Aktywność i bierność polityczna
dr Julita Koszur
aktywność polityczna
uczestnictwo polityczne
partycypacja polityczna
zaangażowanie polityczne
zainteresowanie polityką
działalność, której celem jest poparcie dla politycznej ciągłości lub zmiany
Aktywność polityczna
działalność, której celem jest poparcie dla politycznej ciągłości lub zmiany
aktywność polityczna (komponent behawioralny) + komponent
Zaangażowanie polityczne
aktywność polityczna (komponent behawioralny) + komponent
poznawczo-emocjonalny (zainteresowanie polityką, skrystalizowane
poglądy polityczne, wiedza polityczna)
Determinanty aktywności politycznej
Systemowe
Historyczno-kulturowe
Indywidualne -
Systemowe
Historyczno-kulturowe
Indywidualne -
psychologiczne
Systemy niedemokratyczne
•
Polityka ma totalny wpływ na życie
obywateli
•
Reglamentowany udział w polityce.
Zwykli obywatele nie mają wpływu na
decyzje polityczne
Systemy demokratyczne
•
Polityka jest mniej obecna w
codziennym życiu obywateli
•
Zagwarantowane prawa do
uczestnictwa politycznego
Zwykli obywatele mogą mieć wpływ
na decyzje polityczne
•
Utrata poczucia podmiotowości
politycznej w społeczeństwie
•
Ostry podział na MY (zwykli
obywatele) i ONI (ludzie władzy)
•
Symboliczna aktywność polityczna,
np. odmowa udziału w pochodach 1-
majowych
•
Norma aktywności politycznej,
obywatelskiej
Uczestnictwo w polityce stanowi
normę społeczną, w różnym stopniu
zinternalizowaną
Systemy niedemokratyczne
•
Polityka ma totalny wpływ na życie
obywateli
•
Reglamentowany udział w polityce.
Zwykli obywatele nie mają wpływu na
decyzje polityczne
Systemy demokratyczne
•
Polityka jest mniej obecna w
codziennym życiu obywateli
•
Zagwarantowane prawa do
uczestnictwa politycznego
Zwykli obywatele mogą mieć wpływ
na decyzje polityczne
•
Utrata poczucia podmiotowości
politycznej w społeczeństwie
•
Ostry podział na MY (zwykli
obywatele) i ONI (ludzie władzy)
•
Symboliczna aktywność polityczna,
np. odmowa udziału w pochodach 1-
majowych
•
Norma aktywności politycznej,
obywatelskiej
Uczestnictwo w polityce stanowi
normę społeczną, w różnym stopniu
zinternalizowaną
Czynniki historyczno-kulturowe
Zwiększona aktywność polityczna społeczeństw w przełomowych momentach
–
np. Jesień Ludów – zmiany systemowe w Europie Środkowo-Wschodniej na przełomie lat 80. i 90.
Różny poziom zainteresowania polityką w różnych krajach
–
Frekwencja wyborcza w wyborach prezydenckich :
•
Francja 2007 II tura: 84%
•
USA 2008: 66%
•
USA 2008: 66%
•
Polska 2010 II tura: 55%
–
W krajach postkomunistycznych stopniowy spadek aktywności politycznej.
Najwyższa aktywność polityczna w krajach skandynawskich.
•
Brak aktywności politycznej: Polska 71%, Węgry 74%, Słowenia 69% vs Norwegia 26%,
Finlandia 28%, Szwecja 22% (Europejski Sondaż Społeczny 2002)
–
Większa aktywność polityczna w społ. indywidualistycznych oraz posiadających
zaufanie do systemu politycznego, partii i polityków.
Wymiary aktywności politycznej jednostek i grup
•
Rodzaj wpływu na politykę: realny vs symboliczny
•
Konwencjonalność vs niekonwencjonalność działań
•
Intensywność uczestnictwa
•
Poziom kolektywności
Skarżyńska, 2005
Aktywność skierowana na
wywieranie wpływu politycznego
•
W społeczeństwach indywidualistycznych oraz o wysokim poczuciu
skuteczności aktywność polityczna często zorientowana jest na wywieranie
wpływu i ma
instrumentalny
charakter.
