Katarzyna Stolarczyk, nr albumu 1146

Fizjoterapia – niestacjonarne, sem. VI

Masaż w kręczu szyi

pochodzenia mięśniowego

Charakterystyka schorzenia

Kręcz szyi jest to przymusowe ustawienie głowy w zgięciu bocznym z jednoczesnym

skręceniem jej w stronę przeciwną zgięciu. Nieprawidłowe ustawienie głowy i szyi

spowodowane jest najczęściej jednostronnym skróceniem mięśnia mostkowo-obojczykowo-

sutkowego (MOS).

Zniekształcenie to stwierdzane jest często zaraz po urodzeniu, ale jego przyczyny nie

są dokładnie znane. Wywołać je może nieprawidłowe ułożenie płodu w macicy, uraz

porodowy lub nieprawidłowości w samym mięśniu.

Kręcz możemy podzielić ze względu na inne przyczyny:

•

kręcz szyi wrodzony pochodzenia mięśniowego;

•

kręcz szyi wrodzony pochodzenia kostnego;

•

kręcz szyi nabyty;

•

kręcz szyi nawykowy;

•

ustawienie głowy jak w kręczu, w przypadkach istniejących zaburzeń w ośrodkowym

układzie nerwowym u małych dzieci.

Kręcz szyi wrodzony pochodzenia mięśniowego:

Przyczyną tej postaci kręczu jest skrócenie mięśnia MOS na skutek jego częściowego

zbliznowacenia i zwłóknienia. Zmiany te mogą powstać we wczesnym okresie rozwojowym z

powodu niedorozwoju naczyń krwionośnych lub w wyniku urazu okołoporodowego.

Zniekształcenie powoduje niezdolność do odwrócenia głowy w stronę przeciwną poza linię

środkową ciała. Przykurczony mięsień często jest twardy, czasem wyczuwa się bezbolesne

zgrubienie w jego brzuścu. Pojawia się ono 2, 3 tygodnie po urodzeniu. W miarę wzrostu

dziecka, jeśli kręcz jest nie leczony, zauważa się coraz większe zniekształcenia czaszki i

asymetrie twarzy (twarz po stronie kręczu jest mniejsza, kąty oczu i uszu obniżają się, a samo

oko wydaje się mniejsze i innego kształtu, nos odchyla się w stronę chorą, bark unosi się, co

może spowodować boczne skrzywienie kręgosłupa).

Bardzo ważne jest jak najwcześniejsze rozpoczęcie leczenia. Ma ono na celu

doprowadzenie do wydłużenia przykurczonego mięśnia oraz stworzenie warunków do

prawidłowego ustawienia głowy i szyi oraz poprawę siły innych mięśni, współdziałających w

symetrycznych ruchach. Najlepiej osiąga się to przez systematyczne i konsekwentne

wykonywanie masażu, ruchów biernych i czynnych oraz rozciąganiu przykurczonego

mięśnia. Rodzice muszą wiedzieć, jak zapewnić odpowiednie ustawienie głowy, znać

technikę rozciągania mięśnia oraz wyzwalania ruchów czynnych. (Szczegółowego instruktażu

powinien udzielić lekarz.) Bardzo ważny jest też sposób pielęgnacji dziecka w ciągu całego

dnia. Wszelkie czynności wykonywane powinny być w taki sposób, by przez cały czas

zapewnione były warunki prawidłowej korekcji wady (sposób noszenia dziecka, układania do

snu i zabawy, itp).

Leczenie zachowawcze:

Masaż.

•

Jego celem jest rozluźnienie, a później rozciągnięcie przykurczonych mięśni.

•

Wszystkie techniki wykonujemy opuszkami palców, delikatnie i zdecydowanie.

•

Do masażu stosujemy oliwkę.

•

Bardzo ważne jest by nie podrażnić wrażliwej skóry dziecka.

•

Konieczna jest współpraca z opiekunem dziecka (najlepiej matka)

Postępowanie masażem (dla strorny lewej):

Pozycja do wykonania masażu: leżenie tyłem.

Faza I: Pogłębiamy przykurcz. Pochylamy nieznacznie główkę po stronie lewej (chorej),

zmniejszając napięcie mięśnia przykurczonego. Wykonujemy masaż (delikatne i powolne

głaskania i rozcierania chorego oraz intensywne - zdrowego)

Faza II: Rozciąganie przykurczu. Pochylamy główkę dziecka na stronę prawą (zdrową),

zwiększając napięcie mięśnia przykurczonego, a zmniejszając zdrowego. Wykonujemy masaż

jak w fazie I dodając ugniatania mięśnia zdrowego.

Faza III: Masaż o charakterze rozluźniającym obydwu mięśni MOS przy swobodnym

ułożeniu główki dziecka

Faza IV: Masaż karku przy swobodnym ułożeniu główki dziecka

Faza V: Masaż mięśni czworobocznych przy swobodnym ułożeniu główki dziecka

Faza VI: Wykonujemy masaż punktowy. Najpierw po stronie lewej (chorej) stosujemy

uciski jednostajne (każdy punkt uciskamy minimum 15s). Potem po stronie prawej (zdrowej)

wykonujemy uciski przerywane (zwiększamy ucisk na ok. 1s, zwalniamy na taki sam okres i

powtarzamy do około 15s).

