uchylenia rozstrzygnięcia organu rentowego.
Podstawa prawna
■
■
Podstawa prawna
Kontrakt menedżerski traktowany jest tak jak zlecenie,
UBEZPIECZENIA
i ŚWIADCZENIA
Nieważność decyzji może być stwierdzona tylko z urzędu
Strona nie może żądać
uchylenia rozstrzygnięcia organu rentowego.
Nawet przed sądem. Ten, rozpatrując
odwołanie, nie będzie bowiem badał błędów formalnych, a jedynie kwestie merytoryczne
Joanna Śliwińska
radca prawny
Decyzja ZUS, od której nie wniesiono odwo-
łania, staje się ostateczna. Taka decyzja może
zostać uchylona, zmieniona lub unieważnio-
na jedynie z urzędu przez ZUS, na zasadach
określonych w kodeksie postępowania ad-
ministracyjnego (dalej: k.p.a.).
Ubezpieczeni lub płatnicy, chcąc uchylić
niekorzystną dla nich decyzję, powołują się
często na okoliczności powodujące nieważ-
ność decyzji, żądając stwierdzenia jej nie-
ważności od ZUS i wyeliminowania z obrotu
prawnego. W takich wypadkach zostanie jed-
nak wydana decyzja odmawiającą wszczęcia
postępowania w sprawie, gdyż orzeczenie
tego rodzaju może zostać wydane jedynie
z urzędu. Od decyzji odmownej przysługuje
odwołanie do sądu powszechnego.
Odwołanie nie będzie jednak uwzględnio-
ne, ponieważ ustawa o systemie ubezpieczeń
społecznych jest ustawą szczególną wobec
k.p.a., a przepisy postępowania administra-
cyjnego stosuje się jedynie w zakresie nieure-
gulowanym przepisami ubezpieczeniowymi.
Nie ma wobec tego zastosowania reguła okre-
ślona w art. 157 par. 2 k.p.a. dotycząca możli-
wości żądania unieważnienia decyzji przez
stronę. Wyłączenie to zostało wielokrotnie
potwierdzone w orzecznictwie.
Ubezpieczony i płatnik mają do dyspozycji
inny środek – odwołanie do sądu powszech-
nego, które można złożyć w terminie miesią-
ca od doręczenia odpisu decyzji. Nie dotyczy
to tylko dwóch rodzajów decyzji – przyzna-
jącej/odmawiającej świadczenia w drodze
wyjątku oraz w sprawach o umorzenie na-
leżności z tytułu składek na ubezpieczenia
społeczne. Od takich orzeczeń ZUS stronie
przysługuje prawo do złożenia nie odwoła-
nia, lecz wniosku do prezesa ZUS o ponowne
rozpatrzenie sprawy.
W postępowaniu sądowym natomiast sąd
powszechny bada istotę sprawy – czy i w ja-
kim okresie ubezpieczony lub płatnik posiada
prawo do żądanego świadczenia, wysokości
świadczenia lub zobowiązania itd., na pod-
stawie przepisów prawa materialnego. Sąd
nie rozpatruje naruszeń przepisów k.p.a. sto-
sowanych tylko posiłkowo w postępowaniu
przed ZUS, dlatego też nie mogą one stanowić
przedmiotu zarzutów w odwołaniu. W wyni-
ku postępowania sądowego w zasadzie mogą
zapaść dwa rodzaje wyroków – uwzględniający
odwołanie w całości lub w części, co powoduje
konieczność orzeczenia co do istoty sprawy
i zmiany decyzji ZUS, albo oddalający odwo-
łanie. Sąd nie może wydać wyroku stwierdza-
jącego nieważność decyzji lub jej uchylenie.
Po wyczerpaniu drogi sądowej prawa do
zmiany unieważnienia decyzji pozbawiony
zostaje jednak również sam ZUS, który może
tego dokonać tylko wobec decyzji niezaskar-
żonych. W przeciwnym wypadku mogłoby
dojść do sytuacji, w której prawomocne orze-
czenie sądu (np. uwzględniające odwołanie
w jakiejś części) mogłoby zostać zmienione
przez ZUS na podstawie przepisów ubezpie-
czeniowych w trybie nieistniejącym w ko-
deksie postępowania cywilnego.
Wyjątkowo ustawodawca przyznał ZUS
prawo do wydania decyzji po zakończo-
nym postępowaniu sądowym, jeżeli zosta-
ną przedłożone nowe dowody lub ujawnio-
no okoliczności istniejące przed wydaniem
decyzji, które mają wpływ na prawo lub zo-
bowiązanie, a nowa decyzja byłaby korzyst-
na dla zainteresowanego. Gdy jednak z no-
wych dowodów wynika, że prawo nie istnieje
lub zobowiązanie jest wyższe niż określone
w decyzji pierwotnej, ZUS musi wystąpić do
właściwego sądu z wnioskiem o wznowienie
postępowania.
Podstawa prawna
Art. 83 i 83a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie
ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm.).
Art. 156 i 157 ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępo-
wania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 267 ze zm.).
Art. 477
9
par. 1 i art. 477
14
par. 1 i 2 ustawy z 17 listopa-
da 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U.
z 2014 r. poz. 101 ze zm.).
ZUS szuka pieniędzy
i dyskryminuje menedżerów
Paweł Ziółkowski
specjalista w zakresie podatków
i prawa pracy
Kiedy 1 stycznia 2004 r. ustawodawca wyróż-
nił w ustawie podatkowej kontrakty mene-
dżerskie, regulacja została okrzyknięta mia-
nem legislacyjnego bubla roku. Związane było
to z faktem ingerencji ustawodawcy w swo-
bodę prowadzenia działalności gospodarczej.
Mimo że podatnik zarejestrował fi rmę i uzy-
skał wszystkie wymagane wpisy, w urzędzie
skarbowym traktowany był w sposób zbliżo-
ny do zleceniobiorcy. Jedyna różnica dotyczy
kosztów uzyskania, które przy zleceniu wy-
noszą 20 proc., a przy kontrakcie menedżer-
skim – 111,25 zł miesięcznie.
Mimo kontrowersji regulacja obowiązuje
do dziś, a na dodatek została rozbudowana.
Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 13 pkt 9
ustawy o podatku dochodowym od osób fi -
zycznych (dalej: ustawa o PIT) do przychodów
z działalności wykonywanej osobiście zalicza
się przychody uzyskane na podstawie umów
o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontrak-
tów menedżerskich lub umów o podobnym
charakterze, w tym przychody z tego rodzaju
umów zawieranych w ramach prowadzonej
przez podatnika pozarolniczej działalności
gospodarczej.
Kontrolowanie i planowanie
Istotne jest przy tym, że przepisy nie zabra-
niają zakładania działalności gospodarczej
w przedmiocie zarządzania. Bez problemu
można uzyskać wpis do CEIDG i REGON, po-
dając jako przedmiot działalności kod PKD
70.10.Z, tj. działalność fi rm centralnych (head
offi
ces) i holdingów, z wyłączeniem holdin-
gów fi nansowych. Podklasa ta obejmuje:
■
kontrolowanie i zarządzanie innymi spół-
kami lub przedsiębiorstwami,
■
planowanie strategiczne lub organizacyjne
oraz procesy podejmowania decyzji.
Przepisy podatkowe określają jedynie po-
datkowe skutki umów o zarządzanie – uzyski-
wane w ich ramach przychody są przypisane
do działalności wykonywanej osobiście, nawet
jeśli uzyskiwane są w ramach działalności
gospodarczej. Zresztą nawet z redakcji tego
przepisu wynika, że mogą być one uzyskiwa-
ne w ramach działalności gospodarczej, ale
wywołują inne skutki niż zazwyczaj.
W ramach umowy cywilnoprawnej…
W zakresie składek ZUS menedżerowie nie
doczekali się odrębnej regulacji. Należy więc
ustalić, czy i z jakiego tytułu podlegają skład-
kom. Nie ma problemu w przypadku umów
zawieranych poza działalnością gospodarczą
– dla celów ZUS takie kontrakty traktuje się
tak jak umowy-zlecenia. Zgodnie bowiem
z regulacją cywilnoprawną do umów o świad-
czenie usług, które nie są uregulowane in-
nymi przepisami, stosuje się odpowiednio
przepisy o zleceniu. Zasada ta znajduje za-
stosowanie także w zakresie składek ZUS.
Skoro więc kontrakt menedżerski nie jest ure-
gulowany w przepisach kodeksu cywilnego,
a polega na świadczeniu usług, to zarówno
na gruncie cywilistycznym, jak i na użytek
ZUS jest zrównany z umową-zleceniem. Tym
samym składki są płacone od przychodu, czy-
li przede wszystkim od kwoty wypłaconego
wynagrodzenia. Jest to oczywiste i nie budzi
kontrowersji.
…i jako fi rma
Inaczej jest w przypadku menedżerów świad-
czących swoje usługi w ramach działalności
gospodarczej.
Przedsiębiorcy płacą składki od zadeklaro-
wanej kwoty, która nie może być niższa niż
obowiązujące w tym zakresie limity. Mamy
więc w tym przypadku do czynienia ze swo-
istego rodzaju ryczałtem składkowym. Wyso-
kość składek jest niezależna od wyniku fi rmy
czy liczby umów zawartych w ramach fi rmy.
I tu docieramy do sedna – mimo że umo-
wy zawierane w ramach fi rmy nie stanowią
tytułów ubezpieczeniowych, ZUS twierdzi, że
nie dotyczy to kontraktów menedżerskich.
Przy czym powołuje się w tym zakresie na
obce przepisy, które nie powinny mieć wpły-
wu na wielkość składek. Artykuł 13 ust. 9
ustawy o PIT dotyczy bowiem wyłącznie po-
datku dochodowego i nie ma przełożenia na
obowiązki ubezpieczeniowe. Analogicznej
regulacji nie ma w przepisach ubezpiecze-
niowych.
Działanie ZUS jest skrajnie niebezpieczne.
W państwie prawa daniny publiczne nakła-
da się w formie ustawy. Tymczasem w tym
wypadku mamy składki nałożone w drodze
interpretacji i to na dodatek przez analogię
do rozwiązań podatkowych.
ZUS można trochę zrozumieć – olbrzymie
zadłużenie i brak realnych nadziei na szybką
poprawę powoduje, że instytucja ta szuka
pieniędzy. Wyłączając kontrakty menedżer-
skie z działalności gospodarczej, niewątpliwie
osiąga większe wpływy. Zwiększanie wpły-
wów nie może jednakże odbywać kosztem
prawa i obywateli. Skoro przepisy ubezpiecze-
niowe nie zawierają żadnej regulacji w tym
zakresie, to menedżer prowadzący działal-
ność gospodarczą jest po prostu przedsię-
biorcą i powinien płacić składki na zasadach
przewidzianych dla przedsiębiorców. A to, że
podatek płaci na innych zasadach, nie ma
znaczenia dla składek ZUS.
Zarządzać czy doradzać
Aby uciec od powyższych problemów, coraz
więcej osób nie tyle zarządza innymi pod-
miotami (70.10.Z PKD), ile doradza w zakre-
sie zarządzania (70.22.Z PKD). W ten sposób
mogą rozliczać przychody w ramach dzia-
łalności gospodarczej (np. w formie podatku
liniowego) i mają rzeczywiste koszty uzy-
skania. Jednocześnie ZUS płacą tak, jak inni
przedsiębiorcy, czyli niezależnie od liczby
i wartości zawartych umów. I tylko pracow-
nicy mają problem, np. jak potraktować dobrą
radę zostania po godzinach i jak tytułować
tego, co doradza – doradcą, czy tak jak wszy-
scy – szefem.
Podstawa prawna
Art. 13 pkt 9, art. 22 ust. 9 pkt 5, art. 41 ust. 1, art. 42 ust. 1
ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób
fi zycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.).
Art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z 13 października 1998 r. o syste-
mie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1442
ze zm.).
Art. 50 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny
(t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.).
