Centralna Komisja Egzaminacyjna w Warszawie

EGZAMIN MATURALNY 2010

CHEMIA

POZIOM ROZSZERZONY

Klucz punktowania odpowiedzi

MAJ 2010

Egzamin maturalny z chemii

Klucz punktowania odpowiedzi – poziom rozszerzony

2

Zadanie 1. (0–1)

Obszar standardów

Standard

Wiadomości i rozumienie

Wykazanie się znajomością i rozumieniem pojęć związanych
z budową atomu w jakościowym ujęciu mechaniki
kwantowej (I.1.a)

Poprawna odpowiedź

Symbol

pierwiastka Numer

okresu

Numer grupy

Symbol bloku



Ga

4 lub IV

lub czwarty

13 lub IIIA

lub III główna

p

1 p. – poprawne podanie symbolu pierwiastka, numeru okresu i grupy oraz symbolu bloku

układu okresowego

0 p. – podanie co najmniej jednej błędnej odpowiedzi

– brak co najmniej jednej odpowiedzi

Zadanie 2. (0–2)

Wiadomości i rozumienie

Zapisanie równań naturalnych przemian promieniotwórczych
i sztucznych reakcji jądrowych (I.3.a)

Poprawna odpowiedź

 Równanie przemiany, jakiej ulega izotop polonu

210

84

Po:

210

4

206

84

2

82

Po

He

Pb





lub

 

210

4

206

84

2

82

Po

α +

Pb



Równanie przemiany, w której powstaje izotop azotu

13

N:

7

 

n

N

He

B

1

0

13

7

4
2

10

5







lub

 

 

10

4

13

1

5

2

7

0

B +

α

N +

n



2 p.

– poprawne napisanie obu równań

1 p.

– poprawne napisanie jednego równania

0 p.

– błędne napisanie obu równań lub brak odpowiedzi

Zadanie 3. (0–1)

Korzystanie z informacji

Dokonanie selekcji i analizy informacji (II.3)

Poprawna odpowiedź
 CCl

4

Li

2

O SO

2

CS

2

BaBr

2

1 p.

– podkreślenie wzorów Li

2

O i BaBr

2

0 p.

– podkreślenie wzoru tylko jednej substancji

– podkreślenie wzorów Li

2

O i BaBr

2

oraz wzoru co najmniej jednej innej substancji

– podkreślenie wzorów innych substancji lub brak odpowiedzi

Egzamin maturalny z chemii

Klucz punktowania odpowiedzi – poziom rozszerzony

3

Zadanie 4. (0–1)

Wiadomości i rozumienie

Zapisanie równania reakcji na podstawie słownego opisu
przemiany (I.3.a)

Poprawna odpowiedź
 2HClO

4



Cl

2

O

7

+ H

2

O

1 p.

– poprawne napisanie równania reakcji; adnotacje nad strzałką równania reakcji nie mają

wpływu na ocenę

0 p.

– błędne napisanie równania reakcji (błędne wzory reagentów lub błędne współczynniki

stechiometryczne) lub brak odpowiedzi

Zadanie 5. (0–3)

a) (0–1)

Tworzenie informacji

Dokonanie uogólnienia (III.3)

Poprawna odpowiedź
 2000,0 hPa
 2000 hPa

1 p.

– poprawne podanie wartości ciśnienia w prawidłowych jednostkach

0 p.

– błędne podanie wartości ciśnienia

– wyrażenie ciśnienia w nieprawidłowych jednostkach
– pominięcie jednostki ciśnienia
– brak odpowiedzi

b) (0–2)

Korzystanie z informacji

Zastosowanie do obliczeń równania Clapeyrona (II.5.b)

Przykładowe poprawne rozwiązania

 V

1

= V

2

1

1

1

2

2

2

2

2

1

p

T

p T

2000 581,3

p

p

2415,5 hPa

p

T

T

481,3















 pV = nRT  n =

pV

RT

 n =

2000 2

0,1mola

83,1 481,3









2

0,1 83,1 581,3

p

2







 2415,3 hPa



1

2

1

n R T

n R 100

n R 100

p

p

V

V

V

 

 

 





 

2

0,1 83,1 100

p

2000

2415,5 hPa

2











2 p.

– zastosowanie poprawnej metody obliczenia wartości ciśnienia (wynikającej z równania

Clapeyrona zależności między danymi a szukaną), poprawne wykonanie obliczeń oraz
podanie wyniku z właściwą dokładnością, poprawnym zaokrągleniem
i w prawidłowych jednostkach

1 p.

