Aktywność polityczna

Systemy niedemokratyczne

•

Polityka ma totalny wpływ na życie
obywateli

•

Reglamentowany udział w polityce.
Zwykli obywatele nie mają wpływu na
decyzje polityczne

Systemy demokratyczne

•

Polityka jest mniej obecna w
codziennym życiu obywateli

•

Zagwarantowane prawa do
uczestnictwa politycznego

Zwykli obywatele mogą mieć wpływ
na decyzje polityczne

•

Utrata poczucia podmiotowości
politycznej w społeczeństwie

•

Ostry podział na MY (zwykli
obywatele) i ONI (ludzie władzy)

•

Symboliczna aktywność polityczna,
np. odmowa udziału w pochodach 1-
majowych

•

Norma aktywności politycznej,
obywatelskiej

Uczestnictwo w polityce stanowi
normę społeczną, w różnym stopniu
zinternalizowaną

Systemy niedemokratyczne

•

Polityka ma totalny wpływ na życie
obywateli

•

Reglamentowany udział w polityce.
Zwykli obywatele nie mają wpływu na
decyzje polityczne

Systemy demokratyczne

•

Polityka jest mniej obecna w
codziennym życiu obywateli

•

Zagwarantowane prawa do
uczestnictwa politycznego

Zwykli obywatele mogą mieć wpływ
na decyzje polityczne

•

Utrata poczucia podmiotowości
politycznej w społeczeństwie

•

Ostry podział na MY (zwykli
obywatele) i ONI (ludzie władzy)

•

Symboliczna aktywność polityczna,
np. odmowa udziału w pochodach 1-
majowych

•

Norma aktywności politycznej,
obywatelskiej

Uczestnictwo w polityce stanowi
normę społeczną, w różnym stopniu
zinternalizowaną

Czynniki historyczno-kulturowe

Zwiększona aktywność polityczna społeczeństw w przełomowych momentach

–

np. Jesień Ludów – zmiany systemowe w Europie Środkowo-Wschodniej na przełomie lat 80. i 90.

Różny poziom zainteresowania polityką w różnych krajach

–

Frekwencja wyborcza w wyborach prezydenckich :

•

Francja 2007 II tura: 84%

•

USA 2008: 66%

•

USA 2008: 66%

•

Polska 2010 II tura: 55%

–

W krajach postkomunistycznych stopniowy spadek aktywności politycznej.

Najwyższa aktywność polityczna w krajach skandynawskich.

•

Brak aktywności politycznej: Polska 71%, Węgry 74%, Słowenia 69% vs Norwegia 26%,

Finlandia 28%, Szwecja 22% (Europejski Sondaż Społeczny 2002)

–

Większa aktywność polityczna w społ. indywidualistycznych oraz posiadających

zaufanie do systemu politycznego, partii i polityków.

Wymiary aktywności politycznej jednostek i grup

•

Rodzaj wpływu na politykę: realny vs symboliczny

•

Konwencjonalność vs niekonwencjonalność działań

•

Intensywność uczestnictwa

•

Poziom kolektywności

Skarżyńska, 2005

Aktywność skierowana na

wywieranie wpływu politycznego

•

W społeczeństwach indywidualistycznych oraz o wysokim poczuciu

skuteczności aktywność polityczna często zorientowana jest na wywieranie

wpływu i ma

instrumentalny

charakter.

•

W społeczeństwach, w których polityka i politycy budzą dużą nieufność

•

W społeczeństwach, w których polityka i politycy budzą dużą nieufność

bardziej prawdopodobna jest

partycypacja symboliczna

(rytualna).

Aktywność konwencjonalna

Działalność zgodna z porządkiem

konstytucyjnym i mieszcząca się w

ramach demokratycznych instytucji, np.

–

Udział w wyborach i referendach

–

Przynależność do organizacji

wpływających na działania polityków

Aktywność niekonwencjonalna

Bezpośrednie uczestnictwo w polityce –

działania wpływające na rządzących bez

pośrednictwa instytucji:

–

Legalne, np. petycje i listy otwarte,

manifestacje za zgodą władz, legalne strajki

–

Nielegalne – nieposłuszeństwo obywatelskie,

wpływających na działania polityków

(np. grup nacisku, instytucji

kontrolujących rząd)

–

Działanie w partiach politycznych lub

ich wspieranie

–

Zdobywanie i rozpowszechnianie

informacji politycznych, np. rozmowy na

tematy polityczne z innymi obywatelami

–

Nielegalne – nieposłuszeństwo obywatelskie,

np. dzikie strajki, manifestacje, blokady bez

zgody odpowiednich instytucji, okupacje

budynków, radykalne formy protestu:

głodówki, samospalenie

–

Przemoc polityczna, np. niszczenie mienia,

ataki (fizyczne i słowne) na polityków lub inne

osoby zaangażowane politycznie

Intensywność aktywności politycznej

Uleganie

– jednostka spełnia wymagania systemu (np. rządzących), ponieważ chce

osiągnąć dzięki temu korzyści osobiste lub uniknąć sankcji. Aktywność mało

intensywna.

