%.
Pszenica ozima:

−

ma najwyższe wymagania glebowe spośród zbóż, ponieważ ma słabo rozwinięty system
korzeniowy,

−

pszenica powinna być uprawiana na klasach bonitacyjnych od I do IV.
Jęczmień ozimy:

−

ma pośrednie wymagania pomiędzy pszenicą a żytem,

−

udaje się na glebach klasy bonitacyjnej III a, IV a i IV b,

−

na glebach kwaśnych słabo pobiera składniki mineralne i bardzo łatwo wymarza.
Pszenżyto:

−

ma wymagania glebowe pomiędzy pszenicą a żytem,

−

nie powinno się go uprawiać na glebach najlżejszych,

−

pszenżyto jest najbardziej konkurencyjnym zbożem w stosunku do żyta ponieważ lepiej
plonuje i lepiej nadaje się na paszę.

Stanowisko w zmianowaniu zbóż ozimych

Największe znaczenie dla zbóż ozimych ma to aby przedplon zszedł jak najszybciej

z pola jest to ważne z punktu widzenia zabiegów agrotechnicznych. Ma to duże znaczenie
ponieważ gleba po orce siewnej powinna odleżeć się minimum przez okres od 2 do 4 tygodni
i wtedy dopiero możemy zacząć siewy zbóż.

Odpowiednie stanowisko w zmianowaniu w dużym stopniu decyduje o plonach zbóż:

−

przedplon nie powinien zostawić zachwaszczonego stanowiska,

−

pole powinno być w odpowiedniej strukturze, z dostatecznym zasobem wody
i składników pokarmowych,

−

nie powinno uprawiać się tych samych roślin po sobie na jednym polu,

−

żyto dobrze plonuje po motylkowych grubo i drobno nasiennych,

−

jęczmień ozimy siejemy po przedplonach wcześnie schodzących z pola jak po rzepaku
i rzepiku ozimym oraz po ziemniakach,

−

pszenica ozima i jęczmień ozimy dobrze udają się po rzepaku po wczesnych ziemniakach
i po motylkowych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

−

pszenicy ozimej i jęczmienia ozimego nie wolno wysiewać po sobie,

−

dla pszenżyta najlepszymi przedplonami są rzepak ozimy i rośliny strączkowe.

Uprawa roli

Zadaniem uprawy roli jest poprawienie jej struktury, stosunków wodno – powietrznych

i zwalczanie chwastów. Na całokształt przygotowania roli pod zasiew zbóż ozimych składają
się dwa etapy zespólu uprawek:

−

pożniwnych,

−

przedsiewnych.
Terminowe wykonanie orki przedsiewnej jest warunkiem właściwego wykonania siewu.

Jeżeli przedplon schodzi późno z pola można uprawę uprościć. Przygotowując rolę do siewu
nie wolno gleby za bardzo rozpylić ani nadmiernie ugnieść. W stanowisku po ziemniakach na
glebach lżejszych można przygotować role pod zasiew żyta, pszenżyta, czy jęczmienia nawet
bez orki ograniczając się do zastosowania brony talerzowej lub kultywatora.

Nawożenie

Nawożenie zbóż ozimych zależy od szeregu czynników:

−

od zasobności gleby,

−

potrzeb pokarmowych roślin.
Wykorzystywanie składników pokarmowych przez rośliny w dużym stopniu zależy od

warunków siedliska. Składniki pokarmowe gorzej są wykorzystywane na glebach kwaśnych
(rys. 5).

Rys. 5. Stopień wykorzystania nawozów przez rośliny

Nawożenie azotem stosowane w odpowiednich dawkach we właściwym terminie jest

nieodzowne do uzyskania wysokich plonów. Nawozów azotowych nigdy nie możemy
stosować w jednej dawce, ponieważ spowoduje to wybujałość roślin i wymywanie azotu, co
wpłynie na zanieczyszczenie środowiska. Nawozy fosforowe i potasowe stosujemy
jednorazowo przedsiewnie jesienią. Dawki azotu pod zboża jesienią są niewielkie żeby nie
spowodować zbyt szybkiego wzrostu zbóż. Pod pszenicę ozimą w zależności od warunków
siedliska daje się od 30 nawet do 50 kg N na hektar. Zasadą nawożenia zbóż ozimych jest to,
że przed siewem stosujemy małe dawki azotu, natomiast pogłównie stosujemy zasadnicze
dawki. Z niektórych doświadczeń wynika, iż bardzo dobre wyniki daje nawożenie małymi
dawkami azotu wczesną wiosną. Nawożenie mineralne jest uzależnione od wielu czynników;
nawozy fosforowe i potasowe podajemy zawsze jesienią przedsiewnie i mieszamy z glebą.
Bardzo ważny w tym okresie jest niedobór magnezu.

Stopień wykorzystania

nawozów przez rośliny

Forma nawozu

Sposób i termin stosowania

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

Materiał siewny

Materiał siewny powinien charakteryzować się:

−

normami czystości, która powinna wynosić 98–99%,

−

zdolnością kiełkowania 90–95%,

−

ziarno powinno być przesortowane i wyrażone równym wynikiem masy 1000g. Masa
1000 ziaren dla:

1. żyta wynosi 35 g.
2. pszenicy ozimej wynosi 40–45 g.
3. jęczmienia ozimego wynosi 41–44 g.
4. pszenżyta ozimego wynosi 38–44 g.

Terminy siewu zbóż ozimych

Terminy siewu w naszym kraju zależą od rejonu w którym siejemy oziminy, od kultury

uprawy gleby. Nasiona przed wysiewem należy zawsze zaprawić zaprawą nasienną T lub
Baytan. Termin wysiewu jęczmienia ozimego to (1–10 IX), żyto wysiewamy tak jak
pszenżyto (15–30 IX), a na końcu wysiewamy pszenicę ozimą (20 IX-10 X).

Ilość wysiewu zależy od wielu czynników:

−

ilość wysiewu określamy liczbą wysianych ziaren lub kilogramów na 1 ha,

−

zbyt duże zagęszczenie powoduje słabe krzewienie się roślin,

−

zbyt rzadki siew mało kłosów na 1 ha.

Pielęgnowanie zasiewów polega na:

−

przeciwdziałanie zaskorupianiu gleby i ujemnym skutkom zimy,

−

zwalczanie zachwaszczania,

−

zapobieganie wyleganiu,

−

głównym zabiegiem w okresie zimowym jest niszczenie pokrywy lodowej,

−

w okresie jesiennym odprowadzanie nadmiaru wody,

−

na polach narażonych na zwiewanie śniegu dochodzi do wysmalania roślin,

−

wiosną należy zboża zasilić azotem a pszenicę i jęczmień ozimy zabronować,

−

nie można bronować gleby zbyt mokrej,

−

najwcześniej trzeba zasilić azotem żyto, ponieważ ono zaczyna najwcześniej wegetacje.

Zboża jare

Zboża jare posiadają stosunkowo krótki okres wegetacji i należą do nich (rys.6).

Rys. 6. Podział zbóż jarych

Zboża

jare

Pszenica jara

Owies

Jęczmień

jary

Jęczmień browarny

Jęczmień dla ludzi

i na paszę

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

Wymagania klimatyczne i glebowe pszenicy jarej:

−

zboża jare mogą być uprawiane na terenie całego kraju,

−

pszenica jara kiełkuje w temperaturze1–3ºC,

−

wysiewamy ją możliwie najwcześniej i lepiej rozkrzewia się,

−

w wczesnym stadium pszenica znosi przymrozki nawet do 6ºC,

−

pszenica źle znosi wysokie temperatury w czasie strzelania w źdźbło,

−

krytyczny okres dla pszenicy jarej trwa od krzewienia do dojrzewania.

