Strona 1

I WSTĘP TEORETYCZNY:

Naczynia miarowe są szkłem laboratoryjnym, które służy do dokładnego odmierzania

cieczy. Jednak przed ich użyciem należy sprawdzić ich rzeczywistą pojemność, gdyż często
różni się od deklarowanej. Powodem takiej różnicy może być wcześniejsze użytkowanie
szkła miarowego niezgodnie z instrukcją producenta (przykładowo suszenie w suszarce co
prowadzi do rozszerzenia się szkła). Sprawdzenie pojemności naczyń miarowych polega na
wyznaczeniu rzeczywistej ich pojemności, natomiast kalibrowanie na wyznaczeniu objętości
odpowiadającej deklarowanej pojemności naczynia. Z kalibracją wiążą się poprawki
kalibracyjne, tzn. różnica między deklarowaną a rzeczywistą pojemnością naczynia
miarowego. Różnicę tę wyraża się najczęściej w procentach i nazywa się błędem kalibracji.
Rzeczywistą pojemność naczyń miarowych sprawdza się przez zważenie wody destylowanej,
wypełniającej naczynie do kreski (dolny menisk wody powinien dotykać kreski), a woda
powinna mieć temperaturę pokoju, w którym wykonujemy ważenie. Istnieją dwie różne
pojemności naczyń. Pojemność kolby miarowej sprawdza się na wlew, a pipety na wylew.

Przy sprawdzaniu pojemności i kalibrowaniu naczyń miarowych należy uwzględnić

następujące poprawki:
1. Poprawka na zmianę gęstości wody ze zmianą temperatury.
2. Poprawka na stratę masy ciała ważonego w powietrzu. Poprawka ta wynika z faktu, że
ważenie wykonujemy w powietrzu a nie w próżni.
3. Poprawka na zmianę objętości naczynia ze zmianą temperatury powietrza.
Z wyżej wymienionych poprawek największe znaczenie ma poprawka związana ze zmianą
gęstości wody wraz z temperaturą.

Numer ćwiczenia:

2

Dział analizy i temat ćwiczenia:

Wyznaczanie pojemności naczyń
miarowych.

Data wykonania ćwiczenia:

24.03.2014

Data oddania sprawozdania:

31.03.2014

Grupa i sala:

Imię i nazwisko:

Nazwisko sprawdzającego:

Uwagi:

Ocena:

Strona 2

II CZĘŚĆ DOŚWIADCZALNA:

W celu wyznaczenia pojemności pipety na wylew napełniono ją wodą destylowaną do

kreski tak by dotykał jej menisk dolny. Następnie wyznaczono masę wylanej z niej wody.
Zgodnie z zasadami posługiwania się pipetą, po odczekaniu 20s po wylaniu z niej wody do
uprzednio zważonej kolby miarowej wlano zawartość wody z pipety i zakorkowaną kolbę
zważono na wadze. Do tej ilości dodano kolejne porcje wody, ważąc po każdej prawidłowo
wlanej porcji. W ten sposób wykonano 4 pomiary (pierwsza seria pomiarów). Sprawdzenie
pojemności pipety powtarzano w opisany sposób (druga seria) uzyskując 8 pomiarów.
Różnica między zgodnymi wynikami powinna być mniejsza niż 0,05%. W czasie
wykonywania powyższych czynności kontrolowano temperaturę używanej wody (najlepiej
jest wlać pewną ilość wody do dużej zlewki, zanurzyć w niej termometr i zapisywać
temperaturę wody, którą ważymy). Podczas doświadczenia wykorzystano trzy termometry, a
temperatura była obliczana jako średnia arytmetyczna pomiarów. Wyniki zebrano w tabeli
(tabela1)

Seria I
Lp.

Masa

kolby
przed

dodaniem

porcji

wody [g]

Masa

kolby po

dodaniu

wody z

pipety

[g]

Masa
wody

[g]

Temperatura

wody [°C]

Poprawka

∑

[g]

Pojemność

pipety

[mL]

Uwagi

1
2
3
4

54,01
78,77
53,99
78,74

78,77

103,55

78,74

103,53

24,76
24,78
24,75
24,79

23,0
23,5
23,0
23,0

3,41

3,5

3,41
3,41

24,84
24,87
24,83
24,87

Seria II
1
2
3
4

54,02
78,79

103,58
128,32

78,79

103,58
128,32
153,11

24,77
24,79
24,74
24,79

23,0
22,5
22,5
23,0

3,41

3,3
3,3

3,41

24,85
24,87
24,82
24,87

Średnia pojemność pipety [mL]: 24,85

Tabela 1

W celu wyznaczenia pojemności kolby miarowej na wlew zważono najpierw kolbę

pustą, idealnie suchą, a następnie napełnioną wodą do kreski (szyjka nad kreską powinna być
sucha, a menisk dolny powinien dotykać kreski), na wadze technicznej o dokładności odczytu
masy 0,01 g. Czynności te powtarzano 8 razy. Po każdym zważeniu kolby z wodą odlano
trochę wody, dopełniono ponownie i zważono (za każdym razem zmierzono temperaturę
wody) .Wyniki zebrano w tabeli (tabela 2).

Strona 3

Wyznaczenie masy pustej kolby
Lp.

Masa

pustej

kolby

[g]

1
2
3
4
5

53,26
53,26
53,26
53,26
53,26
Średnia masa pustej kolby [g]: 53,26

Wyznaczenie pojemności kolby
Lp.

Średnia

masa

pustej

kolby

[g]

Masa

kolby z

wodą

[g]

Masa
wody

[g]

Temperatura

wody

[°C]

Poprawka

∑

[g]

Pojemność

kolby

[mL]

Uwagi

1
2
3
4
5
6
7
8

53,26
53,26
53,26
53,26
53,26
53,26
53,26
53,26

152,79
152,78
152,78
152,77
152,71
152,74
152,72
152,79

99,53
99,52
99,52
99,51
99,45
99,48
99,46
99,53

21,5
21,5
22,3
22,7
22,7
23,2
23,5
22,5

3,1
3,1

3,26
3,35
3,35
3,41
3,52

3,3

99,84
99,83
99,85
99,84
99,78
99,82
99,81
99,86

Średnia pojemność kolby [mL]: 99,83

Tabela 2