Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
1
Materiały dydaktyczne do ćwiczeń z przedmiotu:
PODSTAWY RACHUNKOWOŚCI FINANSOWEJ (15 godz.)
Prowadzący: mgr Anna Kamińska-Stańczak
E-mail: a.kaminska-stanczak@wp.pl
Warunki zaliczenia ćwiczeń:
kolokwium końcowe – na ostatnich zajęciach
kolokwium poprawkowe – 1 termin
obecność na ćwiczeniach jest obowiązkowa
dopuszczalna liczba nieusprawiedliwionych nieobecności – 1 raz
Program ćwiczeń:
1.
Zasoby majątkowe w jednostce gospodarczej – klasyfikacja bilansowa aktywów.
2.
Ź
ródła pochodzenia (finansowania) zasobów majątkowych w jednostce gospodarczej – klasyfikacja
bilansowa pasywów.
3.
Charakterystyka bilansu.
4.
Zdarzenia gospodarcze a operacje gospodarcze i ich typy.
5.
Funkcjonowanie kont księgowych.
6.
Ewidencja operacji gospodarczych na kontach syntetycznych. Podwójny zapis i jego weryfikacja w
zestawieniu obrotów i sald.
7.
Podział poziomy kont – funkcjonowanie kont analitycznych. Zapis powtarzany i weryfikacja jego
poprawności.
8.
Podział pionowy kont - funkcjonowanie kont korygujących. Umorzenie a amortyzacja środków
trwałych.
9.
Podział pionowy kont - funkcjonowanie kont wynikowych.
10.
Łączenie kont - funkcjonowanie kont rozrachunkowych.
11.
Kategorie kształtujące wynik finansowy jednostki – klasyfikacja przychodów i kosztów.
12.
Charakterystyka rachunku zysków i strat w wariancie kalkulacyjnym.
13.
Ustalanie rocznego wyniku finansowego w sposób kalkulacyjny.
Literatura:
1.
B. Gierusz, Podręcznik samodzielnej nauki księgowania, ODDK, Gdańsk 2011
Struktura materiałów:
teoria
zadania – do rozwiązania podczas zajęć
zadania domowe – do samodzielnego rozwiązania
„Żyjemy w wieku maszyn. Nie mniej ważne jest to, że żyjemy w wieku księgowości (rachunkowości). Sumienna
znajomość podstaw księgowości przedsiębiorstw jest wymogiem naszego nowoczesnego życia”.
„Gruntowne zrozumienie podstaw rachunkowości zostanie ci sowicie wynagrodzone w czasie studiowania ekonomii,
jak i w przyszłości przy podejmowaniu życiowych decyzji ekonomicznych”.
P. Samuelson
Laureat Nagrody Nobla z 1970 r. w dziedzinie ekonomii
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
2
Blok tematyczny 1:
Zasoby majątkowe i źródła ich finansowania w jednostce gospodarczej
Klasyfikacja bilansowa aktywów i pasywów
Charakterystyka bilansu
Podstawa teoretyczna:
B. Gierusz, Podręcznik samodzielnej nauki księgowania, ODDK, Gdańsk, 2011
Część I – Podstawy rachunkowości
Rozdział 2. Zasoby majątkowe i źródła ich finansowania
Rozdział 3. Bilans
AKTYWA – zasoby majątkowe
Zasoby majątkowe są dla jednostki niezbędne do prowadzenia działalności gospodarczej (statutowej i
administracyjnej). Mogą mieć postać:
zasobów rzeczowych,
zasobów finansowych,
zasobów pieniężnych,
należności.