Identyfikacja

– jednostka wyraża akceptację i sympatię wobec rządzących i

systemu politycznego.

Internalizacja

– jednostka podejmuje aktywność polityczną, ponieważ jest ona

zgodna z jej potrzebami, wartościami czy celami politycznymi. Aktywność

najbardziej intensywna.

Różne zachowania polityczne są wynikiem wszystkich 3 form relacji

człowieka z systemem.

Skarżyńska, 2005

Kolektywność aktywności politycznej

Uczestnictwo w polityce dla dobra społeczności lub grupy.

•

Stare ruchy społeczne – odwołują się do interesów grup zawodowych, klas

społecznych ....

•

Współczesne ruchy społeczne – odwołują się do wartości uniwersalistycznych; są

•

Współczesne ruchy społeczne – odwołują się do wartości uniwersalistycznych; są

międzykulturowe, np. ruch kobiecy, czy alterglobalistyczny ...

Badania Skarżyńskiej nad wartościami młodej

elity politycznej z 1996

•

IDI z członkami krajowych zarządów młodzieżówek partyjnych (UW, SdRP, KPN,

UPR) na temat:

–

Drogi do polityki

–

Motywacji wyboru partii

–

Sposobów rozumienia polityki

–

Przekonań społeczno-polit.ycznych

–

Przekonań społeczno-polit.ycznych

–

Celów i wartości życiowe

•

Orientacja indywidualistyczna vs allocentryczna

Które podejście – a czy b – jest bliższe Twoim wartościom?

–

a) Wykazywanie inicjatywy i przedsiębiorczości – b) Rozumienie myśli i uczuć innych ludzi

–

a) Umiejętność angażowania się w sprawy innych ludzi i pomaganie im – b) Umiejętność

walczenia o swoje sprawy

–

a) Wybicie się ponad przeciętność, osiągnięcie czegoś niezwykłego – b ) Umiejętność

dobrego, bezkonfliktowego współżycia z ludźmi

Indywidualizm młodych działaczy partyjnych (Skarżyńska, 1996 s. 55)

Młodzi aktywiści

Młodzi wyborcy

Przedsiębiorczość vs

porozumienie ludzi

Wybicie się vs

bezkonfliktowe

współżycie

Walka o swoje sprawy

vs pomaganie innym

Młodzi wyborcy

Orientacja osiągnięciowa:

•

Stawianie sobie coraz wyższych, ale

realistycznych wymagań

•

Staranne planowanie etapów kariery

politycznej

„Każda działalność w partii wiąże się z

możliwości awansu w górę, w struktury
gminne, powiatowe, wojewódzkie.

Wartości wpływu na rzeczywistość:

•

Wysoka ocena współuczestnictwa w

rządzeniu krajem

•

Chęć wpływu na konkretne sprawy na

poziomie lokalnym

„Partia polityczna jest po to, aby zdobyć

władzę, przejąć ją w ramach
demokratycznego ustroju”

gminne, powiatowe, wojewódzkie.
Marzenie na przyszłość to sejm”

„Nie zapisałem się do partii tylko po to, by

eby być jej szeregowym członkiem, lecz

eby za jakiś czas coś w tej partii znaczyć,

awansować w hierarchii, osiągnąć coś na
tej drabinie”

demokratycznego ustroju”

„Będąc tylko wyborcą, a nie działaczem
partii, nie miałbym takiego wpływu na to,
kto i jak będzie rządził Polską”

Pomoc ludziom jako cel aktywności politycznej nie znalazł się w żadnej spontanicznej

wypowiedzi

Motywy aktywności politycznej młodych

działaczy politycznych

•

Rodzaj motywacji politycznej a zmienne zależne:

–

Konformizm wobec własnej partii

–

Tolerancja wobec odmiennych stanowisk

–

Poczucie konsensusu

•

N=55 młodych aktywistów partyjnych

Slajd nieobowiązkowy 

•

N=55 młodych aktywistów partyjnych

•

Zagadnienia w IDI:

–

Dlaczego zajął się działalnością polityczną?