Kontrakt menedżerski traktowany jest tak jak zlecenie,
nawet jeśli został zawarty w ramach działalności
gospodarczej. Nie znajduje to najmniejszego uzasadnienia prawnego
Czwartek
30 października 2014
nr 211 (3852)
UBEZPIECZENIA
UBEZPIECZENIA
UBEZPIECZENIA
UBEZPIECZENIA
UBEZPIECZENIA
UBEZPIECZENIA
UBEZPIECZENIA
UBEZPIECZENIA
UBEZPIECZENIA
UBEZPIECZENIA
UBEZPIECZENIA
UBEZPIECZENIA
UBEZPIECZENIA
i ŚWIADCZENIA
ŚWIADCZENIA
ŚWIADCZENIA
ŚWIADCZENIA
UBEZPIECZENIA
UBEZPIECZENIA
UBEZPIECZENIA
UBEZPIECZENIA
UBEZPIECZENIA
UBEZPIECZENIA
UBEZPIECZENIA
UBEZPIECZENIA
UBEZPIECZENIA
UBEZPIECZENIA
UBEZPIECZENIA
UBEZPIECZENIA
UBEZPIECZENIA
UBEZPIECZENIA
UBEZPIECZENIA
UBEZPIECZENIA
UBEZPIECZENIA
UBEZPIECZENIA
UBEZPIECZENIA
UBEZPIECZENIA
UBEZPIECZENIA
UBEZPIECZENIA
UBEZPIECZENIA
UBEZPIECZENIA
UBEZPIECZENIA
UBEZPIECZENIA
UBEZPIECZENIA
UBEZPIECZENIA
ŚWIADCZENIA
ŚWIADCZENIA
ŚWIADCZENIA
ŚWIADCZENIA
ŚWIADCZENIA
ŚWIADCZENIA
ŚWIADCZENIA
ŚWIADCZENIA
ŚWIADCZENIA
ŚWIADCZENIA
ŚWIADCZENIA
D O D A T E K D L A P R E N U M E R A T O R Ó W
gazetaprawna.pl
DZIENNIK.PL FORSAL.PL
Warunki
Na podstawie k.p.a. ZUS może stwierdzić
nieważność decyzji, jeżeli decyzja:
1) została wydana z naruszeniem przepi-
sów o właściwości;
2) została wydana bez podstawy prawnej
lub z rażącym naruszeniem prawa;
3) dotyczy sprawy już poprzednio roz-
strzygniętej inną decyzją ostateczną;
4) została skierowana do osoby niebędącej
stroną w sprawie;
5) była niewykonalna w dniu wydania i jej
niewykonalność ma charakter trwały;
6) w razie jej wykonania wywołałaby czyn
zagrożony karą;
7) zawiera wadę powodującą jej nieważ-
ność z mocy prawa.
Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com
1 / 4
rozliczenia
Dziennik Gazeta Prawna, 30 października 2014 nr 211 (3852)
gazetaprawna.pl
F2
Niekiedy raporty koryguje płatnik,
a czasami robi to ZUS
Marta Nowakowicz-Jankowiak
ekspert ds. wynagrodzeń
Zdarza się jednak, że w dokumentach poja-
wiają się błędy. W takim przypadku trzeba do-
konać korekty, tak aby na kontach – płatnika
i ubezpieczonego – figurowały prawidłowe
informacje. Nastręcza to niekiedy kłopotów
płatnikom. Zawsze w takiej sytuacji pojawia
się problem – czy płatnik musi skorygować
dokumenty, czy zrobi to ZUS za niego oraz
kiedy ZUS może sam zdecydować o korekcie.
Dziś wyjaśniamy te wątpliwości.
Zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń
społecznych płatnik ma obowiązek co miesiąc
składać raporty imienne w ZUS. Zakres da-
nych, jakie musi zawierać raport, określony
jest w ustawie. Dodatkowo ZUS przekazuje
płatnikom narzędzie informatyczne pozwa-
lające na tworzenie tych raportów w oparciu
o dane z programu płacowego, czyli program
Płatnik, który umożliwia wysłanie dokumen-
tów do ZUS w formie elektronicznej.
Odzwierciedlenie stanu faktycznego
Dokumenty przekazywane powinny rzetelnie
odzwierciedlać stan faktyczny. Jeżeli jednak
z różnych przyczyn dane są błędne lub nie-
zgodne, gdyż zaistniały dodatkowe okoliczno-
ści, których płatnik składek nie znał, przygo-
towując pierwotny raport imienny – należy
dokonać korekty dokumentów.
Ustawodawca nałożył na płatników obowią-
zek sporządzenia korekty poprzez złożenie
nowego dokumentu zawierającego wszyst-
kie prawidłowe informacje. Zarówno wtedy,
gdy błąd został wykryty przez płatnika, jak
i wtedy, gdy nieprawidłowości wykrył ZUS
oraz przekazał informację w drodze prawo-
mocnej decyzji. W obu przypadkach płatnik
ma 7 dni na sporządzenie i przesłanie doku-
mentów korygujących. Natomiast jeśli korek-
ta dokumentów jest efektem kontroli ZUS
– płatnika obowiązuje dłuższy, bo 30-dniowy
termin na złożenie imiennego raportu kory-
gującego, a biegnie on od dnia otrzymania
protokołu kontroli.
Ponieważ płatnik ma również obowiązek
terminowo i prawidłowo zgłosić i wyreje-
strować ubezpieczonych, tu także w przy-
padku stwierdzenia błędów musi dokonać
korekty, a ustalony przez ustawodawcę ter-
min to 7 dni.
Inaczej niż przy korektach dokumentów
składanych w urzędzie skarbowym, płatnik,
korygując zgłoszenia lub raporty w ZUS, nie
musi podawać przyczyny korekty. Nie wysy-
ła zatem żadnych dodatkowych informacji
ani wyjaśnień. Ważne, aby korektę sporzą-
dzić prawidłowo, zgodnie z wytycznymi ZUS
w tej sprawie. Ponieważ zasady korekty się
zmieniają (obecnie nie stosuje się np. rapor-
tów „wyzerowujących”), warto przy okazji
sporządzania takowej zajrzeć do poradnika
ZUS zamieszczonego na stronie internetowej.
WażNe
Ustawa przewiduje jeden wyjątek
– nie koryguje się danych podanych
w imiennym raporcie w przypadku, gdy
różnica w podstawie wymiaru składek
na ubezpieczenia nie przekracza kwoty
2,20 zł. Nie dotyczy to jednak sytuacji, gdy
płatnik opłaca składki od zadeklarowanej
kwoty. W takim przypadku zawsze istnieje
obowiązek korekty
Z urzędu
Obecne brzmienie ustawy o systemie ubez-
pieczeń społecznych wskazuje przypadki,
kiedy korekty może dokonać z urzędu ZUS.
Praktyka jest taka, że jeśli płatnik istnie-
je, to na nim ciąży obowiązek złożenia do-
kumentów korygujących po stwierdzeniu
błędów, uprawomocnieniu się decyzji lub
otrzymaniu protokołu kontroli. Złożone przez
płatnika dokumenty stanowią podstawę do
korekty informacji na koncie ubezpieczone-
go. Jeśli jednak płatnik składek nie istnieje
lub uzyskanie dokumentów korygujących
lub brakujących dokumentów ubezpiecze-
niowych nie jest możliwe, ZUS dokonuje ko-
rekty danych z urzędu, bezpośrednio na kon-
cie ubezpieczonego lub na koncie płatnika
składek, albo sporządza z urzędu brakujące
dokumenty. W praktyce korekta z urzędu
nie występuje zbyt często, ale są przypadki,
kiedy jest stosowana.
Podmiot nie istnieje
ZUS może dokonać korekty z urzędu, jeśli
płatnik zaprzestał prowadzenia działalności
gospodarczej. ZUS może np. stwierdzić w wy-
niku postępowania wyjaśniającego, że były
przedsiębiorca powinien podlegać wszyst-
kim ubezpieczeniom za dany okres, za który
była opłacana wyłącznie składka zdrowotna,
oraz sporządzić z urzędu korekty, a także we-
zwać tę osobę do opłacenia należnych skła-
dek z odsetkami.
Obowiązkiem ZUS jest poinformowanie
płatnika o sporządzonych lub skorygowanych
z urzędu dokumentach, a jeżeli nie zgadza się
on z tymi informacjami, ma prawo wniesienia
wniosku o przeprowadzenie postępowania
wyjaśniającego, chyba że korekta z urzędu
jest wynikiem prawomocnej decyzji lub pra-
womocnego wyroku sądu.
Gdy brak jest płatnika lub następcy praw-
nego płatnika, ZUS również sporządzi korek-
tę dokumentów z urzędu. Może to dotyczyć
np. sytuacji, gdy były pracownik kwestionu-
je dane zawarte na jego koncie w ZUS oraz
ma dowody potwierdzające jego stanowisko.
Wówczas o dokonanej korekcie ZUS poinfor-
muje wyłącznie ubezpieczonego, a z uwagi
na brak płatnika informację o korekcie po-
zostawia się w aktach sprawy.
Dla istniejących podmiotów
Jeżeli istnieje płatnik lub jego następca praw-
ny, a ZUS uzna, że korekta z urzędu jest ko-
nieczna, to obowiązkiem płatnika lub następ-
cy jest przekazanie danych niezbędnych do
sporządzenia lub skorygowania dokumentów
czy wprowadzenia zmian na koncie ubezpie-
czonego lub płatnika. Jeśli następca prawny
nie ma tych dokumentów, to musi wskazać,
w jakim archiwum zostały one zdeponowa-
ne (dokumenty płacowe oraz akta osobowe
należy przechowywać przez 50 lat).
Ponadto w każdym czasie, gdy ZUS uzna
korektę z urzędu za niezbędną, może jej do-
konać. Obowiązkowo musi poinformować
o tym płatnika. Jeżeli płatnik składek nie
zgadza się z danymi zawartymi w dokumen-
tach ubezpieczeniowych sporządzonych lub
skorygowanych z urzędu, to musi w termi-
nie 14 dni od otrzymania informacji sporzą-
dzić i przekazać do ZUS dokumenty ubez-
pieczeniowe korygujące te dane. Nie może
tego uczynić, jeżeli korekta jest wynikiem
prawomocnej decyzji lub prawomocnego
wyroku sądu.
Na wniosek
Nie ma przeszkód, aby płatnik zawniosko-
wał do ZUS o dokonanie korekty z urzędu,
jeśli odpowiednio to uzasadni. Należy więc
wykazać, że korekta wymaga u płatnika po-
niesienia znacznych nakładów lub z innych
przyczyn jest niezmiernie skomplikowana
lub niemożliwa do wykonania. Przykłado-
wo skorygowanie jednego raportu wymaga
w zasadzie ponownego sporządzenia całego
kompletu dokumentów wraz z deklaracją
rozliczeniową, gdyż inaczej program Płatnik
nie wyliczy poprawnie kwot na deklaracji
DRA. Jeśli więc płatnik, który ma znaczną
liczbę ubezpieczonych, nie dysponuje doku-
mentem w wersji elektronicznej ani danymi,
jakie może importować z programu płacowe-
go, lecz wyłącznie deklaracjami i raportami
w wersji papierowej – musiałby wszystkie
te dane wprowadzić ręcznie do programu
Płatnik, aby dokonać korekty. Nie jest to pro-
blemem przy 4 ubezpieczonych, ale już przy
40 mogą się pojawić trudności i błędy ludz-
kie przy wprowadzaniu dużej ilości danych,
a co za tym idzie, korekta sporządzona na tej
podstawie może być nieprawidłowa.
W takim przypadku płatnik może wystąpić
z prośbą o skorygowanie danych z urzędu. Po-
dobnie gdy następca prawny przedsiębiorstwa
nie ma dokumentów bądź ich odtworzenie
nastręcza trudności (dokumenty w archi-
wum, wyłącznie w wersji papierowej, bądź
dane szczątkowe lub brak danych), można
wystąpić z wnioskiem.
[przykład]
ZUS KOA
Bardzo skutecznym narzędziem do dokona-
nia korekty przez urząd (ale nie z urzędu)
jest druk ZUS KOA udostępniany w niektó-
rych przypadkach przez ZUS. Jest to zgło-
szenie korekty okresów podlegania ubez-
pieczeniom społecznym i/lub ubezpieczeniu
zdrowotnemu. Wypełnia się je dla każdego
ubezpieczonego oddzielnie. Jeśli płatnik za-
trudniał ubezpieczonego w kilku czy kilku-
nastu okresach oraz ubezpieczał z różnych
tytułów, a w dokumentach zgłoszeniowych
wystąpiły błędy – może się okazać, że ko-
rekta poprzez wyrejestrowania i ponowne
zgłoszenia przyniesie więcej szkody niż po-
żytku. W takiej sytuacji najlepszym rozwią-
zaniem jest wypełnienie druku ZUS KOA
zgodnie ze stanem faktycznym i dostar-
czenie go do ZUS. Na tej podstawie zakład
dokona korekty na koncie ubezpieczonego.
W przypadku tych okoliczności – ponieważ
to płatnik występuje z wnioskiem o korektę
– zakład nie ma obowiązku informowania
o jej sporządzeniu.
Zatem jeśli płatnik stwierdzi błąd, to ma
obowiązek dokonać korekty. Jeśli brak doku-
mentu lub błąd wykryje ZUS, to wzywa płat-
nika do poprawienia dokumentów lub sam
z urzędu wprowadzi zmiany. Również jeśli
sąd prawomocnym wyrokiem nakaże wpro-
wadzenie zmian, ZUS dokona tego z urzędu,
informując o korekcie stronę zainteresowaną.
Korekta z urzędu może więc ułatwiać życie
przedsiębiorcom, więc w uzasadnionych przy-
padkach warto skorzystać z tej możliwości.
Podstawa prawna
Art. 48, art. 50 ust. 2k i 2n ustawy z 13 października 1998 r.
o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r.
poz. 1442 ze zm.).
Rozporządzenie Rady Ministrów z 18 kwietnia 2008 r.
w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowa-
nia w sprawach rozliczania składek, do których poboru
jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych
(Dz.U. z 2008 r. nr 78, poz. 465 ze zm.).
Dane przekazywane przez pracodawców muszą być
zgodne ze stanem faktycznym.