Wyszczególnienie ww. zasobów majątkowych w sprawozdaniu finansowym jest możliwe wówczas, gdy posiadają one
4 cechy:
1)
są kontrolowane przez jednostkę
kontrolowane w sensie ekonomicznym, a nie prawnym, tzn. że kontrolowane są korzyści ekonomiczne
związane ze składnikiem aktywów
tytułem prawnym do sprawowania tej kontroli może być: tytuł własności, ustanowienie tajemnicy
służbowej, posiadanie praw autorskich, umowa leasingu
2)
mają wiarygodnie określoną wartość
określenie wiarygodnej wartości składnika aktywów w wielu przypadkach nie stanowi problemu, np. dla
aktywów będących przedmiotem obrotu na aktywnym i konkurencyjnym rynku wartość tą stanowi cena
rynkowa
często jednak wartość składnika aktywów trzeba oszacować w sposób racjonalny, tzn. szacunki te powinny
być oparte na rozsądnych przesłankach, dające się zweryfikować, poparte odpowiednimi dowodami,
dokonane metodami powszechnie uznanymi za poprawne
brak możliwości wiarygodnego pomiaru wartości uniemożliwia ujęcie w bilansie wielu zasobów
majątkowych, zwłaszcza o charakterze niematerialnym (np. wiedza naukowa i techniczna, własność
intelektualna)
3)
powstały w wyniku przeszłych zdarzeń
aktywami nie są oczekiwane w przyszłości transakcje i zdarzenia, np. zamiar lub wstępne uzgodnienie
zakupu środka trwałego
konieczne jest wykazanie źródła pochodzenia składnika aktywów, np. nabycie, wytworzenie we własnym
zakresie, nieodpłatne otrzymanie np. w drodze darowizny
4)
spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych
aktywa należy postrzegać przez pryzmat prawdopodobnych przyszłych korzyści ekonomicznych
wynikających z ich zamierzonego wykorzystania
korzyści te mogą mieć różną postać, np. w przypadku wykorzystania składnika aktywów do produkcji
wyrobów czy usług korzyściami będą wpływy z ich sprzedaży; inne korzyści to np. zmniejszenie kosztów,
zamiana na inny składnik aktywów, wykorzystanie środków pieniężnych do spłaty zobowiązania
PASYWA - źródła finansowania (pochodzenia) majątku
Wskazują, kto i na jakich warunkach wyposażył jednostkę w zasoby majątkowe.
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
3
BILANS
sporządzony na dzień 31 XII 20xx r.
(wersja rozwinięta)
AKTYWA
PASYWA
A. Aktywa trwałe
I. Wartości niematerialne i prawne
1. Koszty zakończonych prac rozwojowych
2. Wartość firmy
3. Inne wartości niematerialne i prawne
4. Zaliczki na wartości niematerialne i prawne
II. Rzeczowe aktywa trwałe
1. Środki trwałe
a) grunty
b) budynki, lokale i obiekty inżynierii lądowej i wodnej
c) urządzenia techniczne i maszyny
d) środki transportu
e) inne środki trwałe
2. Środki trwałe w budowie
3. Zaliczki na środki trwałe w budowie
III. Należności długoterminowe
IV. Inwestycje długoterminowe
1. Nieruchomości
2. Wartości niematerialne i prawne
3. Długoterminowe aktywa finansowe
a) udziały lub akcje
b) inne papiery wartościowe
c) udzielone pożyczki
d) inne długoterminowe aktywa finansowe
4. Inne inwestycje długoterminowe
V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe
B. Aktywa obrotowe
I. Zapasy
1. Materiały
2. Półprodukty i produkty w toku
3. Produkty gotowe
4. Towary
5. Zaliczki na dostawy
II. Należności krótkoterminowe
1) z tytułu dostaw i usług, o okresie spłaty:
- do 12 miesięcy
- powyżej 12 miesięcy
2) z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń społecznych
i zdrowotnych oraz innych świadczeń
3) inne
4) dochodzone na drodze sądowej
III. Inwestycje krótkoterminowe
1. Krótkoterminowe aktywa finansowe
a) udziały lub akcje
b) inne papiery wartościowe
c) udzielone pożyczki
d) inne krótkoterminowe aktywa finansowe
e) środki pieniężne i inne aktywa pieniężne
- środki pieniężne w kasie i na rachunkach
- inne środki pieniężne
- inne aktywa pieniężne
2. Inne inwestycje krótkoterminowe
IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe
A. Kapitał (fundusz) własny
I. Kapitał (fundusz) podstawowy
II. Należne wpłaty na kapitał podst.
III. Udziały (akcje) własne
IV. Kapitał (fundusz) zapasowy
V. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny
VI. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe
VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych
VIII. Zysk (strata) netto
IX. Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego
B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania
I. Rezerwy na zobowiązania
II. Zobowiązania długoterminowe
1) kredyty i pożyczki
2) z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych
3) inne zobowiązania finansowe
4) inne
III. Zobowiązania krótkoterminowe
1) kredyty i pożyczki
2) z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych
3) inne zobowiązania finansowe
4) z tytułu dostaw i usług, o okresie wymagalności:
- do 12 miesięcy
- powyżej 12 miesięcy
5) zaliczki na dostawy
6) zobowiązania wekslowe
7) z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń i
innych świadczeń
8) z tytułu wynagrodzeń
9) inne
10) fundusze specjalne
IV. Rozliczenia międzyokresowe
AKTYWA RAZEM (A+B)
PASYWA RAZEM (A+B)
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
4
Możliwości uproszczenia bilansu
Bilans w formie uproszczonej mogą sporządzać małe podmioty gospodarcze (inne niż banki i zakłady ubezpieczeń),
które nie osiągnęły w roku obrotowym, za który sporządzane jest sprawozdanie oraz w roku poprzednim dwóch z
następujących trzech wielkości:
1)
ś
rednioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty - 50 osób,
2)
suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego w walucie polskiej - 2 mln euro,
3)
przychody netto ze sprzedaży produktów i towarów oraz operacji finansowych w walucie polskiej - 4 mln euro.
BILANS
sporządzony na dzień 31 XII 20xx r.
(wersja uproszczona)
AKTYWA
PASYWA
A. Aktywa trwałe
A. Kapitał (fundusz) własny
I. Wartości niematerialne i prawne
I. Kapitał (fundusz) podstawowy
II. Rzeczowe aktywa trwałe
II. Należne wpłaty na kapitał podst.
III. Należności długoterminowe
III. Udziały (akcje) własne
IV. Inwestycje długoterminowe
IV. Kapitał (fundusz) zapasowy
V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe
V. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny
VI. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe
B. Aktywa obrotowe
VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych
I. Zapasy
VIII. Zysk (strata) netto
II. Należności krótkoterminowe
IX. Odpisy z zysku netto w ciągu roku
III. Inwestycje krótkoterminowe
IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe
B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania
I. Rezerwy na zobowiązania
II. Zobowiązania długoterminowe
III. Zobowiązania krótkoterminowe
IV. Rozliczenia międzyokresowe
AKTYWA RAZEM (A+B)
PASYWA RAZEM (A+B)
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
5
Charakterystyka bilansu
Bilans to dwustronne zestawienie posiadanego przez jednostkę majątku i źródeł jego finansowania, czyli stan aktywów
i pasywów na dzień bilansowy, tj. dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych poprzedniego i bieżącego roku obrotowego.
Obrazowo ujmując istotę tego sprawozdania: pasywa informują skąd pochodzą pieniądze w jednostce gospodarczej,
aktywa zaś – na co je wydano.
Prawidłowo sporządzony bilans powinien spełniać określone wymogi formalne:
oznaczenie podmiotu, dla którego jest sporządzony,
oznaczenie dnia bilansowego, czyli daty, na którą jest on sporządzany, i daty jego sporządzenia,
wyszczególnienie nazw i wartości poszczególnych grup aktywów i pasywów,
wartości wszystkich grup muszą być wyrażone w walucie polskiej, a bilans sporządzony w języku polskim,
wykazane sumy pośrednie grup aktywów i pasywów, sumy ogólne aktywów i pasywów, które muszą być sobie
równe, gdyż zgodnie z zasadą równowagi bilansowej suma aktywów równa się sumie pasywów,
podpis osoby, której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych oraz kierownika jednostki.
nazwa jednostki
BILANS – wersja uproszczona
sporządzony na dzień 31 XII 20xx r.