– zastosowanie poprawnej metody obliczenia wartości ciśnienia i:

– popełnienie błędów rachunkowych prowadzących do błędnego wyniku liczbowego

– podanie wyniku z niewłaściwą dokładnością
– podanie wyniku w nieprawidłowych jednostkach
– błąd w zaokrągleniu wyniku
– pominięcie jednostki

Egzamin maturalny z chemii

Klucz punktowania odpowiedzi – poziom rozszerzony

4

0 p.

metody obliczenia wartości ciśnienia lub brak odpowiedzi

alnych

acji

Sformułowanie wniosku (III.3)

– zastosowanie błędnej

ależy zwrócić uwagę na zależność wartości wyniku końcowego od ewentu

N
wcześniejszych zaokrągleń. Należy uznać za poprawne wszystkie wyniki, które są
konsekwencją przyjętych przez zdającego poprawnych zaokrągleń.

adanie 6. (0–1)

Z

Tworzenie inform

P

powied

Y

azu X

b brak odpowiedzi

adanie 7. (0–2)

ormacji

Skonstruowanie tabeli prezentującej określone dane oraz

rzykłady poprawnej od

zi

 (gaz lub substancja) X

 gęstość X > gęstości Y

 d

X

> d

Y

lub ρ

X

> ρ

Y

 d

X

= 2d

Y

lub ρ

X

= 2ρ

1 p.

– poprawne wskazanie g

0 p.

– błędne wskazanie gazu (Y) lu

Z

Korzystanie z inf

wykonanie wykresu według podanych zależności (II.4.a)

Poprawna odpowiedź

ęc 100 g roztworu – 25,37 g KCl i


c

p

= 25,37%, wi

g

63

,

74

m

O

H

2



74,63 g H

2

O ––– 25,37 g KCl

100 g H

g

34

g

99

,

33

g

63

,

74

g

37

,

25

g

100







2

O ––– x g KCl x =

Rozpuszczalność, g/100 g H

2

O

20

o

C 40

o

C

Chlorek

potasu

34

40

50

40

30

20

Ro

zp

uszc

za

lno

ść

, g/

100 g

H

2

O

10

0

0

10 20 30 40 50 60

Temperatura, ºC

Egzamin maturalny z chemii

Klucz punktowania odpowiedzi – poziom rozszerzony

5

2 p.

– poprawne podanie rozpuszczalności chlorku potasu w temperaturze 20

o

C oraz

poprawne narysowanie wykresu rozpuszczalności tej soli w zakresie temperatur od 0

o

C

do 50

o

C (wykres powinien być linią prostą); zapis obliczeń nie jest wymagany, ale

jeżeli obliczenia są zapisane, muszą być poprawne

1 p.

– poprawne podanie rozpuszczalności chlorku potasu w temperaturze 20

o

C i błędne

narysowanie wykresu rozpuszczalności tej soli (inny niż wskazany zakres temperatur
lub wykres nie jest linią prostą)

– błędne podanie rozpuszczalności chlorku potasu w temperaturze 20

o

C, ale poprawne

wykorzystanie tych danych do narysowania wykresu rozpuszczalności soli w zakresie
temperatur od 0

o

C do 50

o

C (wykres powinien być linią prostą); jeżeli zdający otrzymał

błędny wynik niecałkowity, to punkt na wykresie odpowiadający temu wynikowi
powinien zawierać się między dwiema odpowiadającymi temu wynikowi liniami siatki
na osi rozpuszczalności

0 p.

– błędne podanie rozpuszczalności chlorku potasu w temperaturze 20

o

C i błędne

narysowanie wykresu rozpuszczalności tej soli (inny niż wskazany zakres temperatur
lub wykres nie jest linią prostą, lub popełnienie błędu w naniesieniu punktu
odpowiadającego rozpuszczalności KCl w temperaturze 20

o

C lub 40

o

C)

– brak odpowiedzi

Korz

Zadanie 8. (0–2)

ystanie z informacji

Wykonywanie obliczeń chemicznych z zastosowaniem
pojęcia mola i objętości molowej gazów; obliczenie stężenia
procentowego (II.5.b,d)

Przykładowe poprawne rozwiązania

astosowaniem do obliczeń

 z z

krąglonych

niezao

mas molowych chloru i wodoru:

36

M

HCl

= 35,45 + 1,01 = 36,46 g/mol

,46 g –––––– 22,4 dm

3

x ––––– 112,0 dm

3

x = 182,3 g

p

182,3

100% 15, 42%

1182,3







c

 z zastosowaniem do obliczeń zaokrąglonych mas molowych chloru i wodoru:

HCl

= 35,5 + 1 = 36,5 g/mol

,5g –––––– 22,4 dm

3

––––– 112,0 dm

3

x = 182,5 g

M
36
x

182,5

p

1182,5

c

100% 15, 43%







2

awn

olnego

(wynikającej z definicj

ą

gazów w warunkach n

iędzy danymi a szukaną), poprawne

danie wyniku z właściwą dokładnością, poprawnym

go i:

h prowadzących do błędnego wyniku liczbowego

ściwą dokładnością

tkach

– błąd w zaokrągleniu wyniku
– pominięcie jednostek

p.

– zastosowanie popr

ej metody obliczenia stężenia procentowego kwasu s

i stężenia procentowego i uwzględniającej objętość molow
ormalnych zależności m

wykonanie obliczeń oraz po
zaokrągleniem i w prawidłowych jednostkach

– zastosowanie poprawnej metody obliczenia stężenia procentowego kwasu solne

1 p.

– popełnienie błędów rachunkowyc
– podanie wyniku z niewła
– podanie wyniku w nieprawidłowych jednos

Egzamin maturalny z chemii

Klucz punktowania odpowiedzi – poziom rozszerzony

6

0 p.

