B.Rzonca – Zagadnienia z Hydrogeologii

strona 1

dr inż. Bartłomiej RZONCA

Zakład Hydrologii IGiGP UJ

ZAGADNIENIA DO EGZAMINU Z HYDROGEOLOGII

(do egzaminu proszę się przygotować na podstawie notatek z wykładów, plików z
prezentacjami ORAZ podręczników; same wykłady nie są wystarczające, a zwłaszcza same
prezentacje)

PODSTAWY HYDROLOGII

(HYDROLOGIA OBOWIĄZUJE TYLKO STUDENTÓW GEOLOGII)

1.

Szczególne właściwości wody jako substancji

2.

Duży i mały obieg wody (ogólna charakterystyka, czym się różnią)

3.

Równie bilansu wodnego Penck’a (konieczna także znajomość wzoru)

4.

Pojęcia: zlewnia (zlewisko, dorzecze), zlewnia cząstkowa, przyrzecze, bifurkacja, brama

wodna, kaptaż, rok hydrologiczny

5.

Parametry zlewni, należy znać pojęcia, wzory niekonieczne

6.

Opady pionowe i osady, charakterystyka ogólna i nazewnictwo

7.

Pojęcia: punkt rosy, niedobór wilgotności, wilgotność powietrza względna i bezwzględna,

prężność pary wodnej

8.

Fazy powstawania opadu

9.

Wielkości: opad, natężenie opadu, wydajność opadu – jednostki, definicje. Konieczna

umiejętność przeliczania [mm] opadu na [m

3

/km

2

].

10.

Metody pomiaru opadu, urządzenia

11.

Metody uśredniania opadu dla zlewni

12.

Stan wody – jednostki, pomiar

13.

Przepływ – jednostki, pomiar

14.

Miary odpływu – jednostki, obliczanie

15.

Stany i przepływy charakterystyczne (np. SW, WWW, NSW, SQ, SSQ)

16.

Krzywa konsumcyjna, hydrogram cieku (czym są, do czego służą, jak je wykorzystać)

17.

Od czego zależy wielkość i przebieg wezbrań?

18.

Ustroje wodne (reżimy) rzek

19.

O czym decyduje podział opadu między spływ powierzchniowy i infiltrację?

20.

Procesy związane z formowaniem spływu powierzchniowego

21.

Rodzaje spływu powierzchniowego (ze wzgl. na mechanizm powstania)

22.

Co sprzyja spływowi powierzchniowemu?

23.

Co sprzyja infiltracji?

24.

Wyznaczanie udziału odpływu powierzchniowego i podziemnego w sumarycznym

odpływie rzecznym

25.

Co to jest opad efektywny i infiltracja efektywna

26.

Rodzaje parowania

27.

Parowanie terenowe a parowanie potencjalne

28.

Co wpływa na wielkość parowania (ogólnie)?

29.

Pomiar parowania

30.

Wpływ wiatru halnego na zanik pokrywy śnieżnej – mechanizmy

31.

Pojęcie i rodzaje retencji

32.

Pojęcia: intercepcja, detencja

B.Rzonca – Zagadnienia z Hydrogeologii

strona 2

PODSTAWY HYDROGEOLOGII

33.

Podział właściwości hydrogeologicznych skał

34.

Pojęcia: porowatość, p. otwarta, p. efektywna (aktywna), p. podwójna, p. pierwotna i p.

wtórna

35.

Rodzaje porowatości

36.

Od czego zależy porowatość skał?

37.

Co to są szczeliny i szczelinowatość?

38.

Parametry opisujące szczelinowatość

39.

Co to jest krasowatość?

40.

Problemy z opisem ilościowym hydrogeologicznego systemu krasowego

41.

Przepuszczalność a współczynnik filtracji (różnice, jednostki, definicje)

42.

Sposoby określania współczynnika filtracji skał

43.

Wodochłonność i odsączalność skał, pojęcia i jednostki

44.

Prawo Darcy, gradient ciśnienia hydrostatycznego (konieczna znajomość wzorów)

45.

Prędkość filtracji a prędkość rzeczywista filtracji (konieczna znajomość wzorów)

46.

Ograniczenia stosowalności prawa Darcy, przypadki szczególne (ruch turbulentny i

plastyczno-lepki)

47.

Strefa aeracji i saturacji, zwierciadło wód podziemnych

48.

Rodzaje wody w strefie aeracji

49.

Kapilarność czynna i bierna

50.

Wody zawieszone

51.

Warstwa wodonośna o zwierciadle naporowym i swobodnym

52.

Ruch wody w warstwie wodonośnej

53.