AKTYWA
Wartość (zł)
PASYWA
Wartość (zł)
A. Aktywa trwałe
A. Kapitał (fundusz) własny
I. Wartości niematerialne i prawne
I. Kapitał (fundusz) podstawowy
II. Należne wpłaty na kapitał podst.
III. Udziały (akcje) własne
II. Rzeczowe aktywa trwałe
1. Środki trwałe
2. Środki trwałe w budowie
IV. Kapitał (fundusz) zapasowy
III. Należności długoterminowe
V. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny
IV. Inwestycje długoterminowe
VI. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe
V. Długoterminowe rozliczenia m/o
VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych
VIII. Zysk (strata) netto
B. Aktywa obrotowe
IX. Odpisy z zysku netto w ciągu roku
B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania
I. Rezerwy na zobowiązania
II. Zobowiązania długoterminowe
III. Zobowiązania krótkoterminowe
I. Zapasy
1. Materiały
2. Półprodukty i produkty w toku
3. Produkty gotowe
4. Towary
5. Zaliczki na dostawy
IV. Rozliczenia m/o
II. Należności krótkoterminowe
III. Inwestycje krótkoterminowe
IV. Krótkoterminowe rozliczenia m/o
AKTYWA RAZEM
PASYWA RAZEM
………………..
………………..
Podpis osoby prowadzącej księgi rachunkowe
………………..
data
Podpis kierownika jednostki
………………..
data
Aktualne przepisy ustawy o rachunkowości nakazują sporządzanie bilansu według układu netto, tzn. według realnej
wartości aktywów i pasywów. Wykazana w aktywach bilansu wartość poszczególnych grup składników aktywów
wynika z ich wartości księgowej, skorygowanej o:
dotychczas dokonane odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe oraz odpisy aktualizujące, w tym również z
tytułu trwałej utraty wartości składników aktywów trwałych,
odpisy aktualizujące wartość rzeczowych składników aktywów obrotowych,
odpisy aktualizujące wartość należności.
Podstawowe terminy w zakresie sporządzania bilansu
1.
Sporządzenie sprawozdania - w ciągu 3 miesięcy od dnia bilansowego.
2.
Zatwierdzenie sprawozdania - w ciągu 6 miesięcy od dnia bilansowego.
3.
Złożenie sprawozdania w urzędzie skarbowym - w ciągu 10 dni od dnia zatwierdzenia sprawozdania.
4.
Złożenie sprawozdania w rejestrze sądowym - w ciągu 15 dni od dnia zatwierdzenia sprawozdania.
5.
Przechowywanie zatwierdzonego sprawozdania – trwale.
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
6
KLASYFIKACJA BILANSOWA AKTYWÓW
A. AKTYWA TRWAŁE
A.I. WARTOŚCI NIEMATERIALNE I PRAWNE to nabyte przez jednostkę prawa majątkowe, nadające się do
gospodarczego wykorzystania, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, przeznaczone
do używania na potrzeby jednostki, np.: licencje, programy komputerowe, koncesje.
A.II. RZECZOWE AKTYWA TRWAŁE
1. ŚRODKI TRWAŁE to rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi, o przewidywanym okresie ekonomicznej
użyteczności dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku, przeznaczone na potrzeby jednostki, np.:
a)
nieruchomości - w tym:
−
grunty, prawo użytkowania wieczystego gruntu,
−
budowle i budynki,
−
będące odrębną własnością lokale, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego,
spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego,
b)
maszyny i urządzenia techniczne,
c)
ś
rodki transportu,
d)
inwentarz żywy.
2. ŚRODKI TRWAŁE W BUDOWIE to środki trwałe w okresie ich budowy (wytwarzania), montażu lub ulepszenia
już istniejącego środka trwałego (a więc jeszcze nie użytkowane przez jednostkę); na ich wartość składa się ogół
kosztów pozostających w bezpośrednim związku z nabyciem, wytworzeniem lub ulepszeniem środka trwałego.
A.III. NALEŻNOŚCI DŁUGOTERMINOWE to wynikające z umowy/kontraktu prawa do otrzymania aktywów
pieniężnych (spodziewane wpływy korzyści ekonomicznych) od innej jednostki, które stają się wymagalne (płatne) w
okresie dłuższym niż 12 miesięcy od dnia bilansowego, np. raty za wynajem lokalu, z tytułu leasingu.
