O obrz
ę
dzie Przyrzeczenia Harcerskiego.
hm. Dariusz Brzuska
Zasady organizowania obrz
ę
du Przyrzeczenia nie s
ą
unormowane przepisami organizacyjnymi. Poni
ż
ej przedstawiono
propozycj
ę
usystematyzowania elementów obrz
ę
du Przyrzeczenia Harcerskiego. Materiał ten powstał w roku 1991. Był stosowany na
wielu kursach i chyba wytrzymał prób
ę
czasu. Pewne modyfikacje wprowadzono w 1995 roku, gdy Zjazd w Poznaniu zniósł, niestety,
prawo wyboru roty Przyrzeczenia, a niniejsza wersja dodatkowo zawiera pewne poprawki stylistyczne.
Moment Przyrzeczenia Harcerskiego jest najwa
ż
niejszy w
ż
yciu harcerki i harcerza. Dlatego bardzo
istotne jest, by obrz
ę
d Przyrzeczenia został starannie zaplanowany i dobrze przeprowadzony, w miejscu
odpowiadaj
ą
cym wadze uroczysto
ś
ci. Od organizatora uroczysto
ś
ci - dru
ż
ynowego zale
ż
y, czy Przyrzeczenie
b
ę
dzie wspominane jako prze
ż
ycie, co
ś
wa
ż
nego, istotnego w
ż
yciu, czy te
ż
jako epizod bez znaczenia.
W obrz
ę
dzie Przyrzeczenia s
ą
elementy, które powinny si
ę
w nim znale
źć
obowi
ą
zkowo, s
ą
elementy
wyst
ę
puj
ą
ce zwyczajowo, a s
ą
i takie których u
ż
ycie zale
ż
y od inwencji organizatora czy nastroju chwili.
1.
Elementy, które powinny by
ć
przy ka
ż
dym obrz
ę
dzie Przyrzeczenia:
-
Powiadomienie zainteresowanego,
ż
e został dopuszczony do zło
ż
enia Przyrzeczenia (najcz
ęś
ciej
poprzez odczytanie rozkazu)
-
Pytanie, czy chce zło
ż
y
ć
Przyrzeczenie Harcerskie.
-
Pytanie, czy zna tre
ść
Prawa i Przyrzeczenia Harcerskiego.
Je
ż
eli w dru
ż
ynie stosowana jest mo
ż
liwo
ść
wyboru tekstu Przyrzeczenia zgodnie z zasadami obowi
ą
zuj
ą
cymi w
ZHP do czerwca 1995 r, to nieodzownym elementem uroczysto
ś
ci jest wybór przez harcerk
ę
/ harcerza roty
Przyrzeczenia, któr
ą
b
ę
dzie składa
ć
. (Uwaga!!! Wybiera składaj
ą
cy, a nie ktokolwiek za niego! Wyboru
zainteresowany mo
ż
e dokona
ć
wcze
ś
niej, przed uroczysto
ś
ci
ą
, w rozmowie z instruktorem.)
-
Podanie przez prowadz
ą
cego uroczysto
ść
lub jego pomocnika komendy "BACZNO
ŚĆ
" lub "DO -
PRZYRZECZENIA"
-
Wypowiedzenie tre
ś
ci Roty przez składaj
ą
cego. Kieruje on dwa palce prawej r
ę
ki w stron
ę
symbolu, na
który Przyrzeczenie jest składane - Krzy
ż
Harcerski, flaga pa
ń
stwowa, godło, ogie
ń
itp.
-
Stwierdzenie: Jeste
ś
od tej chwili harcerzem (harcerk
ą
), pełnoprawnym członkiem Zwi
ą
zku Harcerstwa
Polskiego.
-
Podanie komendy " PO PRZYRZECZENIU", lub " SPOCZNIJ".
-
Wr
ę
czenie i przypi
ę
cie (na wła
ś
ciwe miejsce, lub do lewej kieszeni munduru - zale
ż
nie od sytuacji)
Krzy
ż
a Harcerskiego.
2.
Elementy stosowane zwyczajowo:
-
Próba ko
ń
cowa (cho
ć
by pro
ś
ciutka), przed uroczysto
ś
ci
ą
.
-
Gaw
ę
da dru
ż
ynowego lub innej osoby na pocz
ą
tku uroczysto
ś
ci.
-
Wybór przez zainteresowanego
ś
wiadków ("chrzestnych").
