Czasownik posiłkowy

1

Czasownik posiłkowy

Czasownik posiłkowy – część mowy, która ma właściwości składniowe i morfologiczne czasowników danego

języka, jednak w przeciwieństwie do nich nie ma żadnego znaczenia własnego, a spełnia jedynie funkcje

gramatyczne (w szczególności służy do tworzenia form złożonych).

Wśród czasowników posiłkowych można znaleźć czasowniki spełniające jedynie taką rolę, jak również czasowniki,

które w innych zastosowaniach są normalnymi czasownikami ze znaczeniem własnym.

Czasowniki posiłkowe w wybranych językach

Język polski

Czasownikiem posiłkowym jest czasownik "być" używany w czasie przyszłym niedokonanym - np. "będę jechał",

"będziesz pić".

W dawnym języku polskim czas przeszły oraz zaprzeszły również tworzyło się za pomocą czasownika posiłkowego

"być": "*widział jeśm", "*widzieli jeście" itd. (ad. -w rzeczywistości regularne, późniejsze formy to **myśmy

widzieli byli, *jam widział był) Pozostałością po tym są ruchome końcówki: "żeśmy widzieli", "żebyśmy poszli",

"wyście to zabrali?" oraz partykuły: że, by (co ciekawe, w zestawieniu z końcówkami koniugacyjnymi zachowują

się nadal tak jakby same były czasownikiem).

Czasownikiem posiłkowym jest również czasownik "zostać" używany wraz z czasownikiem "być" do tworzenia

form strony biernej - np. "jestem podglądany", "zostałem zrozumiany".

Czasowniki woleć i mieć w języku polskim, w odróżnieniu od języków germańskich (w tym angielskiego i

niemieckiego gdzie są czasownikami posiłkowymi) nie są posiłkowe (nie tworzą rozbudowanych form czasowych

ani trybów), gdyż nigdy nie zaistniała taka potrzeba. Natomiast nadal mają funkcję posiłkową służącą do budowy

orzeczenia złożonego podobnie do innych czasowników modalnych (analogicznie jak np. w angielskim). Ta funkcja

nie jest wyraźnie widoczna w języku polskim, gdyż formalnie pełnią rolę czasownika głównego i to jego dotyczy

czynność opisana w zdaniu, ale w domyśle wyrażają zamysł lub zamiar wykonania czynności następnej, dlatego

można by ją nazwać funkcją premodalną. Na przykład Chcę spać, Masz iść jak też Moglibyście milczeć, Powinien

przybyć, Muszę jechać ale też Idę jeść.

Język angielski

Za rozbudowany system czasów języka angielskiego odpowiadają trzy czasowniki posiłkowe - be, have i do.

Czasownik do, jest używany do tworzenia negacji (I saw him → I didn't see him, Alice has a cat → Alice doesn't

have a cat), pytań (You saw him. → Did you see him?) oraz do wzmocnienia znaczenia czasownika głównego w

trybie rozkazującym i w zdaniu oznajmującym w czasach Present Simple i Past Simple: (Do be quiet!, I do read

newspapers!, I did know that!).

Czasowniki be oraz have stosowane są do oznaczenia niektórych aspektów czasownika. Czasownik be służy ponadto

do tworzenia strony biernej.

Za posiłkowe można uznać także czasowniki modalne shall/should, will/would can/could służące w tej funkcji do

tworzenia konstrukcji warunkowych i oznaczania niektórych aspektów czasownika.

Czasownik posiłkowy

2

Język niemiecki

W języku niemieckim występują trzy czasowniki posiłkowe: haben, sein i werden. Pierwsze dwa stosowane są do

tworzenia złożonych czasów przeszłych oraz niektórych form właściwego trybu łączącego (Konjunktiv). Czasownik

posiłkowy werden służy natomiast do tworzenia form strony biernej, czasów przyszłych i form opisowych trybu

łączącego (Konditionalis).

Język japoński

Klasa czasowników w języku japońskim jest właściwie zamknięta - zapożyczenia bardzo rzadko stają się

właściwymi czasownikami (jednym z takich nielicznych przykładów jest czasownik サボる - 'bojkotować pracę'

wywodzący się od wyrazu 'sabotage'). Istnieje za to duża grupa rzeczowników mogących spełniać funkcje

czasownikowe po dołączeniu czasownika posiłkowego する (suru).

Np.

• ściągać (plik) - ダウンロードする (daunoroodo suru)

• ćwiczyć - 練習する (れんしゅうする renshuu suru)

Zobacz też

• czasownik

• czasownik modalny

Źródła i autorzy artykułu

3

Źródła i autorzy artykułu

Czasownik posiłkowy  Źródło: http://pl.wikipedia.org/w/index.php?oldid=25097230  Autorzy: Arfrever, BartekChom, Boraczek, Gruby112, Kicior99, Kocio, Krzynek15, Laforgue, Magioladitis,
Malarz pl, Micpol, PMG, Selena von Eichendorf, Yenidai, 14 anonimowych edycji

Licencja

Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported
http:/

/

creativecommons.

org/

licenses/

by-sa/

3.

0/