PL

Przedsiębiorstwa i przemysł

POLSKA

Arkusz informacyjny SBA 2013

W skrócie

W Polsce istnieją bardzo różnorodne warunki ramowe tworzenia i rozwoju MŚP. Chociaż polska polska gospodarka
nadal odczuwa konsekwencje kryzysu z lat 2008–2009, w przewidywalnej przyszłości polskie MŚP powinny być w
stanie osiągnąć poziom sprzed kryzysu. Perspektywa demografii przedsiębiorstw w 2013 r. jest pozytywna i
dynamiczna – znaczna liczba przedsiębiorstw wychodzi z rynku, lecz także dużo nowych przedsiębiorstw wchodzi
na rynek. Wynika to częściowo ze znacznych postępów osiągniętych w obszarach polityki SBA, takich jak
przedsiębiorczość i elastyczna administracja, co spowodowało usunięcie wielu obciążeń administracyjnych dla
nowych przedsiębiorstw oraz znaczące obniżenie kosztów rejestracji przedsiębiorstw. Pomimo tych
ukierunkowanych wysiłków, dostrzeżonych w sprawozdaniu Banku Światowego pt. „Doing Business 2013” – w
którym Polskę oceniono jako państwo wprowadzające najwięcej zmian na lepsze w 2012 r. – polskie MŚP stale
osiągają słabe wyniki w niektórych istotnych dziedzinach, takich jak umiejętności i innowacje oraz wykorzystanie
potencjalnych rynków zagranicznych (jednolitego rynku i rynków państw trzecich). Ponadto niekorzystny wpływ na
MŚP ma brak nowych inicjatyw politycznych umożliwiających zaradzenie słabościom polskiego sektora MŚP,
któremu nadal trudno jest uzyskać finansowanie w formie pożyczki i kredytu.

Informacje na temat arkuszy informacyjnych SBA

1

Small Business Act (SBA) jest inicjatywą przewodnią UE służącą wspieraniu małych i średnich
przedsiębiorstw (MŚP). Obejmuje ona zbiór środków polityki skupionych wokół dziesięciu zasad, od
„przedsiębiorczości” i „elastycznej administracji” do „umiędzynarodowienia”. W celu poprawy struktur
zarządzania SBA w ramach jego przeglądu w 2011 r. zaapelowano o lepsze monitorowanie. Arkusze
informacyjne SBA są publikowane co roku, a ich celem jest lepsze rozumienie najnowszych trendów i
środków polityki krajowej, które mają wpływ na MŚP. Od 2011 r. każde państwo członkowskie wyznaczyło
wysokiej rangi urzędnika administracji rządowej do pełnienia funkcji krajowego wysłannika ds. MŚP.
Wysłannicy ds. MŚP inicjują wdrażanie agendy SBA w swoich państwach.

Arkusz informacyjny SBA 2013 —

Polska

2

1. MŚP w Polsce – podstawowe dane statystyczne

UE-27

UE-27

UE-27

Liczba

Udział

Udział

Liczba

Udział

Udział

w m ld EUR

Udział

Udział

Mikro

1.410.335

95,2%

92,1%

3.085.243

35,6%

28,7%

26

15,2%

21,1%

Małe

51.129

3,5%

6,6%

1.130.418

13,1%

20,4%

23

13,2%

18,3%

Średnie

16.206

1,1%

1,1%

1.692.622

19,6%

17,3%

38

22,1%

18,3%

MŚP:

1.477.671

99,8%

99,8%

5.908.283

68,2%

66,5%

87

50,5%

57,6%

Duże

3.313

0,2%

0,2%

2.748.576

31,8%

33,5%

85

49,5%

42,4%

Ogółem

1.480.984

100,0%

100,0%

8.656.858

100,0%

100,0%

172

100,0%

100,0%

Są to dane szacunkowe za 2012 r., których autorem jest London Economics, na podstawie danych za lata 2008-2010 pochodzących z
bazy danych statystyk strukturalnych dotyczących przedsiębiorstw (Eurostat). Dane obejmują „gospodarkę przedsiębiorstw”, na którą
składają się przemysł, budownictwo, handel i usługi (NACE Rev. 2 sekcje B-J, L, M i N), ale nie obejmują przedsiębiorstw zajmujących
się rolnictwem, leśnictwem, rybołówstwem i usługami zasadniczo nierynkowymi, takimi jak usługi edukacyjne i zdrowotne. Zaletą
zastosowania danych Eurostatu jest fakt, że statystyki różnych państw zostały zharmonizowane i są porównywalne dla poszczególnych
krajów. Natomiast wadę stanowi fakt, że w przypadku niektórych państw dane te różnią się od danych publikowanych przez władze
krajowe.