-
Ś
wiadkowie mog
ą
trzyma
ć
swoje prawe r
ę
ce (dwa palce) na ramieniu składaj
ą
cego Przyrzeczenie.
-
Potwierdzenie Przyrzeczenia: "Na słowie harcerza (harcerki) polegaj jak na Zawiszy."
Nie jest to obowi
ą
zek regulaminowy, lecz zwyczaj to pi
ę
kny i z pewno
ś
ci
ą
warto go stosowa
ć
.
-
Ś
piewanie "Idziemy w jasn
ą
..." lub innej obrz
ę
dowej pie
ś
ni.
-
Ż
yczenia, składane przez wszystkich nowemu harcerzowi.
-
Zako
ń
czenie uroczysto
ś
ci kr
ę
giem harcerskim.
Je
ż
eli dru
ż
ynowy uzna to za wła
ś
ciwe, mo
ż
na stosowa
ć
...
3.
…Inne zwyczaje:.
Uwaga! Bez przesady. Zwyczaje powinny mie
ć
swój sens i znaczenie oraz tworzy
ć
pewn
ą
cało
ść
.
Na przykład:
-
Mo
ż
na pozwoli
ć
harcerzowi na wybranie sobie instruktora, na którego r
ę
ce b
ę
dzie składał Przyrzeczenie.
-
Wybór
ś
wiadków, czy instruktora odbieraj
ą
cego Przyrzeczenie mo
ż
e by
ć
dokonany poprzez wbicie w
ziemi
ę
no
ż
a przed wybran
ą
osob
ą
.
-
Mo
ż
na uprzednio poleci
ć
osobie składaj
ą
cej Przyrzeczenie by znalazła w lesie, przyniosła i doło
ż
yła do
ogniska gał
ą
zk
ę
jałowca.
-
W czasie samego Przyrzeczenia wszyscy obecni odkrywaj
ą
głowy.
-
Po ceremonii wszyscy
ś
piewaj
ą
nowemu harcerzowi, harcerce, ulubion
ą
przez niego piosenk
ę
harcersk
ą
.
-
Harcerka / harcerz ma prawo zabra
ć
sobie na pami
ą
tk
ę
w
ę
gielek lub nadpalon
ą
gał
ą
zk
ę
z ogniska, na
które było składane Przyrzeczenie.
-
W czasie trwania obozu harcerka / harcerz po Przyrzeczeniu cały nast
ę
pny dzie
ń
chodzi w mundurze,
tak, by wszyscy mogli zobaczy
ć
nowy Krzy
ż
.
-
Dopiero po upływie dwudziestu czterech godzin od Przyrzeczenia harcerz przepina swój Krzy
ż
z dziurki
od guzika lewej kieszeni na wła
ś
ciwe miejsce.
Kilka spraw bardzo wa
ż
nych:
-
Trzeba pami
ę
ta
ć
o fakcie,
ż
e tylko instruktor (tj. osoba, która zło
ż
yła Zobowi
ą
zanie Instruktorskie) jest
uprawniony do
odbierania
Przyrzeczenia
Harcerskiego
oraz Obietnicy Zucha
i
Zobowi
ą
zania
Instruktorskiego. Je
ż
eli dru
ż
ynowy nie ma uprawnie
ń
instruktorskich, to organizuj
ą
c Przyrzeczenie
bezwzgl
ę
dnie musi zaprosi
ć
na nie instruktora!
Rozkaz wprawdzie podpisze dru
ż
ynowy, lecz to ów instruktor b
ę
dzie odbierał Przyrzeczenie.
Dru
ż
ynowemu pozostaje szybka realizacja zada
ń
próby przewodnikowskiej.
-
Tekst roty Przyrzeczenia ka
ż
dy instruktor powinien zna
ć
na pami
ęć
. W czasie uroczysto
ś
ci nie wolno
czyta
ć
z kartki!!!
-
Harcerstwo kojarzy si
ę
wszystkim z lasem, przestrzeni
ą
, przyrod
ą
. Przyrzeczenie, pocz
ą
tek harcerskiej
drogi powinno si
ę
kojarzy
ć
tak samo. Nie wypada organizowa
ć
takiej uroczysto
ś
ci pod dachem, a ju
ż
pod
ż
adnym pozorem nie nale
ż
y tego robi
ć
w szkole!! To naprawd
ę
nie jest trudne znale
źć
gdzie
ś
w terenie
miejsce pasuj
ą
ce wygl
ą
dem i nastrojem do uroczysto
ś
ci Przyrzeczenia. Obrz
ę
d przeprowadzony w sali
lekcyjnej nie da harcerzowi tych prze
ż
y
ć
, które mo
ż
na by wspomina
ć
gdyby jego dru
ż
ynowy troch
ę
si
ę
postarał i zorganizował uroczysto
ść
poza szkoł
ą
.
