Kwestia

Właściwe prawo materialne

Jurysdykcja- sąd właściwy dla miejsca gdzie

Małżeństwo

cudzoziemiec musi
przedłożyć
zaświadczenie, że jego
prawo ojczyste
zezwala mu na
zawarcie małżeństwa

małżeństwo ułomne-
gdy zostało zawarte
pomimo istnienia
przeszkody
małżeńskiej po stronie
jednego z małżonków

do zaręczyn w drodze
analogi można
stosować prawo dot.
małżeństwa

Możliwość zawarcia- prawo ojczystego
Forma (rozumiana bardzo szeroko, świadkowie, forma oświadczeń, udział organu
państwowego) – państwa w którym jest zawierane /prawa ojczystego gdy oboje
takiego samego obywatelstwa [ niedopełnienie formy oceniane jest z punktu
widzenia prawa miejsca zawarcia małżeństwa]
Unieważnienie (ustalenie istnienia, nieistnienia) może być z przyczyn nieznanych
prawu polskiemu- powyższe łączniki, prawo z chwili zawarcia małżeństwa
Stosunki majątkowe- 1. każdoczesne wspólne prawo ojczyste, zawarcie, zmiana,
rozwiązanie umowy majątkowej; gdy nie da się ustalić → miejsce zamieszkania
umowa majątkowa podlega prawu ojczystemu stron z chwili zawarcia
z braku wspólnego prawa ojczystego,
1.prawo wspólnego miejsca zamieszkania
2. prawo polskie

Z książki
apartydzi – prawo miejsca zamieszkania, jeśli nie da się ustalić, prawo polskie

osoby o kilku obywatelstwach art. 2 ppm

+ klauzula porządku publicznego

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, Europejska Konwencja Ochronie Praw
Człowieka i Podstawowych wolności – prawo do małżeństwa

przeszkody małżeńskie – zrywające/tamujące; jednostronne (wiek)/ dwustronne
(pozostawanie w małżeństwie)

KPC

Bruksela II

-w sprawach małżeńskich-
1. oboje małżonkowie mieli ostatnie miejsce
zamieszkania/ pobytu w RP, jeżeli jedno z
nich zostało w RP
2. powód ma co najmniej od roku miejsce
zamieszkania/pobytu w RP
3.lub od 6 mcy i jest obywatelem RP
4. oboje małżonkowie są obywatelami RP

-zasada ogólna- gdy pozwany ma miejsce
zamieszkania/ zwykłego pobytu w RP

jurysdykcja wyłączna jeśli oboje są
obywatelami i mieszkańcami RP

jurysdykcja obejmuje również władzę
rodzicielską nad wspólnymi małoletnimi
dziećmi

sprawy nieprocesowe:
-jeden z małżonków lub nupturientów jest
obywatelem RP/ cudzoziemcem mającym
zamieszkanie / pobyt w RP
- gdy w sprawie o podział majątku w
znacznej mierze majątek znajduje się RP

Dot – rozwód, separacja, unieważnienie
1. oboje małżonkowie zwykle
zamieszkują
2. ostatnio zamieszkiwali, jeżeli jeden z
nich wciąż tam mieszkańcami
3. pozwany zwykle zamieszkuje
4. miejsce zamieszkania któregokolwiek z
małżonków- gdy wspólny wniosek
5. powód ma co najmniej od roku miejsce
zamieszkania/pobytu
6..lub od 6 mcy i jest obywatelem
7. sąd państwa którego małżonkowie
obydwoje są obywatelami

sąd który orzekł o separacji jest właściwy
do przekształcenia jej w rozwód, jeżeli
prawo państwa to przewiduje

jurysdykcja właściwa w sprawach
małżeńskich rozciąga się na
odpowiedzialność rodzicielską gdy 1 min
jeden z małżonków ją posiada, 2. wszyscy
odpowiedzialni zaakceptowali ten sąd

Rozwód, separacja

merytorycznie kc –
orzeczenie sadu
+ nieznane w RP
formy

PPM

Konwencja o uznawaniu rozwodów i
separacji ( Haga 1970)

KPC j.w , Bruksela II j.w.