Są bowiem zapisywane
na koncie ubezpieczonych i mają wpływ na korzystanie ze świadczeń – obecnie oraz w przyszłości
PRZYKŁaD
Sporządzone dokumenty
W wyniku połączenia w 2005 roku spółek
i przejścia pracowników na podstawie art. 23
1
kodeksu pracy płatnik stał się następcą
prawnym i przejął obowiązki poprzedniego
płatnika. W 2014 roku otrzymał informację
z ZUS o konieczności dokonania korekty
dokumentów za ubezpieczonych w latach
2001–2013. Analiza posiadanej dokumentacji
wykazała, że płatnik nie ma raportów ZUS
przejętego zakładu za 2001 rok w żadnej
formie. Wobec powyższego płatnik dokonał
korekty wymaganych informacji za okres
2002–2013 oraz wystąpił z wnioskiem do ZUS
o korektę z urzędu informacji za 2001 rok.
W piśmie wyjaśnił, że nie ma raportów za
ten okres, a ich odtworzenie na podstawie
danych z list płac pochłonie sporo czasu. ZUS
przychylił się do wniosku płatnika i sporządził
korektę dokumentów z urzędu.
Dodatkowy obowiązek
Ustawa zobowiązuje płatnika składek do
sprawdzenia prawidłowości danych do
ZUS w imiennych raportach miesięcz-
nych, dotyczących całego roku kalenda-
rzowego, nie później niż do 30 kwietnia
następnego roku kalendarzowego.
W przypadku gdy w dokumentach zna-
leziono błędy, płatnik ma obowiązek spo-
rządzenia korekt wg obowiązujących
przepisów w terminie 7 dni od stwierdze-
nia nieprawidłowości.
20
L AT
Zamów:
bok@infor.pl
22 761 31 27
www.sklep.infor.pl
liczba stron: 256
cena: 129,00 zł
PRAKTYCZNE ASPEKTY PRAWA PRACY
Książka niezbędna kadrowym i właścicielom firm
P
P
P
R
R
R
A
A
A
A
K
K
K
T
T
T Y
Y
Y
C
C
C
C
C
C Z
Z
Z
N
N
N
E
E
E
A
A
A
A
S
S
S
P
P
P
E
E
E
E
K
K
K
K T
T
T
Y
Y
Y
Y
Y
Y
P
P
P
R
R
R
A
A
A
AW
W
W
W
W
W
A
A
A
A
A
P
P
P
P
R
R
R
A
A
A
A
C
C
C
Y
Y
●
W
W
WYN
N
AG
R
RO
O
D
DZE
EN
IA
A
A
●
CZA
A
AS P
P
RA
C
C
CY
●
L
IS
STA
A P
P
Ł
A
C
• rozliczanie czasu pracy oraz sporządzanie list płac
• praktyczne przykłady sposobów naliczania wynagrodzeń
• stanowiska PIP, ZUS, urzędów skarbowych, Sądu Najwyższego
AUTOPROMOCJA
rozliczenia
Dziennik Gazeta Prawna, 30 października 2014 nr 211 (3852)
gazetaprawna.pl
F2
Niekiedy raporty koryguje płatnik,
a czasami robi to ZUS
Marta Nowakowicz-Jankowiak
ekspert ds. wynagrodzeń
Zdarza się jednak, że w dokumentach poja-
wiają się błędy. W takim przypadku trzeba do-
konać korekty, tak aby na kontach – płatnika
i ubezpieczonego – figurowały prawidłowe
informacje. Nastręcza to niekiedy kłopotów
płatnikom. Zawsze w takiej sytuacji pojawia
się problem – czy płatnik musi skorygować
dokumenty, czy zrobi to ZUS za niego oraz
kiedy ZUS może sam zdecydować o korekcie.
Dziś wyjaśniamy te wątpliwości.
Zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń
społecznych płatnik ma obowiązek co miesiąc
składać raporty imienne w ZUS. Zakres da-
nych, jakie musi zawierać raport, określony
jest w ustawie. Dodatkowo ZUS przekazuje
płatnikom narzędzie informatyczne pozwa-
lające na tworzenie tych raportów w oparciu
o dane z programu płacowego, czyli program
Płatnik, który umożliwia wysłanie dokumen-
tów do ZUS w formie elektronicznej.
Odzwierciedlenie stanu faktycznego
Dokumenty przekazywane powinny rzetelnie
odzwierciedlać stan faktyczny. Jeżeli jednak
z różnych przyczyn dane są błędne lub nie-
zgodne, gdyż zaistniały dodatkowe okoliczno-
ści, których płatnik składek nie znał, przygo-
towując pierwotny raport imienny – należy
dokonać korekty dokumentów.
Ustawodawca nałożył na płatników obowią-
zek sporządzenia korekty poprzez złożenie
nowego dokumentu zawierającego wszyst-
kie prawidłowe informacje. Zarówno wtedy,
gdy błąd został wykryty przez płatnika, jak
i wtedy, gdy nieprawidłowości wykrył ZUS
oraz przekazał informację w drodze prawo-
mocnej decyzji. W obu przypadkach płatnik
ma 7 dni na sporządzenie i przesłanie doku-
mentów korygujących. Natomiast jeśli korek-
ta dokumentów jest efektem kontroli ZUS
– płatnika obowiązuje dłuższy, bo 30-dniowy
termin na złożenie imiennego raportu kory-
gującego, a biegnie on od dnia otrzymania
protokołu kontroli.
Ponieważ płatnik ma również obowiązek
terminowo i prawidłowo zgłosić i wyreje-
strować ubezpieczonych, tu także w przy-
padku stwierdzenia błędów musi dokonać
korekty, a ustalony przez ustawodawcę ter-
min to 7 dni.
Inaczej niż przy korektach dokumentów
składanych w urzędzie skarbowym, płatnik,
korygując zgłoszenia lub raporty w ZUS, nie
musi podawać przyczyny korekty. Nie wysy-
ła zatem żadnych dodatkowych informacji
ani wyjaśnień. Ważne, aby korektę sporzą-
dzić prawidłowo, zgodnie z wytycznymi ZUS
w tej sprawie. Ponieważ zasady korekty się
zmieniają (obecnie nie stosuje się np. rapor-
tów „wyzerowujących”), warto przy okazji
sporządzania takowej zajrzeć do poradnika
ZUS zamieszczonego na stronie internetowej.
WażNe
Ustawa przewiduje jeden wyjątek
– nie koryguje się danych podanych
w imiennym raporcie w przypadku, gdy
różnica w podstawie wymiaru składek
na ubezpieczenia nie przekracza kwoty
2,20 zł. Nie dotyczy to jednak sytuacji, gdy
płatnik opłaca składki od zadeklarowanej
kwoty. W takim przypadku zawsze istnieje
obowiązek korekty
Z urzędu
Obecne brzmienie ustawy o systemie ubez-
pieczeń społecznych wskazuje przypadki,
kiedy korekty może dokonać z urzędu ZUS.
Praktyka jest taka, że jeśli płatnik istnie-
je, to na nim ciąży obowiązek złożenia do-
kumentów korygujących po stwierdzeniu
błędów, uprawomocnieniu się decyzji lub
otrzymaniu protokołu kontroli. Złożone przez
płatnika dokumenty stanowią podstawę do
korekty informacji na koncie ubezpieczone-
go. Jeśli jednak płatnik składek nie istnieje
lub uzyskanie dokumentów korygujących
lub brakujących dokumentów ubezpiecze-
niowych nie jest możliwe, ZUS dokonuje ko-
rekty danych z urzędu, bezpośrednio na kon-
cie ubezpieczonego lub na koncie płatnika
składek, albo sporządza z urzędu brakujące
dokumenty. W praktyce korekta z urzędu
nie występuje zbyt często, ale są przypadki,
kiedy jest stosowana.
Podmiot nie istnieje
ZUS może dokonać korekty z urzędu, jeśli
płatnik zaprzestał prowadzenia działalności
gospodarczej. ZUS może np. stwierdzić w wy-
niku postępowania wyjaśniającego, że były
przedsiębiorca powinien podlegać wszyst-
kim ubezpieczeniom za dany okres, za który
była opłacana wyłącznie składka zdrowotna,
oraz sporządzić z urzędu korekty, a także we-
zwać tę osobę do opłacenia należnych skła-
dek z odsetkami.
Obowiązkiem ZUS jest poinformowanie
płatnika o sporządzonych lub skorygowanych
z urzędu dokumentach, a jeżeli nie zgadza się
on z tymi informacjami, ma prawo wniesienia
wniosku o przeprowadzenie postępowania
wyjaśniającego, chyba że korekta z urzędu
jest wynikiem prawomocnej decyzji lub pra-
womocnego wyroku sądu.
Gdy brak jest płatnika lub następcy praw-
nego płatnika, ZUS również sporządzi korek-
tę dokumentów z urzędu. Może to dotyczyć
np. sytuacji, gdy były pracownik kwestionu-
je dane zawarte na jego koncie w ZUS oraz
ma dowody potwierdzające jego stanowisko.
Wówczas o dokonanej korekcie ZUS poinfor-
muje wyłącznie ubezpieczonego, a z uwagi
na brak płatnika informację o korekcie po-
zostawia się w aktach sprawy.
Dla istniejących podmiotów
Jeżeli istnieje płatnik lub jego następca praw-
ny, a ZUS uzna, że korekta z urzędu jest ko-
nieczna, to obowiązkiem płatnika lub następ-
cy jest przekazanie danych niezbędnych do
sporządzenia lub skorygowania dokumentów
czy wprowadzenia zmian na koncie ubezpie-
czonego lub płatnika. Jeśli następca prawny
nie ma tych dokumentów, to musi wskazać,
w jakim archiwum zostały one zdeponowa-
ne (dokumenty płacowe oraz akta osobowe
należy przechowywać przez 50 lat).
Ponadto w każdym czasie, gdy ZUS uzna
korektę z urzędu za niezbędną, może jej do-
konać. Obowiązkowo musi poinformować
o tym płatnika. Jeżeli płatnik składek nie
zgadza się z danymi zawartymi w dokumen-
tach ubezpieczeniowych sporządzonych lub
skorygowanych z urzędu, to musi w termi-
nie 14 dni od otrzymania informacji sporzą-
dzić i przekazać do ZUS dokumenty ubez-
pieczeniowe korygujące te dane. Nie może
tego uczynić, jeżeli korekta jest wynikiem
prawomocnej decyzji lub prawomocnego
wyroku sądu.
Na wniosek
Nie ma przeszkód, aby płatnik zawniosko-
wał do ZUS o dokonanie korekty z urzędu,
jeśli odpowiednio to uzasadni. Należy więc
wykazać, że korekta wymaga u płatnika po-
niesienia znacznych nakładów lub z innych
przyczyn jest niezmiernie skomplikowana
lub niemożliwa do wykonania. Przykłado-
wo skorygowanie jednego raportu wymaga
w zasadzie ponownego sporządzenia całego
kompletu dokumentów wraz z deklaracją
rozliczeniową, gdyż inaczej program Płatnik
nie wyliczy poprawnie kwot na deklaracji
DRA. Jeśli więc płatnik, który ma znaczną
liczbę ubezpieczonych, nie dysponuje doku-
mentem w wersji elektronicznej ani danymi,
jakie może importować z programu płacowe-
go, lecz wyłącznie deklaracjami i raportami
w wersji papierowej – musiałby wszystkie
te dane wprowadzić ręcznie do programu
Płatnik, aby dokonać korekty. Nie jest to pro-
blemem przy 4 ubezpieczonych, ale już przy
40 mogą się pojawić trudności i błędy ludz-
kie przy wprowadzaniu dużej ilości danych,
a co za tym idzie, korekta sporządzona na tej
podstawie może być nieprawidłowa.
W takim przypadku płatnik może wystąpić
z prośbą o skorygowanie danych z urzędu. Po-
dobnie gdy następca prawny przedsiębiorstwa
nie ma dokumentów bądź ich odtworzenie
nastręcza trudności (dokumenty w archi-
wum, wyłącznie w wersji papierowej, bądź
dane szczątkowe lub brak danych), można
wystąpić z wnioskiem.
[przykład]
ZUS KOA
Bardzo skutecznym narzędziem do dokona-
nia korekty przez urząd (ale nie z urzędu)
jest druk ZUS KOA udostępniany w niektó-
rych przypadkach przez ZUS. Jest to zgło-
szenie korekty okresów podlegania ubez-
pieczeniom społecznym i/lub ubezpieczeniu
zdrowotnemu. Wypełnia się je dla każdego
ubezpieczonego oddzielnie. Jeśli płatnik za-
trudniał ubezpieczonego w kilku czy kilku-
nastu okresach oraz ubezpieczał z różnych
tytułów, a w dokumentach zgłoszeniowych
wystąpiły błędy – może się okazać, że ko-
rekta poprzez wyrejestrowania i ponowne
zgłoszenia przyniesie więcej szkody niż po-
żytku. W takiej sytuacji najlepszym rozwią-
zaniem jest wypełnienie druku ZUS KOA
zgodnie ze stanem faktycznym i dostar-
czenie go do ZUS. Na tej podstawie zakład
dokona korekty na koncie ubezpieczonego.
W przypadku tych okoliczności – ponieważ
to płatnik występuje z wnioskiem o korektę
– zakład nie ma obowiązku informowania
o jej sporządzeniu.
