2011-12-04

1

Monitoring wód podziemnych

dr Ewa Kmiecik

Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska

Katedra Hydrogeologii i Geologii Inżynierskiej

Kraków 2011

Monitoring wód podziemnych



Krajowy (JCWPd)



Regionalny (GZWP)



Lokalny (obiekty uciążliwe, ujęcia)

Monitoring krajowy

Sieć krajową

tworzą wybrane, reprezentatywne punkty

obserwacyjne, których zadaniem jest kontrolowanie stanu
jednolitych części wód podziemnych JCWPd.



RDW: 2000/60/EC

– Dyrektywa Parlamentu

Europejskiego i Rady – w sprawie ustanowienia ram
działalności Wspólnoty w zakresie polityki wodnej

działalności Wspólnoty w zakresie polityki wodnej.



DWP: 2006/118/EC

– Dyrektywa Parlamentu

Europejskiego i Rady – w sprawie ochrony wód
podziemnych przed zanieczyszczeniem i pogorszeniem
ich stanu



DYREKTYWA KOMISJI: 2009/60/WE

– ustanawiająca na

mocy RDW 2000/60/EC – specyfikacje techniczne w
zakresie analizy i monitorowania stanu chemicznego
wód



Zgodnie z art. 7 RDW – monitoringiem mają być objęte
JCWPd któ

ź ódł

d it

j

il ś i

Monitoring wód

podziemnych

Stanu ilościowego

Stan ogólny

Stanu chemicznego

Monitoring krajowy

JCWPd, które są źródłem wody pitnej w ilości

Q > 100 m

3

/d



Wymogi – zał. V RDW

Cel:

rozpoznanie i stała kontrola jakości wód podziemnych w

zbiornikach o znaczeniu regionalnym czyli GZWP.

GZWP - odpowiadający umownie określonym
kryteriom ilościowym i jakościowym:



otwór studzienny Q > 70 m

3

/h



ujęcie Q > 10000 m

3

/d

Monitoring regionalny



ujęcie Q > 10000 m

3

/d



przewodność warstwy wodonośnej T > 10 m

2

/h



najwyższa klasa jakości wody (stan chemiczny dobry)

Cel:

Rozpoznanie i śledzenie wpływu istniejących lub

potencjalnych ognisk zanieczyszczeń na jakość wód
podziemnych w celu przeciwdziałania ich degradacji.

Obszar badań:



sieci wokół obiektów uciążliwych



sieci wokół ujęć wód podziemnych

Monitoring lokalny



sieci wokół ujęć wód podziemnych

Finansowanie:



Właściciele obiektów uciążliwych lub użytkownicy ujęć

2011-12-04

2

Wg RMŚ (w sprawie szczegółowych wymagań, jakim
powinny odpowiadać dokumentacje hydrogeologiczne
i geologiczno-inżynierskie – Dz.U. z 2005 r., Nr 20, poz.
1673)

monitoring osłonowy

to system (powtarzalnych)

obserwacji i pomiarów oraz ocen i prognoz ilości oraz
właściwości fizyczno-chemicznych wód podziemnych,
prowadzonych w otoczeniu ujęcia umożliwiający wczesne

Monitoring osłonowy ujęcia wód podziemnych

prowadzonych w otoczeniu ujęcia, umożliwiający wczesne
ostrzeganie o pojawiającym się zagrożeniu degradacji
ilościowej i jakościowej eksploatowanych wód podziemnych.

Monitoring osłonowy

dotyczy zarówno zmian ilościowych, jak

i jakościowych zasobów. Jest z nim związany monitoring
jakości produkowanej wody, z obowiązkiem informowania o
jego wynikach konsumentów wody (Dyrektywa 98/83/EC
Rady Unii Europejskiej).



Monitoring krajowy



Monitoring regionalny

Zgodny z przepisami RDW, DWP oraz przepisami krajowymi
(RMŚ) umożliwiający ocenę stanu chemicznego wód
podziemnych.



Monitoring lokalny

Zakres analiz



Monitoring lokalny

Zespół wskaźników fizyczno-chemicznych
charakterystycznych dla danego ogniska zanieczyszczeń.

Monitoring osłonowy - obligatoryjne badania
bakteriologiczne.

