Pesymizm i dekadencja w twórczości Krasińskiego, 20 marca 2013

Inne utwory Krasińskiego:

1. „Przedświt” – poemat. Oprócz idei mesjanistycznej, ukazuje również wizję

historiozoficzną, w której naród wybrany (aby cokolwiek mógł zmienić w świecie)
musi zginąć, cierpieć. Trzeba się poddać jakiejś Opatrzności Bożej.

2. „Psalmy przyszłości”, publikacja w 1845 – Słowacki na nie odpowiedział. Bardzo

szybko. Diametralnie różne stosunki do rewolucji:

ZK: szlachta ma stanąć na czele ludu. Przyszła Polska to taka, która da uwłaszczenie
ludowi, pewne prawa, ale jednak kontrolę trzyma szlachta.

Obsesja umierania, strach przed rewolucją (rewolucja stłamsi; trochę fobia…)

JS: nie ważne kto przewodzi, walczymy ramię w ramię, wszyscy. Pierw trzeba odzyskać
wolność, potem zająć się podziałami.

3. „Agaj-han” – pokazana dymitriada. Czarna wizja Rusi.

4. Listy do Delfiny Potockiej. Najciemniejsze listy pisał właśnie do kochanki. Dlaczego

do niej? No bo była mu najbliższa! Wtedy mógł dać upust swojej wyobraźni.

5. „Fragmenty” – oficjalnie bez nazwy. Takie nowelki prozą. Tematyka tanatyczna.

6. „Trzy myśli Ligenzy” – czasowo związany z „Przedświtem”. [Henryk Ligenza]

Obfitują w wydarzenia traumatyczne.



Punkt wyjścia do rozważań o katastrofizmie Krasińskiego – książka Marka Bieńczyk

„Czarny człowiek”

Głównie idzie o kwestię wyobraźni Krasińskiego. Jakie są mechanizmy wyobraźni artysty,
co na nią wpływa? Co sprawia, że jego wyobraźnia jest właśnie taka, a nie inna?

Nie wszystko w epoce romantyzmu wiąże się z tym, co ogólnie romantyzm „oferuje” jako
epoka. Ale jest też ta część, której towarzyszy osobiste doświadczenie. Doświadczenie
egzystencjalne każdego artysty.

Należy pamiętac od oddzieleniu osoby twórcy od podmiotu, który wypowiada się w dziele.
Na to zwraca uwagę tzw. krytyka tematyczna, która rozwijała się nie tylko w Europie, ale
także za Oceanem. Ciekawe spostrzeżenie tamtejszych filologów  o ile dzieło może w
jakiś sposób objaśniac biografię twórcy, o tyle biografia twórcy nie może objaśniać dzieła. A
skoro tak, to tak naprawdę biografia artysty w niewielkim stopniu interesuje filologa.

Czynnik towarzyszący biografii i tekstowi literackiemu – WYOBRAŹNIA

Ujęcie wyobraźni artystycznej wg Bieńczyka:



Skąd się wzięła sfera tanatyczna? Dlaczego Bieńczyk nazywa Krasińskiego

„czarnym człowiekiem”?

- powtarzający się motyw śmierci; „wyobraźnia śmierci”. Cyt. „Istotnym początkiem
drogi Krasińskiego jest zetknięcie się ze śmiercią, jest ciągłość wyobrażeniowego
doświadczenia śmierci” – stąd „czarny człowiek”. Krasiński często wraca do tego
tematu.

„Wyobrażeniowe doświadczenie śmierci” – czym się różni od biograficznego?

Doświadczenie biograficzne: takie, które miało faktycznie miejsce.

Wyobrażeniowe: dotyczy sfery wyobraźni; czego nie jesteśmy w stanie doświadczyć
(teraz), więc porusza sferę imaginacji. Śmierć gdzieś jest w pobliżu, jej obecnośc jest
wyczuwalna; przeżycia. Powiązania z tą sferą.

Liczy się to, co Krasiński sobie wyobrażał na temat śmierci. Wyobrażenie śmierci
zakłada indywidualizm. Śmierć dotyczy każdej żywej istoty, jednak nie trzeba myśleć o
niej w sposób identyczny jak inna istota. Jedni myślą o śmierci bardziej intesywnie, inni
np. wcale nie myślą. Krasiński myślał intesywnie.

Doświadczenie śmierci u pisarza:

- śmierć córeczki

- śmierć matki

- powstanie listopadowe (historia), choćby z daleka była Śmierć

- myślenie o braku ojczyzny, brak fizyczny (Śmierć w sensie metaforycznym); pisarz
urodził się we Francji. Widział, jak ginęli opozycjoniśći

- nieszczęście w życiu osobistym (postać Delfiny Potockiej)

- problemy ze wzrokiem (częste siedzenie w ciemnych pomieszczeniach; stany
depresyjne)

- zmarł przedwcześnie. Na gruźlicę (choroba epoki). Choroba niemal go prześladowała –
pisał o tym w listach do Konstantego Gaszyńskiego

Co innego stan ducha, co innego wyobraźnia. Krasiński – wyobraźnia tanatyczna,
„czarny” jako poeta. Symbolika czerni.

Relacje Krasińskiego z ojcem:

- niuanse z wydarzeń historycznych oraz sposób ich prezentacji młodemu Krasińskiemu. To
też zaważyło na wyobraźni pisarza, idee zostały „filtrowane” przez poetę pod wpływem ojca.

Dlaczego Krasiński w ogóle napisał „Nie-boską komedię”?

Stosunek do rewolucji: skąd tak katastroficzny stosunek do rewolucji? Skąd taka
katastroficzna wyobraźnia?

Odp. [Ojciec mu opowiadał. Związane z lojalizmem – zamiast na demonstrację, Krasiński
poszedł na wykład. Został znieważony przez studentów, więc potem nie miał już czego
szukać na uniwersytecie]. Pochodził z arystokratycznej rodziny. Kiedy wybuchło powstanie
listopadowe (był wtedy we Włoszech), Krasiński wówczas żywo korespondował z ojciem.
Poeta chciał się dowiedzieć, co się dzieje w kraju.Ojciec przedstawił mu sytuację jako bunt
przeciwko arystokracji; jako rewolucję społeczną, a nie niepodległościową.

Ale jednak pisarz przejrzał na oczy, po czasie, ale jednak… Chociaż do końca życia był
zależny od ojca.

WIERSZE (wybrane):

1. CZAS

2. NAD MIASTEM CHMURY

3. MORD ELEKTRYCZNYM PRĄDEM