Zatem jeśli płatnik stwierdzi błąd, to ma
obowiązek dokonać korekty. Jeśli brak doku-
mentu lub błąd wykryje ZUS, to wzywa płat-
nika do poprawienia dokumentów lub sam
z urzędu wprowadzi zmiany. Również jeśli
sąd prawomocnym wyrokiem nakaże wpro-
wadzenie zmian, ZUS dokona tego z urzędu,
informując o korekcie stronę zainteresowaną.
Korekta z urzędu może więc ułatwiać życie
przedsiębiorcom, więc w uzasadnionych przy-
padkach warto skorzystać z tej możliwości.
Podstawa prawna
Art. 48, art. 50 ust. 2k i 2n ustawy z 13 października 1998 r.
o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r.
poz. 1442 ze zm.).
Rozporządzenie Rady Ministrów z 18 kwietnia 2008 r.
w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowa-
nia w sprawach rozliczania składek, do których poboru
jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych
(Dz.U. z 2008 r. nr 78, poz. 465 ze zm.).
Dane przekazywane przez pracodawców muszą być
zgodne ze stanem faktycznym.
Są bowiem zapisywane
na koncie ubezpieczonych i mają wpływ na korzystanie ze świadczeń – obecnie oraz w przyszłości
PRZYKŁaD
Sporządzone dokumenty
W wyniku połączenia w 2005 roku spółek
i przejścia pracowników na podstawie art. 23
1
kodeksu pracy płatnik stał się następcą
prawnym i przejął obowiązki poprzedniego
płatnika. W 2014 roku otrzymał informację
z ZUS o konieczności dokonania korekty
dokumentów za ubezpieczonych w latach
2001–2013. Analiza posiadanej dokumentacji
wykazała, że płatnik nie ma raportów ZUS
przejętego zakładu za 2001 rok w żadnej
formie. Wobec powyższego płatnik dokonał
korekty wymaganych informacji za okres
2002–2013 oraz wystąpił z wnioskiem do ZUS
o korektę z urzędu informacji za 2001 rok.
W piśmie wyjaśnił, że nie ma raportów za
ten okres, a ich odtworzenie na podstawie
danych z list płac pochłonie sporo czasu. ZUS
przychylił się do wniosku płatnika i sporządził
korektę dokumentów z urzędu.
Dodatkowy obowiązek
Ustawa zobowiązuje płatnika składek do
sprawdzenia prawidłowości danych do
ZUS w imiennych raportach miesięcz-
nych, dotyczących całego roku kalenda-
rzowego, nie później niż do 30 kwietnia
następnego roku kalendarzowego.
W przypadku gdy w dokumentach zna-
leziono błędy, płatnik ma obowiązek spo-
rządzenia korekt wg obowiązujących
przepisów w terminie 7 dni od stwierdze-
nia nieprawidłowości.
20
20
20
20
20
20
20
20
20
Zamów:
bok@infor.pl
22 761 31 27
www.sklep.infor.pl
liczba stron: 256
cena: 129,00 zł
PRAKTYCZNE ASPEKTY PRAWA PRACY
Książka niezbędna kadrowym i właścicielom firm
• rozliczanie czasu pracy oraz sporządzanie list płac
• praktyczne przykłady sposobów naliczania wynagrodzeń
• stanowiska PIP, ZUS, urzędów skarbowych, Sądu Najwyższego
AUTOPROMOCJA
AUTOPROMOCJA
Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com
2 / 4
Dziennik Gazeta Prawna, 30 października 2014 nr 211 (3852)
gazetaprawna.pl
świadczenia
F3
Wypłata renty socjalnej tylko w Polsce
Marek Opolski
ekspert od emerytur i rent
18 września 2014 r. weszła w życie ustawa
z 25 lipca 2014 r. o zmianie ustawy o rencie
socjalnej i ustawy o świadczeniach opieki
zdrowotnej finansowanych ze środków pu-
blicznych (dalej: ustawa zmieniająca), któ-
ra w dużej mierze jest wykonaniem wyro-
ku Trybunału Konstytucyjnego z 25 czerwca
2013 r. Ustawa zniosła wymóg przebywania
na terytorium Polski. Tak więc po zmianie
przepisów osoby przebywające za granicą nie
tracą prawa do renty socjalnej, nawet jeżeli
nie mają polskiego obywatelstwa. Pisaliśmy
o tym w DGP nr 171/2014.
Okazuje się jednak, że nawet gdy dana oso-
ba przebywa za granicą, świadczenie otrzy-
ma, ale wyłącznie wtedy, gdy ma rachunek
bankowy lub adres w Polsce.
Ustawa zmieniająca nie wprowadziła bo-
wiem możliwości transferowania tego świad-
czenia do państwa, w którym dana osoba
przebywa.
Takiej możliwości nie przewidują również
przepisy wspólnotowe w przypadku państw
członkowskich Unii Europejskiej oraz Euro-
pejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu,
jak również przepisy umów międzynarodo-
wych zawartych przez Polskę w zakresie za-
bezpieczenia społecznego.
Oznacza to, że nawet w przypadku gdy oso-
ba uprawniona do renty socjalnej przebywa
za granicą, świadczenie to może otrzymy-
wać wyłącznie:
■
na adres zamieszkania w Polsce, za pośred-
nictwem podmiotu prowadzącego dzia-
łalność w zakresie doręczania świadczeń
(Poczty Polskiej) albo
■
na własny rachunek w banku lub w spół-
dzielczej kasie oszczędnościowo-kredy-
towej.
Trybunał częściowo zniósł wymóg
Ustawa o rencie socjalnej od samego począt-
ku swojego obowiązywania przewidywała, że
świadczenie to mogą uzyskać i pobierać wy-
łącznie osoby zamieszkujące oraz przebywa-
jące na terytorium RP. Dotyczyło to zarówno
obywateli polskich, jak i obywateli państw
członkowskich UE/EFTA oraz obywateli in-
nych państw.
W wyroku z 25 czerwca 2013 r. (sygn. akt
P 11/12) Trybunał Konstytucyjny orzekł jed-
nak, że art. 2 pkt 1 ustawy o rencie socjalnej,
w zakresie, w jakim uzależnia przyznanie
i realizację prawa do tego świadczenia przez
osoby mające obywatelstwo polskie od wy-
mogu ich przebywania na terytorium Polski,
jest niezgodny z przepisami Konstytucji RP.
Przepis ten utracił moc obowiązującą
z dniem ogłoszenia wyroku trybunału (tj.
11 lipca 2013 r.) i od tego czasu ZUS nie uza-
leżnia już przyznania i wypłaty renty oso-
bom mającym obywatelstwo polskie od ich
przebywania na terytorium RP. Na podstawie
wydanego wyroku może więc ustalać upraw-
nienia i realizować wypłatę renty socjalnej
także tym obywatelom naszego kraju, którzy
przebywają czasowo za granicą.
Czasowe przebywanie poza terytorium Pol-
ski to przebywanie związane z przejściowy-
mi okolicznościami życiowymi (np. wyjazd
za granicę na stypendium naukowe, w celu
odbywania stażu, podjęcia leczenia, do ro-
dziny itp.).
Konieczny wniosek
Obywatele polscy, którym ZUS zawiesił wypła-
tę renty socjalnej wyłącznie z powodu czaso-
wego przebywania za granicą, na podstawie
wspomnianego wyroku trybunału mogły się
ubiegać o podjęcie wypłaty tej renty od dnia
ogłoszenia tego wyroku. Jeśli jednak w wyma-
ganym terminie nie zgłosiły skargi o wzno-
wienie postępowania, w każdym czasie mogą
się ubiegać o podjęcie wypłaty świadczenia od
miesiąca zgłoszenia wniosku w tej sprawie.
Nowe przepisy poszły dalej
Ustawa zmieniająca stanowi w dużej mierze
wykonanie wyroku trybunału z 25 czerwca
2013 r., ale zawiera dalej idące rozwiązania
niż przewidziane w tym wyroku. Zniosła ona
wymóg przebywania na terytorium Polski nie
tylko w stosunku do obywateli RP, lecz także
w odniesieniu do pozostałych grup osób ma-
jących możliwość uzyskania renty socjalnej,
których taki wymóg dotychczas obowiązywał.
Oznacza to, że od 18 września 2014 r. już nie
tylko obywatele polscy, lecz także cudzoziemcy
ubiegający się o rentę socjalną (lub pobierający
takie świadczenie) mogą uzyskać i pobierać
rentę także wtedy, gdy czasowo przebywają
poza granicami RP. Jeśli pod rządami wcze-
śniej obowiązujących przepisów odmówiono
im prawa do renty socjalnej lub wstrzymano
jej wypłatę, mogą ponownie zgłosić wniosek
o przyznanie świadczenia lub też wystąpić
o wznowienie tej wypłaty. W takim przypadku
ZUS będzie wypłacał świadczenie od pierwsze-
go dnia miesiąca, w którym zostanie zgłoszo-
ny wniosek, nie wcześniej jednak niż od dnia
wejścia w życie wspomnianej nowelizacji, tj.
od 18 września 2014 r.
Istotne miejsce zamieszkania
Należy jednak podkreślić, że nadal jednym
z warunków przyznania oraz pobierania renty
socjalnej jest zamieszkiwanie na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej. Oznacza to, że ZUS
zawsze ustala, czy osoba, która czasowo prze-
bywa poza granicami Polski, ma nadal miej-
sce zamieszkania na jej terytorium. W razie
powzięcia w tym zakresie wątpliwości może
zażądać od osoby występującej o rentę socjal-
ną lub uprawnionej do takiej renty złożenia
stosownego oświadczenia, w którym osoba
ta poinformuje, gdzie znajduje się jej miejsce
zamieszkania.
[przykład]
Podstawa prawna
Art. 1 ustawy z 25 lipca 2014 r. o zmianie ustawy o rencie
socjalnej i ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2014 r.
poz. 1175).
Art. 2, 5 i 12c ustawy z 27 czerwca 2003 r. o rencie socjal-
nej (Dz.U. nr 135, poz. 1268 ze zm.).
Po zmianie przepisów świadczenie otrzymuje także osoba przebywająca czasowo
w innym państwie. Jednak tylko na
rachunek bankowy lub adres w kraju
Naruszenie
regulaminu ZFŚS
to problemy z ZUS
W naszej firmie jest zakładowy fundusz
świadczeń socjalnych. Zgodnie z regula-
minem przyznanie świadczenia powinno
uwzględniać sytuację życiową i materialną
otrzymującego. Postanowiliśmy, że wszyscy
pracownicy otrzymają bony towarowe o jed-
nakowej wartości. ZUS twierdzi, że trzeba
odprowadzić od nich składki. Czy ma rację?
Adam Jagiełło
ekspert od ubezpieczeń społecznych
i zdrowotnego
Przyznanie świadczeń z funduszu musi
być uzależnione od sytuacji życiowej, ro-
dzinnej i materialnej. Inaczej trzeba od
nich zapłacić składki.
W wielu zakładach pracy funkcjonuje
zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
(ZFŚS). Świadczenia finansowane z tych
środków nie zawsze są jednak przyzna-
wane pracownikom zgodnie z zasadami
określonymi przez ustawę o ZFŚS. Dla pra-
codawców niejednokrotnie jest to źródłem
problemów w zakresie składek na ubezpie-
czenie społeczne i zdrowotne.
Podstawy wymiaru składek na ubezpie-
czenia społeczne i zdrowotne pracowników
nie stanowią m.in. świadczenia finanso-
wane ze środków przeznaczonych na cele
socjalne w ramach ZFŚS. Okoliczność, iż
przepisy stanowią o świadczeniach z ZFŚS
finansowanych ze środków przeznaczo-
nych na cele socjalne, sprawia, że ZUS stoi
na stanowisku, że warunkiem wyłączenia
omawianych świadczeń z podstawy wy-
miaru składek na ubezpieczenia społeczne
i zdrowotne jest przyznanie ich zgodnie
z przepisami ustawy o ZFŚS.
ZFŚS jest przeznaczony na finansowa-
nie działalności socjalnej organizowanej
na rzecz osób uprawnionych do korzysta-
nia z tego funduszu, na dofinansowanie
zakładowych obiektów socjalnych oraz na
tworzenie zakładowych żłobków, przed-
szkoli oraz innych form wychowania przed-
szkolnego. Działalnością socjalną są usługi
świadczone przez pracodawców na rzecz
różnych form wypoczynku, działalności kul-
turalno-oświatowej, sportowo-rekreacyj-
nej, opieki nad dziećmi w żłobkach, przed-
szkolach oraz innych formach wychowania
przedszkolnego, udzielanie pomocy mate-
rialnej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej
pomocy na cele mieszkaniowe na warun-
kach określonych umową. Przyznawanie
ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość
dopłat z zakładowego funduszu świadczeń
socjalnych ma zależeć od sytuacji życiowej,
rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej.
Sąd Najwyższy w wyroku z 16 września
2009 r. (sygn. akt I UK 121/09, OSNP 2011/9-
10/133) stwierdził, że przyznawanie ulgo-
wych świadczeń powinno być uzależnione
od sytuacji życiowej, rodzinnej i material-
nej osoby korzystającej z tego funduszu.