– zastosowanie błędnej metody obliczenia stężenia procentowego kwasu solnego lub brak

od

Nal

eżność wartości wyniku końcowego od ewentualnych

wcz

za poprawne wszystkie wyniki, które są

konsekwencją przyj

ągleń.

Zadanie 9. (0–2)

Korz

powiedzi

zal

eży zwrócić uwagę na

eśniejszych zaokrągleń. Należy uznać

ętych przez zdającego poprawnych zaokr

a) (0–1)

ystanie z informacji

Analiza informacji zawartych w tablicach chemicznych –
przewidywanie odczynu wodnego roztworu soli (II.1.b)

Popra

1 p.
0 p.

rwony) lub brak odpowiedzi

b) (

Wi

iegu reakcji równaniem zapisanym

wna odpowiedź

 Kwiaty zabarwiły się na kolor niebieski.

– poprawne określenie koloru kwiatów

– błędne określenie koloru kwiatów (różowocze

0–1)

Zilustrowanie przeb

adomości i rozumienie

w formie jonowej skróconej (I.3.a)

ady poprawn

Przykł

ej odpowiedzi

+

2

NH

3

·H

2

O + H

+

ów

0

na

nniki

stechiometryczne lub za

ładów kwasów i zasad według teorii Brönsteda

 NH


4

+ H

2

O

⇄ NH

3

+ H

3

O

+

 NH


4

+ 2H

2

O

⇄ NH

3

·H

2

O + H

3

O

+

 NH

4

⇄ NH

3

+ H





+ H O

⇄



NH

4

1 p.

– poprawne napisanie r

p.

– błędne napisanie rów

nania reakcji w formie jonowej skróconej

nia reakcji (błędne wzory reagentów lub błędne współczy
pis niejonowy) lub brak odpowiedzi

Zadanie 10. (0–2)

k

Wiadomości i rozumienie

Podanie przy
(I.2.b)

Poprawna odpowiedź


Sprzężona para 1

Zasada 1:

OH

Kwas 1:

H

2

O



Sprzężona para 2
Kwas 2

CH

3

NH

3

Zasada

:

+

2:

CH

3

NH

2

 lub odwrotnie, tzn. CH

sprzężona para 2.

3

3

3

NH

2

jako sprzężona para 1 oraz H

2

O i OH jako

kwasów i zasad stanowiących obie sprzężone pary kwas-

p.

– błędne napisanie wzorów kwasów i zasad stanowiących obie sprzężone pary kwas-

ak odpowiedzi

NH

+

i CH



p

2 .

– poprawne napisanie wzorów

zasada (po 1 p. za każdą parę)

1 p.

– poprawne napisanie wzoru kwasu i zasady stanowiących jedną sprzężoną parę kwas-

zasada

0

zasada lub br

Egzamin maturalny z chemii

Klucz punktowania odpowiedzi – poziom rozszerzony

7

Z

Korzystanie z informacji

danych przedstawionych w tabeli – określenie mocy

elektrolitu na podstawie wartości stopnia dysocjacji (II.1.b)

adanie 11. (0–1)

Analiza

Prz k

y łady poprawnej odpowiedzi

C H

 CH

6

OH HCO

 (kw

y lu

wy (kwa

arb

wy lub benzoesowy (kwas)

me

owy

1 p.

– p

poda

lub n

w

ej kolejności

oru lub nazwy któregoś z wymienianych kwasów

a) (0–

atyce chemicznej (II.1.a)

3

COOH

5

CO

as) etanow

b octo

OH

s) benzenok

oksylo

tanowy lub mrówk

oprawne

nie wzorów

azw kwasów e właściw

0 p.

– podanie wzorów lub nazw kwasów w niewłaściwej kolejności

– błędny zapis wz
– brak odpowiedzi

ie 12. (0–2)

Zadan

1)

Korzystanie z informacji

Dokonanie analizy informacji zawartych w tekstach
o tem

Poprawna odpowiedź
 NaX + HY → NaY + HX

NaY + HX → reakcja nie zachodzi

1 p.

– poprawne dokończenie równania reakcji pierwszej i stwierdzenie, że reakcja druga nie

zachodzi

0 p.

– błędne dokończenie równania reakcji pierwszej

– dokończenie równania reakcji drugiej

– stwierdzenie, że reakcja pierwsza nie zachodzi
– brak odpowiedzi

b) (0–1)

Korzystanie z informacji

Dokonanie analizy informacji zawartych w tekstach
o tematyce chemicznej (II.1.a)

Poprawna odpowiedź
 HX

1 p.

– wskazanie wzoru kwasu HX

0 p.

– wskazanie wzoru kwasu HY lub brak odpowiedzi

Zadanie 13. (0–1)

Tworzenie informacji

Dokonanie uogólnienia i sformułowanie wniosku (III.3)

Przykłady poprawnej odpowiedzi
 (Ponieważ) stała dysocjacji nie zależy od stężenia (elektrolitu).

 (Ponieważ) stopień dysocjacji zależy od stężenia (elektrolitu).

1 p.