•
W społeczeństwach, w których polityka i politycy budzą dużą nieufność
•
W społeczeństwach, w których polityka i politycy budzą dużą nieufność
bardziej prawdopodobna jest
partycypacja symboliczna
(rytualna).
1 maja 1984, Olsztyn http://www.komunizm.eu/1maj.htm
Czy zwykły obywatel ma poczucie wpływu na sprawy publiczne”, CBOS, komunikat z badań,
luty 2007
Aktywność konwencjonalna
Działalność zgodna z porządkiem
konstytucyjnym i mieszcząca się w
ramach demokratycznych instytucji, np.
–
Udział w wyborach i referendach
–
Przynależność do organizacji
wpływających na działania polityków
Aktywność niekonwencjonalna
Bezpośrednie uczestnictwo w polityce –
działania wpływające na rządzących bez
pośrednictwa instytucji:
–
Legalne, np. petycje i listy otwarte,
manifestacje za zgodą władz, legalne strajki
–
Nielegalne – nieposłuszeństwo obywatelskie,
wpływających na działania polityków
(np. grup nacisku, instytucji
kontrolujących rząd)
–
Działanie w partiach politycznych lub
ich wspieranie
–
Zdobywanie i rozpowszechnianie
informacji politycznych, np. rozmowy na
tematy polityczne z innymi obywatelami
–
Nielegalne – nieposłuszeństwo obywatelskie,
np. dzikie strajki, manifestacje, blokady bez
zgody odpowiednich instytucji, okupacje
budynków, radykalne formy protestu:
głodówki, samospalenie
–
Przemoc polityczna, np. niszczenie mienia,
ataki (fizyczne i słowne) na polityków lub inne
osoby zaangażowane politycznie
http://amnesty.org.pl/maraton_blog/
Opornik – broszka
http://blog.yes.pl/wp-content/uploads/2009/11/Mariusz-Pajaczkowski1.jpg
Historyczny protest studentów przed kawiarnią
Mayfair w Greensboro, 1960
Protest typu „sit-ins” przed restauracją
przeznaczoną tylko dla białych studentów
(Farmville, 1963)
http://www.crmvet.org/images/imgcoll.htm
http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Ryszard_siwiec_stadion_X_lecia.jpg&filetimestamp=2011031
4142110
Samospalenie Ryszarda Siwca (8 września 1968) w trakcie ogólnokrajowych
dożynek na stadionie X-lecia z udziałem 100 tys. widzów, oraz najwyższych władz
partyjnych (m.in. Gomułki)
Samospalenie praskiego studenta Jana
Palacha w proteście przeciwko
wkroczeniu wojsk Układu Warszawskiego
do Czechosłowacji (19 stycznia 1969)
http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Monumento_a_Jan_Palach.JPG&filetimestamp=200
80912153939
Mohamed Bouazizi
17 grudnia 2010 dokonał samospalenia w Tunezji na znak protestu przeciwko władzy
„Białe miasteczko” pielęgniarek za rządów premiera Jarosława Kaczyńskiego (lato 2007)
http://pl.wikipedia.org/wiki/Białe_miasteczko
http://z4.sfora.pl/sfr262/fed4885c0027fc714cbf0533
Video: Bush i but, grudzień 2008
W grudniu 2009 Silvio Berlusconi został zaatakowany podczas wiecu w Mediolanie.
Napastnik (Massimo Tartaglia) uderzył go w twarz miniaturą miejscowej katedry.
Video: Dzień Niepodległości 11 listopada 2011 w Warszawie
godz. 16.30-17.30 Plac na Rozdrożu
Intensywność aktywności politycznej
Uleganie
– jednostka spełnia wymagania systemu (np. rządzących), ponieważ chce
osiągnąć dzięki temu korzyści osobiste lub uniknąć sankcji. Aktywność mało
intensywna.
Identyfikacja
– jednostka wyraża akceptację i sympatię wobec rządzących i
systemu politycznego.
Internalizacja
– jednostka podejmuje aktywność polityczną, ponieważ jest ona
zgodna z jej potrzebami, wartościami czy celami politycznymi. Aktywność
najbardziej intensywna.
Różne zachowania polityczne są wynikiem wszystkich 3 form relacji
człowieka z systemem.