Wymagania klimatyczne i glebowe dla jęczmienia jarego:

−

powinien być uprawiany w rejonach o wczesnej wiośnie,

−

umiarkowanych i równomiernie rozłożonych opadów,

−

jęczmień kiełkuje w temperaturze 3–4ºC,

−

roślina po wzejściu najlepiej rośnie w temperaturze 18ºC.

Wymagania klimatyczne i glebowe dla owsa jarego:

−

ma duże zapotrzebowanie na wodę,

−

kiełkuje w temperaturze 2–3º Celsjusza,

−

wschody owsa pojawiają się dopiero po 12–14 dniach,

−

najważniejsze dla plonowania owsa są dobrze i równomiernie rozłożone opady.

Stanowisko w zmianowaniu zbóż jarych powinno spełniać następujące warunki:

−

zasobne w składniki pokarmowe,

−

wolne od chorób i szkodników,

−

odpowiednimi przedplonami dla zbóż jarych są rośliny, które zostawiają glebę
w odpowiedniej strukturze (rys.7).

Rys. 7. Najlepsze przedplony dla zbóż jarych

Strączkowe

(bobik, groch)

Rośliny oleiste

(rzepak,

słonecznik)

Motylkowe

drobnonasien.

Okopowe

(buraki)

Zboża

jare

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Uprawa roli pod zboża jare:

Głównym zadaniem uprawy roli pod zboża jare jest:

−

poprawienie właściwości gleby, zmagazynowanie zasobów wody,

−

spowodowanie rozkładu resztek pożniwnych,

−

walka z chwastami, szkodnikami i chorobami,
Całokształt uprawy pod zboża jare obejmuje trzy etapy:

−

zespół uprawek pożniwnych,

−

orkę przedzimową,

−

zespół uprawek przedsiewnych.
Najczęściej zboża jare są uprawiane po przedplonach późno schodzących z pola.

Nawożenie zbóż jarych

Zboża jare wykorzystują o wiele gorzej składniki pokarmowe niż zboża ozime. Azot jest

czynnikiem plonotwórczym. Zbyt mała ilość azotu w glebie powoduje zatrzymanie wzrostu
roślin, natomiast zbyt duża może spowodować zbyt wybujały wzrost roślin. Dlatego większe
dawki nawozów powinno dzielić się na dwie części, jedną stosować podczas siewu, drugą
zaś, w późniejszym czasie. Poziom nawożenia zależy od kilku czynników:

−

przewidywanego plonu ziarna,

−

kompleksu glebowego na którym prowadzimy uprawę,

−

od kwasowości pola na, którym będziemy prowadzić uprawę,

−

ekonomicznego stosowania nawozów,po uprzednim zbadaniu zasobności gleby.

Rozpiętość dawek czystego składnika na 1 ha jest tak duża iż można go policzyć po

obliczeniu zasobności składników mineralnych w glebie, po uprzednio wykonanych analizach
potasu i fosforu, który zawsze stosujemy przedsiewnie.

Dawki wysiewu ziarna zbóż przedstawiają się następująco:

−

na 1ha wysiewamy od 160 do 220 kg pszenicy jarej,

−

na 1ha wysiewamy od 120 do 180 kg jęczmienia jarego,

−

na 1ha wysiewamy od 160 do 190 kg owsa.

Terminy siewu zbóż jarych

Terminy siewu zbóż jarych powinny być jak najwcześniejsze ponieważ spowoduje to jak

najlepsze ukorzenienie się roślin. Najbardziej wrażliwe na opóźnienie terminu siewu są
pszenica i owies. Stare polskie przysłowie mówi „siej owies w błoto, będziesz zbierał złoto”.
Często zdarza się, iż termin wysiewu znacznie się opóźnia i wtedy należy odpowiednio
zwiększyć ilość wysiewanego zboża. Niskie temperatury również wpływają niekorzystnie na
krzewienie niektórych zbóż. Po dobrych przedplonach normy wysiewu mogą być mniejsze,
po złych przedplonach normy automatycznie powinny się zwiększyć.
.
Pielęgnowanie zbóż jarych

Zadaniem pielęgnowania zbóż jarych jest:

−

podtrzymanie właściwych parametrów gleby,

−

zwalczanie chorób,

−

zwalczanie szkodników,

−

przeciwdziałanie wyleganiu,

−

bronowanie zasiewów.

Zbiór i przechowywanie zbóż

Sprawny zbiór zbóż gwarantuje:

−

małe straty zboża i słomy,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

−

uprawę poplonów ścierniskowych.
Najwcześniej zbieramy jęczmień ozimy, jest to zwykle początek lipca. W następnej

kolejce zbieramy żyto, zboże to szybko się osypuje i dlatego kombajnem zbieramy go
w dojrzałości pełnej, przy zbiorze dwustopniowym zbieramy w fazie dojrzałości żółtej.
Jęczmień jary zbieramy w fazie dojrzałości pełnej. Pszenice ozimą zbieramy w fazie
dojrzałości pełnej. Pszenice jarą zbieramy w fazie dojrzałości żółtej. Owies dojrzewa
nieregularnie.

Technika zbioru zbóż jest następująca (rys. 8)

Rys. 8. Technika zbioru zbóż

Zbiór zbóż jest bardzo pracochłonny i w całości czasu poświęconego na uprawę zbóż

zajmuje od 85-90%. Ziarno przy zbiorze jednoetapowym wymłócone kombajnem może
zawierać powyżej 18% wody i sporo innych różnych zanieczyszczeń. Trzeba go dosuszyć do
wilgotności 13–14%. Dosuszanie zboża odbywa się w suszarniach, w obecnej chwili, w coraz
bardziej energooszczędnych, w których wykorzystuje się energię słoneczną. Następnie zboże,
w dużych gospodarstwach, przechowuje się w dużych silosach. W małych gospodarstwach
gdzie brak jest urządzeń dosuszających, zboże należy przechowywać w dobrze przewiewnych
pomieszczeniach. W szczególnych warunkach musi być przechowywane ziarno jęczmienia
browarnego, ponieważ niewłaściwe jego składowanie wpływa na obniżenie wartości
technologicznych.

Gryka i jej charakterystyka

Charakterystyka botaniczna gryki:

−

jest rośliną jednoroczną o bardzo krótkim okresie wegetacji 60–70 dni,

−

korzenie są krótkie rozmieszczone głównie w warstwie ornej, mogą pobierać fosfor,

−

kwiaty mają budowę dymorficzną, co zapobiega samozapyleniu,

−

nektar kwiatów i pyłek zbierane są przez pszczoły,

−

masa 1000 ziaren wynosi 19–27 g.
Wymagania klimatyczne i glebowe:

−

roślina ciepłolubna, do kiełkowania wymaga temperatury powyżej 10º C,

−

w późniejszym okresie rozwoju najlepiej rozwija się w temperaturze 17–19º C,

−

ma bardzo duże wymagania wodne, dwa razy większe niż pszenica,

−

lubi gleby lekkie, zasobne w wodę i składniki pokarmowe,

−

nie udaje się na glebach wapiennych i bardzo ciężkich,

−

na glebach próchnicznych rozwija się zbyt bujnie i wydaje mało nasion.

