Strona 1 

 

 

 

I WSTĘP TEORETYCZNY: 

Naczynia miarowe są szkłem laboratoryjnym, które służy do dokładnego odmierzania 

cieczy.  Jednak  przed  ich  użyciem  należy  sprawdzić  ich rzeczywistą pojemność, gdyż często 
różni  się  od  deklarowanej.  Powodem  takiej  różnicy  może  być    wcześniejsze  użytkowanie 
szkła  miarowego  niezgodnie  z  instrukcją  producenta  (przykładowo  suszenie  w  suszarce  co 
prowadzi do rozszerzenia  się szkła). Sprawdzenie pojemności  naczyń  miarowych polega  na 
wyznaczeniu rzeczywistej ich pojemności, natomiast kalibrowanie na wyznaczeniu objętości 
odpowiadającej  deklarowanej  pojemności  naczynia.  Z  kalibracją  wiążą  się  poprawki 
kalibracyjne,  tzn.  różnica  między  deklarowaną  a  rzeczywistą  pojemnością  naczynia 
miarowego. Różnicę tę wyraża się najczęściej w procentach i nazywa się błędem kalibracji. 
Rzeczywistą pojemność naczyń miarowych sprawdza się przez zważenie wody destylowanej, 
wypełniającej  naczynie  do  kreski  (dolny  menisk  wody  powinien  dotykać  kreski),  a  woda 
powinna  mieć  temperaturę  pokoju,  w  którym  wykonujemy  ważenie.  Istnieją  dwie  różne 
pojemności naczyń. Pojemność kolby miarowej sprawdza się na wlew, a pipety na wylew.  

Przy sprawdzaniu pojemności i kalibrowaniu naczyń miarowych należy uwzględnić  

następujące poprawki:  
1. Poprawka na zmianę gęstości wody ze zmianą temperatury.  
2. Poprawka na stratę masy ciała ważonego w powietrzu. Poprawka ta wynika z faktu, że  
ważenie wykonujemy w powietrzu a nie w próżni.  
3. Poprawka na zmianę objętości naczynia ze zmianą temperatury powietrza.  
Z  wyżej  wymienionych  poprawek  największe  znaczenie  ma  poprawka  związana  ze  zmianą 
gęstości wody wraz z temperaturą.  
 
 

 

Numer ćwiczenia: 
 

2 

Dział analizy i temat ćwiczenia: 
 

Wyznaczanie pojemności naczyń 
miarowych. 

Data wykonania ćwiczenia: 

24.03.2014 

Data oddania sprawozdania: 

31.03.2014 

Grupa i sala: 

 

Imię i nazwisko: 

 

Nazwisko sprawdzającego: 

Uwagi: 
 
 

Ocena: 

 

Strona 2 

 

II CZĘŚĆ DOŚWIADCZALNA:

 

 

 
W celu wyznaczenia pojemności pipety na wylew napełniono ją wodą destylowaną do 

kreski  tak  by  dotykał  jej  menisk  dolny.  Następnie  wyznaczono  masę  wylanej  z  niej  wody. 
Zgodnie z zasadami posługiwania się pipetą, po odczekaniu 20s po wylaniu z niej wody do 
uprzednio  zważonej  kolby  miarowej  wlano  zawartość  wody  z  pipety  i  zakorkowaną  kolbę 
zważono na wadze. Do tej ilości dodano kolejne porcje wody, ważąc po każdej prawidłowo 
wlanej  porcji.  W ten sposób  wykonano  4 pomiary (pierwsza seria pomiarów). Sprawdzenie 
pojemności  pipety  powtarzano  w  opisany  sposób  (druga  seria)  uzyskując  8  pomiarów. 
Różnica  między  zgodnymi  wynikami  powinna  być  mniejsza  niż  0,05%.  W  czasie 
wykonywania  powyższych  czynności  kontrolowano  temperaturę  używanej  wody  (najlepiej 
jest  wlać  pewną  ilość  wody  do  dużej    zlewki,  zanurzyć  w  niej  termometr  i  zapisywać 
temperaturę wody, którą ważymy). Podczas doświadczenia wykorzystano trzy termometry, a 
temperatura  była  obliczana  jako  średnia  arytmetyczna  pomiarów.  Wyniki  zebrano  w  tabeli 
(tabela1) 

 
 

Seria I 
Lp. 

Masa 

kolby 
przed 

dodaniem 

porcji 

wody [g] 

Masa 

kolby po 

dodaniu 

wody z 

pipety 

[g] 

Masa 
wody 

[g] 

Temperatura 

wody [°C] 

Poprawka 

∑    

[g] 

Pojemność 

pipety 

[mL] 

Uwagi 

1 
2 
3 
4 

54,01 
78,77 
53,99 
78,74 

78,77 

103,55 

78,74 

103,53 

24,76 
24,78 
24,75 
24,79 

23,0 
23,5 
23,0 
23,0 

3,41 

3,5 

3,41 
3,41 

24,84 
24,87 
24,83 
24,87 

 

Seria II 
1 
2 
3 
4 

54,02 
78,79 

103,58 
128,32 

78,79 

103,58 
128,32 
153,11 

24,77 
24,79 
24,74 
24,79 

23,0 
22,5 
22,5 
23,0 

3,41 

3,3 
3,3 

3,41 

24,85 
24,87 
24,82 
24,87 

 

                                                     Średnia pojemność pipety [mL]: 24,85 

 

Tabela 1 

 

 
W  celu  wyznaczenia  pojemności  kolby  miarowej  na  wlew  zważono  najpierw  kolbę 

pustą, idealnie suchą, a następnie napełnioną wodą do kreski (szyjka nad kreską powinna być 
sucha, a menisk dolny powinien dotykać kreski), na wadze technicznej o dokładności odczytu 
masy  0,01  g.  Czynności  te  powtarzano  8  razy.  Po  każdym  zważeniu  kolby  z  wodą  odlano 
trochę  wody,  dopełniono  ponownie  i  zważono  (za  każdym  razem  zmierzono  temperaturę 
wody) .Wyniki zebrano w tabeli (tabela 2).  

 
 
 
 
 
 

 

Strona 3 

 

 

Wyznaczenie masy pustej kolby 
Lp. 

Masa 

pustej 

kolby  

[g] 

 

 

1 
2 
3 
4 
5 
 

53,26 
53,26 
53,26 
53,26 
53,26 
Średnia masa pustej kolby [g]: 53,26 

Wyznaczenie pojemności kolby  
Lp. 

Średnia 

masa 

pustej 

kolby 

[g] 

Masa 

kolby z 

wodą 

[g] 

Masa 
wody 

[g] 

Temperatura 

wody 

[°C] 

Poprawka 

∑    

[g]

 

Pojemność 

kolby 

[mL] 

Uwagi 

1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 

53,26 
53,26 
53,26 
53,26 
53,26 
53,26 
53,26 
53,26 

152,79 
152,78 
152,78 
152,77 
152,71 
152,74 
152,72 
152,79 

99,53 
99,52 
99,52 
99,51 
99,45 
99,48 
99,46 
99,53 

21,5 
21,5 
22,3 
22,7 
22,7 
23,2 
23,5 
22,5 

3,1 
3,1 

3,26 
3,35 
3,35 
3,41 
3,52 

3,3 

99,84 
99,83 
99,85 
99,84 
99,78 
99,82 
99,81 
99,86 

 

                                                       Średnia pojemność kolby [mL]: 99,83 

Tabela 2