1. wspólne prawo ojczyste z chwili żądania
2. prawo wspólnego miejsca zamieszkania
3. prawo polskie

- dotyczy tylko rozwodu/separacji bez postanowień o winie, majątku, dzieciach
- bardzo szeroki zakres łączników do wyznaczania właściwości sądu, podobny do
brukseli II ( sąd właściwy dla separacji, właściwy dla rozwodu)
- można odmówić uznania orzeczenia gdy obie strony mieszkają w państwie w którym
instytucja ta nie jest znana

Pochodzenie dziecka

PPM

KPC

1. ustalenie i zaprzeczenie ojcostwa/macierzyństwa podlega prawu dziecka z chwili
urodzenia

1. uznanie dziecka prawu ojczystemu dziecka z chwili uznania (złożenia
oświadczenia woli)
2. uznanie nasciturusa podlega prawu ojczystemu matki

w razie wielokrotnego obywatelstwa dziecka/matki stosuje się 2ppm

prawu właściwemu podlega również domniemanie pochodzenia dziecka z
małżeństwa

1.

Jeżeli uprawniony do ustalenia pochodzenia dziecka ma miejsce
zamieszkania/pobytu w RP

2.

dziecko ma miejsce zamieszkania/pobytu w RP

3.

jeżeli dziecko jest powodem min rok pobytu w RP

4.

jeżeli powodem nie jest dziecko, powód jest obywatelem + ma miejsce
zamieszkania/pobytu min 6 mcy

5.

powód i pozwany są obywatelami RP

wyłącznie Polska jurysdykcja gdy obie strony są obywatelami i mają miejsce
zamieszkania w RP jurysdykcja

Stosunki rodzice-
dzieci

PPM

KPC

Bruksela II

Podlegają prawu ojczystemu dziecka

1.

dziecko ma miejsce
zamieszkania/pobytu w RP

2.

jeżeli dziecko jest powodem min
rok pobytu w RP

3.

jeżeli powodem nie jest dziecko,
powód jest obywatelem + ma
miejsce zamieszkania/pobytu min
6 mcy

4.

powód i pozwany są obywatelami
RP

wyłącznie Polska jurysdykcja gdy obie
strony są obywatelami i mają miejsce
zamieszkania w RP jurysdykcja

nieprocesowe- 1.dziecko ma miejsce
zamieszkania /pobytu w RP
2.wnioskodawca i dziecko są obywatelami
RP

w zakresie kontaktów z dzieckiem,
ochrony jego majątku, umieszczania w
rodzinach zastępczych, osób i instytucji
do których należy opieka nad dzieckiem

1. sąd zamieszkania dziecka
2. właściwość sądu utrzymuje się w
zakresie kontaktów z dzieckiem przez 3
mce od wyprowadzenia się dziecka z
kraju, który określił zasady kontaktu

rozszerzenie jurysdykcji
- gdy w powiązaniu z inną sprawą ( nie z
małżeńską)a dziecko posiada istotny
związek z państwem + leży to w jego
interesie + wszystkie strony
zaakceptowały właściwość
- gdy dziecko mieszka na terenie państwa
trzeciego, gdzie nie można przeprowadzić
procesu, leży to w interesie dziecka

Przysposobienie

instytucje których
celem jest stworzenie
prawnej więzi
podobnej do tej jaka
istnieje pomiędzy
rodzicami a dziećmi.

PPM

KRO

KPC

Inne

Podlega prawu ojczystemu przysposabiającego, z
zachowaniem przepisów prawa ojczystego
przysposabianego (jego zgoda/ zgoda przedstawicieli
ustawowych/właściwego organu) z chwili
przyspodobienia

równoległe ( kumulatywne) stosowanie dwóch systemów,

Ograniczenie
przysposobienia może
nastąpić ze względu na
zmianę miejsca
zamieszkania- gdy
dziecko ma polskie
obywatelstwo

1.jeśli osoba która ma być przysposobiona jest obywatelem RP,
ma miejsce zamieszkania/pobytu
2. przysposabiający jest obywatelem RP + ma zamieszkanie
/pobyt w RP ( w razie wspólnego przysposobienia przez
małżonków wystarczy że jeden jest