Faza VII: Redresja. Dziecko w leżeniu tyłem z głową wysuniętą poza leżankę. Jedna

osoba stabilizuje barki dziecka, a masażysta chwytając delikatnie za główkę nieznacznie ją

obniża i wykonuje skłon kręgosłupa szyjnego w prawo oraz skręt w lewo. Te dwa elementy

ruchu, zginanie boczne i skręcanie, mogą być wykonywane równocześnie lub oddzielnie.

Oddzielne wykonywanie, najpierw ruchu zgięcia bocznego, a następnie skrętu, jest

łagodniejsze, ponieważ daje dziecku dłuższe okresy odpoczynku. Redresję należy

wykonywać płynnie i spokojnie (ryzyko uszkodzenia splotu ramiennego). Pierwsze redresje

wykonuje się krótko (kilka do kilkunastu sekund). Jeśli dziecko dobrze znosi ten zabieg,

można wydłużyć czas nawet do 5 minut.

Kinezyterapia.

Ćwiczenia poprzedzone masażem rozluźniającym należy wykonywać 2-3 razy

dziennie, pamiętając aby nie wykonywać ich bezpośrednio po lub przed jedzeniem.

Najmłodsze dzieci powinny mieć zapewnione prawidłowe ułożenie głowy za pomocą

woreczków z piaskiem lub wałków. U dziecka leżącego na plecach układa się po jednym

woreczku po z każdej strony głowy. Sięgając do barków utrzymują one swoim ciężarem

symetryczne ustawienie głowy. W leżeniu na brzuchu dziecko układa się zwracając głowę w

stronę przeciwną do istniejącego przykurczu („dziecko patrzy na chore ramię”). Utrzymanie

w odpowiedniej pozycji głowy niemowlęcia można zapewnić przez wieszanie nad łóżeczkiem

zabawek na takiej wysokości, aby dziecko mogło swobodnie patrzeć wokół i bawić się

rękoma, ale skupiać wzrok na jednej stronie. Łóżeczko należy ustawić tak, aby dziecko z

zainteresowaniem mogło śledzić, co dzieje się w pokoju ustawiając głowę w stronę przeciwną

niż występująca u niego tendencja.

Ruchy czynne u dzieci najmłodszych, które samodzielnie nie potrafią utrzymać głowy

można wykonywać wykorzystując ruchy tułowia przy odpowiednim ustawieniu głowy.

Dziecko leży na brzuchu z twarzą zwróconą w kierunku przykurczonego mięśnia. Ćwiczący

Chwytem oburącz za miednicę wykonuje ruchy obniżania miednicy.

Innym sposobem jest wykorzystanie obecnego w pierwszych miesiącach życia

„odruchu szukania ” (zwracania głowy w kierunku drażnionego policzka). Osoba prowadząca

ćwiczenia stabilizuje ręką bark po stronie przykurczonego mięśnia, drugą ręką dotyka

policzka dziecka po tej stronie w okolicy kącika ust. Dziecko odwraca głowę w tę stronę. U

niemowląt można użyć grzechotki – następuje ruch obrotu głowy w stronę słyszanego

dźwięku. Dzieciom, które potrafią skupiać wzrok i wodzić oczami, pokazuje się kolorowe

przedmioty prowokując do wykonania ruchu.

„Przeciwwskazania”:

Dzieci w okresie „dziecka leżącego” nie wolno:

•

układać w pozycji leżąc tyłem z poduszką pod głową,

•

układać z wałeczkami pod klatką piersiowa z głową mocno odchyloną do tyłu,

•

nosić na rękach z główką ustawioną pionowo,

•

biernie sadzać przez podpieranie poduszkami.

Inna korekcja:

U dzieci, które samodzielnie siedzą, ale nadal mają tendencje do nieprawidłowego

ustawienia głowy stosuje się kołnierze ortopedyczne, ustalające głowę w prawidłowym

ułożeniu. Powinny one być zakładane na dzień i na noc, a zdejmowane do ćwiczeń i mycia. O

konieczności takiego zaopatrzenia decyduje lekarz.

W przypadkach braku poprawy w leczeniu zachowawczym wykonuje się zabieg

operacyjny, który polega na odpowiednim przecięciu włókien przykurczonego mięśnia w celu

jego wydłużenia. Stosuje się go najczęściej pod koniec pierwszego roku życia. Po wykonaniu

zabiegu nadal potrzebne są ćwiczenia, które mają na celu utrzymanie uzyskanej korekty

ustawienia głowy przez wzmacnianie mięśni strony przeciwnej do operowanej, zwiększenie

zakresu ruchów szyjnego odcinka, zwłaszcza zginania bocznego i skrętu.

Bezpośrednio po operacji ćwiczenia należy wykonywać w pozycji leżącej: skłony boczne i

ruchy skrętów w zakresie, jaki jest możliwy do wykonania bez dolegliwości bólowych i

powtarza się je do czasu zdjęcia szwów. W czwartym tygodniu po operacji można rozpocząć

ćwiczenia w pozycji siedzącej np. na krześle ustawionym przed lustrem: dziecko trzyma

oburącz siedzisko (w celu stabilizacji) i wykonuje ruchy zginania bocznego głowy w stronę

przeciwną do operowanej. Skręty i skłony boczne głowy mogą być ćwiczone również w

pozycji stojącej.

Z kręczem szyi często współistnieją wady postawy. Najczęściej rozwija się boczne

skrzywienie kręgosłupa. Po zabiegu chirurgicznym należy dokładnie zbadać postawę dziecka

i w zależności od zaobserwowanych zmian zastosować odpowiednie ćwiczenia korekcyjne.