Technika zbioru

zbóż

Jednoetapowa

Dwuetapowa

Wieloetapowa

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Stanowisko w zmianowaniu:

−

dobrymi przedplonami dla gryki są zboża ozime i jare,

−

gryka jest dobrym przedplonem dla innych roślin, ponieważ bardzo dobrze odchwaszcza
pole.
Uprawa roli:

−

uprawa roli jest identyczna jak pod zboża jare, najważniejszą sprawą jest zgromadzenie
wody poprzez wykonanie prawidłowo orki zimowej.
Nawożenie:

−

gryka dobrze wykorzystuje składniki pokarmowe zawarte w glebie,

−

zalecane dawki NPK odpowiednio; 20–40 kg, 20–40 kg, 20–40 kg na 1 ha,

−

nawożenie fosforem i potasem wykonujemy przedsiewnie pod kultywator lub ciężką
bronę.
Siew:

−

wysiew następuje jeżeli temperatura gleby wynosi 10–12º C,

−

termin wysiewu to 10–20 maja, w rejonach cieplejszych jak najwcześniej,

−

głębokość wysiewu 2–3 cm,

−

norma wysiewu na 1ha wynosi 50–80 kg nasion.
Zabiegi pielęgnacyjne:

−

są to zabiegi typowo mechaniczne.
Zbiór:

−

gryka dojrzewa nierównomiernie, zbiór rozpoczyna się gdy 60-70% nasion jest dojrzała.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie czynniki decydują o udziale zbóż w strukturze zasiewów?
2. Jakie rodzaje zbóż ozimych uprawiamy w naszym kraju?
3. W jaki sposób nawozimy zboża ozime?
4. Jakie są terminy siewu zbóż jarych?
5. Jakie gleby nadają się pod uprawę gryki?
6. Jakie są metody zbioru zbóż?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zapoznaj się z chemicznymi środkami zwalczania chwastów w zbożach oraz ze

sposobami ich stosowania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) pobrać odzież ochronną,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bhp i ergonomii pracy,
3) zgromadzić potrzebne pomoce,
4) zaplanować tok pracy,
5) zapoznać się z etykietami na opakowaniach środków ochrony,
6) zapoznać się z opryskiwaczem plecakowym, przeanalizować instrukcję obsługi,
7) zaprezentować wyniki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

środki ochrony roślin,

−

odzież ochronna,

−

opryskiwacz plecakowy wraz instrukcją obsługi,

−

arkusze papieru formatu A4, flamastry,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Sprawdź i oceń zdolność kiełkowania zbóż.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odliczyć ziarna zbóż (4 razy po 100 ziaren dowolnego zboża),
2) ułożyć ziarna zbóż w talerzykach z mokrą bibułą zwiniętą w kopertę,
3) dokonać obliczeń, ile ziaren skiełkowało (po upływie 6–7 dni),
4) obliczyć średnią z czterech prób (dobry materiał siewny powinien mieć 90%

skiełkowań),

5) dokonać oceny zdolności kiełkowania zbóż.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusze papieru do obliczeń,

−

poradnik dla ucznia,

−

nasiona zbóż,

−

talerzyki z mokrą bibułą.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz

Tak

Nie

1) określać potrzeby pokarmowe zbóż?





2) stosować racjonalnie zabiegi agrotechniczne w uprawie zbóż?





3) chronić grykę przed szkodnikami?





4) zwalczać szkodniki zbóż?





5) stosować środki chemiczne do zwalczania chwastów w roślinach

uprawnych?





„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

4.2. Uprawa roślin okopowych

4.2.1. Materiał nauczania

Podział roślin okopowych przedstawia rys. 9.

Rys. 9. Podział roślin okopowych

Podstawową rośliną z grupy roślin okopowych bulwiastych jest ziemniak, marginalną

rolę odgrywa topinambur. Ze względu na bardzo dobre warunki klimatyczne jakie posiada
Polska, jesteśmy czołowym producentem tej rośliny. Powierzchnia uprawy ziemniaka
w Polsce systematycznie obniża się, z roku na rok.

W biologii ziemniaka wyróżniamy następujące fazy rozwoju rośliny:

−

długość okresu spoczynku bulw,

−

wschody roślin,

−

wiązanie pąków kwiatowych,

−

powstawanie zawiązków bulw,

−

zasychanie naci.
Długość okresu spoczynku i trwanie faz rozwojowych roślin to ich cechy odmianowe.

W uprawie ziemniaków należy doprowadzić do maksymalnego przyspieszenia występowania
poszczególnych faz.

Dobór odmian ziemniaka zależy od wielu czynników takich jak:

−

kierunek użytkowania, w przypadku ziemniaków konsumpcyjnych ważny jest kolor
miąższu na rynku preferowany jest kolor jasny,

−

region w którym prowadzimy uprawę pod względem zagrożenia wirusami,

−

pole i jakość gleby na której mają być uprawiane ziemniaki,

−

skład chemiczny bulw i ich cechy powinny być dostosowane do ich przeznaczenia,

−

każdy powinien się zapoznać z instrukcją uprawy danej odmiany.

Podział odmian ziemniaka ze względu na kierunek użytkowania (rys.10).

Rośliny okopowe

Rośliny okopowe bulwiaste

Rośliny okopowe korzeniowe

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Rys. 10.

Podział odmian ziemniaka ze względu na kierunek użytkowania

Charakterystyka ziemniaka:

−

ziemniaki jadalne na wczesny zbiór już po upływie 50–60 dni nadają się do spożycia,
plonują w zależności od warunków klimatycznych,

−

ziemniaki jadalne na zaopatrzenie jesienno-zimowe powinny mieć bulwy kształtne
i winny mieć dużą zawartość witaminy C,

−

ziemniaki dla przetwórstwa spożywczego powinny mieć dużą zawartość suchej masy
nawet do 25%,

−

ziemniaki do krochmalnictwa powinny zawierać dużą ilości skrobi,

−

ziemniaki dla gorzelnictwa powinny zawierać duże ilości skrobi,

−

ziemniaki przeznaczone do suszarnictwa paszowego powinny mieć dużą zawartość
suchej masy jak i białka.
Polska jest podzielona na cztery strefy zagrożenia wirusowego dla ziemniaków, i dlatego

są pewne zasady doboru odmiany dla danego regionu.

Najważniejszymi cechami charakteryzującymi poszczególne odmiany ziemniaków są:

−

długość okresu wegetacji, wczesne, średnio-wczesne, późne,

−

wymagania glebowe i wodne, dobrać do gospodarstwa,

−

potrzeby nawozowe, wahają się w zależności od odmiany w kg N na 1ha 130–200,

−

wierność plonowania,

Ziemniaki na

paszę

Ziemniaki dla

gorzelnictwa

Ziemniaki dla

krochmalni

Ziemniaki dla

przetwórstwa
spożywczego

Ziemniaki

jadalne jesienno

zimowe

Ziemniaki
jadalne na

wczesny zbiór

Odmiany

ziemniaków

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

−

przydatność do przechowywania,

−

kierunek użytkowania,

−

odporność na choroby,

−

odporność bulw na uszkodzenia mechaniczne.