Tym samym świadczenia wypłacone przez
pracodawcę z pominięciem owej zasady
nie mogą być ocenione w sensie prawnym
jako świadczenia socjalne, a jeżeli tak, to
nie mogą korzystać z uprawnień przy-
znanych tym świadczeniom przez system
ubezpieczeń społecznych. Jeżeli świadcze-
nie z ZFŚS jest przyznawane z pominię-
ciem ww. kryteriów socjalnych, pracodawca
powinien uwzględnić je w podstawie wy-
miaru składek na ubezpieczenia społeczne
i ubezpieczenie zdrowotne. Jeżeli wszyscy
pracownicy otrzymali bony towarowe o jed-
nakowej wartości, to bony te trzeba ocenić
jako świadczenie dodatkowe pracodawcy
i odprowadzić od nich składki.
Podstawa prawna
Art. 1 ust. 1, art. 2 pkt 1 ustawy z 4 marca 1994 r.
o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych
(t.j. Dz.U. z 1996 r. nr 70, poz. 335 ze zm.).
Art. 4 pkt 9, art. 18 ust. 1, art. 20 ust. 1, art. 21 ustawy
z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń
społecznych (t.j. Dz.U z 2013 r. poz. 1442 ze zm.).
Art. 81 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadcze-
niach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków
publicznych (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027
ze zm.).
Par. 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia ministra pracy
i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szcze-
gółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek
na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. nr 161,
poz. 1106 ze zm.).
Warunki przyznania
n
ukończenie 18 lat,
n
całkowita niezdolność do pracy,
n
naruszenie sprawności organizmu,
które spowodowało niezdolność do
pracy, musi powstać w jednym z poniż-
szych okresów:
– przed ukończeniem 18. roku życia,
– w trakcie nauki w szkole lub w szkole
wyższej przed ukończeniem 25. roku
życia,
– w trakcie studiów doktoranckich
lub aspirantury naukowej.
PRZYKŁAD 1
Czasowy wyjazd
Christo K. jest obywatelem Bułgarii zamiesz-
kującym w Polsce. Od stycznia 2013 r.
ma prawo do renty socjalnej. Obecnie
pobiera naukę na czwartym roku studiów.
W październiku 2014 r. wyjechał na półroczne
leczenie do swojego ojczystego kraju, gdzie
ma przebywać u rodziny. Pomimo czasowego
wyjazdu za granicę na mocy zmienionych
przepisów uprawniony nadal będzie mógł
otrzymywać rentę socjalną.
Przyszłe świadczenie zostanie zmniejszone
o wartość pobranej emerytury częściowej
Urodziłem się w listopadzie 1949 r. W związ-
ku z tym, że wydłużono mi powszechny wiek
emerytalny do 65 lat i 8 miesięcy, emeryturę
przysługującą z tytułu ukończenia tego wie-
ku będę mógł uzyskać dopiero w przyszłym
roku. Wiem jednak, że już po ukończeniu 65 lat
w listopadzie tego roku będę mógł się starać
o przyznanie emerytury częściowej. Czy sko-
rzystanie z takiej możliwości może mieć wpływ
na wysokość przyszłej pełnej emerytury?
Marek Opolski
ekspert od emerytur i rent
Tak. Osoby, które nie ukończyły jeszcze po-
wszechnego wieku emerytalnego (odpowied-
nio wydłużonego w zależności od roku i kwar-
tału ich urodzenia), mają możliwość uzyskania
emerytury częściowej. Może ona być im przy-
znana, jeśli łącznie spełniają dwa warunki:
■
osiągną wiek wynoszący co najmniej 62 lata
w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku
mężczyzn oraz
■
udowodnią okres składkowy i nieskładko-
wy wynoszący co najmniej 35 lat dla kobiet
i 40 lat dla mężczyzn.
Emerytura częściowa może być wypłacana
przez ZUS bez względu na kontynuowanie
stosunku pracy z dotychczasowym pracodaw-
cą oraz niezależnie od wysokości uzyskiwa-
nych przychodów z pracy zarobkowej, w tym
również tej objętej obowiązkiem ubezpieczeń
społecznych.
W celu obliczenia emerytury częściowej
ZUS ustala najpierw pełną wysokość eme-
rytury, dzieląc kwotę składek emerytalnych
oraz kapitału początkowego (zewidencjo-
nowanych na indywidualnym koncie osoby
ubezpieczonej oraz odpowiednio zwaloryzo-
wanych) przez średnie dalsze trwanie życia
właściwe dla wieku przejścia na emeryturę
częściową. Wysokość emerytury częściowej
stanowi 50 proc. obliczonej w ten sposób peł-
nej kwoty emerytury.
Osoba uprawniona do emerytury częścio-
wej po osiągnięciu wydłużonego powszech-
nego wieku emerytalnego oraz rozwiązaniu
stosunku pracy może wystąpić z wnioskiem
o zamianę tego świadczenia na emeryturę
ustaloną w pełnej wysokości.
Wysokość emerytury przyznanej po osią-
gnięciu powszechnego wieku emerytal-
nego zostanie w takiej sytuacji obliczona
na ogólnych zasadach, ale z uwzględnie-
niem wypłat emerytury częściowej. W cza-
sie pobierania tego świadczenia składki
i kapitał początkowy będą wprawdzie nadal
waloryzowane, ale przy obliczeniu pełnej
emerytury ich suma (stanowiąca podstawę
obliczenia emerytury) zostanie pomniej-
szona o wypłacone kwoty emerytury czę-
ściowej (w wysokości przed odliczeniem
zaliczki na podatek dochodowy od osób
fizycznych oraz składki na ubezpieczenie
zdrowotne).
Należy jednak podkreślić, że w omawia-
nym przypadku pomniejszenie podstawy
obliczenia pełnej emerytury nie powinno
być zbyt duże, jeśli wniosek o to świadcze-
nie zostanie złożony tuż po osiągnięciu po-
wszechnego wieku emerytalnego. Podstawa
ta zostanie bowiem pomniejszona wyłącz-
nie o wypłaty emerytury częściowej za kil-
ka miesięcy.
Podstawa prawna
Art. 25, 26 i 26b ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U.
z 2013 r. poz. 1440 ze zm.).
WAżne
ZUS zawsze ustala, czy osoba,
która czasowo przebywa poza granicami
Polski, nadal ma miejsce zamieszkania
na jej terytorium
Dziennik Gazeta Prawna, 30 października 2014 nr 211 (3852)
gazetaprawna.pl
świadczenia
F3
Wypłata renty socjalnej tylko w Polsce
Marek Opolski
ekspert od emerytur i rent
18 września 2014 r. weszła w życie ustawa
z 25 lipca 2014 r. o zmianie ustawy o rencie
socjalnej i ustawy o świadczeniach opieki
zdrowotnej finansowanych ze środków pu-
blicznych (dalej: ustawa zmieniająca), któ-
ra w dużej mierze jest wykonaniem wyro-
ku Trybunału Konstytucyjnego z 25 czerwca
2013 r. Ustawa zniosła wymóg przebywania
na terytorium Polski. Tak więc po zmianie
przepisów osoby przebywające za granicą nie
tracą prawa do renty socjalnej, nawet jeżeli
nie mają polskiego obywatelstwa. Pisaliśmy
o tym w DGP nr 171/2014.
Okazuje się jednak, że nawet gdy dana oso-
ba przebywa za granicą, świadczenie otrzy-
ma, ale wyłącznie wtedy, gdy ma rachunek
bankowy lub adres w Polsce.
Ustawa zmieniająca nie wprowadziła bo-
wiem możliwości transferowania tego świad-
czenia do państwa, w którym dana osoba
przebywa.
Takiej możliwości nie przewidują również
przepisy wspólnotowe w przypadku państw
członkowskich Unii Europejskiej oraz Euro-
pejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu,
jak również przepisy umów międzynarodo-
wych zawartych przez Polskę w zakresie za-
bezpieczenia społecznego.
Oznacza to, że nawet w przypadku gdy oso-
ba uprawniona do renty socjalnej przebywa
za granicą, świadczenie to może otrzymy-
wać wyłącznie:
■
na adres zamieszkania w Polsce, za pośred-
nictwem podmiotu prowadzącego dzia-
łalność w zakresie doręczania świadczeń
(Poczty Polskiej) albo
■
na własny rachunek w banku lub w spół-
dzielczej kasie oszczędnościowo-kredy-
towej.
Trybunał częściowo zniósł wymóg
Ustawa o rencie socjalnej od samego począt-
ku swojego obowiązywania przewidywała, że
świadczenie to mogą uzyskać i pobierać wy-
łącznie osoby zamieszkujące oraz przebywa-
jące na terytorium RP. Dotyczyło to zarówno
obywateli polskich, jak i obywateli państw
członkowskich UE/EFTA oraz obywateli in-
nych państw.
W wyroku z 25 czerwca 2013 r. (sygn. akt
P 11/12) Trybunał Konstytucyjny orzekł jed-
nak, że art. 2 pkt 1 ustawy o rencie socjalnej,
w zakresie, w jakim uzależnia przyznanie
i realizację prawa do tego świadczenia przez
osoby mające obywatelstwo polskie od wy-
mogu ich przebywania na terytorium Polski,
jest niezgodny z przepisami Konstytucji RP.
Przepis ten utracił moc obowiązującą
z dniem ogłoszenia wyroku trybunału (tj.
11 lipca 2013 r.) i od tego czasu ZUS nie uza-
leżnia już przyznania i wypłaty renty oso-
bom mającym obywatelstwo polskie od ich
przebywania na terytorium RP. Na podstawie
wydanego wyroku może więc ustalać upraw-
nienia i realizować wypłatę renty socjalnej
także tym obywatelom naszego kraju, którzy
przebywają czasowo za granicą.
Czasowe przebywanie poza terytorium Pol-
ski to przebywanie związane z przejściowy-
mi okolicznościami życiowymi (np. wyjazd
za granicę na stypendium naukowe, w celu
odbywania stażu, podjęcia leczenia, do ro-
dziny itp.).
Konieczny wniosek
Obywatele polscy, którym ZUS zawiesił wypła-
tę renty socjalnej wyłącznie z powodu czaso-
wego przebywania za granicą, na podstawie
wspomnianego wyroku trybunału mogły się
ubiegać o podjęcie wypłaty tej renty od dnia
ogłoszenia tego wyroku. Jeśli jednak w wyma-
ganym terminie nie zgłosiły skargi o wzno-
wienie postępowania, w każdym czasie mogą
się ubiegać o podjęcie wypłaty świadczenia od
miesiąca zgłoszenia wniosku w tej sprawie.
Nowe przepisy poszły dalej
Ustawa zmieniająca stanowi w dużej mierze
wykonanie wyroku trybunału z 25 czerwca
2013 r., ale zawiera dalej idące rozwiązania
niż przewidziane w tym wyroku. Zniosła ona
wymóg przebywania na terytorium Polski nie
tylko w stosunku do obywateli RP, lecz także
w odniesieniu do pozostałych grup osób ma-
jących możliwość uzyskania renty socjalnej,
których taki wymóg dotychczas obowiązywał.
Oznacza to, że od 18 września 2014 r. już nie
tylko obywatele polscy, lecz także cudzoziemcy
ubiegający się o rentę socjalną (lub pobierający
takie świadczenie) mogą uzyskać i pobierać
rentę także wtedy, gdy czasowo przebywają
poza granicami RP. Jeśli pod rządami wcze-
śniej obowiązujących przepisów odmówiono
im prawa do renty socjalnej lub wstrzymano
jej wypłatę, mogą ponownie zgłosić wniosek
o przyznanie świadczenia lub też wystąpić
o wznowienie tej wypłaty. W takim przypadku
ZUS będzie wypłacał świadczenie od pierwsze-
go dnia miesiąca, w którym zostanie zgłoszo-
ny wniosek, nie wcześniej jednak niż od dnia
wejścia w życie wspomnianej nowelizacji, tj.
od 18 września 2014 r.
Istotne miejsce zamieszkania
Należy jednak podkreślić, że nadal jednym
z warunków przyznania oraz pobierania renty
socjalnej jest zamieszkiwanie na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej. Oznacza to, że ZUS
zawsze ustala, czy osoba, która czasowo prze-
bywa poza granicami Polski, ma nadal miej-
sce zamieszkania na jej terytorium. W razie
powzięcia w tym zakresie wątpliwości może
zażądać od osoby występującej o rentę socjal-
ną lub uprawnionej do takiej renty złożenia
stosownego oświadczenia, w którym osoba
ta poinformuje, gdzie znajduje się jej miejsce
zamieszkania.
[przykład]
Podstawa prawna
Art. 1 ustawy z 25 lipca 2014 r. o zmianie ustawy o rencie
socjalnej i ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2014 r.
poz. 1175).
Art. 2, 5 i 12c ustawy z 27 czerwca 2003 r. o rencie socjal-
nej (Dz.U. nr 135, poz. 1268 ze zm.).
Po zmianie przepisów świadczenie otrzymuje także osoba przebywająca czasowo
w innym państwie. Jednak tylko na
rachunek bankowy lub adres w kraju
Naruszenie
regulaminu ZFŚS
to problemy z ZUS
W naszej firmie jest zakładowy fundusz
świadczeń socjalnych. Zgodnie z regula-
minem przyznanie świadczenia powinno
uwzględniać sytuację życiową i materialną
otrzymującego. Postanowiliśmy, że wszyscy
pracownicy otrzymają bony towarowe o jed-
nakowej wartości. ZUS twierdzi, że trzeba
odprowadzić od nich składki. Czy ma rację?