-
Nale
ż
y przy Przyrzeczeniu unika
ć
wielkich uroczysto
ś
ci, akademii "ku czci". Zawsze jest tam troch
ę
ludzi
którzy nie b
ę
d
ą
si
ę
interesowa
ć
uroczysto
ś
ci
ą
albo, co gorsza, b
ę
d
ą
przeszkadza
ć
. Niech w ceremonii
Przyrzeczenia uczestnicz
ą
tylko ci, którzy zrozumiej
ą
wag
ę
i nastrój chwili. A nic gorszego ni
ż
konieczno
ść
przerywania uroczysto
ś
ci, bo komu
ś
trzeba zwróci
ć
uwag
ę
.
-
Harcerka, czy harcerz raczej nie powinni wiedzie
ć
na tydzie
ń
przed,
ż
e b
ę
d
ą
składa
ć
Przyrzeczenie.
Wskazany jest element zaskoczenia, niespodzianki. Jednak
ż
e dziecko powinno wiedzie
ć
,
ż
e za chwil
ę
b
ę
dzie miało prób
ę
ko
ń
cow
ą
, i czym ta próba si
ę
zako
ń
czy, gdy przejdzie j
ą
pomy
ś
lnie. W przeciwnym
razie mo
ż
e si
ę
powtórnie zdarzy
ć
nast
ę
puj
ą
ca sytuacja (autentyczna). Pewna druhna wróciła z obozu z
Krzy
ż
em na mundurze i indagowana przez dziadka - starego harcerza - jak było, odpowiedziała: „…
obudzili mnie w nocy, kazali i
ść
prosto drog
ą
, tam paliło si
ę
ognisko, byłam bardzo senna, co
ś
kazali
powtarza
ć
i wrócili
ś
my do namiotów spa
ć
…"
-
Przyrzeczenie powinno by
ć
składane indywidualnie. Spotyka si
ę
uroczysto
ś
ci, których bohaterami s
ą
dwie, trzy osoby. Jednak
ż
e nie nale
ż
y organizowa
ć
Przyrzeczenia dla np. sze
ś
ciu osób naraz.
-
Zdarza si
ę
,
ż
e w obozie, zimowisku itp. uczestniczy harcerka czy harcerz z innej dru
ż
yny. Bez
porozumienia z jego dru
ż
ynowym NIE WOLNO instruktorowi dopuszcza
ć
dziecka do zło
ż
enia
Przyrzeczenia Harcerskiego. To dru
ż
ynowy macierzystej dru
ż
yny jest jego bezpo
ś
rednim wychowawc
ą
i
to on ma prawo do decyzji w tej sprawie. Wyj
ą
tków tu nie ma, a gdy kto
ś
b
ę
dzie post
ę
powa
ć
wbrew tej
zasadzie, wcze
ś
niej czy pó
ź
niej obróci si
ę
to przeciw niemu. No chyba,
ż
e dziecko przechodzi do nowej
dru
ż
yny, ale nawet wtedy warto pogada
ć
z tamtym dru
ż
ynowym. Na pewno nie mo
ż
e zaistnie
ć
sytuacja,
ż
e kto
ś
powie,
ż
e harcerz "dostaje Krzy
ż
w nagrod
ę
" za przej
ś
cie do nowej dru
ż
yny.
Przykładowy scenariusz obrz
ę
du Przyrzeczenia:
Harcerka z uko
ń
czon
ą
prób
ą
ochotniczki dostaje wieczorem list. Ma niepostrze
ż
enie opu
ś
ci
ć
biwak, i
uda
ć
si
ę
drog
ą
na północ a
ż
do skraju lasu. Tam ma nadawa
ć ś
wiatłem - alfabetem Morse'a pierwsz
ą
liter
ę
swojego imienia, do momentu, a
ż
zobaczy odpowied
ź
. Ma podej
ść
do miejsca, sk
ą
d odpowiedziano jej
błyskami
ś
wiatła. Spotyka si
ę
z przybocznym i podejmuje w rozmowie z nim decyzj
ę
, czy i na któr
ą
rot
ę
chce
zło
ż
y
ć
Przyrzeczenie Harcerskie. Przyboczny kieruje j
ą
dalej drog
ą
, do miejsca, gdzie napotka przygotowane
do uło
ż
enia ogniska materiały. Ma rozpali
ć
ognisko. Po drodze kilku starszych harcerzy stara si
ę
j
ą
troch
ę
postraszy
ć
, czyni
ą
c w lesie nieco hałasu.