Wymagania klimatyczne i glebowe ziemniaków

−

ziemniaki są rośliną klimatu umiarkowanego,

−

w czasie sadzenia ziemia na głębokości 10 cm powinna mieć temperaturę 7–8º C,

−

susza lub nadmiar opadów negatywnie wpływają na plony,

−

wymagania wodne zależą od odmiany, małe wymagania miały, Bryza, Jagna, Cisa,

−

wymagania glebowe nie zawsze wpływają na plony ziemniaków.

Stanowisko w zmianowaniu

−

ziemniaki są mało wymagające co do przedplonu,

−

wymagają natomiast wysokiej kultury gleby, czyli starannej jej uprawy,

−

ziemniaki w zmianowaniu nie powinny trafiać częściej niż co 4 lata na to samo pole,

−

jeżeli ziemniaki uprawiane są po sobie grozi to rozwojem mątwika ziemniaczanego,

−

na glebach słabych przedplonem jest żyto,

−

bardzo dobrym przedplonem dla ziemniaków są motylkowe na zielony nawóz.

Uprawa roli

Uprawę pod ziemniaki można podzielić na jesienną i wiosenną uprawę:
Uprawa jesienna:

−

oczyszczenie pola z chwastów,

−

zmagazynowanie jak największej ilości wody,

−

spulchnienie warstwy gleby w której rozwijają się bulwy.

Uprawa wiosenna:

−

pierwszą czynnością jest wzruszenie gleby włóką lub lekką broną,

−

na glebach lekkich wystarczy poruszyć glebę kultywatorem lub tylko broną,

−

na glebach zwięzłych potrzebna jest płytka orka,

−

najważniejszą sprawą jest to aby bulwy znalazły się na tej samej głębokości.

Nawożenie ziemniaków

Nawożenie ziemniaków możemy podzielić na organiczne i mineralne. Przy nawożeniu

organicznym stosujemy 25–30 t obornika na hektar. Możemy stosować również nawozy
zielone jak na przykład przyorane poplony ścierniskowe.

W uprawie ziemniaków stosujemy również nawożenie mineralne, stosunek NPK jest

różny dla różnych kierunków użytkowania i wynosi:

−

w ziemniakach jadalnych NPK 1:1:1,5 a lepiej 1:1:2–2,5,

−

w ziemniakach dla krochmalnictwa NPK 1:1,2:1,3,

−

azot stosujemy wiosną, fosfor jesienią lub wiosną potas jesienią.

Sadzenie ziemniaków

Ziemniaki do sadzenia powinny odpowiadać pewnym normom:

−

należy odrzucić bulwy silnie uszkodzone, nadgniłe, silnie porażone parchem,

−

oderwać wszystkie kiełki z wyjątkiem 1 cm,

−

podzielić sadzeniaki na 3 grupy według wielkości,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

−

czasami stosuje się podkiełkowywanie sadzeniaków w celu otrzymania materiału na
wczesny zbiór,

−

okres sadzenia ziemniaków przypada zwykle gdy kwitnie mniszek lekarski,
a przypada to zwykle gdy gleba na głębokości10 cm ma temperaturę 6-8º C,

−

ziemniaki są sadzone w odstępach między rzędami 62,5 lub 67,5 cm i na głębokość 12–
15 cm,

−

Do sadzenia używa się obecnie sadzarek ciągnikowych.

Pielęgnowanie ziemniaków

Pielęgnacja plantacji ziemniaków polega na sukcesywnym niszczeniu chwastów

i możemy wyróżnić w nim trzy etapy (rys.11).

Rys. 11.

Etapy pielęgnacji ziemniaków

Obecnie w naszym kraju można wyróżnić trzy metody walki z chwastami, zależy to

oczywiście od areału jaki ma plantacja i zasobów właściciela:

−

mechaniczna z użyciem bron i obsypników służących do redlenia,

−

mieszana mechaniczno-chemiczna; stosuje się w niej urządzenia mechaniczne a także
stosuje się w ograniczonym stopniu herbicydy,

−

metoda chemiczno-mechaniczna stosowana na dużych plantacjach, używane są tutaj
oprócz maszyn duże ilości środków chemicznych takich jak Avalon, Bladex, Topogard,
Chwastom Extra.

Choroby i szkodniki ziemniaków oraz metody ich zwalczania

Choroby ziemniaków:

−

ryzoktonioza, przed wschodami atakuje kiełki roślin,

−

zaraza ziemniaka, niszczy część nadziemną rośliny,

−

rak ziemniaka, powoduje narośla na bulwach rośliny,

−

parch zwykły,

−

parch prószysty,

−

parch srebrzysty,

−

czarna nóżka, gnicie podstawy łodygi i szyjki korzeniowej,

−

bakterioza pierścieniowa,

−

choroby wirusowe, jest ich duża grupa i każdy daje inne objawy.

Okres pielęgnowania

plantacji ziemniaków

Okres od posadzenia do

wschodów

Okres od wschodów do

zwarcia rzędów

Okres po zwarciu

rzędów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

Szkodniki ziemniaków

−

stonka ziemniaczana, żerujące larwy tego chrząszcza niszczą łodygi rośliny,

−

mątwik ziemniaczany, atakuje korzenie ziemniaków,

−

drutowce, uszkadzają kiełki, korzenie i bulwy.
Zwalczanie szkodników
Stonka ziemniaczana- środki chemiczne; Bancol 50WP, Cymbusz 10 EC, Zolone35EC.

Mątwik ziemniaczany - uprawiać odmiany mątwikoodporne, kwarantanna.
Drutowce- należy zwalczać perz, stosować środki chemiczne.

Zbiór ziemniaków

Zbiór ziemniaków powinien odbywać się w stanie dojrzałości technicznej. Oznacza to że

skórka ziemniaka powinna być skorkowaciała i nie powinna schodzić pod naciskiem palca.
W naszych warunkach klimatycznych zbiór ziemniaków odbywa się w końcu września.

Ziemniaki możemy zbierać ręcznie lub zbiorem mechanicznym. Zbiór ręczny

prowadzimy tylko na małych plantacjach, natomiast mechaniczny na bardzo dużych. Zbiór
ziemniaków zaczynamy od ścięcia naci. Nać ścinamy na 6 dni przed zbiorem jeżeli ma kolor
żółty, natomiast na 20 dni przed zbiorem jeżeli ma kolor zielony.

Przechowywanie ziemniaków

Przez cały okres przechowywania, w bulwach zachodzą zmiany:

−

w bulwach zachodzi oddychanie,

−

pod koniec przechowywania również kiełkowanie,

−

następuje zmniejszenie masy bulw,

−

zmniejsza się również zawartość skrobi i białka,

−

bulwy narażone są również na choroby.
W Polsce większość ziemniaków przechowywana jest w kopcach, natomiast znikoma

ilość w przechowalniach. Obecnie najbardziej opłacalny jest zbiór ziemniaków na wczesny
zbiór.

Okopowe korzeniowe

Okopowe korzeniowe są to rośliny których plonem rolniczym są korzenie. W korzeniach

zawarte są przede wszystkim cukry proste i dwucukry. Rośliny okopowe dwuletnie mają
dwuletni cykl wegetacji.

Do okopowych korzeniowych zaliczamy (rys.12).