Adam Jagiełło
ekspert od ubezpieczeń społecznych
i zdrowotnego
Przyznanie świadczeń z funduszu musi
być uzależnione od sytuacji życiowej, ro-
dzinnej i materialnej. Inaczej trzeba od
nich zapłacić składki.
W wielu zakładach pracy funkcjonuje
zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
(ZFŚS). Świadczenia finansowane z tych
środków nie zawsze są jednak przyzna-
wane pracownikom zgodnie z zasadami
określonymi przez ustawę o ZFŚS. Dla pra-
codawców niejednokrotnie jest to źródłem
problemów w zakresie składek na ubezpie-
czenie społeczne i zdrowotne.
Podstawy wymiaru składek na ubezpie-
czenia społeczne i zdrowotne pracowników
nie stanowią m.in. świadczenia finanso-
wane ze środków przeznaczonych na cele
socjalne w ramach ZFŚS. Okoliczność, iż
przepisy stanowią o świadczeniach z ZFŚS
finansowanych ze środków przeznaczo-
nych na cele socjalne, sprawia, że ZUS stoi
na stanowisku, że warunkiem wyłączenia
omawianych świadczeń z podstawy wy-
miaru składek na ubezpieczenia społeczne
i zdrowotne jest przyznanie ich zgodnie
z przepisami ustawy o ZFŚS.
ZFŚS jest przeznaczony na finansowa-
nie działalności socjalnej organizowanej
na rzecz osób uprawnionych do korzysta-
nia z tego funduszu, na dofinansowanie
zakładowych obiektów socjalnych oraz na
tworzenie zakładowych żłobków, przed-
szkoli oraz innych form wychowania przed-
szkolnego. Działalnością socjalną są usługi
świadczone przez pracodawców na rzecz
różnych form wypoczynku, działalności kul-
turalno-oświatowej, sportowo-rekreacyj-
nej, opieki nad dziećmi w żłobkach, przed-
szkolach oraz innych formach wychowania
przedszkolnego, udzielanie pomocy mate-
rialnej, a także zwrotnej lub bezzwrotnej
pomocy na cele mieszkaniowe na warun-
kach określonych umową. Przyznawanie
ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość
dopłat z zakładowego funduszu świadczeń
socjalnych ma zależeć od sytuacji życiowej,
rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej.
Sąd Najwyższy w wyroku z 16 września
2009 r. (sygn. akt I UK 121/09, OSNP 2011/9-
10/133) stwierdził, że przyznawanie ulgo-
wych świadczeń powinno być uzależnione
od sytuacji życiowej, rodzinnej i material-
nej osoby korzystającej z tego funduszu.
Tym samym świadczenia wypłacone przez
pracodawcę z pominięciem owej zasady
nie mogą być ocenione w sensie prawnym
jako świadczenia socjalne, a jeżeli tak, to
nie mogą korzystać z uprawnień przy-
znanych tym świadczeniom przez system
ubezpieczeń społecznych. Jeżeli świadcze-
nie z ZFŚS jest przyznawane z pominię-
ciem ww. kryteriów socjalnych, pracodawca
powinien uwzględnić je w podstawie wy-
miaru składek na ubezpieczenia społeczne
i ubezpieczenie zdrowotne. Jeżeli wszyscy
pracownicy otrzymali bony towarowe o jed-
nakowej wartości, to bony te trzeba ocenić
jako świadczenie dodatkowe pracodawcy
i odprowadzić od nich składki.
Podstawa prawna
Art. 1 ust. 1, art. 2 pkt 1 ustawy z 4 marca 1994 r.
o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych
(t.j. Dz.U. z 1996 r. nr 70, poz. 335 ze zm.).
Art. 4 pkt 9, art. 18 ust. 1, art. 20 ust. 1, art. 21 ustawy
z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń
społecznych (t.j. Dz.U z 2013 r. poz. 1442 ze zm.).
Art. 81 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadcze-
niach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków
publicznych (t.j. Dz.U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027
ze zm.).
Par. 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia ministra pracy
i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szcze-
gółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek
na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. nr 161,
poz. 1106 ze zm.).
Warunki przyznania
n
ukończenie 18 lat,
n
całkowita niezdolność do pracy,
n
naruszenie sprawności organizmu,
które spowodowało niezdolność do
pracy, musi powstać w jednym z poniż-
szych okresów:
– przed ukończeniem 18. roku życia,
– w trakcie nauki w szkole lub w szkole
wyższej przed ukończeniem 25. roku
życia,
– w trakcie studiów doktoranckich
lub aspirantury naukowej.
PRZYKŁAD 1
Czasowy wyjazd
Christo K. jest obywatelem Bułgarii zamiesz-
kującym w Polsce. Od stycznia 2013 r.
ma prawo do renty socjalnej. Obecnie
pobiera naukę na czwartym roku studiów.
W październiku 2014 r. wyjechał na półroczne
leczenie do swojego ojczystego kraju, gdzie
ma przebywać u rodziny. Pomimo czasowego
wyjazdu za granicę na mocy zmienionych
przepisów uprawniony nadal będzie mógł
otrzymywać rentę socjalną.
Przyszłe świadczenie zostanie zmniejszone
o wartość pobranej emerytury częściowej
Urodziłem się w listopadzie 1949 r. W związ-
ku z tym, że wydłużono mi powszechny wiek
emerytalny do 65 lat i 8 miesięcy, emeryturę
przysługującą z tytułu ukończenia tego wie-
ku będę mógł uzyskać dopiero w przyszłym
roku. Wiem jednak, że już po ukończeniu 65 lat
w listopadzie tego roku będę mógł się starać
o przyznanie emerytury częściowej. Czy sko-
rzystanie z takiej możliwości może mieć wpływ
na wysokość przyszłej pełnej emerytury?
Marek Opolski
ekspert od emerytur i rent
Tak. Osoby, które nie ukończyły jeszcze po-
wszechnego wieku emerytalnego (odpowied-
nio wydłużonego w zależności od roku i kwar-
tału ich urodzenia), mają możliwość uzyskania
emerytury częściowej. Może ona być im przy-
znana, jeśli łącznie spełniają dwa warunki:
■
osiągną wiek wynoszący co najmniej 62 lata
w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku
mężczyzn oraz
■
udowodnią okres składkowy i nieskładko-
wy wynoszący co najmniej 35 lat dla kobiet
i 40 lat dla mężczyzn.
Emerytura częściowa może być wypłacana
przez ZUS bez względu na kontynuowanie
stosunku pracy z dotychczasowym pracodaw-
cą oraz niezależnie od wysokości uzyskiwa-
nych przychodów z pracy zarobkowej, w tym
również tej objętej obowiązkiem ubezpieczeń
społecznych.
W celu obliczenia emerytury częściowej
ZUS ustala najpierw pełną wysokość eme-
rytury, dzieląc kwotę składek emerytalnych
oraz kapitału początkowego (zewidencjo-
nowanych na indywidualnym koncie osoby
ubezpieczonej oraz odpowiednio zwaloryzo-
wanych) przez średnie dalsze trwanie życia
właściwe dla wieku przejścia na emeryturę
częściową. Wysokość emerytury częściowej
stanowi 50 proc. obliczonej w ten sposób peł-
nej kwoty emerytury.
Osoba uprawniona do emerytury częścio-
wej po osiągnięciu wydłużonego powszech-
nego wieku emerytalnego oraz rozwiązaniu
stosunku pracy może wystąpić z wnioskiem
o zamianę tego świadczenia na emeryturę
ustaloną w pełnej wysokości.
Wysokość emerytury przyznanej po osią-
gnięciu powszechnego wieku emerytal-
nego zostanie w takiej sytuacji obliczona
na ogólnych zasadach, ale z uwzględnie-
niem wypłat emerytury częściowej. W cza-
sie pobierania tego świadczenia składki
i kapitał początkowy będą wprawdzie nadal
waloryzowane, ale przy obliczeniu pełnej
emerytury ich suma (stanowiąca podstawę
obliczenia emerytury) zostanie pomniej-
szona o wypłacone kwoty emerytury czę-
ściowej (w wysokości przed odliczeniem
zaliczki na podatek dochodowy od osób
fizycznych oraz składki na ubezpieczenie
zdrowotne).
Należy jednak podkreślić, że w omawia-
nym przypadku pomniejszenie podstawy
obliczenia pełnej emerytury nie powinno
być zbyt duże, jeśli wniosek o to świadcze-
nie zostanie złożony tuż po osiągnięciu po-
wszechnego wieku emerytalnego. Podstawa
ta zostanie bowiem pomniejszona wyłącz-
nie o wypłaty emerytury częściowej za kil-
ka miesięcy.
Podstawa prawna
Art. 25, 26 i 26b ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U.
z 2013 r. poz. 1440 ze zm.).
WAżne
ZUS zawsze ustala, czy osoba,
która czasowo przebywa poza granicami
Polski, nadal ma miejsce zamieszkania
na jej terytorium
Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com
3 / 4
Dziennik Gazeta Prawna, 30 października 2014 nr 211 (3852)
gazetaprawna.pl
F4
ORZECZNICTWO
STAN FAKTYCZNY
Decyzjami z 14 stycznia 2009 r. i 1 października 2009 r. ZUS
zobowiązał spółkę z o.o. do zwrotu nienależnie pobranych
przez jej pracownicę zasiłków: chorobowego, macierzyńskie-
go i opiekuńczego za okresy wskazane w decyzji. Wyrokiem
z 10 grudnia 2012 r. sąd rejonowy zmienił zaskarżone przez
płatnika decyzje i zwolnił go z obowiązku zwrotu.
Sąd ustalił, że od 1 lipca 2005 r. jedna z trzech właścicielek
spółki (zainteresowana) została zatrudniona na podstawie
umowy o pracę na stanowisku przedstawiciela handlowego
w wymiarze 1/4 etatu na okres próbny i zgłoszona do ubez-
pieczenia społecznego. W trakcie kolejnych umów zawartych
na okres 3-miesięczny oraz na czas nieokreślony od 1 stycz-
nia 2006 r. spółka odprowadzała za zainteresowaną składki
na ubezpieczenia społeczne. Od 5 czerwca 2006 r. zaintere-
sowana była niezdolna do pracy w okresie ciąży i najpierw
pobierała wynagrodzenie chorobowe, a następnie zasiłek.
Po urodzeniu dziecka 11 września 2006 r. pobrała zasiłek
macierzyński. Świadczenia te były wypłacane na podstawie
zaświadczeń płatnika składek potwierdzających zatrudnie-
nie zainteresowanej na podstawie umowy o pracę od 1 lip-
ca 2005 r.
Po zakończeniu urlopu macierzyńskiego zainteresowa-
na nadal nie świadczyła pracy, pobierając najpierw zasiłek
chorobowy, a następnie opiekuńczy. Sąd rejonowy w spra-
wie o zwrot wypłaconych świadczeń oparł orzeczenie na
podstawie art. 84 ust. 1 i 2 ustawy z 13 października 1998 r.
o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r.
poz. 1442 ze zm., dalej: ustawa o systemie ubezpieczeń spo-
łecznych), wskazując, że sporne zasiłki były niewątpliwie
świadczeniami nienależnymi, gdyż wypłacono je, mimo
że zainteresowana nie podlegała ubezpieczeniom z tytułu
umowy o pracę.
Powyższe wynikało z wyroku sądu rejonowego uwzględ-
niającego powództwo spółki przeciwko zainteresowa-
nej o stwierdzenie nieważności umowy o pracę zawartej
1 stycznia 2006 r. Po uprawomocnieniu się orzeczenia
płatnik sporządził korekty dokumentów zgłoszenio-
wych, a pismem z 5 listopada 2008 r. poinformował ZUS
o przyczynie korekty. W ocenie sądu pierwszej instancji do
zwrotu obowiązana jest osoba, która pobrała nienależne
świadczenie. Przy czym nie było podstaw do przyjęcia od-
powiedzialności płatnika na podstawie art. 84 ust. 6 ustawy
o systemie ubezpieczeń społecznych. Dane przekazywane
przez niego były wprawdzie obiektywnie nieprawdziwe
(zaświadczenia potwierdzały nieistniejący w rzeczywisto-
ści stosunek pracy), lecz wspólnicy i członkowie zarządu
spółki byli w okresie pobierania przez zainteresowaną
spornych świadczeń przekonani o łączącym ją ze spółką
stosunku pracy. Wyrokiem z 22 kwietnia 2013 r. sąd okrę-
gowy oddalił apelacje organu rentowego oraz zaintere-
sowanej. Stwierdził, że sąd pierwszej instancji dokonał
prawidłowej wykładni art. 84 ust. 1, ust. 2 i ust. 6 ustawy
o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 4,
art. 29, art. 32, art. 66 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świad-
czeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w ra-
zie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159;
ustawa o świadczeniach w razie choroby i macierzyństwa)
oraz art. 6 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny
(t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121; dalej: k.c.). Wskazał, że ogól-
ne reguły rządzące zobowiązaniami potwierdzają, iż do
zwrotu nienależnie pobranego świadczenia zobowiązany
jest nienależnie wzbogacony.