Monitoring JCWPd

M

M

O

O

N

N

I

I

T

T

O

O

R

R

I

I

N

N

G

G

U

U

E

E

P

P

L

L

MONITOROWANE SĄ JEDNOLITE CZĘŚCI WÓD PODZIEMNYCH,

KTÓRE DOSTARCZAJĄ > 100 m

3

/dobę WODY PITNEJ

F

F

o

o

r

r

m

m

y

y



MONITORINGU STANU CHEMICZNEGO



MONITORINGU STANU ILOŚCIOWEGO

diagnostyczny

R

R

o

o

d

d

z

z

a

a

j

j

e

e

m

m

o

o

n

n

i

i

t

t

o

o

r

r

i

i

n

n

g

g

u

u

s

s

t

t

a

a

n

n

u

u

c

c

h

h

e

e

m

m

i

i

c

c

z

z

n

n

e

e

g

g

o

o

 diagnostyczny
 operacyjny

 diagnostyczny
 operacyjny
 badawczy

S

S

t

t

a

a

n

n

c

c

h

h

e

e

m

m

i

i

c

c

z

z

n

n

y

y

Stan

chemiczny

Stan

chemiczny

Klasy

jakości



słaby



słaby

V

IV



dobry



dobry

III

II

I

wartości progowe wg

DWP(2006/118/UE)

wartości progowe wg RMS
Dz.U. z 2008, Nr 143, poz

.

896

Monitoring JCWPd

M

M

O

O

N

N

I

I

T

T

O

O

R

R

I

I

N

N

G

G

U

U

E

E

P

P

L

L

C

C

Z

Z

Ę

Ę

S

S

T

T

O

O

T

T

L

L

I

I

W

W

O

O

Ś

Ś

Ć

Ć

Diagnostyczny

1

 6 lat

dla każdego okresu, dla którego
sporządza się plan gospodaro-
wania wodami w dorzeczu

Diagnostyczny

1

 3 lata – wody podziemne o

zwierciadle swobodnym

1

 6 lat – wody podziemne o

zwierciadle napiętym

Operacyjny

co najmniej 1

rok

Operacyjny

2

 w roku wody podziemne o

co najmniej 1

 rok

2

 w roku – wody podziemne o

zwierciadle swobodnym

1

 w roku – wody podziemne o

zwierciadle napiętym

Z

Z

A

A

K

K

R

R

E

E

S

S

Parametry kluczowe wg RDW

 zawartość tlenu

 pH

 przewodność

 NO

-

3

 NH

4

RMŚ (Dz.U. z 2008, Nr 143, poz. 896)

55 wskaźników fizykochemicznych

Diagnostyczny

 obligatoryjnie 32 wskaźniki

fizykochemiczne z listy

Operacyjny

 brak obowiązkowego zakresu
 praktyka tak jak dla monitoringu

diagnostycznego

Parametry podane w DWP

 azotany NO

-

3

 pestycydy

+ podane w wykazie zanieczyszczeń

Monitoring JCWPd

M

M

O

O

N

N

I

I

T

T

O

O

R

R

I

I

N

N

G

G

U

U

E

E

P

P

L

L

P

P

R

R

E

E

Z

Z

E

E

N

N

T

T

A

A

C

C

J

J

A

A

S

S

T

T

A

A

N

N

U

U

C

C

H

H

E

E

M

M

I

I

C

C

Z

Z

N

N

E

E

G

G

O

O

KODY BARWNE

STAN DOBRY

–

kolor zielony

STAN SŁABY

–

kolor czerwony

C

C

H

H

E

E

M

M

I

I

C

C

Z

Z

N

N

E

E

G

G

O

O

STAN SŁABY

–

kolor czerwony

TRENDY ROSNĄCE

–

punkty czarne

ODWRÓCENIE TRENDÓW

–

punkty niebieskie

Rodzaje wód podziemnych w świetle krajowych

przepisów prawnych



Zwykłe wody podziemne

(dla zaspokojenia potrzeb

komunalnych)
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 20.04.2010
zmieniające rozporządzenie w sprawie jakości wody
przeznaczonej do spożycia przez ludzi Dz.U. z 2010 r.,
nr 72, poz. 466



Wody do bezpośredniej konsumpcji

przygotowane na

bazie wód podziemnych



naturalne wody mineralne



naturalne wody źródlane



wody stołowe

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 31.03.2011 r.
w sprawie naturalnych wód mineralnych, naturalnych
wód źródlanych i wód stołowych. Dz.U. z 2011 r., nr 85,
poz. 466

2011-12-04

3

Rodzaje wód podziemnych w świetle krajowych

przepisów prawnych



Wody podziemne

uznawane za kopalinę



wody lecznicze



wody termalne



solanki

Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 14.02.2006 r.,
w sprawie złóż wód podziemnych zaliczanych do solanek

w sprawie złóż wód podziemnych zaliczanych do solanek,
wód leczniczych i termalnych oraz złóż innych kopalin
leczniczych a także zaliczenia kopalin pospolitych
z określonych złóż lub jednostek geologicznych do kopalin
podstawowych. Dz.U. z 2006 r., nr 32, poz. 220
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dn. 13.04.2006 r.
w sprawie zakresu badań niezbędnych do ustalenia
właściwości leczniczych naturalnych surowców
leczniczych klimatu, kryteriów ich oceny oraz wzoru
świadectwa potwierdzającego te właściwości.