– poprawne wyjaśnienie

0 p.

– wyjaśnienie niepoprawne lub niewystarczające lub brak odpowiedzi

Przykład odpowiedzi niewystarczającej
 Ponieważ stała dysocjacji jest bardziej uniwersalną miarą mocy elektrolitu.

Egzamin maturalny z chemii

Klucz punktowania odpowiedzi – poziom rozszerzony

8

Zadanie 14. (0–2)

Korzystanie z informacji

Obliczenie stężenia równowagowego jednego z reagentów
(II.5.f)

Przykładowe poprawne rozwiązanie

3

2

2

dm

/

mol

1

,

30

x

x

3

,

0

9

x

]

O

H

[

i

]

O

H

][

CO

[

K





2

2

]

H

][

CO

[

9

,

12

3

,

6













2 p.

– zastosowanie poprawnej metody obliczenia równowagowego stężenia pary wodnej

(wynikającej z prawa działania mas zależności między danymi a szukaną), poprawne

ścią, poprawnym

rawnej metody obliczenia równowagowego stężenia pary wodnej

błędów rachunkowych prowadzących do błędnego wyniku liczbowego

ku z niewłaściwą dokładnością

anie wyniku w nieprawidłowych jednostkach

wyn

dnej me

wykonanie obliczeń oraz podanie wyniku z właściwą dokładno
zaokrągleniem i w prawidłowych jednostkach

1 p.

– zastosowanie pop

i popełnienie

– podanie wyni
– pod
– błąd w zaokrągleniu
– pominięcie jednostek

iku

tody obliczenia stężenia lub brak odpowiedzi

0 p.

– zastosowanie błę

Zadanie 15. (0–2)

Ko

ie stężeń początkowych reagentów (II.5.f)

rzystanie z informacji

Obliczen

ładowe pop

Przyk

rawne rozwiązanie



0

C

l/dm

3

CO

= [CO] + [CO

2

] = 0,3 + 6,3 = 6,6 mo

2

0
H

C

= [H

2

] – [CO

2

] = 12,9 – 6,3 = 6,6 mol/dm

3

2

CO

H

n

=

n

2

0
CO

C

6,6

0
H

C

=

6, 6

= 1:1

2

nej

;

– zastosowanie poprawn

unku molowego

dów rachunkowych prowadzących do błędnego wyniku liczbowego

stosowanie błędnej metody obliczenia stosunku molowego lub brak odpowiedzi

Wiadomości i rozumienie

Zapisanie równania reakcji chemicznej na podstawie

p.

– zastosowanie popraw

metody obliczenia stosunku molowego

1

n

:

n

2

H

CO



ej metody obliczenia stos

1

:

1 p.

2

CO

H

n

: n

i popełnienie błę

0 p.

– za

Zadanie 16. (0–2)

a) (0–1)

słownego opisu przemiany (I.3.a)

Przykłady poprawnej odpowiedzi
 CrCl + 3NH + 3H O  Cr(OH) + 3NH Cl

3

3

2

3

4

 CrCl

3

+ 3(NH

3

·H

2

O)

 Cr(OH)

3

+ 3NH

4

Cl

 CrCl

3

+ 3NH

3

·H

2

O

 Cr(OH) + 3NH Cl

cji w formie cząsteczkowej

współczynniki

3

4

1 p.

– poprawne napisanie równania reak

p

0 .

– błędne napisanie równania reakcji (błędne wzory reagentów lub błędne

stechiometryczne) lub brak odpowiedzi

Egzamin maturalny z chemii

Klucz punktowania odpowiedzi – poziom rozszerzony

9

b) (0–1)

Tworzenie informacji

Zaklasyfikowanie substancji na podstawie opisu reakcji
chemicznych (III.3)

Poprawna odpowiedź

(Ma właściwości) amfoteryczne lub (charakter) amfoteryczny

– poprawne określenie charakteru chemicznego związku tworzącego osad

Zadan
a) (0–

wej skróconej (I.3.a)



1 p.
0 p.

– błędne określenie charakteru chemicznego lub brak odpowiedzi

ie 17. (0–4)

2)

Wiadomości i rozumienie

Zastosowanie prawa zachowania masy i prawa zachowania

nia równań reakcji utleniania i redukcji

ładunku do uzgadnia
zapisanych w formie jono

Pop

Równanie procesu utleniania: Fe

→ Fe + e (x 6)

względniające bilans masy i bilans ładunku) napisanie obu równań

– poprawne napisanie jednego równania w formie jonowej i błędne zapisanie drugiego

rmie niejonowej (zapis formalny)

0 p.

