Pracownia immunologii
transplantacyjnej
Pracownia immunologii
transplantacyjnej
Historia transplantologii
1902 Alexis Carrel
opracowuje metodę szycia naczyń
1902 Albert
– autoprzeszczep nerki u psa
1905 przeszczep rogówki
1918 wprowadzenie transfuzji krwi
1954 Murray i Hume w Boston
ie, przeszczepiają nerkę od
bliźniaka
1962 Hamberger i Terasaki typowanie tkankowe
1963
Pierwszy przeszczep wątroby w Denver, USA
1966 Kussmeyer i Nielson, crossmatch
1967 Christiaan Barnard przeszczepia serce
1969 Pierwszy przesczep serce wykonany w Polsce
– Jan Moll
1970 powszechne wprowadzenie typowania antygenów HLA
1978 Cyklospor
yna I faza badań klinicznych, typowanie
HLA-DR
1993 Mykofenolat mofetilu
Rodzaje przeszczepów
Autologiczny
– w obrębie tej samej osoby
Allogeniczn
y
– pomiędzy dwiema osobami
różnymi genetycznie, ale w obrębie tego
samego gatunku
Izogeniczny (Syngeniczny
)
– pomiędzy
osobami o takim samym genomie
Ksenogeniczny
– pomiędzy gatunkami
Rodzaje przeszczepów – c.d.
Ortotopowy
– w to samo miejsce
Heterotopowy w inne miejsce
Przeszczepy od zmarłych
Serce/Płuca
Zastawki serca
Nerki
Wątroba
Rogówka
Trzustka
Jelito cienkie
Kości
S
kóra
Przeszczepy od żywych
Nerka
Płat wątroby
Jelito cienkie
S
kóra
Szpik
Dawca domino
Osoba, która po otrzymaniu przeszczepów jest wstanie
oddać własny organ do przeszczepienia dla innego
chorego np. Osoba z chorobą płuc, która otrzymuje
płuca i serce może oddać swoje serce innej osobie.
Antygeny transplantacyjne
Większe
HLA klasy I
HLA klasy II
Mniejsze
Typu „Klasy I”
HLA E, F, G
Typu „Klasy II”
DMA/DMB
, niezbędne do wprowadzenia peptydu do HLA
klasy II
Typu „ Klasy III”
Białka dopełniacza C2, C4 i Bf
21-OH hydroksylaza
TNF alpha i beta
Ekspresja HLA
na komórkach
HLA I
Wszystkie komórki
zawierające jądro
HLA II
Komórki dendrytyczne
Makrofagi
Limfocyty B
profesjonalne
Komórki
prezentujące
antygen (APC)
Neutropfile
Śródbłonek
Keratynocyty
Astrocyty
Oligodendrocyty
Po aktywacji
IFN-gamma
Geny HLA
Geny kodujące cząsteczki HLA zlokalizowane są na ramieniu krótkim chromosomu 6 (6p)
Dobór dawca-biorca przy
przeszczepach nerki
Dobór immunologiczny ma na celu
zmniejszenie liczby epizodów ostrego
odrzucenia i wydłużenie przeżycia
przeszczepionego narządu
Przed każdą procedurą przeszczepową
muszą być zachowane ściśle określone
zasady
Dobór dawca-biorca przy
przeszczepach nerki
– c.d.
Identyczność grup krwi dawcy i biorcy
6 zgodnych antygenów locus HLA ABDR
Wykonanie próby krzyżowej bezpośrednio
przed przeszczepem nerki
Antygeny HLA ABDR u dawców i biorców
oznaczamymetodą PCR-SSP low
resolution
Największy wpływ na przeżycie
przeszczepu mają antygeny HLA w
następującej kolejności:
HLA DR
HLA B
HLA A
Dobór dawca-biorca przy
przeszczepach nerki
– c.d.