–

Jaka była droga do wyboru partii politycznej, w ramach której działa?

–

Co dzisiaj robi w polityce i co chciałby robić?

Skarżyńska i Jakubowska, 1998; za: Skarżyńska, 2005

Motywy aktywności politycznej młodych działaczy partyjnych

Osiągnięcia

, np. uzyskać maksymalne pole działania, zająć znaczące miejsce

w polityce

Władza

, np. mieć wpływ na politykę, zdobyć władzę

Zadania

, np. zmniejszyć bezrobocie; zbudować dużo mieszkań

Afiliacja i poczucie wspólnoty

, np. być z ludźmi podobnie myślącymi;

Slajd nieobowiązkowy 

poznać ludzi, których się ceni

Moralność i ideologia

, np. przywrócić sprawiedliwość, rozwijać

demokrację

Skarżyńska i Jakubowska, 1998; za: Skarżyńska, 2005

Motywy aktywności politycznej młodych działaczy partyjnych

Osiągnięcia

, np. uzyskać maksymalne pole działania, zająć znaczące miejsce

w polityce

Władza

, np. mieć wpływ na politykę, zdobyć władzę

Zadania

, np. zmniejszyć bezrobocie; zbudować dużo mieszkań

Afiliacja i poczucie wspólnoty

, np. być z ludźmi podobnie myślącymi;

Slajd nieobowiązkowy 

poznać ludzi, których się ceni

Moralność i ideologia

, np. przywrócić sprawiedliwość, rozwijać

demokrację

Skarżyńska i Jakubowska, 1998; za: Skarżyńska, 2005

Konformizm partyjny

Zachowanie się w sytuacji rozbieżności własnego stanowiska ze stanowiskiem
członków własnej partii (np. kwestia programu pomocy dla gminy; sankcje komisji
etycznej wobec posła z partii)

3,5

4,5

Slajd nieobowiązkowy 

1,5

2,5

- Władza i zdania
- Zadania i afiliacja
- Osiągnięcia
- Władza i osiągnięcia

- Zdania
- Moralność
- Moralność i władza

- Zdania i osiągnięcia

Skarżyńska i Jakubowska, 1998; za: Skarżyńska, 2005

Tolerancja wobec odmienności poglądów

Sposób postępowania wobec osób, które mają zdanie zupełnie inne niż badany w
ważnych kwestiach (np. wejście do UE, sklepy czynne w niedziele) – ograniczenie
upublicznia odmiennych poglądów vs akceptacja różnorodności opinii

3,5

4,5

Slajd nieobowiązkowy 

1,5

2,5

- Zadania, osiągnięcia
i afiliacja

- Zdania i osiągnięcia
- Zadania i afiliacja
- Zadania
- Władza i osiągnięcia
- Władza i zadania

- Moralność i władza
- Moralność

Skarżyńska i Jakubowska, 1998; za: Skarżyńska, 2005

Poczucie konsensusu społecznego

Poczucie zgodności własnej opinii w ważnych kwestiach (np. wejście do UE, sklepy
czynne w niedziele) z opinią większości Polaków (%)

100

Slajd nieobowiązkowy 

- Molarność i ideologia
- Molarność, ideologia i władza

- Władza i osiągnięcia
- Władza i zadania
- Zdania i osiągnięcia
- Zadania
- Zadania i afiliacja

- Zdania i osiągnięcia
- Zdania, osiągnięcia i afiliacja

Skarżyńska i Jakubowska, 1998; za: Skarżyńska, 2005

Typy ról poselskich w Sejmie Kontraktowym 1989-91

Specjalista

– spostrzega swoją działalność raczej jako profesjonalną niż polityczną;

aktywnie działa w komisjach sejmowych, pełni rolę eksperta dla innych posłów

Polityk

– za najważniejszy cel uważa realizację interesów własnej partii

Wojownik

– bez względu na trudności i koszty stara się doprowadzić do założonego

celu, głównie ideologicznego; jest pryncypialny i nie zgadza się na kompromisy

Slajd nieobowiązkowy 

celu, głównie ideologicznego; jest pryncypialny i nie zgadza się na kompromisy

(należy walczyć w słusznej sprawie).

Reprezentant

– jego głównym celem jest reprezentowanie interesów środowiska,

np. miasta, regionu, wyborców w ogóle

Negocjator

– stara się godzić interesy różnych grup; szuka koncyliacyjnych

rozwiązań; wierzy, że polityka nie jest grą o sumie zerowej

Jackiewicz, 1992