Skarżyńska, 2005
Kolektywność aktywności politycznej
Uczestnictwo w polityce dla dobra społeczności lub grupy.
•
Stare ruchy społeczne – odwołują się do interesów grup zawodowych, klas
społecznych ....
•
Współczesne ruchy społeczne – odwołują się do wartości uniwersalistycznych; są
•
Współczesne ruchy społeczne – odwołują się do wartości uniwersalistycznych; są
międzykulturowe, np. ruch kobiecy, czy alterglobalistyczny ...
Badania Skarżyńskiej nad wartościami młodej
elity politycznej z 1996
•
IDI z członkami krajowych zarządów młodzieżówek partyjnych (UW, SdRP, KPN,
UPR) na temat:
–
Drogi do polityki
–
Motywacji wyboru partii
–
Sposobów rozumienia polityki
–
Przekonań społeczno-polit.ycznych
–
Przekonań społeczno-polit.ycznych
–
Celów i wartości życiowe
•
Orientacja indywidualistyczna vs allocentryczna
Które podejście – a czy b – jest bliższe Twoim wartościom?
–
a) Wykazywanie inicjatywy i przedsiębiorczości – b) Rozumienie myśli i uczuć innych ludzi
–
a) Umiejętność angażowania się w sprawy innych ludzi i pomaganie im – b) Umiejętność
walczenia o swoje sprawy
–
a) Wybicie się ponad przeciętność, osiągnięcie czegoś niezwykłego – b ) Umiejętność
dobrego, bezkonfliktowego współżycia z ludźmi
Indywidualizm młodych działaczy partyjnych (Skarżyńska, 1996 s. 55)
30
40
50
60
70
80
Młodzi aktywiści
Młodzi wyborcy
p
ro
ce
n
t
0
10
20
30
Przedsiębiorczość vs
porozumienie ludzi
Wybicie się vs
bezkonfliktowe
współżycie
Walka o swoje sprawy
vs pomaganie innym
Młodzi wyborcy
p
ro
ce
n
t
Orientacja osiągnięciowa:
•
Stawianie sobie coraz wyższych, ale
realistycznych wymagań
•
Staranne planowanie etapów kariery
politycznej
„Każda działalność w partii wiąże się z
możliwości awansu w górę, w struktury
gminne, powiatowe, wojewódzkie.
Wartości wpływu na rzeczywistość:
•
Wysoka ocena współuczestnictwa w
rządzeniu krajem
•
Chęć wpływu na konkretne sprawy na
poziomie lokalnym
„Partia polityczna jest po to, aby zdobyć
władzę, przejąć ją w ramach
demokratycznego ustroju”
gminne, powiatowe, wojewódzkie.
Marzenie na przyszłość to sejm”
„Nie zapisałem się do partii tylko po to, by
ż
eby być jej szeregowym członkiem, lecz
ż
eby za jakiś czas coś w tej partii znaczyć,
awansować w hierarchii, osiągnąć coś na
tej drabinie”
demokratycznego ustroju”
„Będąc tylko wyborcą, a nie działaczem
partii, nie miałbym takiego wpływu na to,
kto i jak będzie rządził Polską”
Pomoc ludziom jako cel aktywności politycznej nie znalazł się w żadnej spontanicznej
wypowiedzi
Motywy aktywności politycznej młodych
działaczy politycznych
•
Rodzaj motywacji politycznej a zmienne zależne:
–
Konformizm wobec własnej partii
–
Tolerancja wobec odmiennych stanowisk
–
Poczucie konsensusu
•
N=55 młodych aktywistów partyjnych
Slajd nieobowiązkowy
•
N=55 młodych aktywistów partyjnych
•
Zagadnienia w IDI:
–
Dlaczego zajął się działalnością polityczną?
–
Jaka była droga do wyboru partii politycznej, w ramach której działa?
–
Co dzisiaj robi w polityce i co chciałby robić?