Liczba przedsiębiorstw

Liczba pracowników

Wartość dodana

Polska

Polska

Polska

Chociaż liczba MŚP w Polsce jako odsetek ogólnej
liczby przedsiębiorstw nie odbiega znacząco od
średniej UE, w polskim sektorze MŚP istnieje
stosunkowo więcej mikroprzedsiębiorstw i mniej
małych przedsiębiorstw. Ponadto odsetek
pracowników polskich MŚP jest nieznacznie wyższy
niż średnia UE, lecz wnoszona wartość dodana jest
dużo niższa. Sugeruje to stosunkowo niższą
wydajność, lecz również koncentrację polskich
mikroprzedsiębiorstw w sektorach o niskiej wartości
dodanej. Na problem ten wskazują wyniki polskich
MŚP w sektorze usług opartych na wiedzy, które
pozostają poniżej średniej UE. Tylko jedna piąta MŚP
świadczących usługi opiera swoją działalność na
wiedzy (UE: 28%) i zapewnia jedynie 18% wszystkich
miejsc pracy w sektorze usług (UE: 25%), wnosząc
23% całkowitej wartości dodanej w tym sektorze (UE:
32%). Jedną z przyczyn słabych wyników polskich
MŚP działających w sektorze usług opartych na
wiedzy jest ich niska wydajność – udział tych
przedsiębiorstw w wartości dodanej jest taki sam jak
średnia UE, lecz udział w zatrudnieniu jest o jedną
trzecią wyższy.

Rozkład polskich MŚP w poszczególnych sektorach
jest taki sam jak średnia UE – biorąc pod uwagę
wszystkie MŚP, najwięcej miejsc pracy istnieje w
sektorze wytwórczym oraz sektorze handlu hurtowego
i detalicznego, w których wytwarzana jest również
największa wartość dodana (około 30% w obu

sektorach w przypadku obu zmiennych). Stosunkowe
znaczenie tych sektorów według wszystkich
wskaźników przekracza jednak średnią UE o
ponad sześć punktów procentowych, co
niewątpliwie ma wpływ na wychodzenie Polski z
kryzysu gospodarczego. W obrębie UE przywóz i
wywóz polskich przedsiębiorstw jest prawie taki sam.
W porównaniu z przedsiębiorstwami w UE polskie
przedsiębiorstwa wykazują niewielką tendencję do
wywozu na rynki zagraniczne, na co zwrócono uwagę
w częściach dotyczących umiędzynarodowienia i
jednolitego rynku. Wynikało to głównie ze
zmniejszenia przywozu, zwłaszcza w przypadku
dużych przedsiębiorstw, co dodatkowo odcina
przedsiębiorstwa krajowe od rynków
międzynarodowych. Jeśli chodzi o sektory, na MŚP
działające w sektorze wytwórczym oraz sektorze
handlu hurtowego i detalicznego przypada około
95% towarów wywiezionych w 2010 r., zarówno
wewnątrz UE, jak i poza nią. Zarówno w przypadku
MŚP, jak i dużych przedsiębiorstw, wywóz w sektorze
wytwórczym, stanowiący 15% ogólnego wywozu
wewnątrz UE, pozostawał na stałym poziomie. MŚP
zwiększyły natomiast wielkość wywozu w sektorze
handlu hurtowego i detalicznego o 7%, a wielkość
wywozu w przypadku dużych przedsiębiorstw obniżyła
się o około 20%. W konsekwencji MŚP działające w
tym sektorze zwiększyły swój udział w wywozie.

2

Polska gospodarka odczuła poważne skutki
kryzysu, a MŚP nadal nie osiągnęły poziomu

Arkusz informacyjny SBA 2013 —

Polska

3

wartości dodanej sprzed 2009 r. Najbardziej
reprezentatywnymi przykładami tego schematu pod
względem wartości dodanej są sektor budownictwa i
sektor usług okołobiznesowych (około -5% w
przypadku dużych przedsiębiorstw w porównaniu z
około -30% w przypadku MŚP w sektorze
budownictwa oraz około -10% w przypadku dużych
przedsiębiorstw w porównaniu z około -25% w
przypadku MŚP w sektorze usług okołobiznesowych
w latach 2008–2012). Podsumowując, wyniki MŚP
pogorszyły się, zwłaszcza w sektorze usług
okołobiznesowych, a duże przedsiębiorstwa wykazują
dodatnie stopy wzrostu w latach 2008–2012.
Ponieważ 97% polskich MŚP finansuje swój rozwój za
pomocą

własnych oszczędności rodzinnych,

niedostateczny dostęp do finansowania miał na nie
większy wpływ niż na duże przedsiębiorstwa

3

, co

mogło utrudnić ożywienie ich działalności po kryzysie.

W przewidywalnej przyszłości

demografia

przedsiębiorstw w Polsce ma pozytywne
perspektywy, ponieważ znacznie wzrosła liczba
nowo zarejestrowanych MŚP. Ogólnie ich liczba
wzrosła o ponad 75% od trzeciego kwartału 2011 r. do
trzeciego kwartału 2012 r. Chociaż liczba
wyrejestrowanych przedsiębiorstw również znacznie
wzrosła, efekt netto był dodatni – liczba nowych
przedsiębiorstw wyniosła 20 000. Zwłaszcza nowe
przedsiębiorstwa odczuwają skutki problematycznego
dostępu do finansowania za pomocą oficjalnych
kanałów, którymi są pożyczki bankowe, kapitał
podwyższonego ryzyka lub kapitał niepubliczny, i
poszukują źródeł alternatywnych.