Rys. 12. Podział okopowych korzeniowych

Okopowe

korzeniowe

Burak

cukrowy

Burak

pastewny

Marchew

Cykoria

Brukiew

Rzepa

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

W naszym kraju rozwijają się korzenie po upływie około 55 dni wegetacji. Tworzenie

głównej masy korzeniowej przypada na lipiec i sierpień. Dlatego ilość opadów w tym okresie
wpływa zasadniczo na plon. Rośliny okopowe korzeniowe dostarczają dużej ilości świeżej
masy korzeniowej. Okopowe korzeniowe powinny być uprawiane na polach równych,
ponieważ wymagają przejazdu wielu maszyn. Ze względu na dużą pracochłonność, niektóre
z nich straciły na znaczeniu. Obecnie największą rolę odgrywa burak cukrowy.

Technologia uprawy buraka cukrowego

Burak cukrowy jest rośliną dwuletnią z rodziny komosowatych. W pierwszym okresie do

80 dni po wschodach intensywnie rosną liście w drugiej połowie trwającej 90–100 dni masa
korzeniowa. Głębokość korzeni sięga do 200 cm.

Odmiany buraków cukrowych uprawianych w naszym kraju należą do odmian

krajowych, zagranicznych oraz uzyskiwane we współpracy dwustronnej.

Buraki cukrowe dają obfity plon i dlatego wymagają dużych ilości wody zwłaszcza

w lipcu i na początku sierpnia.

Długość okresu wegetacji wynosi 180–190 dni, nie jest zbyt wrażliwy na niskie

temperatury młode rośliny wytrzymują temperatury do -8º C.

Najbardziej odpowiednimi glebami pod uprawę tej rośliny są gleby:

−

zdolne do magazynowania wody,

−

żyzne zasobne w próchnicę,

−

odczyn powinien być zbliżony do obojętnego,

−

warstwa powinna być jednorodna o strukturze gruzełkowatej.
Burak cukrowy powinien być uprawiany na tym samym polu nie częściej niż co 5–6 lat

ze względu na mątwika. W praktyce jest to okres krótszy. Najczęstszym przedplonem dla
buraka cukrowego są zboża.

Uprawa jesienna zależy od tego kiedy przedplon zejdzie z pola, wykonujemy zazwyczaj

zestaw uprawek pożniwnych i przedzimowych. W przypadku zbyt kwaśnej gleby wywozimy
wapń. Wiosną glebę doprawiamy specjalnym zestawem narzędzi jednocześnie mieszając
nawozy.

Buraki cukrowe mają wysokie wymagania pokarmowe, a zwłaszcza duże

zapotrzebowanie na azot i potas.

Można stosować nawożenie organiczne, które burak wskutek długiego okresu

wegetacyjnego bardzo dobrze są wykorzystuje.

Dawka obornika pod buraki cukrowe-30–40 ton na 1 ha, gnojowicy 30 tys. l na 1 ha,

kompostu 10–20 ton na 1ha.

Stosujemy również nawożenie mineralne, które zależy od zasobności gleby oraz od

wcześniejszego nawożenia organicznego.

Średnio stosujemy:

−

N 120–160 kg na 1 ha,

−

Pięciotlenek fosforu 80–130 kg na 1 ha,

−

Tlenek potasu 140–180 kg na 1 ha,

−

1,0 do 4,0 t na 1 ha wapna.
Do siewu używa się kłębków o najlepszej polowej zdolności wschodów
Termin siewu przypada teoretycznie, gdy temperatura gleby wynosi 6

°

C na głębokości

10 cm. I wypada na pierwszą dekadę kwietnia.

Pielęgnacja zasiewów polega na połączeniu ze sobą zabiegów mechanicznych

i chemicznych.

Z zabiegów mechanicznych wykonujemy spulchnianie międzyrzędzi. Natomiast

środkami chemicznymi wykonuje się większość zwalczania chwastów:

−

przed wschodami, Venzar, Pyramin Turbo, Pyramin 65WP,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

−

po siewie buraków, Buracyl, Pyramin65WP, Nortron, Forte65WP,

−

po wschodach, Betanal, Goltix65WP,

−

do zwalczania perzu stosujemy, Targa10EC.
System uprawy buraków pastewnych jest podobny.
Zbiór buraków cukrowych
Buraki cukrowe można zbierać różnymi sposobami najstarsza składała się z trzech

etapów:

−

obcięcie liści,

−

wykopanie korzeni,

−

zwiezienie buraków z pola.
Metoda zbioru buraków cukrowych w danym gospodarstwie zależy od parku

maszynowego jakim dysponuje. W ostatnich latach do zbioru buraka cukrowego pojawiły się
najpierw jednorzędowe kombajny produkcji krajowej Neptun a potem kilkurzędowe
kombajny produkcji zagranicznych firm.

Nasiona buraków cukrowych otrzymujemy w cyklu dwuletnim:

−

w pierwszym roku uzyskujemy sadzonki o masie 150–250 g,

−

w drugim roku uzyskujemy kłębki, które powinny mieć dużą zdolność kiełkowania.
Zbiór kłębków jest bardzo trudny ponieważ nierównomiernie dojrzewają, zbiór

zaczynamy wtedy gdy połowa zaczyna brunatnieć.

Uprawa cykorii

Cykoria jest uprawiana w naszym kraju na małej powierzchni, zasadniczo przerabia się ją

na susz namiastkę kawy. Jest rośliną fitosanitarną niszczącą mątwika burakowego. Korzenie
cykorii można spasać jesienią lub na początku zimy.

Cykorię wysiewamy w drugiej połowie kwietnia.

Uprawa marchwi

Powierzchnia uprawy marchwi pastewnej w naszym kraju nie jest duża. Plony marchwi

z 1 ha wynoszą na glebach lekkich 2–4 t z 1 ha, na glebach mocniejszych wynosi 6–8 t z 1 ha.
Marchew jest bardzo dobrą paszą, bardzo chętnie zjadaną przez zwierzęta. Walka
z chwastami jest prosta należy wykonać oprysk Avalonem, lub Linuronem50.

Uprawa brukwi i rzepy

Brukiew i rzepa przed erą ziemniaka były podstawową rośliną wyżywienia dla ludności.

Wartość odżywcza brukwi jest dość duża lecz mniejsza niż buraków i marchwi. Obecnie
znaczenie brukwi i rzepy zmalało na wskutek dużej pracochłonności przy ich uprawie.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie jest znaczenie gospodarcze ziemniaka?
2. Jakimi cechami powinny charakteryzować się ziemniaki sadzeniaki?
3. Scharakteryzuj uprawki pod sadzenie ziemniaków.
4. Jaki znasz podział ziemniaków ze względu na przeznaczenie?
5. Scharakteryzuj wymagania klimatyczne ziemniaków.
6. Na co należy zwracać uwagę przy wyborze stanowiska pod ziemniaki?
7. Jakie nawozy organiczne stosujemy w uprawie ziemniaka?
8. Jak powinno się przygotować sadzeniaki do sadzenia?
9. Jakie znasz rośliny okopowe korzeniowe?
10. Jakie przedplony są najlepsze dla buraka cukrowego?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

11. Jak produkujemy nasiona buraków?
12. W jaki sposób zwalczamy chwasty w burakach?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ cechy morfologiczne roślin korzeniowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować zdjęcia roślin korzeniowych na podstawie,,Atlasu roślin uprawnych”,
2) obejrzeć okazy roślin korzeniowych,
3) wykonać analizę porównawczą,
4) zapisać wyniki w arkuszu,
5) zaprezentować wyniki.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusz do ćwiczenia,

−

poradnik dla ucznia,

−

korzenie roślin: buraków cukrowych i pastewnych, cykorii, marchwi, brukwi, i rzepy,

−

,,Atlasu roślin uprawnych”.