W ocenie sądu art. 84 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń
społecznych adresowany do płatnika nie stanowi podsta-
wy zobowiązania go do zwrotu kwot świadczeń pobranych
przez inne osoby, gdy istnieje możliwość dochodzenia zwro-
tu od osoby, której świadczenia faktycznie wypłacono. Pod-
kreślił, że obowiązek zwrotu nienależnie pobranego przez
ubezpieczonego świadczenia nałożony na płatnika składek
nie zwalnia z obowiązku zwrotu ubezpieczonego, któremu
przyznano i wypłacono świadczenie na podstawie fałszywych
dokumentów lub w efekcie świadomego wprowadzenia or-
ganu rentowego w błąd (wyrok SN z 25 maja 2004r., sygn.
akt II UK 385/03, OSNP 2005/2,/25).
UZASADNIENIE
SN uchylił zaskarżony wyrok do ponownego rozpoznania,
uznając, że decydujące znaczenie dla praw i obowiązków
zainteresowanej na tle art. 86 ust. 1 i 6 ustawy o systemie
ubezpieczeń społecznych miał jej status osoby ubezpieczo-
nej w okresie, w którym została zgłoszona do ubezpieczenia,
a sąd drugiej instancji nie poczynił ustaleń w tym zakresie.
Żądanie zwrotu wypłaconych świadczeń zasiłkowych ba-
zowało na prawomocnym wyroku sądu rejonowego, stwier-
dzającym nieważność umowy o pracę między spółką a zain-
teresowaną. SN uznał, że w wyroku sądu drugiej instancji
pominięto, iż do zastosowania art. 84 ust.6 ustawy o sys-
temie ubezpieczeń społecznych nie wystarczy stwierdze-
nie nieważności umowy o pracę lub oddalenie powództwa
o ustalenie stosunku pracy, lecz konieczne jest stwierdzenie,
że dane podane w raportach nie odzwierciedlały rzeczywi-
stego stosunku ubezpieczenia z okresu, kiedy ubezpieczona
była zgłoszona do ubezpieczenia przez płatnika. Nietrafne
jest przy tym stwierdzenie, że z chwilą uprawomocnienia
się wskazanego wyroku ustała podstawa ubezpieczenia,
wstecznie, po 1 stycznia 2006 r. Zainteresowana została
wyłączona z ubezpieczenia chorobowego po uprawomoc-
nienia się wyroku, a rozstrzygnięcie sporu wymagało usta-
lenia istnienia stosunku ubezpieczenia w okresie zgłasza-
nia jej do ubezpieczenia przez płatnika. Jednak nieważne
zawarcie umowy o pracę i zgłoszenie wynikającego z niej
zatrudnienia organowi ubezpieczeń społecznych nie wy-
klucza powstania stosunku obowiązkowego ubezpieczenia
społecznego.
W sporach prowadzących do rozstrzygnięcia o podleganiu
ubezpieczeniu społecznemu liczy się to, czy strony realizo-
wały wzajemne zobowiązanie pracownika do świadczenia
pracy, a pracodawcy do dania pracy za wynagrodzeniem. SN
podkreślił, że zasiłki, których zwrotu domaga się ZUS, były
wypłacane bezpośrednio przez organ rentowy na rachunek
bankowy zainteresowanej. W tym wypadku żądanie zwrotu
nienależnych zasiłków ma podstawę w ogólnym przepisie
art. 84 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych;
stanowi on o obowiązku zwrotu nienależnych świadczeń
w dwu przepisach – ust. 1 i 6. Przy czym art. 84 ust. 1 przewi-
duje zwrot przez osobę, która świadczenia te pobrała, tzn. tę,
która uzyskała nienależną korzyść.
Jednocześnie na podstawie art. 84 ust. 6 ustawy o systemie
ubezpieczeń społecznych obowiązek ten obciąża również
płatnika składek. Przy czym należy zwrócić uwagę, że w tym
wypadku plasuje się poza zakresem ubezpieczeniowego poję-
cia świadczeń nienależnie pobranych, gdyż obowiązek płat-
nika nie polega na zwrocie świadczeń, lecz na wyrównaniu
szkody wyrządzonej przez spowodowanie wypłacenia przez
organ ubezpieczeń społecznych świadczeń osobie, której się
one nie należały.
SN
o zwrocie nienależnie pobranych zasiłków
Sygn. akt II UK 570/13
WYROK
SĄDU NAJWYŻSZEGO
z 11 września 2014 r.
TEZA:
Zwrot nienależnie wypłaconych świadczeń przez
płatnika może być fakultatywny, ale tylko wówczas,
gdy niewątpliwy jest obowiązek zwrotu takich
świadczeń przez tego, kto je pobrał.
STAN FAKTYCZNY
Wyrokiem z 26 czerwca 2013 r. sąd apelacyjny oddalił apelację
odwołującego się od wyroku sądu okręgowego z 8 października
2012 r., oddalającego jego odwołanie od decyzji ZUS z 12 lipca
2011 r. stwierdzającej, że odpowiada on całym swoim majątkiem
za zaległości spółki z o.o. z okresu od grudnia 2005 r. do kwietnia
2007 r. w łącznej kwocie 231 314,21 zł z tytułu składek na: Fundusz
Ubezpieczeń Społecznych, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz
Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
Sąd ustalił, że prezesem i jedynym członkiem zarządu
spółki został odwołujący się. Spółka 2006 r. zamknęła stratą
w wysokości 300 678,35 zł. Odwołujący 30 kwietnia 2007 r.
zgłosił wniosek o upadłość spółki z opcją likwidacyjną. Po-
stanowieniem z 13 czerwca 2007 r. sąd rejonowy ogłosił upa-
dłość spółki, uznając, że zobowiązania spółki przekraczające
kwotę 500 000 zł przewyższają wartość jej majątku szaco-
wanego na 143 251,70 zł.
W sprawozdaniu z 21 listopada 2007 r. syndyk wskazał
dodatkowe, nieujęte w sprawozdaniu fi nansowym składni-
ki masy upadłości, prawa niematerialne – prawa autorskie,
do wykonanych przez upadłą spółkę projektów programów,
oszacowane na łączną kwotę 548 500 zł. Postanowieniem
z 25 lutego 2009 r. sąd rejonowy na wniosek syndyka wyłączył
te prawa z masy upadłości spółki. Odwołujący w toku postę-
powania upadłościowego pomagał syndykowi w sprzedaży
praw autorskich. Części z praw autorskich nie sprzedano.
Spółka została wykreślona z Krajowego Rejestru Sądowego
26 listopada 2010 r. Sąd okręgowy stwierdził, że decyzja or-
ganu rentowego jest prawidłowa, gdyż wystąpiły wszystkie
przesłanki pozytywne z art. 116 ustawy z 29 sierpnia 1997 r.
– Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.),
a prawomocnie zakończone postępowanie upadłościowe
nie doprowadziło do zaspokojenia wierzycieli w całości.
W ocenie sądu bez wpływu na wynik sprawy jest wska-
zanie przez odwołującego dodatkowego majątku spółki.
Prawa autorskie, na które wskazywał odwołujący, wobec
ich wyłączenia z masy upadłościowej nie są już bowiem
majątkiem spółki. Ponadto nie można przyjąć, by złożenie
wniosku o upadłość nastąpiło we właściwym czasie (kwie-
cień 2007 r.), skoro już po zakończeniu 2006 r. spółka wy-
kazywała znaczną stratę.
Rozpoznając apelację odwołującego od tego wyroku, sąd
apelacyjny podzielił zarówno ustalenia faktyczne, jak i roz-
ważania prawne poczynione przez sąd pierwszej instancji.
UZASADNIENIE
SN oddalił skargę kasacyjną, uznając, że kasacyjne zarzuty
nieuwzględnienia wartości niematerialnych w postaci zde-
ponowanych na płytach CD i DVD praw autorskich, które bez
sprzeciwu skarżącego zostały wyłączone z masy upadłości,
nie miały wpływu na dokonany osąd sprawy, a skarżący mógł
negować w każdy dopuszczalny prawem sposób wyłączenie
z masy upadłości praw niematerialnych spółki pozwalają-
cych zaspokoić się jej wierzycielom.
Ponadto w ocenie SN skarżący dowolnie twierdzi, że pra-
wa te miały lub zachowały realną wartość majątkową. Tym-
czasem z ustaleń stanu faktycznego wynika, że wprawdzie
początkowo syndyk wycenił ich wartość na 548 500 zł, tyle
że z ich sprzedaży uzyskał jedynie kwotę 52 431,68 zł, a nie
było realnych możliwości zbycia pozostałych projektów lub
programów niematerialnych. Tych ustaleń skarżący nie pod-
ważył przez postawienie adekwatnych zarzutów kasacyjnych,
wobec czego SN uznał za bezpodstawne twierdzenie skar-
żącego, że wskazał pozostały po upadłości majątek spółki,
który pozwalałby na dalsze zaspokojenie wierzycieli z praw
niematerialnych, które nie zostały sprzedane. Oznaczało
to, że w postępowaniu upadłościowym nie uwzględnia się
szacunkowej wartości dóbr niematerialnych upadłego, ale
wartość rynkową uzyskaną w wyniku ich realnej sprzedaży
przed prawomocnym zakończeniem postępowania upa-
dłościowego.
Oprac. Marcin Wilczyński
asystent sędziego Sądu Najwyższego
SN
o odpowiedzialności za zaległości składkowe
Sygn. akt II UK 560/13
WYROK
SĄDU NAJWYŻSZEGO
z 23 września 2014 r.
TEZA:
Umieszczone na elektronicznych nośnikach da-
nych (płytach CD i DVD) projekty reklamowe lub inne
niematerialne prawa autorskie spółki z o.o., które nie
zostały zbyte w postępowaniu egzekucyjnym ani w pra-
womocnie zakończonym postępowaniu upadłościowym
z powodu braku zainteresowanych nimi nabywców,
nie stanowią wskazania realnego mienia spółki,
z którego było możliwe zaspokojenie jej długów
składkowych w jakiejkolwiek, a tym bardziej
w znacznej części.
Podsumowanie
przedmiotem zwrotu są świadczenia przyznane
lub wypłacone przez organ rentowy bez podstawy
prawnej,
przyczyną wypłaty może być przekazanie przez płat-
nika składek nieprawdziwych danych, mających
wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość,
płatnik składek może być obciążony zwrotem świad-
czenia tylko wówczas, gdy przekazał organowi ren-
towemu dane stanowiące podstawę przyznania
świadczenia oraz gdy były to dane nieprawdziwe.
PRENUMERATA:
Cena prenumeraty DZIENNIKA GAZETA PRAWNA: Wersja Standard – miesięczna (październik 2014 r.): 112,70 zł: – październik–grudzień 2014 r.: 308,70 zł: Wersja Premium – miesięczna
(październik 2014 r.): 131,10 zł – październik–grudzień 2014 r.: 359,10 zł. Wszystkie ceny brutto (zawierają 8% VAT). Więcej informacji na stronie www.gazetaprawna.pl/prenumerata
Dziennik Gazeta Prawna, 30 października 2014 nr 211 (3852)
gazetaprawna.pl
F4
ORZECZNICTWO
STAN FAKTYCZNY
Decyzjami z 14 stycznia 2009 r. i 1 października 2009 r. ZUS
zobowiązał spółkę z o.o. do zwrotu nienależnie pobranych
przez jej pracownicę zasiłków: chorobowego, macierzyńskie-
go i opiekuńczego za okresy wskazane w decyzji. Wyrokiem
z 10 grudnia 2012 r. sąd rejonowy zmienił zaskarżone przez
płatnika decyzje i zwolnił go z obowiązku zwrotu.
Sąd ustalił, że od 1 lipca 2005 r. jedna z trzech właścicielek
spółki (zainteresowana) została zatrudniona na podstawie
umowy o pracę na stanowisku przedstawiciela handlowego
w wymiarze 1/4 etatu na okres próbny i zgłoszona do ubez-
pieczenia społecznego. W trakcie kolejnych umów zawartych
na okres 3-miesięczny oraz na czas nieokreślony od 1 stycz-
nia 2006 r. spółka odprowadzała za zainteresowaną składki
na ubezpieczenia społeczne. Od 5 czerwca 2006 r. zaintere-
sowana była niezdolna do pracy w okresie ciąży i najpierw
pobierała wynagrodzenie chorobowe, a następnie zasiłek.
Po urodzeniu dziecka 11 września 2006 r. pobrała zasiłek
macierzyński. Świadczenia te były wypłacane na podstawie
zaświadczeń płatnika składek potwierdzających zatrudnie-
nie zainteresowanej na podstawie umowy o pracę od 1 lip-
ca 2005 r.
Po zakończeniu urlopu macierzyńskiego zainteresowa-
na nadal nie świadczyła pracy, pobierając najpierw zasiłek
chorobowy, a następnie opiekuńczy. Sąd rejonowy w spra-
wie o zwrot wypłaconych świadczeń oparł orzeczenie na
podstawie art. 84 ust. 1 i 2 ustawy z 13 października 1998 r.
o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r.
poz. 1442 ze zm., dalej: ustawa o systemie ubezpieczeń spo-
łecznych), wskazując, że sporne zasiłki były niewątpliwie
świadczeniami nienależnymi, gdyż wypłacono je, mimo
że zainteresowana nie podlegała ubezpieczeniom z tytułu
umowy o pracę.