4

Arkusz informacyjny SBA 2013 —

Polska

4

Trendy dotyczące MŚP w Polsce

5

Arkusz informacyjny SBA 2013 —

Polska

5

2. Profil SBA w Polsce

W ostatnich latach profil SBA w Polsce wykazuje
spójny schemat znacznych postępów, lecz występują
jednak pewne słabości i potrzebne są znaczne
ulepszenia. Polska pozostaje w tyle, jeśli chodzi o
wdrożenie niektórych zasad SBA, co dotyczy
zwłaszcza umiejętności i innowacji, w odniesieniu do
których w ciągu ostatnich 12 miesięcy nie określono
żadnych znaczących środków polityki.

Wyniki Polski w zakresie SBA pozostają nieznacznie
poniżej średniej UE, przy czym odnotowano
nierównomierne postępy – od godnych uwagi
postępów w niektórych obszarach (przedsiębiorczość,
elastyczna administracja, dostęp do finansowania) do
długotrwałej stagnacji w innych obszarach
(umiejętności i innowacje, jednolity rynek, „najpierw
myśl na małą skalę”).

W ciągu ostatnich 12 miesięcy Polska zapowiedziała
lub wdrożyła środki polityki w pięciu obszarach SBA.
Najbardziej przełomowe inicjatywy dotyczyły
elastycznej administracji i polegały na usunięciu wielu
obciążeń administracyjnych dla nowych
przedsiębiorstw oraz na znaczącym obniżeniu
kosztów rejestracji przedsiębiorstw. Pomimo tych
ukierunkowanych wysiłków w Polsce nadal istnieją
różnice regionalne – liczba nowo zarejestrowanych
przedsiębiorstw wzrosła o 28% w najbardziej
dynamicznym województwie (mazowieckim, za którym
plasują się województwo śląskie, świętokrzyskie i
lubelskie), natomiast inne województwa osiągnęły
słabe wyniki (zachodniopomorskie, kujawsko-
pomorskie i warmińsko-mazurskie), co częściowo
wynikało z ich niskiego poziomu rozwoju i kształcenia.

Rząd polski nie przyjął strategii specjalnie
poświęconej wdrożeniu SBA, lecz postępy w
przypadku poszczególnych zasad politycznych są
oceniane w „Krajowym programie reform” (KPR).
Głównym organem odpowiedzialnym za wdrażanie
SBA w Polsce jest Ministerstwo Gospodarki i
działająca w jego strukturach Polska Agencja
Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP). Opracowuje ona
program rozwoju przedsiębiorstw (PRP), który został
już poddany konsultacjom międzyresortowym i
społecznym. Niektóre zainteresowane strony, które
biorą udział w tych konsultacjach, uważają jednak, że
postępy w zakresie wdrażania SBA w Polsce oraz
widoczność inicjatyw i kampanii istotnych dla MŚP są
niewystarczające.

6

Arkusz informacyjny SBA 2013 —

Polska

6

Wyniki Polski w zakresie SBA: status quo i rozwój sytuacji w
latach 2008-2013

7

Arkusz informacyjny SBA 2013 —

Polska

7

I. Przedsiębiorczość

Ogólnie wyniki Polski w obszarze przedsiębiorczości
są znacznie wyższe niż średnia UE w przypadku wielu
wskaźników. Jednym z najważniejszych wskaźników
są „intencje przedsiębiorcze”, które deklaruje jedna
piąta osób dorosłych (UE: 13%). Podobnie „wskaźnik
samozatrudnienia” i „preferencje samozatrudnienia”
są spójne z tradycją samowystarczalnej
przedsiębiorczości ugruntowaną w polskim
społeczeństwie. W rzeczywistości największe postępy
odnotowano w zakresie dostrzegania przez osoby
dorosłe możliwości rozpoczęcia pracy na własny
rachunek (2012 r.: 49%, 2009 r.: 36%). Wyraźna
poprawa wyników Polski w tym obszarze wynika
częściowo z usunięcia wielu barier administracyjnych
w ciągu ostatnich czterech lat, co ułatwiło zakładanie
nowych przedsiębiorstw. W sprawozdaniu pt. „Doing
Business 2013” Bank Światowy odnotował, że zmiany
w kodeksie cywilnym i kodeksie spółek handlowych
uprościły rejestrację przedsiębiorstw i obniżyły koszty
rejestracji. W 2012 r. weszła w życie ustawa o redukcji
niektórych obciążeń administracyjnych, czemu
towarzyszyło rozszerzenie kompetencji Centralnej

Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej
(CEIDG). Okazało się to pożytecznym narzędziem
służącym do składania dokumentów wymaganych do
założenia przedsiębiorstwa za pośrednictwem
internetu. Pomimo tych wysiłków w zakresie rejestracji
przedsiębiorstw występują znaczne różnice
regionalne. W 2012 r. jedyna negatywna zmiana w
tym obszarze dotyczyła rozwoju otoczenia
przedsiębiorczości – 45% i 57% dorosłych Polaków
uważa, że odpowiednio szkoła i społeczeństwo nie
rozwijają postaw przedsiębiorczych (2009 r.: 43%
i 64%). Na płaszczyźnie politycznej polski rząd bierze
pod uwagę te problemy – uruchomiony w 2012 r.
narodowy program przedsiębiorczości jest kampanią
promocyjną mającą na celu poprawę wizerunku
przedsiębiorców i promocję przedsiębiorczości w
społeczeństwie polskim. Polska rozpoczęła również
stopniową deregulację około 200 zawodów, aby
ułatwić dostęp do nich i ich wykonywanie.
Przygotowano już dwa projekty ustawy o dostępie do
wykonywania niektórych zawodów regulowanych, a
prace nad trzecią ustawą o deregulacji są w toku.

Arkusz informacyjny SBA 2013 —

Polska

8

II. Druga szansa

Polska pozostaje poniżej średniej UE, jeśli chodzi o
realizację polityki „drugiej szansy”, która trwa o rok
dłużej i jest o 50% droższa. Poziom wsparcia dla
przedsiębiorców ponownie rozpoczynających
działalność jest jednak nieznacznie wyższy niż
średnia UE. Na płaszczyźnie politycznej Polska
ogłosiła w tym roku „Politykę Nowej Szansy”, która
obejmie wsparcie ciągłego monitorowania sytuacji
gospodarczej w sektorze MŚP, wprowadzenie
mechanizmu ostrzegania w celu zapobiegania
upadłości oraz zapewnienie usług doradczych i
szkoleniowych dla przedsiębiorców ponownie
rozpoczynających działalność. Inicjatywie tej

towarzyszy wsparcie dla przedsiębiorstw w trudnej
sytuacji – zmiany w postępowaniu upadłościowym i
środkach postępowania upadłościowego, wsparcie
finansowe dla przedsiębiorców ponownie
rozpoczynających działalność i zwrotna pomoc
finansowa dla borykających się z trudnościami
przedsiębiorstw. Ponadto Polska Agencja Rozwoju
Przedsiębiorczości (PARP) wspiera systemy
wczesnego ostrzegania i zarządzanie zmianą za
pomocą instrumentu szybkiego reagowania, który
umożliwił

złożenie pierwszych wniosków o

restrukturyzację przedsiębiorstw w latach 2012 i 2013.

III. Najpierw myśl na małą skalę

Wyniki Polski w obszarze „Najpierw myśl na małą
skalę”, w którym nie określono skoncentrowanego na
MŚP podejścia do nowego ustawodawstwa, są
poniżej średniej UE. Jeśli chodzi o ten wskaźnik
mierzący obciążenie stwarzane przez uregulowania
rządowe, względna pozycja Polski w UE obniżyła się,
ponieważ zastój panujący w Polsce w tym obszarze
zbiegł się z poprawą w całej UE. Pomimo istotnej

potrzeby ulepszeń, zwłaszcza w zakresie procedur
konsultacji, które określają bardzo krótkie terminy dla
zainteresowanych stron reprezentujących MŚP, nie
zapowiedziano ani nie wdrożono żadnych znaczących
środków polityki w tym obszarze. Obecnie Polska
Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP)
opracowuje projekt pilotażowy dotyczący MŚP, o
którym rząd zadecydował w 2013 r.

Arkusz informacyjny SBA 2013 —

Polska

9

IV. Elastyczna administracja

Wyniki Polski w tym obszarze uległy wyraźnej
poprawie w porównaniu z latami poprzednimi i
przekraczają średnią UE. W szczególności udało się
skrócić czas i obniżyć koszty założenia
przedsiębiorstwa, a także skrócić czas przeniesienia
własności mienia, który obecnie jest o jedną trzecią
krótszy niż czas wskazany w poprzednich arkuszach
informacyjnych (2013 r.: 54 dni, 2012 r.: 152 dni).
Nadal jest on jednak prawie dwa razy dłuży niż
średnia UE (28 dni). Dla polskich przedsiębiorstw
obszarem o zasadniczym znaczeniu są rozliczenia
podatkowe. Na płaszczyźnie politycznej w 2012 r.
weszła w życie ustawa o redukcji niektórych obciążeń

administracyjnych, która ma na celu zmniejszenie
wąskich gardeł i uproszczenie procedur
administracyjnych, głównie z korzyścią dla mikro- i
małych przedsiębiorstw. Ma to z założenia zwiększyć
przejrzystość administracji publicznej, głównie jeśli
chodzi o interpretację prawa, przy czym szczególną
uwagę zwrócono na przedsiębiorstwa borykające się
z problemem nieterminowych płatności. Z punktu
widzenia przedsiębiorstw kontakty z administracją
ułatwiłaby jednak jasna strategia dotycząca podpisu
elektronicznego i nowe starania na rzecz
wprowadzenia elektronicznego postępowania
sądowego.