Ćwiczenie 2

Zaprojektuj nawożenie pod rośliny okopowe.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) znać zasobność gleby,
2) ocenić jakość przedplonu,
3) obliczyć dawkę obornika,
4) obliczyć dawkę nawozów mineralnych,
5) wykonać obliczenia sumujące,
6) zapisać wyniki w arkuszu, porównać z dawkami stosowanymi w gospodarstwie,
7) zaprezentować wyniki.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusz do ćwiczenia,

−

poradnik dla ucznia,

−

dane przykładowego gospodarstwa.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) dobrać sadzeniaki do sadzenia?





2) zwalczać stonkę ziemniaczaną?





3) wyjaśnić zasady uprawy roli pod okopowe?





4) rozpoznać choroby ziemniaków?





5) określić terminy sadzenia okopowych?





6) wyjaśnić jaka jest funkcja fitosanitarna cykorii?





7) wyjaśnić zasady sadzenia ziemniaków?





8) wyjaśnić zasady prowadzenia rolnictwa ekologicznego?





9) zwalczać chwasty w burakach herbicydami?





„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

4.3. Uprawa roślin przemysłowych i pastewnych

4.3.1. Materiał nauczania

Rośliny przemysłowe (rys. 13).

Rys. 13.

Podział roślin przemysłowych

Najważniejszą rośliną z roślin przemysłowych jest rzepak, który występuje w dwóch

odmianach; ozimej i jarej. Najwięcej uprawia się rzepaku ozimego.

Rzepak ozimy technologia uprawy

Charakterystyka biologiczna:

−

okres wegetacji rzepaku ozimego wynosi 11 miesięcy,

−

zwarta rozeta z 8–10 liści i nisko położony pączek to rokuje dobrze na przezimowanie,

−

wiosną z rozet wybijają silne rozgałęzione łodygi,

−

owoce rzepaku to łuszczyny,

−

masa 1000 ziaren wynosi 5 g.
Wymagania klimatyczne i glebowe:

−

zimnotrwałość rzepaku jest mniejsza niż pszenicy ozimej,

−

rzepak wytrzymuje temperatury do -20

0

C bez pokrywy śnieżnej,

−

mroźne wiatry wysmalają rośliny, a woda zgromadzona na polu powoduje duszenie
rzepaku,

−

rzepak ma duże wymagania wodne najodpowiedniejsze do uprawy są rejony o opadach
500–700 mm,

−

na plantacje rzepaku wybieramy pola równe o niewielkich skłonach,

−

najodpowiedniejsze pod uprawę rzepaku są gleby należące do kompleksu pszennego
i żytniego bardzo dobrego i dobrego,

−

najważniejsza dla rzepaku jest kultura roli, obojętny odczyn, przepuszczalne podłoże,
dostatek wody w glebie,

−

rzepak nie lubi gleb lekkich, suchych, torfowych.
Stanowisko:

−

rzepak ze względu na wczesny termin siewu ma bardzo mało dobrych przedplonów,

−

najlepszym przedplonem dla rzepaku są wczesne ziemniaki, lub groch,

−

pomimo tego, że rzepak jest względnie tolerancyjny na uprawę w monokulturze, rośliny
tej nie należy uprawiać przez dwa kolejne lata na tym samym polu. Uprawa taka sprzyja
min. rozmnażaniu się mątwika burakowego,

Rośliny przemysłowe

Rośliny oleiste

Rośliny włókniste

Rośliny specjalne

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

−

ze zbóż możliwym przedplonem jest jęczmień ozimy.
Uprawa roli:

−

gleba pod rzepak powinna być lepiej uprawiona niż pod zboża,

−

gleba nie powinna być przesuszona i rozpylona,

−

przed siewem wykonujemy orkę siewną na głębokość 20–25 cm,

−

gdy orka siewna jest opóźniona należy zastosować wał Campbella w celu przyspieszenia
osiadania gleby.
Nawożenie rzepaku:

−

potrzeby nawozowe rzepaku są bardzo duże,

−

rzepak pobiera bardzo dużo wapnia, azotu i siarki, mniej potasu, najmniej fosforu,

−

nawożenie azotem rzepaku powinno być skąpe jesienią a obfite wiosną, zbyt duże
nawożenie jesienią może doprowadzić do wybujałości roślin,

−

dawka azotu w czystym składniku powinna wahać się w granicach 120–180 kg na 1 ha,

−

nawozy fosforowe i potasowe wysiewa się tuż przed siewem na kilka dni,

−

dawka pięciotlenku fosforu wynosi 80–100 kg na 1 ha dotyczy to gleb ubogich w ten
składnik,

−

dawka tlenku potasu na ubogich w ten składnik glebach wynosi 80–120 kg na 1 ha,

−

jeśli gleba ma niższe pH niż 6,5 konieczne jest wapnowanie.
Siew rzepaku:

−

siew rzepaku powinien odbywać się w ciągu 10 dni i powinien zakończyć się do
25 sierpnia,

−

na terenach górskich i wysuniętych na północny wschód siew powinien zakończyć się do
15 sierpnia,

−

optymalny wysiew na 1ha wynosi 5–6 kg,

−

wysiew powinien zagwarantować obsadę 100 roślin na metr kwadratowy,

−

rozstawa rzędów powinna wynosić 30–42 cm,

−

najtrudniejszym dla rzepaku jest okres zimowy, jeżeli na wiosnę zostało co najmniej
40 sadzonek na metr kwadratowy plantacja może dobrze plonować,

−

zabiegi pielęgnacyjne wykonuje się jesienią i wiosną,

−

jesienią można przeprowadzić pielęgnację mechaniczną międzyrzędzi na plantacjach na
których rzepak wysiany był w szerokiej rozstawie rzędów. Na plantacjach zasianych
w wąskiej rozstawie rzędów konieczna jest chemiczna walka z chwastami przed siewem,
albo bezpośrednio po siewie lub po wschodach rzepaku. Można zastosować kilka dni
przed siewem Treflan EC 2 w dawce 3–4 l/ha, bezpośrednio po siewie Ramrod, po
wschodach jesienią gdy rośliny mają 3-4 liście Lontrel 300,

−

wiosną po rozpoczęciu wegetacji stosujemy Lontrel 300,

−

chemiczne zwalczanie jest bardzo ważne w wąskiej rozstawie rzędów.

Choroby i szkodniki rzepaku

−

zgorzel siewek,

−

czerń krzyżowych,

−

mączniak rzekomy.
Wyżej wymienionym chorobom zapobiega się m.in. poprzez zaprawianie nasion przed

siewem np. zaprawą T, a w przypadku mączniaka rzekomego na polach, których wystąpiła
choroba należy przerwać uprawę rzepaku na 4-5 lat.

−

słodyszek rzepakowy, jest to chrząszcz, których samice wgryzają się do pąków
kwiatowych i składają tam jaja niszczą przy tym słupek i pręciki, podobnie zachowują się
inne szkodniki rzepaku zwane chowaczami, zwalczamy je opryskami chemicznymi

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

takimi jak Zolone35 EC, Decis2,5 EC, przy używaniu tych środków szczególną wagę
musimy przywiązywać do okresu prewencji.

Zbiór i suszenie rzepaku:

−

łuszczyny rzepaku łatwo pękają straty z tego tytułu mogą być znaczne, dlatego zbiór
rzepaku należy przeprowadzić w optymalnym terminie.