W tym czasie dru
ż
yna opuszcza biwak i po cichu podchodzi do miejsca ogniska. Gdy ko
ń
cz
ą
ca
prób
ę
harcerka rozpali ogie
ń
, wszyscy do niego podchodz
ą
. Dru
ż
ynowy wygłasza krótk
ą
gaw
ę
d
ę
i czyta
rozkaz:
Zwi
ą
zek Harcerstwa Polskiego
Bór, 12 wrze
ś
nia 2000 r
Dru
ż
ynowy 577 Warszawskiej Dru
ż
yny Harcerskiej
"Alfa"
Rozkaz Specjalny
Na wniosek kapituły stopnia ochotniczki zamykam prób
ę
,
przyznaj
ę
stopie
ń
ochotniczki i dopuszczam do zło
ż
enia
Przyrzeczenia Harcerskiego druhn
ę
Małgorzat
ę
Jasi
ń
sk
ą
.
Czuwaj!
phm. Adam Nowacki
Dru
ż
ynowy prosi Małgosi
ę
o podej
ś
cie bli
ż
ej ognia, na
ś
rodek kr
ę
gu.
Padaj
ą
słowa:
- Czy chcesz zło
ż
y
ć
Przyrzeczenie Harcerskie?
- Tak, chc
ę
.
- Czy znasz Prawo i Przyrzeczenie Harcerskie?
- Tak, znam.
- Spo
ś
ród obecnych tu harcerek i harcerzy wybierz sobie dwie osoby b
ę
d
ą
ce
ś
wiadkami - rodzicami
chrzestnymi twojego Przyrzeczenia.
Po chwili zastanowienia:
- Poprosz
ę
druha Jacka i druhn
ę
Krysi
ę
- Prosz
ę
„rodziców chrzestnych", by stan
ę
li tu z nami, za Małgosi
ą
. Druhno Małgorzato. Przyrzeczenie
b
ę
dziesz składa
ć
na ogie
ń
i Krzy
ż
Harcerski, ten Krzy
ż
, który od tej chwili b
ę
dziesz nosi
ć
na mundurze.
Ś
wiadkami twego Przyrzeczenia b
ę
d
ą
Krysia i Jacek, prócz nich my wszyscy i cała przyroda wokół nas.
Podejd
ź
do ognia, wyci
ą
gnij w stron
ę
ognia, w stron
ę
Krzy
ż
a Harcerskiego dwa palce prawej r
ę
ki.
Pada komenda: „Do Przyrzeczenia". Obecni zdejmuj
ą
nakrycia głowy, przyjmuj
ą
postaw
ę
zasadnicz
ą
.
Dru
ż
ynowy mówi tekst Przyrzeczenia, składaj
ą
ca Przyrzeczenie harcerka powtarza. Po zako
ń
czeniu pada
stwierdzenie dru
ż
ynowego:
- Na słowie harcerki polegaj jak na Zawiszy. Jeste
ś
od tej pory harcerk
ą
- pełnoprawnym członkiem Zwi
ą
zku
Harcerstwa Polskiego.
Przyboczny podaje komend
ę
: „Po Przyrzeczeniu. Spocznij." Dru
ż
ynowy przypina Małgosi do kieszeni
munduru Krzy
ż
. Wszyscy
ś
piewaj
ą
„Idziemy w jasn
ą
…". Nast
ę
puj
ą ż
yczenia - najpierw dru
ż
ynowego, potem
ś
wiadków i wszystkich obecnych. Dru
ż
yna na
ż
yczenie bohaterki uroczysto
ś
ci
ś
piewa jej ulubion
ą
piosenk
ę
harcersk
ą
. Znów kilka słów dru
ż
ynowego, ju
ż
na zako
ń
czenie, po czym Małgosia zabiera sobie na pami
ą
tk
ę
w
ę
gielek z ogniska i wszyscy
ż
egnaj
ą
si
ę
w kr
ę
gu.