Arkusz informacyjny SBA 2013 —

Polska

10

V. Pomoc państwa i zamówienia publiczne

Wyniki Polski w obszarze pomocy państwa i
zamówień publicznych są poniżej średniej UE.
Zgodnie z pomiarami według wskaźników z 2008 r. w
porównaniu z innymi państwami UE na polskie MŚP
przypada mniejsza część wartości zamówień
publicznych i przedsiębiorstwa te mniej skutecznie
konkurują o zamówienia publiczne o wartości powyżej
progów UE. W przypadku 90% zamówień publicznych
głównym kryterium udzielenia zamówienia jest cena.
Ponadto polskie MŚP jedynie w nieznacznej mierze
korzystają z pomocy państwa, ponieważ żadnej
pomocy tego rodzaju nie przeznaczono na MŚP.
Pozytywną stroną jest to, że średnie opóźnienia w
płatnościach dokonywanych przez organy publiczne
są mniejsze niż średnia UE (19 dni, UE: 29 dni) oraz
że wykorzystanie usług w zakresie elektronicznych

zamówień publicznych przez polskie MŚP jest równe
średniej UE. Na płaszczyźnie politycznej w styczniu
2013 r. zmieniono ustawę o terminach zapłaty w
transakcjach handlowych, która ustala terminy zapłaty
między MŚP na 60 dni, a terminy zapłaty między
organami publicznymi a MŚP na 30 dni. Wyjątki od tej
zasady można uzgodnić wyłącznie w formie pisemnej
i nie mogą one naruszać zasady równości
kontrahentów. W dziedzinie elektronicznych
zamówień w grudniu 2012 r. polska Rada Ministrów
przyjęła dokument strategiczny pt. „Plan
informatyzacji zamówień publicznych w Polsce”. Jego
realizację ma umożliwiać zaplanowana na 2013 r.
inicjatywa „Katalogi elektroniczne w zamówieniach
publicznych” pozwalająca na elektroniczne udzielanie
zamówień o wartości poniżej 14 000 EUR.

Arkusz informacyjny SBA 2013 —

Polska

11

VI. Dostęp do finansowania

Wyniki Polski w obszarze dostępu do finansowania są
wyższe niż średnia UE, co łączy się z wysokim
poziomem samofinansowania wśród polskich
przedsiębiorstw. Z dostępnych wskaźników wynika, że
warunki finansowe są stosunkowo korzystne dla MŚP.
Wydaje się jednak, że dotyczy to jedynie tych
przedsiębiorstw, które faktycznie mają dostęp do
oficjalnych kanałów finansowych. W rzeczywistości
większość MŚP to przedsiębiorstwa samofinansujące
swój rozwój bez powiązań z oficjalnymi instytucjami
finansowymi. W przypadku oficjalnych kanałów
dostępu do finansowania najlepszy wynik to
zmniejszenie różnicy między oprocentowaniem
pożyczek o wartości poniżej lub powyżej 1 mln EUR,
co stawia MŚP na równi z dużymi przedsiębiorstwami.
Rynek podwyższonego ryzyka jest jednak nadal słabo
rozwinięty, co ogranicza możliwości rozwoju wysoce

innowacyjnych przedsiębiorstw na wczesnych
etapach rozwoju. Na płaszczyźnie politycznej od
marca 2013 r. działa nowy program gwarancji de
minimis dla MŚP, lecz dotyczy on wyłącznie kapitału
obrotowego. Ze względu na brak porozumienia
zarzucono jednak plany utworzenia Krajowej Agencji
Gwarancji, co ogłoszono w 2011 r. Mimo to osiągnięto
stopniowe postępy w zakresie inwestycji kapitałowych
dzięki dokonanym do końca 2012 r. inwestycjom
Krajowego Funduszu Kapitałowego w 15 funduszy na
rzecz 26 przedsiębiorstw. Ponadto rozpoczęto
realizację nowej inicjatywy mającej na celu
przeciwdziałanie słabościom krajowego rynku
podwyższonego ryzyka – w kwietniu 2013 r.
Europejski Fundusz Inwestycyjny (EFI) i Bank
Gospodarstwa Krajowego utworzyły Polski Fundusz
Rozwoju gromadzący fundusze na pobudzenie
inwestycji w kapitał podwyższonego ryzyka, inwestycji

Arkusz informacyjny SBA 2013 —

Polska

12

na niepublicznym rynku kapitałowym i finansowania
typu mezzanine. Innym obszarem, w którym polski
sektor MŚP mógłby dokonać ulepszeń, jest absorpcja
funduszy UE przeznaczonych na przedsiębiorczość i
MŚP. Z drugiej strony w ramach funduszy
regionalnych opracowano program pilotażowy
dotyczący pożyczek inwestycyjnych przeznaczonych

dla przedsiębiorstw utworzonych przy „aniołach
biznesu”, który miał zacząć działać w czerwcu 2013 r.
Od stycznia 2013 r. przedsiębiorstwa mają możliwość
stosowania metody kasowej do rozliczania VAT.
Środek ten jest skierowany wyłącznie do małych
podatników, których roczna sprzedaż nie przekracza
1,2 mln EUR.