Rys. 14. Rodzaje metod zbioru rzepaku

Zbiór rzepaku dwuetapowy polega na, skoszeniu rzepaku na wysokości około 20 cm od

ziemi a następnie po upływie tygodnia następuje omłot roślin kombajnem bezpośrednio
z pokosów.

Zbiór jednoetapowy odbywa się w pełnej dojrzałości roślin. Zbiór dwuetapowy jest

długotrwały ale otrzymane ziarno jest suche. Natomiast przy zbiorze jednoetapowym
wilgotność nasion jest duża i wynosi 12% łatwo się zagrzewa i dlatego powinno być
dosuszone. Najłatwiej przy małych ilościach rozsypać na grubość kilku centymetrów
i szuflować 4 krotnie w ciągu dnia.

Do roślin oleistych uprawianych w naszym kraju możemy zaliczyć jeszcze:

−

rzepik ozimy,

−

słonecznik,

−

dynia oleista.

Rośliny uprawne pastewne

Do roślin pastewnych zaliczamy gatunki uprawiane na zielonkę, kiszonkę, siano lub susz.
Zajmują one łącznie około 13% gruntów ornych (rys.15).

Rys.15. Podział roślin pastewnych

Metody zbioru rzepaku

Zbiór dwuetapowy

Zbiór jednoetapowy

Rośliny pastewne

Motylkowe

drobnonasienne

Motylkowe

grubonasienne

strączkowe

Pastewne niemotylkowe

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

Rośliny motylkowe drobnonasienne:

Do roślin motylkowych drobnonasiennych zaliczamy:

−

lucernę mieszańcową,

−

lucernę chmielową,

−

koniczynę czerwoną,

−

koniczynę białą,

−

koniczynę białoróżową,

−

koniczynę inkarnatkę,

−

seradelę pastewną,

−

koniczynę perską,

−

esparcetę siewną,

−

komonicę zwyczajną,

−

nostrzyk biały.
Rośliny motylkowe drobnonasienne dostarczają przede wszystkim dużo zielonki, która

zawiera duże ilości białka, także sole mineralne. Są również bardzo dobrym pożytkiem dla
pszczół jak na przykład koniczyna biała, która kwitnie praktycznie cały sezon.

Koniczyna czerwona:

−

jest rośliną dwuletnią, może być uprawiana w siewie czystym i mieszankach,

−

system korzeniowy koniczyny czerwonej sięga dwa metry w głąb ziemi na którym
znajdują się brodawki korzeniowe.
Koniczyna biała:

−

jest rośliną wieloletnią,

−

nadaje się na dwu-, czteroletnie użytkowanie pastwiskowe.
Koniczyna białoróżowa:

−

jest to roślina dwu-, trzyletnia,

−

można ją uprawiać w siewie czystym, jak i w mieszankach z innymi roślinami.
Koniczyna inkarnatka:

−

jest to roślina jednoroczna, może być uprawiana jako ozima lub jara.
Lucerna mieszańcowa:

−

jest to roślina dwu - czteroletnia.
Seradela:

−

jest to roślina jednoroczna, jest uprawiana na zielonkę.

Wymagania klimatyczne i glebowe motylkowych drobnonasiennych

Rośliny motylkowe drobnonasienne posiadają:

−

duże wymagania wodne,

−

są wytrzymałe na niskie temperatury,

−

nasiona ich kiełkują już w temperaturze +3

°

C, a wschody wytrzymują przymrozki do

-3

°

C,

−

udają się najlepiej na glebach żyznych, zasobnych w wapń, o pH powyżej 6,0.

Stanowisko w zmianowaniu

Dla wszystkich roślin motylkowych drobnonasiennych najlepszym przedplonem są

okopowe na oborniku, mogą być uprawiane również po kukurydzy.

Nawożenie

Szczególnie duże znaczenie w uprawie wszystkich roślin motylkowych odgrywa wapń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

Uprawa roli

Rośliny motylkowe drobnonasienne najczęściej sieje się w roślinę ochronną, dlatego też

uprawę roli wykonuje się tak jak pod roślinę ochronną.

Siew roślin motylkowych drobnonasiennych:

−

wczesnowiosenny, przypadający w okresie siewu zbóż jarych,

−

późnowiosennych, wykonywany w maju,

−

letni, po zbiorze wcześnie dojrzałych roślin ozimych i jarych,

−

nasiona roślin motylkowych przed wysianiem zaprawia się szczepionką (Nitraginą).

Rośliny motylkowe grubonasienne (strączkowe)

Do roślin tych zaliczamy:

−

łubin biały,

−

łubin żółty,

−

łubin wąskolistny,

−

groch siewny,

−

groch pastewny zwany peluszką,

−

wyka jara,

−

wyka ozima,

−

bobik.
Są to rośliny jednoroczne jare z wyjątkiem wyki ozimej, uprawiane na nasiona lub na

zielonkę przeznaczaną do bezpośredniego skarmiania przez zwierzęta, czasami są zakiszane.
Rośliny te można uprawiać w plonie głównym, w plonach wtórnych i po plonach
siewnikowych. Rośliny strączkowe mają zdolność współżycia z bakteriami brodawkowymi,
które pobierają azot z powietrza i dostarczają go roślinom w zamian za inne związki pobrane
od roślin. Rośliny strączkowe mają jednak ujemne strony, nie można ich uprawiać na tym
samym polu zbyt często. Przyczyną takiego stanu jest zmęczenie gleby. Rośliny strączkowe
wykształcają korzeń palowy sięgający nawet 2,5 m w głąb ziemi.

Wymagania klimatyczne i glebowe roślin strączkowych:

−

nie mają wysokich wymagań cieplnych, kiełkują w temperaturze 3-5

°

C, a po wschodach

znoszą przymrozki do -6

°

C,

−

wymagania glebowe poszczególnych roślin strączkowych są różne.

Stanowisko w zmianowaniu

Najlepszym przedplonem dla strączkowych są zboża uprawiane w 3–4 roku po oborniku.

Rośliny pastewne niemotylkowe

Najważniejszą rośliną w tej grupie jest kukurydza, uprawiana na kiszonkę z całych roślin

lub z kolb (tzw. CCM), oraz na ziarno. Plony zielonej masy kukurydzy są bardzo wysokie
i mogą wynosić od 20 do 70 ton z hektara, natomiast ziarna 4–5 ton z hektara.

Budowa i wzrost

−

system korzeniowy kukurydzy jest wiązkowy,

−

korzenie sięgają głębokości 2 m,

−

kukurydza jest rośliną rozdzielnie płciową,

−

początkowy wzrost kukurydzy jest powolny, dopiero w fazie 6–7 liści zaczyna rosnąć
szybko,

−

kwitnie w wieku 50–80 dni,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

−

kukurydza jest rośliną o długim okresie wegetacji.

Wymagania klimatyczne i glebowe

−

wymaga przez cały okres wzrostu dużo ciepła,

−

minimalna temperatura kiełkowania to 8–10

°

C,

−

wiosenne przymrozki uszkadzają młode rośliny i dlatego kukurydze siejemy późno,

−

kukurydza najlepiej plonuje na glebach żyznych zasobnych w składniki pokarmowe.

Stanowisko w zmianowaniu

Kukurydzę uprawiamy po roślinach okopowych, motylkowych, po zbożach, a także po

sobie. Jeżeli chwasty w kukurydzy zwalczamy Gesatopem50, to kukurydza musi być
uprawiana dwa lata po sobie.

