Różnorodnośd biologiczna – zróżnicowanie życia na Ziemi na wszelkich poziomach jego organizacji – zróżnicowanie
na poziomie ekosystemu (biocenoza+biotop – częśd ożywiona i nieożywiona na danym obszarze, funkcjonalna całośd,
staw, las, łąka, pustynia) – różne gatunki żyją w różnych ekosystemach; zróżnicowanie gatunku, zróżnicowanie
genetyczne – termin upowszechnił się po szczycie Ziemi – międzynarodowej konferencji w Rio de Janeiro w 1992 r.
podczas której przedstawiciele ponad 150 paostw podpisali konwencję o różnorodności biologicznej. O konieczności
jej zachowania.

Ochrona przyrody a ochrona różnorodności biologicznej– jaka jest różnica? Z czego wynika? Co tak naprawdę
chronimy? Ochrona różnorodności to działanie mające na celu zachowanie możliwie największej ilości gatunków na
Ziemi. Pojęcie uwzględnia potrzeby wzrastającej populacji ludzi, faktu iż ludzie potrzebują nowych terenów pod
uprawę roli i zabudowę. Należy więc dokonad wyboru, co należy chronid, a co przeznaczyd na użytek człowiekowi.
Ochronie podlegają obszary o dużej bioróżnorodności i zasiedlane przez rzadkie gatunki.

Różnorodnośd genetyczna w obrębie gatunku – jakie są korzyści z niej wynikające? Dla populacji niejednorodnej pod
względem genetycznym czynniki chorobotwórcze znacznie wolniej się rozprzestrzeniają. Chroni ona przed
szerzeniem się chorób.

Klasyfikacja biologiczna – 5 królestw – bakterie, protista, grzyby, rośliny i zwierzęta – podstawą grupowania
organizmów jest pokrewieostwo ewolucyjne. Drzewo filogenetyczne obrazuje pokrewieostwo wszystkich
organizmów.

Co jest źródłem różnorodności biologicznej? – Ewolucja. Ciągły proces, polegający na stopniowych zmianach cech
gatunkowych kolejnych pokoleo wskutek eliminacji przez dobór naturalny lub sztuczny części osobników
(genotypów) z bieżącej populacji. W wyniku zmian w DNA, mutacji, dochodzi do zman fenotypu, wyglądu i cech
danego gatunku. Zmiany które są korzystne, są utrzymywane w populacji, mają szansę byd przeniesione na nowe
pokolenie. Różnice mogą byd tak duże, że mogą doprowadzid do powstania nowych gatunków

Karol Darwin w 1859 r. opublikował książkę pt. „O powstaniu gatunków”, gdzie wyłożył podstawy współczesnej teorii
ewolucji. Ale wcześniej wierzono powszechnie, że wszystkie gatunki zostały stworzone jednocześnie i że są
niezmienne. To jest sprzeczne z praktyką, z tym co zaobserwowali hodowcy – zmiennośd organizmów w czasie
wykorzystuje się powszechnie w hodowli roślin i zwierząt – jak? Cechy organizmów, np. te decydujące o ich wartości
użytkowej – są zróżnicowane i dziedziczne – siła lub szybkośd u koni, poszczególne osobniki mogą byd silne lub słabe,
a potomstwo osobnika silnego, prawdopodobnie będzie silne. (Konie angielskie – krótkodystansowcy, konie arabskie
– szybkie, wytrzymałe na długich dystansach, perszerony – bardzo silne, masywnie zbudowane, hucuły – odporne na
chłód).

Dobór sztuczny – planowe krzyżowanie zwierząt czy roślin, tak aby uzyskad osobniki o pożądanych przez hodowcę
cechach, rośliny uprawne i udomowione zwierzęta są przykładem doboru sztucznego.

Darwin wykazał, że ewolucja zachodzi w podobny sposób, tyle że jest to dobór naturalny. W przyrodzie rolę hodowcy
pełnią warunki środowiska – przeżywają i wydają potomstwo tylko te osobniki, które najlepiej radzą sobie w życiu,
które charakteryzują się odpowiednimi przystosowaniami, są zaadoptowane do środowiska, w którym żyją.

Lisy – kolor sierści jako przykład adaptacji do środowiska

Czy u ludzi można zaobserwowad taki sposób adaptacji? – różnorodnośd budowy ciała i barwy skóry ma znaczenie
adaptacyjne

Zmiennośd genetyczna - nie ma dwóch jednakowych osobników, źródłem tej różnorodności są mutacje w DNA,
zwykle są one niekorzystne, ale zdarzają się takie, które sprawią, że osobnik będzie lepiej przystosowany do
środowiska i będzie łatwiej pokonywał konkurentów. Mutacja zmiany barwy futra na białą u osobników żyjących w
rejonach, w których panuje długa zima – stają się mniej widoczne dla drapieżników, mogą skuteczniej polowad. W
innym środowisku mogłaby byd to cecha niekorzystna.