–

ory reagentów lub błędne współczynniki

s

– błę

ń procesom utleniania i redukcji

– br

dpo

dzi

iania

rawna odpowiedź

 Równanie procesu redukcji: Cr

2

O

7

+ 14H + 6e

→ 2Cr + 7H

2

O (x 1)



2



3





2







3

– poprawne (u

2 p.

w formie jonowej

1 p.

równania lub zapisanie go w fo

– brak zapisu jednego równania reakcji

błędne napisanie obu równań (błędne wz

techiometryczne lub zapis niejonowy)

dne przypisanie równa

ak o

wie

b) (0–1)

Wiadomości i rozumienie

Zastosowanie zasady bilansu elektronowego do uzgadn
równań reakcji zapisanych w formie jonowej skróconej (I.3.a)

Poprawna odpowiedź
 (1)Cr

2

O

7

+ 6Fe



2



2

+ 14H

→ 2Cr + 6Fe + 7H

2

O

rawne uzupełnienie współczynników stechiometrycznych; zdający otrzymuje 1p.

nież wtedy, gdy nie otrzymał oceny pozytywnej za zapis równań w części a)

e d

0 p.

– błędne uzupełnienie wsp

ub brak odpowiedzi

skazanie utleniacza i reduktora (I.1.h)





3



3

1 p.

– pop

rów
zadania, ale poprawni

obrał współczynniki w części b)

ółczynników stechiometrycznych l

c) (0–1)

Wiadomości i rozumienie

W

Poprawna odpowiedź
 Stosunek molowy utleniacza do reduktora: 1 : 6

eduktora (1:6 lub inny

zęści b) zadania) lub brak odpowiedzi

1 p.

– poprawne określenie stosunku molowego utleniacza do r

wynikający z nieprawidłowo dobranych współczynników w części b) zadania)

0 p.

– błędne określenie stosunku molowego utleniacza do reduktora (każdy wynik, który nie

odpowiada zapisowi równania reakcji w c

Egzamin maturalny z chemii

Klucz punktowania odpowiedzi – poziom rozszerzony

10

Zadanie 18. (0–2)

Tworzenie informacji

i przyczynowo-skutkowych –

przewidywanie kierunku przebiegu reakcji utleniania-
redukcji (III.1)

a) (0–1)

Określenie zależnośc

Przykłady poprawnej odpowiedzi
 Cd + 2NiO(OH) + 2H

2

O → Cd(OH)

2

+ 2Ni(OH)

2

 Cd + 2NiO(OH) + 2H

2

O + 2OH

–

→ Cd(OH)

2

+ 2Ni(OH)

2

+ 2OH

–

 Cd + 2NiO(OH) + 2H

2

O + 2OH

–

→ Cd(OH)

2

+ 2Ni(OH)

2

+ 2OH

–

rawne napisanie sumarycznego równania reakcji

dne napisanie sumarycznego równania reakcji (błędne wzory substratów lub

e

iu

reakcji)

– brak odpowiedzi

1 p.

– pop

p.

– błę

0

produktów, lub błędn współczynniki stechiometryczne, lub zapis „

⇄” w równan

b) (0–1)

Korzystanie z informacji

Obliczenie SEM ogniwa (II.5.e)

op

0 p.

omotorycznej (SEM) ogniwa lub wyrażenie jej

–

Zad

ie informacji

Zaproponowanie metody zapobiegania korozji

P rawna odpowiedź
 SEM (= 0,52 V –(–0,81 V)) = 1,33 V
1 p.

– poprawne obliczenie wartości siły elektromotorycznej (SEM) ogniwa we właściwych

jednostkach (zapis obliczeń nie jest wymagany)

– błędne podanie wartości siły elektr

w niewłaściwych jednostkach, lub pominięcie jednostek

brak odpowiedzi

anie 19. (0–1)

Tworzen

elektrochemicznej (III.2)

Poprawna odpowiedź

nk

p.

– błędne podanie nazwy lub symbolu metalu (miedź lub Cu) lub brak odpowiedzi

Zadan

redukcji (III.1)

 Wybrany metal: cy

1 p.

– poprawne podanie nazwy lub symbolu metalu

0

ie 20. (0–1)

Tworzenie informacji

Określenie zależności przyczynowo-skutkowych –
przewidywanie kierunku przebiegu reakcji utleniania-

ki na wewnętrznej stalowej powierzchni

1 p.

–

Poprawna odpowiedź
 Po mechanicznym uszkodzeniu cynowej powło

zamkniętej puszki z konserwą cyna ulega procesowi utleniania.

poprawne dokończenie zdania

0 p.

– błędne dokończenie zdania (wskazanie redukcji lub wskazanie obu procesów) lub brak

odpowiedzi

Egzamin maturalny z chemii

Klucz punktowania odpowiedzi – poziom rozszerzony

11

Zadanie 21. (0–1)

Korzystanie z informacji

Uzupełnienie brakujących danych na podstawie informacji

I.2)

podanych w formie tekstu o tematyce chemicznej (I

Poprawna odpowiedź


H H H

C C C

H

H

H



CH

2

= CH – CH

3

poprawne napisanie wzoru strukturalnego lub półstrukturalnego
błędne na

1 p.

–

0 p.