Niezgodność w locus DR wiąże się z
najwyższym ryzykiem niewydolności
przeszczepu zwłaszcza w pierwszych 6
miesiącach
Przy kolejnym przeszczepie po przeszczepie,
którego utrata nastąpiła w czasie pierwszego
roku wzrasta ryzyko utraty kolejnego
przeszczepu
Bezwzględnie należy unikać niezgodności w
zakresie HLA DR we wszystkich przypadkach
retransplantacji
Dobór dawca-biorca przy
przeszczepach nerki
– c.d.
Cross-match
Wykrywa przeciwciała biorcy skierowane
przeciwko antygenom HLA dawcy
Komórki dawcy in vitro ulegają lizie po
dodaniu surowicy biorcy w obecności
dopełniacza
Nie pozwala na zróżnicowanie przeciwciał
anty-HLA I i II ani IgG od IgM
Wykonywana jest celem zapobieżenia
nadostremu odrzucaniu przeszczepu
Dobór dawca-biorca przy
przeszczepach
innych narządów
posiadających naczynia
Serce
Grupa krwi, badania wirusologiczne
Czas zimnego niedokrwienia 4 h
DR>B>A
Cross-match
A. Lange 2000
Dobór dawca-biorca przy
przeszczepach narządów
posiadających naczynia
Wątroba
Grupa krwi
Zgodność w HLA nie ma większego znaczenia
Trzustka
Grupa krwi
DR
A. Lange 2000
Dobór dawca-biorca przy
przeszczepach
szpiku kostnego
Do allogenicznego przeszczepu szpiku
kwalifikowani są najczęściej chorzy na
różne rodzaje chorób układu
krwiotwórczego:
Ostra białaczka szpikowa 35%
Ostra białaczka limfoblastyczna 32%
Dobór dawca-biorca przy
przeszczepach
szpiku kostnego
Kolejność postępowania:
1.
Oznaczenie antygenów HLA locus ABC
metodą serologiczną (test mikrocytotoksyczny
Terasakiego); oznaczenie locus
D metodą
PCR-SSP
(molekularną) u wszystkich
potencjalnych dawców rodzinnych oraz u biorcy
Dobór dawca-biorca przy
przeszczepach
szpiku kostnego
Kolejność postępowania:
2.
Jeżeli Ag dawcy i biorcy są identyczne to
antygeny klasy I (HLA ABC) powtarzamy
metodą molekularną PCR SSP low
resolution
3.
Oznaczenie antygenów HLA klasy I i II u
dawcy i biorcy metodą PCR na poziomie
wysokiej rozdzielczości
Dobór dawca-biorca przy
przeszczepach
szpiku kostnego
W przypadku braku dawcy rodzinnego
poszukujemy dawcy niespokrewnionego w
Centralnym Rejestrze Niespokrewnionych
Dawców Szpiku i Krwi Pępowinowej
POLTRANSPLANT
Jeżeli znajdziemy dawcę
niespokrewnionego, postępowanie w
doborze HLA jest identyczne, jak w
przypadku dawcy spokrewnionego
Dobór dawca-biorca przy
przeszczepach
szpiku kostnego
Konieczna jest całkowita zgodność w
zakresie HLA ze względu na możliwość
odrzucenia przeszczepu
oraz wystąpienie
choroby ‘przeszczep przeciwko
gospodarzowi’ – GVHD (graft versus host
disease)
GVHD
Dotyczy około 70% biorców allogenicznych
przeszczepów szpiku
Przeszczepy syngeniczne
obarczone są
niskim ryzykiem ze względu na genetyczną
zgodność w zakresie pełnego garnituru
chromosomów
GVHD
Ostra
Do 100 dni od
przeszczepu, pojawia
się u ponad połowy
biorców
Przewlekła
20-30% po
transplantacji szpiku
gł. czynnik ryzyka:
przebyta ostra GVHD
Klinicznie przypomina
chorobę z autoagresji
GVHD - klinika
Skóra
Lichenoid rash
mucolisis / Epidermal necrosis [TEN]
Zespół suchości
Przewód pokarmowy
Uszkodzenie wątroby
Zaburzenia motoryki przełyku
IBD
Bronchiolitis obliterans
Polymyositis
Nawracające infekcje
Utrata masy ciała