Rodzaje wód podziemnych w świetle krajowych

przepisów prawnych

RRM (Dz.U. 2006, nr 332, poz. 220)

Zwykłe wody podziemne

(słodkie wody podziemne)



zawartość substancji rozpuszczonych poniżej 1 g/dm

3



temperatura poniżej 20ºC



wg aktualnych przepisów (Dz.U. z 2010 r., nr 72, poz.
466 oraz DWD 98/83/EC) do celów pitnych dopuszcza

466 oraz DWD 98/83/EC) do celów pitnych dopuszcza
się wodę o  = 2500 mS/cm



aktualna granica (1 g/dm

3

) powinna zostać

zweryfikowana i ustalona na poziomie 2 g/dm

3

Rodzaje wód podziemnych w świetle krajowych

przepisów prawnych

RRM (Dz.U. 2006, nr 332, poz. 220)



Solanki

M ≥ 35 g/dm

3

Rodzaje wód podziemnych w świetle krajowych

przepisów prawnych

RRM (Dz.U. 2006, nr 332, poz. 220)

Wody lecznicze

(wyst. w 70 miejscowościach wymienionych

w RRM). Wody podziemne niezanieczyszczone, spełniające co
najmniej jeden z podanych warunków:



mineralizacja M ≥ 1000 mg/dm

3



jon żelazawy Fe ≥ 10 mg/dm

3

– woda żelazista

j

y

g



jon fluorkowy F ≥ 2 mg/dm

3

– woda fluorkowa



jon jodkowy I ≥ 1 mg/dm

3

– woda jodkowa



zawartość siarki dwuwartościowej H

2

S ≥ 1 mg/dm

3

–

woda siarczkowa



zawartość kwasu metakrzemowego H

2

SiO

3

≥ 70 mg/dm

3

–

woda krzemowa



zawartość dwutlenku węgla CO

2

250-999 mg/dm

3

– woda

kwasowęglowa



zawartość dwutlenku węgla CO

2

≥ 1000 mg wolnego –

szczawa



zawartość radonu Rd ≥ 74 Bq – woda radonowa

Rodzaje wód podziemnych w świetle krajowych

przepisów prawnych

RRM (Dz.U. 2006, nr 332, poz. 220)



Wody termalne

t ≥ 20ºC (z wyjątkiem wód

odprowadzanych z zakładów górniczych)

Rodzaje wód podziemnych w świetle krajowych

przepisów prawnych

RMZ (Dz.U. 2006, nr 80, poz. 565)



Wody

mineralne

M ≥ 1000 mg/dm

3



Wody

swoiste (słabo zmineralizowane)

M < 1000 mg/dm

3

W tym jeden lub więcej składników swoistych w podanych

stężeniach:



Fe ≥ 10 mg/dm

3

– woda żelazista



F ≥ 2 mg/dm

3

– woda fluorkowa



I ≥ 1 mg/dm

3

– woda jodkowa



H

2

S ≥ 1 mg/dm

3

– woda siarczkowa



H

2

SiO

3

≥ 70 mg/dm

3

– woda krzemowa



CO

2

250-999 mg/dm

3

– woda kwasowęglowa



CO

2

≥ 1000 mg/dm

3

– szczawa



Rd ≥ 74 Bq – woda radonowa



t ≥ 20ºC – woda termalna



Wody

mineralne swoiste

M ≥ 1000 mg/dm

3

oraz jeden lub

więcej składników swoistych

2011-12-04

4

Rodzaje wód podziemnych w świetle krajowych

przepisów prawnych

RMZ (Dz.U. z 2011 r., nr 85, poz. 466)
Wody do bezpośredniej konsumpcji (przygotowane na bazie

wód podziemnych)



naturalna woda mineralna



zawiera > 1.0 g/dm

3

substancji rozpuszczonych



zawiera < 1.0 g/dm

3

substancji rozpuszczonych i co

g/

j

p

y

najmniej jeden składnik o stężeniu określonym w RMZ

Naturalne wody mineralne mogą być produkowane z wód

leczniczych, potencjalnie leczniczych a także zwykłych,

jeśli ich skład odpowiada podanemu w RMZ.



naturalna woda źródlana

– pod względem składu

chemicznego nie różni się od wody przeznaczonej dla

celów pitnych



woda stołowa

– naturalne wody źródlane lub inne wody

podziemne, które po zmieszaniu z naturalną wodą

mineralną lub po dodaniu składników mineralnych

uzyskują dla jednego lub więcej składników stężenia

odpowiadające zakresowi podanemu w RMZ