–

pisanie wzoru lub brak odpowiedzi

22. (0–3)

nych na podstawie

Zadanie

Wiadomości i rozumienie

Zapisanie równań reakcji chemicz
słownego opisu przemian (I.3.a)

Poprawna odpowiedź
 Równania reakcji:
1. CH

2

=CHCH

2

CH

3

+ HCl

(brak katalizatora, temperatura pokojowa )





CH

3

CHClCH

2

CH

3

2. CH

3

CHClCH

2

CH

3

+ KOH





























C

80

lub

T

oraz

EtOH

lub

OH

H

C

lub

alkohol

5

2



CH

3

CH=CHCH

3

+ KCl + H

2

O

3

+ H

2

O

2

4

H lub H SO







3. CH

3

CH=CHCH

CH

3

CH(OH)CH

2

CH

3

3

nie trz

ych warunków

reakcji w równaniu reak

ń reakcji (z zaznaczeniem wymaganych warunków

e zapisanie jednego równania reakcji (błędne wzory reagentów lub

iki stechiometryczne, lub niezaznaczenie warunków reakcji

ganych

akcji) i błędne zapisanie dwóch równań reakcji (błędne wzory reagentów

spółczynniki stechiometryczne, lub niezaznaczenie warunków reakcji

ji drug

– brak dwóch równań reakc

0 p.

– błędne napisanie wszy

eakcji (błędne wzory reagentów lub błędne

b niezaznaczenie warunków reakcji w równaniu

b trzeciej)

p.

– poprawne napisa

ech równań reakcji z zaznaczeniem wymagan

cji drugiej i trzeciej

2 p.

– poprawne napisanie dwóch równa

reakcji) i błędn
błędne współczynn
w równaniu reakcji drugiej lub trzeciej)

– brak jednego równania reakcji

p.

–

poprawne napisanie jednego równania reakcji (z zaznaczeniem wyma

1

warunków re
lub błędne w
w równaniu reakc

iej lub trzeciej)

ji

stkich równań r

współczynniki stechiometryczne, lu
reakcji drugiej lu

– brak odpowiedzi

Egzamin maturalny z chemii

Klucz punktowania odpowiedzi – poziom rozszerzony

12

Zadanie 23. (0–3)

a

Korzystanie z informacji

ji

podanych w formie schematów procesów chemicznych (II.2)

) (0–2)

Uzupełnienie brakujących danych na podstawie informac

Po r

p awna odpowiedź

 Wzór związku B:

CH

3

– C – CH

3

lub CH

3

COCH

3

O

Nazwa związku D: propanal lub kwas propanowy

anie poprawnej nazwy

p.

– poprawne napisanie wzoru półstrukturalnego związku B i podanie błędnej nazwy

bo brak nazwy związku D

ązku B

az

– poprawne napisanie wz

ązku D lub podanie

w związku B i związku D

wzoru związku B i podanie błędnej nazwy związku D

ykazanie się znajomością

eniem pojęć związanych

z typami reakcji (I.1.e)

2 p.

– poprawne napisanie wzoru półstrukturalnego związku B oraz pod

systematycznej związku D

1

związku D al

– błędne napisanie wzoru pó

i podanie poprawnej n

łstrukturalnego związku B albo brak wzoru zwi

wy związku D

orów półstrukturalnych związku B i zwi

poprawnych naz

0 p.

– błędne napisanie

– brak odpowiedzi

b) (0–1)

Wiadomości i rozumienie

W

i rozumi

(reakcja) podstawienia (nukleofilowego)

Zadan

Poprawna odpowiedź


 (reakcja) substytucji (nukleofilowej)
1 p.

– poprawne określenie typu reakcji (substytucja lub podstawienie)

0 p.

– błędne określenie typu reakcji lub brak odpowiedzi

ie 24. (0–1)

Ko

łnianie brakujących danych na podstawie informacji

podanych w formie schematów procesów chemicznych (II.2)

rzystanie z informacji

Uzupe

Popra


wna odpowiedź

CH

CH

CH

C

H

C

C

2

3

2

3

H

H

lub

C

C

H

H

C

2

H

5

H

5

C

2

ienie schem

1 p.

atu

0 p.

ie schematu lub brak odpowiedzi

– poprawne uzupełn
– błędne uzupełnien

Egzamin maturalny z chemii

Klucz punktowania odpowiedzi – poziom rozszerzony

13

Zadanie 25. (0–1)

Wiadomości i rozumienie

Określanie stopni utlenienia pierwiastka (węgla)
w cząsteczce związku organicznego (I.1.h)

Poprawna odpowiedź

C

H

3

–COOH CH

3

–COOH

 Stopnie utlenienia atomów węgla

–III lub –3

(+) III lub (+) 3

1 p.

– poprawne określenie stopni utlenienia wskazanych atomów węgla

0 p.

– błędne określenie stopni utlenienia jednego lub obu atomów węgla

– brak co najmniej jednej odpowiedzi

adanie 26. (0–1)

Z

Wiadomości i rozumienie

Wykazanie się znajomością i rozumieniem pojęć związanych
z izomerią podstawienia (I.1.i)

Poprawna odpowiedź


1 p.
0 p.

ad

Wzory izomerów 1,2-dimetylobenzenu: II IV

– poprawne podanie obu numerów, którymi oznaczono wzory izomerów (II i IV)
– każda inna odpowiedź (np. wskazanie wzoru I)

brak odpowiedzi

–

Z anie 27. (0–3)

a) (0–1)

Wiadomości i rozumienie

Uzupełnienie równania reakcji na podstawie słownego opisu
przemiany (I.3.a)

Poprawna odpowiedź

 CH

3

COCH

3

+ 3I

2

+ 4NaOH





)

(T

CHI

3

+ CH

3

COONa + 3NaI + 3H

2

O

to znaczy wpisanie poprawnych wzorów produktów

ych wzorów produktów reakcji lub

błędnych współczynników stechiometrycznych

dzi

b

Tworzenie informacji

chemicznych (III.3)

1 p.