VII. Jednolity rynek

Polska osiąga słabe wyniki, jeśli chodzi o zasadę
jednolitego rynku, i stale nie dorównuje średniej UE
pod względem wszystkich wskaźników. Jedyny
wyjątek dotyczy braku dyrektyw, w przypadku których
opóźnienie w uchwaleniu ich przepisów w prawie
krajowym wynosiłoby ponad dwa lata. Wpasowuje się
to w średnią UE, lecz ten pozytywny wskaźnik jest

zniwelowany dwukrotnie wyższym niż średnia UE
odsetkiem dyrektyw dotyczących jednolitego rynku,
których nie transponowano lub w odniesieniu do
których nie zgłoszono środków transpozycji. Na
płaszczyźnie politycznej nie zapowiedziano ani nie
wdrożono żadnych nowych znaczących środków
polityki w 2012 r. i w pierwszym półroczu 2013 r.

Arkusz informacyjny SBA 2013 —

Polska

13

VIII. Umiejętności i innowacje

Umiejętności i innowacje są obszarem polityki SBA,
który budzi największe obawy. To w tym obszarze
Polska najbardziej odbiega od średniej UE. Jeśli
chodzi o innowacje, mierzone według wskaźników z
2010 r., MŚP w Polsce są mniej skłonne do
współpracy ze sobą niż MŚP w UE (2010 r.:
Polska: 4%, UE: 9%), realizacji innowacji
wewnątrzzakładowych (2010 r.: Polska: 11%,
UE: 32%) oraz wprowadzania wszelkiego rodzaju
innowacji, zarówno w odniesieniu do produktów i
procesów (2010 r.: Polska: 14%, UE: 38%), jak i w
przypadku sprzedaży i organizacji (2010 r.:
Polska: 20%, UE: 40%). Osiągają one również niższe
wyniki w zakresie przekładania nowych produktów lub
procesów na obroty (2010 r.: Polska: 4%, UE: 9%).
Jeśli chodzi o handel elektroniczny, polskie MŚP
pozostają w tyle za MŚP w UE pod względem
zakupów za pośrednictwem internetu (2010 r.:
Polska: 14%, UE: 16%). W ostatnim sprawozdaniu
przewidziano jednak, że rynek usług elektronicznych
będzie się szybko rozwijać

8

niezależnie od sektora,

począwszy od podstawowej wartości sprzedaży

elektronicznej wynoszącej 22,9 mld PLN w 2012 r.,
jak ocenił Centre for Retail Research (Ośrodek Badań
nad Rynkiem Handlu Detalicznego). Jeśli chodzi o
szkolenie, dane statystyczne za 2011 r. wskazują, że
polskie mikroprzedsiębiorstwa i MŚP są mniej chętne
do poprawy umiejętności swoich pracowników niż
MŚP w UE (2011 r.: Polska: 10%, UE: 19%).

W tym kontekście osiągnięto pewne postępy na
płaszczyźnie politycznej. Narodowe Centrum Badań i
Rozwoju rozpoczęło realizację programu „BRIdge
VC”, nowej inicjatywy wspierającej inwestycje
kapitałowe w nowe przedsiębiorstwa i ułatwiającej
komercjalizację wyników prac badawczo-rozwojowych
za pomocą specjalnie przeznaczonych do tego
instrumentów inwestycyjnych. Program ogranicza się
jednak do firm odpryskowych i beneficjentów dotacji
publicznych i nie przewidziano nowych środków dla
innowacyjnych nowych przedsiębiorstw bez wsparcia
publicznego. Polska Agencja Rozwoju
Przedsiębiorczości (PARP) rozpoczęła również nowy
program mający na celu wsparcie młodych,
innowacyjnych MŚP. Fundusz pożyczkowy wspiera

Arkusz informacyjny SBA 2013 —

Polska

14

mikro- i małe przedsiębiorstwa poszukujące funduszy
na założenie i rozwój działalności innowacyjnej. Jest
to dofinansowanie przedsiębiorstw, które nawiązały
współpracę z „aniołami biznesu” lub funduszami
venture capital (podwyższonego ryzyka). PARP
uruchomiła również nową inicjatywę pilotażową pt.

„Wsparcie na pierwsze wdrożenie wynalazku” w celu
finansowania przedsięwzięć inwestycyjnych
wdrażających już opatentowane wynalazki lub
wynalazki, w odniesieniu do których złożono już
wnioski o ochronę patentową do Urzędu
Patentowego.

IX. Środowisko

W obszarze środowiska Polska dorównuje średniej
UE – wszystkie wskaźniki są zbliżone do średniej UE
lub powyżej tej średniej, a często przewyższają ją w
znacznym stopniu. Pozytywnym aspektem jest to, że
około 14% MŚP twierdzi, że skorzystało ze środków
publicznych wspierających działania w zakresie
efektywnego gospodarowania zasobami, a odsetek
MŚP, które skorzystały ze wsparcia publicznego w
celu wytwarzania produktów ekologicznych, jest o

jedną trzecią wyższy niż średnia UE (PL: 13%,
UE: 8%). Negatywnym aspektem jest to, że polskie
MŚP słabiej sobie radzą z ulepszaniem procesów
produkcji niż MŚP w UE. Należy jednak zwrócić
uwagę, że wskaźników nie zaktualizowano względem
arkusza informacyjnego 2012.