Wydatek jednostkowy warstwy wodonośnej

PODSTAWY DYNAMIKI WÓD PODZIEMNYCH

54.

Obliczanie prostych przepływów jednoosiowych (konieczna znajomość tylko

podstawowych wzorów np. na wydatek jednostkowy czy całkowity)

55.

Kontakt wód podziemnych z ciekami, ciek drenujący i ciek zasilający

56.

Mapa hydroizohips i hydroizobat, ze szczególnym uwzględnieniem cieków (zasilających i

drenujących)

57.

Zmiana charakteru cieków, zagrożenia jakości wód z tym związane

58.

Studnia, dopływ, depresja – schemat Dupuita w warunkach naporowych i swobodnych

(konieczna znajomość wzorów na wydatek studni i na zasięg leja depresji). Znajomość
wzorów do obliczania w wersji uniwersalnej, czyli bez konieczności korzystania ze
wzoru na zasięg leja depresji (czyli wariant z dwoma otworami obserwacyjnymi)

59.

Ograniczenia eksploatacji studni w warunkach naporowych i swobodnych

60.

Zeskok depresji na filtrze i sprawność studni (bez wzorów)

61.

Pojęcie studni niezupełnej (bez wzorów)

62.

Interpretacja próbnych pompowań: warunki ustalone a warunki nieustalone, wpływ granic

hydrogeologicznych na wykres Theisa-Jacoba

63.

Modelowanie: warunki brzegowe (I, II i III rodzaju), siatka dyskretyzacyjna

ZMIANY W ŚRODOWISKU WÓD PODZIEMNYCH

64.

Zjawiska na obszarach rozległych lejów depresji. Skala zjawisk dla warunków

swobodnych i naporowych

65.

Wpływ różnych rodzajów górnictwa na wody podziemne

66.

Problemy związane ze zmniejszeniem retencji, przyczyny

67.

Wpływ zapór wodnych na wody podziemne

68.

Zmiany hydrologiczne i hydrogeologiczne na obszarach zurbanizowanych

B.Rzonca – Zagadnienia z Hydrogeologii

strona 3

69.

Wpływ składowisk odpadów na wody podziemne, metody przeciwdziałania i

oczyszczania

70.

Problemy związane z intruzjami wód morskich

71.

Przerzuty wód do innych zlewni

PODSTAWY HYDROGEOCHEMII

72.

Parametry organoleptyczne, fizyczne i chemiczne (w tym spoza wykładu: twardość wody,

agresywność wody, agresywny CO

2

)

73.

Podstawowy skład chemiczny naturalnych wód podziemnych, właściwości głównych

jonów

74.

Inne składniki wód

75.

Metody przedstawiania składu chemicznego wód, umiejętność interpretacji analizy wód

76.

Jednostki mg/dm

3

oraz mval/ dm

3

– co wyrażają, kiedy (i dlaczego) się je stosuje

77.

Pionowa strefowość hydrogeochemiczna

78.

Pojęcie tła hydrogeochemicznego (spoza wykładu)

79.

Idea Głównych Zbiorników Wód Podziemnych (wg. Kleczkowskiego 1990)

wymagających ochrony, Obszary Najwyższej i Wysokiej Ochrony (spoza wykładu)

WYCIECZKI

80.

Urządzenia prezentowane w stacji naukowej w IGiGP UJ Łazach: przeznaczenie i sposób

działania (np. przelewy, limnigrafy, piezometry)

81.

Urządzenia prezentowane na AGH: przeznaczenie i sposób działania (automatyczny

hydrowęzeł i lizymetry)

82.

Studnie ujmujące wody z warstw czwartorzędowej i jurajskiej w Krakowie: sposób

działania, przeznaczenie, krótka charakterystyka ujmowanych warstw wodonośnych

Literatura podstawowa:

Hydrografia – I. Dynowska, A. Tlałka. Wyd. PWN, 1982

lub Hydrologia ogólna – Bajkiewicz-Grabowska, Mikulski. PWN, bardzo wiele wydań.

(lub inne podręczniki do hydrologii).

Hydrogeologia ogólna – Z. Pazdro (lub w nowszych wydaniach wspólnie z B. Kozerskim).

Wyd. Geol., np. 1983, 1990.

lub Podstawy hydrogeologii stosowanej – A. Macioszczyk (red.). Wyd. PWN, 2006.

Podstawy obliczeń filtracji wód podziemnych – R. Kulma. Wyd. AGH, 1995.

Słownik hydrogeologiczny. Państwowy Instytut Geologiczny, 1997, 2002.