Uprawa roli i nawożenie

−

kukurydza wymaga dobrze i głęboko doprawionej roli,

−

kukurydzę możemy uprawiać po nawozach mineralnych jak i organicznych, dawka
obornika wynosi wtedy 20–30 ton na hektar, obornik stosujemy zawsze jesienią,

−

dawki nawozów mineralnych zależą od kierunku uprawy, zasobności i wilgotności gleby.
N 120–200 kg na hektar, P

2

O

5

30-130kg na hektar, K

2

O 30–200 kg na hektar.

Siew kukurydzy

Kukurydzę siejemy gdy gleba ogrzeje się do temperatury 8

°

C:

−

najlepszą metodą siewu kukurydzy jest siew punktowy,

−

głębokość siewu w zależności od gleby wynosi od 4-8 cm.

Zbiór kukurydzy

−

na kiszonkę kukurydzę zbieramy w fazie dojrzałości wczesnowoskowej,

−

kukurydzę na ziarno zbieramy w połowie września.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie znaczenie gospodarcze maja rośliny oleiste?
2. Jakie znasz rośliny z grupy roślin specjalnych?
3. Jakie ma wymagania glebowe rzepak?
4. Jakie są zasady siewu rzepaku?
5. Jak ocenia się stopień przezimowania rzepaku?
6. Jak zwalczamy szkodniki rzepaku?
7. Jakie znasz motylkowe drobnonasienne?
8. Jakie znasz odmiany koniczyn?
9. Jak zwalczamy zachwaszczanie kukurydzy?
10. Kiedy wysiewamy kukurydze?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozpoznaj choroby i szkodniki rzepaku na plantacji. Ćwiczenie przeprowadź najlepiej

w fazie zawiązywania pąków.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przejść brzegiem plantacji i wyszukać uszkodzone pąki przez szkodniki,
2) porównać uszkodzenia z atlasem chorób roślin przemysłowych,
3) przeanalizować otrzymane wyniki,
4) zaprezentować efekty pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusz odpowiedzi,

−

poradnik dla ucznia,

−

,, Atlas chorób i szkodników roślin przemysłowych”.

Ćwiczenie 2

Rozpoznaj nasiona roślin motylkowych drobnonasiennych.

Sposób wykonania ćwiczenia.

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z kolekcją nasion motylkowych drobnonasiennych,
2) wykonać analizę otrzymanej mieszaniny nasion,
3) zapisać wyniki w arkuszu,
4) zaprezentować wyniki.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusz do ćwiczenia,

−

poradnik dla ucznia,

−

kolekcja nasion motylkowych drobnonasiennych,

−

lupa.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) rozpoznawać choroby rzepaku?





2) rozpoznawać szkodniki rzepaku?





3) zwalczać szkodniki i choroby rzepaku?





4) zwalczać zachwaszczenie kukurydzy?





5) rozpoznawać nasiona strączkowych?





6) zebrać kukurydzę na CCM?





„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi. tylko

jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed wskazaniem

poprawnego wyniku. Tylko wskazanie odpowiedzi, nawet poprawnej, bez uzasadnienia
nie będzie uznane.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

9. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia!

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Kaszę jaglaną produkujemy z

a) żyta.
b) pszenicy.
c) prosa.
d) soi.

2. Pierwszą fazą rozwoju zbóż jest

a) krzewienie.
b) kwitnienie.
c) kłoszenie.
d) kiełkowanie.

3. Które z podanych zbóż jest obcopylne

a) owies.
b) pszenica.
c) żyto.
d) jęczmień.

4. Najlepszym materiałem ściółkowym jest

a) słoma.
b) łęty ziemniaczane.
c) torf.
d) igliwie.

5. Jaką dawkę obornika dajemy pod rzepak

a) 10 - ton.
b) 15 - ton.
c) 20 - ton.
d) 14 - ton.

6. Obornik wywieziony na pole pod ziemniaki powinien być przyorany

a) tego samego dnia.
b) po tygodniu.
c) po czterech dniach.
d) po trzech dniach.

7. Pod buraki pastewne dano 10 t gnojowicy ile kg K

2

O otrzymały

a) 100 kg.
b) 20 kg.
c) 80 kg.
d) 60 kg.

8. Pociętą słomę przed przyoraniem należy wzbogacić

a) azotem.
b) potasem.
c) fosforem.
d) wapniem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

9. Z rdzą źdźbłową zapobiegawczo możemy walczyć przez wycinanie

a) agrestu.
b) porzeczki.
c) berberysu.
d) śnieguliczki.

10. Ze wszystkich zbóż największe wymagania glebowe posiada

a) żyto.
b) jęczmień.
c) owies.
d) pszenica.

11. Na 1ha rzepaku wysiano 200 kg saletry amonowej ile kg czystego zastosowano

a) 18 kg.
b) 20 kg.
c) 68 kg.
d) 90 kg.

12. Na pole pod słonecznik wysiano 200 kg mocznika ile zastosowano nawożenia w czystym

składniku jeżeli zawartość azotu w moczniku wynosi 46%
a) 100 kg N.
b) 92 kg N.
c) 120 kg N.
d) 82 kg N.

13. Termin wysiewu w naszym kraju 1-10 IX dotyczy

a) pszenicy.
b) owsa.
c) jęczmienia ozimego.
d) żyto.

14. Okres wegetacji rzepaku wynosi

a) 4 miesiące.
b) 8 miesięcy.
c) 6 miesięcy.
d) 11 miesięcy.

15. Rzepak bez pokrywy śnieżnej wytrzymuje temperatury

a) -12

°

C.

b) -13

°

C.

c) -20

°

C.

d) -30

°

C.

16. Nasiona buraka produkujemy

a) 1 rok.
b) 2 lata.
c) 3 lata.
d) 0,5 roku.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

17. Kwarantanna zewnętrzna dotyczy obszaru

a) kraju.
b) województwa.
c) powiatu.
d) gminy.

18. Zaprawianie nasion rzepaku „zaprawą T” to metoda ochrony roślin

a) chemiczna.
b) biologiczna.
c) mechaniczna.
d) hodowlana.

19. Przed siewem buraków cukrowych przeciwko chwastom stosujemy

a) Topsin M.
b) TreflanEC.
c) Miedzian 50.
d) Funaben4.

20. Zboże którego najwięcej produkuje się na świecie

a) pszenica.
b) owies.
c) ryż.
d) jęczmień.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko...............................................................................

Prowadzenie produkcji roślin uprawnych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedzi

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

6. LITERATURA

1. Bac S.: Produkcja roślinna. PWRiL, Warszawa 1999
2. Dobrzański B.: Produkcja roślinna. PWRiL, Warszawa 1995
3. Gawrońska A. Barbara A.: Podstawy produkcji roślinnej. Cz. 1 i 2. Hortpress, Warszawa

1999

4. Hryniewicz Z. (red.): Uprawa roślin rolniczych. PWRiL, Warszawa 1992
5. Sołtysiak U.: Rolnictwo ekologiczne od teorii do praktyki. Ekoland 1993
6. Suwara I.: Podstawy produkcji roślinnej. WSiP, Warszawa 1998
7. Świętochowski B. (red). Ogólna uprawa roli i roślin. Warszawa 1996

Czasopisma:
–

Rzepak poradnik dla producentów

–

Zboże wysokiej jakości

–

Rzepak biopaliwa

–

Buraki cukrowe