– poprawne uzupełnienie schematu,

reakcji i poprawnych współczynników stechiometrycznych

0 p.

– błędne uzupełnienie schematu, np. wpisanie błędn

– brak odpowie

) (0–1)

Zaklasyfikowanie substancji na podstawie opisu reakcji

Po ra

p wna odpowiedź

 CHI

3

p.

– poprawne napisanie wzoru produktu (CHI

3

)

ub brak odpowiedzi

Tworzenie informacji

Wybranie informacji, które są niezbędne do uzasadniania
własnego poglądu (III.3)

1
0 p.

– błędne napisanie wzoru produktu l

c) (0–1)

Egzamin maturalny z chemii

Klucz punktowania odpowiedzi – poziom rozszerzony

14

Przykłady poprawnej odpowiedzi


ie

 Nie, ponieważ etanal zawie

al zawiera również grupę acetylową.

p.

– odpowiedź „nie” poprawne uzasadnie
– odpowiedź „nie” i brak uzasadnienie lub b

enie

Wiadomości i rozumienie

Opisanie typowych właściwości amin (I.2.b)

Nie, ponieważ etanal zaw ra również taką samą grupę.

ra również grupę CH

3

–CO–

 Nie, ponieważ etan

1
0 p.

i

nie

łędne uzasadnienie

– odpowiedź „tak” i błędne uzasadni
– brak odpowiedzi

Zadanie 28. (0–2)

Poprawna odpowiedź

Zdanie 1. – P



odpowiedzi

atyce chemicznej (II.2)

Zdanie 2. – P
Zdanie 3. – F

2 p.

– podanie trzech poprawnych odpowiedzi

1 p.

– podanie dwóch poprawnych odpowiedzi

0 p.

– jedna poprawna odpowiedź lub brak poprawnych

– brak odpowiedzi

Zadanie 29. (0–2)

a) (0–1)

Korzystanie z informacji

Uzupełnienie brakujących danych na podstawie informacji
podanych w formie tekstu o tem

Poprawna odpowiedź
 C

3

H

6

O

3

1 p.

– napisanie poprawnego wzoru sumarycznego

napisanie błędnego wzoru sumarycznego lub brak odpowied

0 p.

–

zi

Ko

ji

Uzupełnienie brakujących danych na podstawie informacji
podanych w formie tekstu o tematyce chemicznej (II.2)

b) (0–1)

rzystanie z informac

P


lub CH

2

(OH)CH

2

COOH

CH

2

COOH

nego w

0

o wzor

CH

2

C

O

oprawne odpowiedzi

OH

OH

C

H

2

 CH

3

O

1 p.

– napisanie popraw

p.

– napisanie błędneg

zoru półstrukturalnego (lub strukturalnego)
u półstrukturalnego lub brak odpowiedzi

Egzamin maturalny z chemii

Klucz punktowania odpowiedzi – poziom rozszerzony

15

Zadanie 30. (0–1)

Korzystanie z informacji

Uzupełnienie brakujących danych na podstawie informacji

ematyce chemicznej (II.2)

podanych w formie tekstu o t

ź

Poprawna odpowied


H

3

+

)COOH

w

u

go wzoru półstrukturalnego jonu lub brak odpowiedzi

danie 31. (0–3)

Ko

ormacji

Dokonanie selekcji i analizy informacji podanej w formie

e chemicznej (II.3)

CH CH

2

C

O

O

HOOCCH

2

CH(N


1 p.

– napisanie poprawnego zoru półstrukturalnego (lub strukturalnego) jon

0 p.

– napisanie błędne

Za

rzystanie z inf

tekstu o tematyc

Poprawna odpowiedź

1. Glukoza i fruktoza są białymi, krystalicznymi substancjami stałymi. Bardzo dobrze

odzie. Odczyn ich wodnych roztworów jest obojętny.

z wodorotlenkiem miedzi(II) prowadzona na zimno potwierdza obecność

ąsteczce kilku grup hydroksylowych związanych z sąsiednimi atomami węgla.

dor

uje

w

o w

Fruktoza, podobnie jak g

czalne

e

, dlatego obserwujemy powstanie szafirowego roztworu. Wynik

ozy z wodorotlenkiem miedzi(II) prowadzonej w podwyższonej temperaturze

ące

, mimo że fruktoza zaliczana jest

za każdy

rawnie uzupełniony akapit, to znaczy ze wszystkimi poprawnymi uzupełnieniami)

2

ie d

1 p.

nie j

0 p.