Na płaszczyźnie politycznej nie zapowiedziano ani nie
zrealizowano żadnej znaczącej polityki w tym
obszarze w 2012 r. ani w pierwszym kwartale 2013 r.

Arkusz informacyjny SBA 2013 —

Polska

15

X. Umiędzynarodowienie

Umiędzynarodowienie jest kolejnym obszarem, w
którym polskie MŚP mogłyby znacząco poprawić
wyniki, ponieważ są mniej skłonne niż inne
przedsiębiorstwa do wchodzenia na rynki poza UE,
zarówno w formie działalności przywozowej, jak i
wywozowej. Pomimo znacznych obciążeń
administracyjnych ogólne warunki ramowe są w
istocie sprzyjające pod względem kosztów i
formalności administracyjnych w przypadku
działalności przywozowej i wywozowej, jeśli chodzi o
terminy, których należy dochować. Częściowo może
to znajdować wytłumaczenie w rozmiarach rynku
krajowego i jego atrakcyjności dla krajowych MŚP. Na
płaszczyźnie politycznej Ministerstwo Gospodarki
zapowiedziało inicjatywę mającą na celu promowanie
atrakcyjności polskiej gospodarki na rynkach

międzynarodowych, z naciskiem na rynki o
największym znaczeniu dla polskich eksporterów.
Polega ona na utworzeniu centrów obsługi inwestorów
i eksporterów i ich promocji w ogólnokrajowej
kampanii medialnej, a jednym z przykładów jest
centrum ułatwiające dostęp do rynku Stanów
Zjednoczonych. Zgodnie z nowym dokumentem
strategicznym (Strategia Innowacyjności i
Efektywność Gospodarki „Dynamiczna Polska 2020”)
znacznie wzmocnione zostaną ramy instytucjonalne
wspierające działalność wywozową (oparte na trzech
filarach). Potrzebne są jednak znaczne ulepszenia,
zwłaszcza w zakresie kluczowych usług, takich jak
doradztwo na temat praw własności intelektualnej lub
doradztwo prawne w dziedzinie windykacji.

Arkusz informacyjny SBA 2013 —

Polska

16

3. Dobra praktyka

Poniżej przedstawiono przykład dobrej praktyki w Polsce, pokazujący działania, które mogą podjąć rządy w
celu wsparcia MŚP.

Na Narodowy Program Przedsiębiorczości, prowadzony przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości
(PARP), składa się wiele różnych działań popularyzacyjnych i promocyjnych mających na celu poprawę
wizerunku przedsiębiorców i promocję kultury przedsiębiorczości. Kampania jest skierowana do osób, które
mają innowacyjne pomysły na biznes, a w jej ramach zapewnia się szkolenie w dziedzinie zakładania nowej
działalności gospodarczej oraz przewiduje się nagrody za najciekawsze pomysły na biznes (nagroda w
wysokości 60 000 PLN — około 15 000 EUR — dla zwycięzcy). Inicjatywę bardzo pozytywnie oceniło polskie
środowisko przedsiębiorców.

Kampanię można uznać za dobrą praktykę ze względu na innowacyjną formę i zaawansowane podejście.
Informacje są podawane w jasny sposób i podejmowane są próby dotarcia do różnych grup wiekowych o
różnym poziomie wiedzy i doświadczenia, od młodych osób rozpoczynających życie zawodowe do osób
bezrobotnych wykazujących się przedsiębiorczością. Główna wartość dodana kampanii polega na
uwzględnieniu najważniejszych problemów polskiej gospodarki i sektora MŚP – niewykorzystanego
potencjału polskiej młodzieży, długotrwałego bezrobocia i wyzwolenia ducha przedsiębiorczości w polskim
społeczeństwie.

Ważne uwagi

Arkusze informacyjne Small Business Act (SBA) przygotowywane są przez DG ds. Przedsiębiorstw i
Przemysłu w ramach przeglądu wyników MŚP, który jest głównym narzędziem zapewniającym analizę
ekonomiczną kwestii związanych z MŚP. Łączą one najnowsze dostępne dane statystyczne i informacje na
temat polityki w odniesieniu do 28 państw członkowskich UE oraz dziewięciu państw trzecich, które również
wnoszą wkład w unijny program ramowy na rzecz konkurencyjności i innowacji (CIP). Przygotowywane co
roku arkusze informacyjne pomagają w uporządkowaniu dostępnych informacji, aby ułatwić ocenę polityki
dotyczącej MŚP oraz monitorowanie wdrażania programu SBA. Zgromadzone są w nich informacje o
postępach. Nie stanowią one oceny polityki prowadzonej przez państwa członkowskie, ale powinny być
postrzegane jako dodatkowe źródło informacji służące udoskonaleniu kształtowania polityki opartej na
dowodach. Na przykład w arkuszach informacyjnych wspomina się tylko o tych środkach polityki, które
zostały uznane za istotne przez lokalnych ekspertów ds. MŚP. Nie odzwierciedlają one i nie mogą
odzwierciedlać wszystkich środków podjętych przez rząd w danym okresie. Więcej informacji na temat
polityki można znaleźć w bazie danych dostępnej na stronie internetowej dotyczącej przeglądu wyników
MŚP. Zobacz przypisy na odwrocie strony.