Warunkiem ewolucji jest pojawienie się nowych cech, które wpłyną na zdolnośd do przeżycia i wydania potomstwa.
Powstawanie tych nowych cech związane jest z zachodzeniem mutacji, które utrzymają się w kolejnych pokoleniach.

Dlaczego organizmy giną? – bo pojawiają się niekorzystne mutacje w ich genomach, wywołujące choroby lub jedynie
osłabiające ich przystosowanie do warunków danego środowiska. Giną bo jest ich za dużo – potomstwa rodzi się
więcej niż może przeżyd w danym środowisku – nieliczne osobniki przeżywają do wieku dojrzałego i w zależności od
gatunku wydadzą różną liczbę potomstwa.

Tempo ewolucji – bardzo wolne, skala geologiczna – miliony lat, niezauważalne dla nas na przestrzeni pokoleo.

Wyj. Melanizm przemysłowy, zmiana ubarwienia dmy krępacza brzozowego. Przed rewolucją przemysłową, na pocz.
XIX w. dmy miały jasne ubarwienie z wzorkami naśladującymi porosty drzewne.

Dobór naturalny – uodparnianie się mikroorganizmów na leki.

Bioróżnorodnośd a zależności międzygatunkowe – gatunki zależą od siebie, kiedy ze sobą konkurują (o siedlisko czy
pokarm), kiedy współpracują lub kiedy jeden jest pokarmem drugiego.

Konkurencja międzygatunkowa – wynika z niedostatku zasobów np. pożywienia. Jest to motor ewolucji – siła
sprawcza doboru naturalnego (wygra lepszy)

Zależności typu „zjadający - zjadany” – roślinożernośd, drapieżnictwo, pasożytnictwo. Cechy wspólne: Jeden gatunek
zależy od drugiego, który jest jego pokarmem. Zjadający i zjadany regulują wzajemnie swoją liczebnośd. Między
zjadającymi i zjadanymi trwa ewolucyjny „wyścig zbrojeo”.

Symbioza – mutualizm – współżycie dwóch gatunków, oparte na obopólnej korzyści. Roślinny żyjące w symbiozie z
grzybami „mikoryza”, grzyb dostarcza roślinie wody i związków mineralnych, a otrzymuje w zamian związki
organiczne, które roślina wyprodukuje w procesie fotosyntezy. Owadopylnośd – w zamian za nektar owady zapylają
kwiaty.

Zjadacze szczątków organicznych padlinożercy, saprobionty (bakterie i grzyby rozkładające szczątki organiczne),
saprofagi (dżdżownica – odżywia się martwymi szczątkami) – zależnośd jednostronna

Te zależności między gatunkowe można opisad w formie łaocuchów pokarmowych. Pierwszym ogniwem jest –
roślina, producent materii organicznej wytwarzanej w procesie fotosyntezy. Kolejne ogniwa to konsumenci –
roślinożercy i drapieżcy. (np. roślina – mszyca – biedronka, przenica – nornik zwyczajny - myszołów)

Zanik bioróżnorodności – wymieranie gatunków – następuje, gdy są nadmiernie pozyskiwanie z przyrody przez
człowieka lub gdy zniszczeniu uległo środowisko naturalne danego gatunku (karczowanie, wypalanie lasów,
zanieczyszczenie wód). Introdukcja nowego na danym terenie gatunku, wprowadzenie drapieżnika, z którym gatunki
ofiar nie zetknęły się uprzednio. Kurczenie się terytoriów, naturalnych siedlisk zwierząt, co związane jest z ekspansją
człowieka na nowe tereny, rozwój rolnictwa to też pozyskiwanie nowych terenów pod uprawy.

Powody dla których należy chronid przyrodę – jest źródłem leków (aspiryna – pochodna kwasu salicylowego,
pozyskiwanego z kory wierzbowej) i antybiotyków – chod dzisiaj większośd leków to syntetyki.

Formy ochrony przyrody – ochrona bierna – rezerwaty ścisłe – zabroniona jest na ich terenie jakakolwiek działalnośd
człowieka, natura z czasem sama wraca do pierwotnego stanu. Ochrona czynna - rezerwaty częściowe Parków
Narodowych – dopuszcza wyrąb drzew (w celu przebudowy drzewostanu), odstrzał zwierząt.