Powyższe wynikało z wyroku sądu rejonowego uwzględ-
niającego powództwo spółki przeciwko zainteresowa-
nej o stwierdzenie nieważności umowy o pracę zawartej
1 stycznia 2006 r. Po uprawomocnieniu się orzeczenia
płatnik sporządził korekty dokumentów zgłoszenio-
wych, a pismem z 5 listopada 2008 r. poinformował ZUS
o przyczynie korekty. W ocenie sądu pierwszej instancji do
zwrotu obowiązana jest osoba, która pobrała nienależne
świadczenie. Przy czym nie było podstaw do przyjęcia od-
powiedzialności płatnika na podstawie art. 84 ust. 6 ustawy
o systemie ubezpieczeń społecznych. Dane przekazywane
przez niego były wprawdzie obiektywnie nieprawdziwe
(zaświadczenia potwierdzały nieistniejący w rzeczywisto-
ści stosunek pracy), lecz wspólnicy i członkowie zarządu
spółki byli w okresie pobierania przez zainteresowaną
spornych świadczeń przekonani o łączącym ją ze spółką
stosunku pracy. Wyrokiem z 22 kwietnia 2013 r. sąd okrę-
gowy oddalił apelacje organu rentowego oraz zaintere-
sowanej. Stwierdził, że sąd pierwszej instancji dokonał
prawidłowej wykładni art. 84 ust. 1, ust. 2 i ust. 6 ustawy
o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 4,
art. 29, art. 32, art. 66 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świad-
czeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w ra-
zie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 159;
ustawa o świadczeniach w razie choroby i macierzyństwa)
oraz art. 6 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny
(t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121; dalej: k.c.). Wskazał, że ogól-
ne reguły rządzące zobowiązaniami potwierdzają, iż do
zwrotu nienależnie pobranego świadczenia zobowiązany
jest nienależnie wzbogacony.
W ocenie sądu art. 84 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń
społecznych adresowany do płatnika nie stanowi podsta-
wy zobowiązania go do zwrotu kwot świadczeń pobranych
przez inne osoby, gdy istnieje możliwość dochodzenia zwro-
tu od osoby, której świadczenia faktycznie wypłacono. Pod-
kreślił, że obowiązek zwrotu nienależnie pobranego przez
ubezpieczonego świadczenia nałożony na płatnika składek
nie zwalnia z obowiązku zwrotu ubezpieczonego, któremu
przyznano i wypłacono świadczenie na podstawie fałszywych
dokumentów lub w efekcie świadomego wprowadzenia or-
ganu rentowego w błąd (wyrok SN z 25 maja 2004r., sygn.
akt II UK 385/03, OSNP 2005/2,/25).
UZASADNIENIE
SN uchylił zaskarżony wyrok do ponownego rozpoznania,
uznając, że decydujące znaczenie dla praw i obowiązków
zainteresowanej na tle art. 86 ust. 1 i 6 ustawy o systemie
ubezpieczeń społecznych miał jej status osoby ubezpieczo-
nej w okresie, w którym została zgłoszona do ubezpieczenia,
a sąd drugiej instancji nie poczynił ustaleń w tym zakresie.
Żądanie zwrotu wypłaconych świadczeń zasiłkowych ba-
zowało na prawomocnym wyroku sądu rejonowego, stwier-
dzającym nieważność umowy o pracę między spółką a zain-
teresowaną. SN uznał, że w wyroku sądu drugiej instancji
pominięto, iż do zastosowania art. 84 ust.6 ustawy o sys-
temie ubezpieczeń społecznych nie wystarczy stwierdze-
nie nieważności umowy o pracę lub oddalenie powództwa
o ustalenie stosunku pracy, lecz konieczne jest stwierdzenie,
że dane podane w raportach nie odzwierciedlały rzeczywi-
stego stosunku ubezpieczenia z okresu, kiedy ubezpieczona
była zgłoszona do ubezpieczenia przez płatnika. Nietrafne
jest przy tym stwierdzenie, że z chwilą uprawomocnienia
się wskazanego wyroku ustała podstawa ubezpieczenia,
wstecznie, po 1 stycznia 2006 r. Zainteresowana została
wyłączona z ubezpieczenia chorobowego po uprawomoc-
nienia się wyroku, a rozstrzygnięcie sporu wymagało usta-
lenia istnienia stosunku ubezpieczenia w okresie zgłasza-
nia jej do ubezpieczenia przez płatnika. Jednak nieważne
zawarcie umowy o pracę i zgłoszenie wynikającego z niej
zatrudnienia organowi ubezpieczeń społecznych nie wy-
klucza powstania stosunku obowiązkowego ubezpieczenia
społecznego.
W sporach prowadzących do rozstrzygnięcia o podleganiu
ubezpieczeniu społecznemu liczy się to, czy strony realizo-
wały wzajemne zobowiązanie pracownika do świadczenia
pracy, a pracodawcy do dania pracy za wynagrodzeniem. SN
podkreślił, że zasiłki, których zwrotu domaga się ZUS, były
wypłacane bezpośrednio przez organ rentowy na rachunek
bankowy zainteresowanej. W tym wypadku żądanie zwrotu
nienależnych zasiłków ma podstawę w ogólnym przepisie
art. 84 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych;
stanowi on o obowiązku zwrotu nienależnych świadczeń
w dwu przepisach – ust. 1 i 6. Przy czym art. 84 ust. 1 przewi-
duje zwrot przez osobę, która świadczenia te pobrała, tzn. tę,
która uzyskała nienależną korzyść.
Jednocześnie na podstawie art. 84 ust. 6 ustawy o systemie
ubezpieczeń społecznych obowiązek ten obciąża również
płatnika składek. Przy czym należy zwrócić uwagę, że w tym
wypadku plasuje się poza zakresem ubezpieczeniowego poję-
cia świadczeń nienależnie pobranych, gdyż obowiązek płat-
nika nie polega na zwrocie świadczeń, lecz na wyrównaniu
szkody wyrządzonej przez spowodowanie wypłacenia przez
organ ubezpieczeń społecznych świadczeń osobie, której się
one nie należały.
SN
o zwrocie nienależnie pobranych zasiłków
SN
SN
Sygn. akt II UK 570/13
WYROK
SĄDU NAJWYŻSZEGO
z 11 września 2014 r.
TEZA:
Zwrot nienależnie wypłaconych świadczeń przez
płatnika może być fakultatywny, ale tylko wówczas,
gdy niewątpliwy jest obowiązek zwrotu takich
świadczeń przez tego, kto je pobrał.
STAN FAKTYCZNY
Wyrokiem z 26 czerwca 2013 r. sąd apelacyjny oddalił apelację
odwołującego się od wyroku sądu okręgowego z 8 października
2012 r., oddalającego jego odwołanie od decyzji ZUS z 12 lipca
2011 r. stwierdzającej, że odpowiada on całym swoim majątkiem
za zaległości spółki z o.o. z okresu od grudnia 2005 r. do kwietnia
2007 r. w łącznej kwocie 231 314,21 zł z tytułu składek na: Fundusz
Ubezpieczeń Społecznych, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz
Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
Sąd ustalił, że prezesem i jedynym członkiem zarządu
spółki został odwołujący się. Spółka 2006 r. zamknęła stratą
w wysokości 300 678,35 zł. Odwołujący 30 kwietnia 2007 r.
zgłosił wniosek o upadłość spółki z opcją likwidacyjną. Po-
stanowieniem z 13 czerwca 2007 r. sąd rejonowy ogłosił upa-
dłość spółki, uznając, że zobowiązania spółki przekraczające
kwotę 500 000 zł przewyższają wartość jej majątku szaco-
wanego na 143 251,70 zł.
W sprawozdaniu z 21 listopada 2007 r. syndyk wskazał
dodatkowe, nieujęte w sprawozdaniu fi nansowym składni-
ki masy upadłości, prawa niematerialne – prawa autorskie,
do wykonanych przez upadłą spółkę projektów programów,
oszacowane na łączną kwotę 548 500 zł. Postanowieniem
z 25 lutego 2009 r. sąd rejonowy na wniosek syndyka wyłączył
te prawa z masy upadłości spółki. Odwołujący w toku postę-
powania upadłościowego pomagał syndykowi w sprzedaży
praw autorskich. Części z praw autorskich nie sprzedano.
Spółka została wykreślona z Krajowego Rejestru Sądowego
26 listopada 2010 r. Sąd okręgowy stwierdził, że decyzja or-
ganu rentowego jest prawidłowa, gdyż wystąpiły wszystkie
przesłanki pozytywne z art. 116 ustawy z 29 sierpnia 1997 r.
– Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.),
a prawomocnie zakończone postępowanie upadłościowe
nie doprowadziło do zaspokojenia wierzycieli w całości.
W ocenie sądu bez wpływu na wynik sprawy jest wska-
zanie przez odwołującego dodatkowego majątku spółki.
Prawa autorskie, na które wskazywał odwołujący, wobec
ich wyłączenia z masy upadłościowej nie są już bowiem
majątkiem spółki. Ponadto nie można przyjąć, by złożenie
wniosku o upadłość nastąpiło we właściwym czasie (kwie-
cień 2007 r.), skoro już po zakończeniu 2006 r. spółka wy-
kazywała znaczną stratę.
Rozpoznając apelację odwołującego od tego wyroku, sąd
apelacyjny podzielił zarówno ustalenia faktyczne, jak i roz-
ważania prawne poczynione przez sąd pierwszej instancji.
UZASADNIENIE
SN oddalił skargę kasacyjną, uznając, że kasacyjne zarzuty
nieuwzględnienia wartości niematerialnych w postaci zde-
ponowanych na płytach CD i DVD praw autorskich, które bez
sprzeciwu skarżącego zostały wyłączone z masy upadłości,
nie miały wpływu na dokonany osąd sprawy, a skarżący mógł
negować w każdy dopuszczalny prawem sposób wyłączenie
z masy upadłości praw niematerialnych spółki pozwalają-
cych zaspokoić się jej wierzycielom.
Ponadto w ocenie SN skarżący dowolnie twierdzi, że pra-
wa te miały lub zachowały realną wartość majątkową. Tym-
czasem z ustaleń stanu faktycznego wynika, że wprawdzie
początkowo syndyk wycenił ich wartość na 548 500 zł, tyle
że z ich sprzedaży uzyskał jedynie kwotę 52 431,68 zł, a nie
było realnych możliwości zbycia pozostałych projektów lub
programów niematerialnych. Tych ustaleń skarżący nie pod-
ważył przez postawienie adekwatnych zarzutów kasacyjnych,
wobec czego SN uznał za bezpodstawne twierdzenie skar-
żącego, że wskazał pozostały po upadłości majątek spółki,
który pozwalałby na dalsze zaspokojenie wierzycieli z praw
niematerialnych, które nie zostały sprzedane. Oznaczało
to, że w postępowaniu upadłościowym nie uwzględnia się
szacunkowej wartości dóbr niematerialnych upadłego, ale
wartość rynkową uzyskaną w wyniku ich realnej sprzedaży
przed prawomocnym zakończeniem postępowania upa-
dłościowego.
Oprac. Marcin Wilczyński
asystent sędziego Sądu Najwyższego
SN
o odpowiedzialności za zaległości składkowe
SN
SN
Sygn. akt II UK 560/13
WYROK
SĄDU NAJWYŻSZEGO
z 23 września 2014 r.
TEZA:
Umieszczone na elektronicznych nośnikach da-
nych (płytach CD i DVD) projekty reklamowe lub inne
niematerialne prawa autorskie spółki z o.o., które nie
zostały zbyte w postępowaniu egzekucyjnym ani w pra-
womocnie zakończonym postępowaniu upadłościowym
z powodu braku zainteresowanych nimi nabywców,
nie stanowią wskazania realnego mienia spółki,
z którego było możliwe zaspokojenie jej długów
składkowych w jakiejkolwiek, a tym bardziej
w znacznej części.
Podsumowanie
przedmiotem zwrotu są świadczenia przyznane
lub wypłacone przez organ rentowy bez podstawy
prawnej,
przyczyną wypłaty może być przekazanie przez płat-
nika składek nieprawdziwych danych, mających
wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość,
płatnik składek może być obciążony zwrotem świad-
czenia tylko wówczas, gdy przekazał organowi ren-
towemu dane stanowiące podstawę przyznania
świadczenia oraz gdy były to dane nieprawdziwe.
PRENUMERATA:
Cena prenumeraty DZIENNIKA GAZETA PRAWNA: Wersja Standard – miesięczna (październik 2014 r.): 112,70 zł: – październik–grudzień 2014 r.: 308,70 zł: Wersja Premium – miesięczna
(październik 2014 r.): 131,10 zł – październik–grudzień 2014 r.: 359,10 zł. Wszystkie ceny brutto (zawierają 8% VAT). Więcej informacji na stronie www.gazetaprawna.pl/prenumerata
Wygenerowano dnia 2015-02-20 dla loginu: johnprctorbob@gmail.com
4 / 4