Dodatkowe informacje

Przegląd wyników MŚP:

http://ec.europa.eu/enterprise/policies/sme/facts-figures-analysis/performance-review/index_en.htm

Small Business Act:

http://ec.europa.eu/enterprise/policies/sme/small-business-act/index_en.htm

Europejski portal dla małych przedsiębiorstw:

http://ec.europa.eu/small-business/index_en.htm

[e-mail]

Arkusz informacyjny SBA 2013 —

Polska

17

1

Arkusze informacyjne SBA 2013 opierają się w znacznym stopniu na informacjach przekazanych przez

Wspólne Centrum Badawcze Komisji Europejskiej (JRC) z siedzibą w Isprze we Włoszech. JRC w dużej
mierze udoskonaliło podejście metodologiczne, statystyczne opracowanie zbioru danych oraz wizualną
prezentację danych.

2

Obliczenia te oparte są na danych pochodzących z bazy danych ComExt, Eurostat,

http://epp.eurostat.ec.europa.eu/newxtweb

.

3

Raport „Przedsiębiorczość w Polsce”, Ministerstwo Gospodarki; Raport o stanie polskiej gospodarki 2012,

Ministerstwo Gospodarki.

4

Raport 2012: Warunki prowadzenia firm w Polsce, ZPP i Centrum Adama Smitha.

5

Trzy poniższe wykresy przedstawiają tendencje zmian w czasie dla poszczególnych zmiennych. Składają

się na nie wartości indeksów dla poszczególnych lat, począwszy od roku 2008, przy czym dla roku
bazowego 2008 ustalono wartość „100”. Począwszy od 2011 r. wykresy przedstawiają szacunkowy rozwój w
czasie, określony przez London Economics Ltd na podstawie danych statystycznych za lata 2008–2010
pochodzących z bazy danych statystyk strukturalnych dotyczących przedsiębiorstw (Eurostat). Dane
obejmują „gospodarkę przedsiębiorstw”, na którą składają się przemysł, budownictwo, handel i usługi (NACE
Rev. 2 sekcje B–J, L, M i N). Dane nie obejmują przedsiębiorstw zajmujących się rolnictwem, leśnictwem i
rybołówstwem lub usługami zasadniczo nierynkowymi, takimi jak usługi edukacyjne i zdrowotne. Ze
szczegółami metodologii można się zapoznać na stronie internetowej:

http://ec.europa.eu/enterprise/policies/sme/facts-figures-analysis/performance-review/index_en.htm

.

6

Środki polityki przedstawione w niniejszym arkuszu informacyjnym SBA stanowią jedynie wybór środków

podjętych przez rząd w 2012 r. oraz w pierwszym kwartale 2013 r. Wyboru dokonał krajowy ekspert ds.
polityki w zakresie SBA pracujący dla CARSA (Hiszpania) (głównego wykonawcy Komisji w odniesieniu do
arkuszy informacyjnych 2013). Ekspertów poproszono o wybranie tylko tych środków, które ich zdaniem są
najważniejsze, tj. w przypadku których oczekiwano największego wpływu na poszczególne obszary SBA.
Kompletny wykaz środków opracowany przez ekspertów w ramach przygotowywania tegorocznych arkuszy
informacyjnych zostanie opublikowany wraz z arkuszami informacyjnymi w formie bazy danych dotyczących
polityki i zamieszczony na stronach internetowych DG ds. Przedsiębiorstw i Przemysłu.

7

Wykres przestrzenny łączy dwa zestawy informacji: po pierwsze, pokazuje status quo na podstawie danych

za ostatnie dostępne lata. Informacje te, mierzone odchyleniem standardowym od prostej, nieważonej
średniej arytmetycznej dla UE-27, przedstawiono na osi odciętych. Wertykalny korytarz zaznaczony linią
kropkowaną określa średnią UE. Po drugie, wykres przedstawia postępy w czasie, tj. średnie roczne stopy
wzrostu za lata 2008–2013. Stopy wzrostu zmierzono na podstawie poszczególnych wskaźników, które
składają się na średnie różnych obszarów SBA. Dlatego też umiejscowienie danej średniej obszaru SBA w
jednym z czterech kwadrantów dostarcza nie tylko informacji na temat miejsca danego państwa w danym

Arkusz informacyjny SBA 2013 —

Polska

18

obszarze SBA względem pozostałych państw UE w danym momencie, lecz także na temat postępów
poczynionych w latach 2008–2013.

8

http://www.web.gov.pl/e-booki/272_1789_rozwoj-sektora-e-uslug-na-swiecie-ii-edycja.html

.