Skarżyńska i Jakubowska, 1998; za: Skarżyńska, 2005
Motywy aktywności politycznej młodych działaczy partyjnych
Osiągnięcia
, np. uzyskać maksymalne pole działania, zająć znaczące miejsce
w polityce
Władza
, np. mieć wpływ na politykę, zdobyć władzę
Zadania
, np. zmniejszyć bezrobocie; zbudować dużo mieszkań
Afiliacja i poczucie wspólnoty
, np. być z ludźmi podobnie myślącymi;
Slajd nieobowiązkowy
poznać ludzi, których się ceni
Moralność i ideologia
, np. przywrócić sprawiedliwość, rozwijać
demokrację
Skarżyńska i Jakubowska, 1998; za: Skarżyńska, 2005
Motywy aktywności politycznej młodych działaczy partyjnych
Osiągnięcia
, np. uzyskać maksymalne pole działania, zająć znaczące miejsce
w polityce
Władza
, np. mieć wpływ na politykę, zdobyć władzę
Zadania
, np. zmniejszyć bezrobocie; zbudować dużo mieszkań
Afiliacja i poczucie wspólnoty
, np. być z ludźmi podobnie myślącymi;
Slajd nieobowiązkowy
poznać ludzi, których się ceni
Moralność i ideologia
, np. przywrócić sprawiedliwość, rozwijać
demokrację
Skarżyńska i Jakubowska, 1998; za: Skarżyńska, 2005
Konformizm partyjny
Zachowanie się w sytuacji rozbieżności własnego stanowiska ze stanowiskiem
członków własnej partii (np. kwestia programu pomocy dla gminy; sankcje komisji
etycznej wobec posła z partii)
3,5
4
4,5
5
Slajd nieobowiązkowy
1
1,5
2
2,5
3
- Władza i zdania
- Zadania i afiliacja
- Osiągnięcia
- Władza i osiągnięcia
- Zdania
- Moralność
- Moralność i władza
- Zdania i osiągnięcia
Skarżyńska i Jakubowska, 1998; za: Skarżyńska, 2005
Tolerancja wobec odmienności poglądów
Sposób postępowania wobec osób, które mają zdanie zupełnie inne niż badany w
ważnych kwestiach (np. wejście do UE, sklepy czynne w niedziele) – ograniczenie
upublicznia odmiennych poglądów vs akceptacja różnorodności opinii
3
3,5
4
4,5
5
Slajd nieobowiązkowy
1
1,5
2
2,5
3
- Zadania, osiągnięcia
i afiliacja
- Zdania i osiągnięcia
- Zadania i afiliacja
- Zadania
- Władza i osiągnięcia
- Władza i zadania
- Moralność i władza
- Moralność
Skarżyńska i Jakubowska, 1998; za: Skarżyńska, 2005
Poczucie konsensusu społecznego
Poczucie zgodności własnej opinii w ważnych kwestiach (np. wejście do UE, sklepy
czynne w niedziele) z opinią większości Polaków (%)
50
60
70
80
90
100
p
ro
ce
n
t
Slajd nieobowiązkowy
0
10
20
30
40
50
- Molarność i ideologia
- Molarność, ideologia i władza
- Władza i osiągnięcia
- Władza i zadania
- Zdania i osiągnięcia
- Zadania
- Zadania i afiliacja
- Zdania i osiągnięcia
- Zdania, osiągnięcia i afiliacja
Skarżyńska i Jakubowska, 1998; za: Skarżyńska, 2005
Typy ról poselskich w Sejmie Kontraktowym 1989-91
Specjalista
– spostrzega swoją działalność raczej jako profesjonalną niż polityczną;
aktywnie działa w komisjach sejmowych, pełni rolę eksperta dla innych posłów
Polityk
– za najważniejszy cel uważa realizację interesów własnej partii
Wojownik
– bez względu na trudności i koszty stara się doprowadzić do założonego
celu, głównie ideologicznego; jest pryncypialny i nie zgadza się na kompromisy
Slajd nieobowiązkowy
celu, głównie ideologicznego; jest pryncypialny i nie zgadza się na kompromisy
(należy walczyć w słusznej sprawie).
Reprezentant
– jego głównym celem jest reprezentowanie interesów środowiska,
np. miasta, regionu, wyborców w ogóle
Negocjator
– stara się godzić interesy różnych grup; szuka koncyliacyjnych
rozwiązań; wierzy, że polityka nie jest grą o sumie zerowej
Jackiewicz, 1992
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
więcej podobnych podstron