Zawarcie umowy;
przysposobienie
pełnoletniego
w RP tylko w drodze
orzeczenia sądu

ale nie łączenie ich w jeden

problem gdy małżonkowie przysposabiają wspólnie, a
mają różne obywatelstwa (17§1 lub §3ppm) lub do
każdego z małżonków jego prawo stosuje się oddzielnie

wyłącznie Polska jurysdykcja gdy obydwoje przysposabiający i
przysposabiany są obywatelami i mają miejsce zamieszkania w
RP jurysdykcja

konwencja o ochronie
dzieci i współpracy w
dziedzinie
przysposobienia
międzynarodowego

alimentacja

PPM

inne

KPC

Bruksela I

Roszczenia między
krewnymi lub
powinowatymi- prawo
osoby uprawnionej do
alimentów
subokreślnik
temporalny –
każdoczesny statut ,
zaległe roszczenia
według statutu dla nich
właściwego czasowo

roszczenia matki
przeciwko ojcu
nienarodzonego dziecka
– prawo ojczyste matki
gdy pomiędzy
małżonkami- stosuje się
17ppm

Konwencja o dochodzeniu roszczeń alimentacyjnych za
granicą , NY 1956 ( prawo państwa którego obywatelem
jest zobowiązany; jurysdykcja- sąd okręgowy zamieszkania
powoda)

Konwencja Haska o prawie właściwym dla zobowiązań
alimentacyjnych 1973
(wszystkie rodzaje roszczeń alimentacyjnych)1. prawo
miejsca stałego pobytu uprawnionego do alimentów 2.
wspólne prawo ojczyste 3. fori 4. na podstawie którego
orzeczono rozwód

jeśli według prawa (ojczyste dla obojga lub gdy nie ma –
zamieszkania zobowiązanego) nie istnieje obowiązek
alimentacji między krewnymi linii bocznej/powinowatymi
można się sprzeciwić temu obowiązkowi

W przygotowaniu rozporządzenie UE które ma wejść w
życie 2011r

1. uprawniony ma miejsce zamieszkania/
pobytu w RP
2. sprawa rozpoznawana łącznie ze sprawą
małżeńską – gdy sprawa małżeńska należy
do jurysdykcji krajowej
3. gdy roszczenie o alimenty rozpatruje się
łącznie ze sprawą o ustalenie pochodzenia
dziecka- sąd właściwy dla ustalenia
pochodzenia dziecka

1. miejsce zamieszkania lub pobytu
uprawnionego do alimentów
2. gdy sprawa jest rozpatrywana
łącznie ze sprawą dotyczącą stanu
cywilnego - przed sąd, który ma
jurysdykcję do rozpoznania tej sprawy
według własnego prawa, chyba że
jurysdykcja ta opiera się jedynie na
obywatelstwie jednej ze stron
3. sąd miejsca pobytu/zamieszkania
zobowiązanego do zapłaty alimentów

z konwencji NY - jurysdykcja- sąd
okręgowy zamieszkania powoda

Opieka i kuratela

wszystkie zarządzenie
o charakterze
opiekuńczym
( upełnoletnienie,
uwłasnowolnienie),
ubezwłasnowolnienie,
pozostawanie pod
opieką rodzicielską

opiekunem może być
cudzoziemiec

PPM

inne

KPC

Prawo ojczyste osoby dla której ma być ustanowiona

gdy wymagający opieki jest bezpaństwowcem-
prawo miejsca zamieszkania, gdy nie można ustalić-
prawo polskie

kuratela (tylko materialna, nie procesowa) – podlega
prawu właściwemu dla stosunku przy okazji którego
jest stanowiona -jurysdykcja tak samo

subokreślinik temporalny- każdoczesny statu-
zmiana obywatelstwa =zmiana statutu

Konwencja haska o
właściwości organów i prawie
właściwym w zakresie
ochrony małoletnich
(jurysdykcja- miejsce pobytu
małoletniego)

Konwencja haska dotycząca
uregulowania opieki nad
małoletnimi

- sąd ojczysty/ miejsca zamieszkania, pobytu (osoba prawna/ jednostka organizacyjna z
siedzibą w RP)
- w interesie cudzoziemca sądy mogą wydać zarządzenie o ustanowienie kuratora dla
jego majątku znajdującego się w RP (również w innych sprawach gdy zachodzi pilna
potrzeba i istnieje wystarczający związek z prawem polskim)

UBEZWŁASNOWALNIENIE- obywatel RP/ cudzoziemiec mieszkający lub majacy
miejsce pobytu w RP ( dla obywateli mających miejsca zamieszkania w RP- wyłączna