– błędne uzupełnienie wszystkich akapitów lub brak odpowiedzi

danie 32. (0–2)

–1)

]

Tworzenie informacji

czenia – wybór odczynnika

pozwalającego na identyfikację różnych pochodnych
węglowodorów (III.2)

rozpuszczają się w w

glukozy

2. Reakcja
w jej cz
Glukoza w reakcji z wo

łaściwości redukujące, c

otlenkiem miedzi(II) przeprowadzanej na gorąco wykaz

iąże się z obecnością w jej cząsteczce grupy aldehydowej.

lukoza, tworzy z wodorotlenkiem miedzi(II) rozpusz

3.
związki kompleksow
reakcji frukt
wskazuje, że związek ten ma także właściwości redukuj
do ketoz.

– poprawne uzupełnienie wszystkich zdań w trzech akapitach (po 1 p.

3 p.

pop

p.

– poprawne uzupełnien
– poprawne uzupełnie

wóch akapitów

ednego akapitu

Za
a) (0

Zaprojektowanie doświad

1 p.

– za poprawny wybór odczynnika

0 p.

– za błędny wybór odczynnika lub brak odpowiedzi

OH

C

O

H

+

NH

3

Poprawna odpowiedź
 woda bromowa

 Br

2 (aq)

Egzamin maturalny z chemii

Klucz punktowania odpowiedzi – poziom rozszerzony

16

b) (0–1)

Tworzenie informacji

Zaprojektowanie doświadczenia – sformułowanie
spostrzeżeń umożliwiających identyfikację badanych
substancji (III.2)

Przyk


łady poprawnej odpowiedzi

Probówka I: woda bromowa uległa odbarwieniu lub zaczęła się odbarwiać
Probówka II: woda bromowa nie uległa odbarwieniu lub nie zaczęła się odbarwiać lub
brak zmian lub brak objawów reakcji lub warstwa wodna (woda bromowa) odbarwia
się, a warstwa CCl

4

zabarwia się na pomarańczowo lub żółto lub brązowo

ie ich braku) dla obu probówek, który

reaguje z trioleinianem glicerolu, a w probówce II nie

– błędny opis zmian w obu probówkach

mian w jednej probówce

adanie 33. (0–1)

enie

Zapisanie równania reakcji ilustrującego właściwości
związków organicznych (I.3.a)

1 p.

– każdy poprawny opis zmian (lub stwierdzen

wskazuje, że w probówce I brom
reaguje z tristearynianem glicerolu

0 p.

– błędny wybór odczynnika w części a) zadania

– błędny opis z
– brak odpowiedzi

Z

Wiadomości i rozumi

Poprawna odpowiedź


CH

2

C

CH

3

COOCH

3

COOCH

3

n CH

2

=C

n

CH

3

1 p.

– poprawne uzupełnienie schematu, to znaczy wpisanie poprawnego wzoru produktu

reakcji

najomością i rozumieniem pojęć związanych

I.1.i)

0 p.

– błędne uzupełnienie schematu lub brak odpowiedzi

ie 34. (0–1)

Zadan

Wiadomości i rozumienie

Wykazanie się z
z izomerią konfiguracyjną (optyczną) (

Poprawna odpowiedź


CHO

C

CH

2

OH

O

H

H

C

C

H

OH

O

H

H

1 p.

– poprawne uzupełnienie schematu

0 p.

– błędne uzupełnienie schematu lub brak odpowiedzi

Egzamin maturalny z chemii

Klucz punktowania odpowiedzi – poziom rozszerzony

17

asady oceniania

Z

nkty t

owiadające

poleceniom zawartym w zada

związania zadań uwzglę

ok rozumowania niż podany w kluczu

asadami punktacji.

jedna jest

pr

 Je

 Do

od

ogą być zwielokrotnione), ale bilans musi być

łczynników powoduje utratę 1 punktu

z



oceniane są: metoda, wykonanie obliczeń

i

jednostką. Błędny zapis jednostki lub jej brak przy ostatecznym

ym powoduje utratę 1 punktu. W obliczeniach wymagane jest poprawne

ników liczbowych.



ia

metody

uje punktów.

a poprawne spostrzeżenia i wnioski będące konsekwencją niewłaściwie

anego doświadczenia zdający nie otrzymuje punktów.

Elementy odpowiedzi umieszczone w nawiasach nie są wymagane.

Ogólne z

dający otrzymuje pu

ylko za poprawne rozwiązania, precyzyjnie odp

niach.

dniające inny t

Ro
oceniane są zgodnie z ogólnymi z
 Gdy do jednego polecenia zdający podaje kilka odpowiedzi (z których

awidłowa, inne nieprawidłowe), to nie otrzymuje punktów za żadną z nich.

żeli polecenie brzmi: Napisz równanie reakcji..., to w odpowiedzi zdający powinien

napisać równanie reakcji chemicznej, a nie jej schemat.

bór współczynników w równaniach reakcji chemicznych może różnić się

przedstawionego w kluczu (np. m

prawidłowy. Niewłaściwy dobór lub brak wspó

a zapis tego równania.

W rozwiązaniach z

podanie wyniku z

adań rachunkowych

wyniku liczbow
zaokrąglanie wy

Za poprawne obliczen

będące konsekwencją zastosowania niepoprawnej

zdający nie otrzym

 Z

zaprojektow