Wyjątek: należności długoterminowe nie obejmują należności z tytułu dostaw i usług, które niezależnie od terminu
ich wymagalności (zapłaty) zaliczane są do należności krótkoterminowych, czyli do aktywów obrotowych jednostki.
A.IV. INWESTYCJE DŁUGOTERMINOWE to aktywa posiadane (ale nie użytkowane) przez jednostkę w celu
osiągnięcia korzyści ekonomicznych:
−
wynikających z przyrostu wartości tych aktywów (wzrostu wartości rynkowej),
−
uzyskania z nich przychodów w formie odsetek (np. od udzielonych pożyczek, nabytych obligacji, założonych
lokat), dywidend/udziałów w zyskach (np. z tytułu posiadania akcji lub udziałów w obcych podmiotach
gospodarczych),
−
uzyskiwania z nich innych pożytków (np. czynszów z najmu lub dzierżawy), w tym również z transakcji
handlowej (np. ze sprzedaży gruntu po cenie wyższej od ceny nabycia),
płatne i wymagalne lub przeznaczone do zbycia w okresie dłuższym niż 12 miesięcy od dnia bilansowego lub od daty
ich założenia, wystawienia lub nabycia, np.:
a) nieruchomości,
b) wartości niematerialne i prawne,
c) długoterminowe aktywa finansowe:
udziały lub akcje,
inne papiery wartościowe (np. nabyte obligacje skarbowe, komunalne, korporacyjne),
udzielone pożyczki,
inne długoterminowe aktywa finansowe (np. lokaty bankowe).
d) inne inwestycje długoterminowe (np. dzieła sztuki, metale szlachetne, drogie kamienie; maszyny,
urządzenia, środki transportu utrzymywane z zamiarem przekazania w najem, dzierżawę lub leasing).
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
7
B. AKTYWA OBROTOWE
B.I. ZAPASY - są przeznaczone do zbycia lub zużycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub w ciągu
normalnego cyklu operacyjnego właściwego dla danej działalności, jeżeli trwa on dłużej niż 12 miesięcy.
1. MATERIAŁY - nabyte w celu zużycia na własne potrzeby, w działalności jednostki, np. surowce produkcyjne,
materiały biurowe, środki czystości, odzież robocza i ochronna, paliwo, części zamienne do maszyn i urządzeń,
opakowania, odpady użytkowe.
2. PÓŁPRODUKTY I PRODUKTY W TOKU
−
półprodukty - w odróżnieniu od produktów w toku przeszły pewne zamknięte technologicznie etapy
procesu produkcji, przekazane do magazynu w celu dalszego przerobu w tej samej jednostce lub do
sprzedaży na zewnątrz),
−
produkty w toku - część produkcji nie zakończonej, znajdująca się w trakcie procesu produkcyjnego
(wyroby w toku oraz rozpoczęte a nie zakończone usługi).
3. PRODUKTY GOTOWE - wyroby gotowe i usługi (zakończone/wykonane) wytworzone lub przetworzone przez
jednostkę, zdatne do sprzedaży.
4. TOWARY - artykuły nabyte w celu odprzedaży w stanie nieprzetworzonym.
5. ZALICZKI NA DOSTAWY - środki pieniężne przekazane dostawcom na poczet zamówionych dostaw materiałów,
towarów.
B.II. NALEŻNOŚCI KRÓTKOTERMINOWE to ogół należności z tytułu dostaw i usług (niezależnie od terminu ich
wymagalności!) oraz całość lub część należności z innych tytułów, które stają się wymagalne (płatne) w ciągu 12
miesięcy od dnia bilansowego. Przykładowe tytuły należności krótkoterminowych:
−
z tytułu dostaw i usług (od kontrahentów/odbiorców za sprzedane im wyroby, usługi, towary,
materiały i in.):
•
okresie spłaty do 12 miesięcy,
•
o okresie spłaty powyżej 12 miesięcy,
−
z tytułu podatków, ceł (od urzędu skarbowego, urzędu celnego),
−
z tytułu ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych (od ZUS),
−
z tytułu wynagrodzeń (od pracowników),
−
należności od pracowników z innych tytułów (np. z tytułu pobranych zaliczek).
B.III. INWESTYCJE KRÓTKOTERMINOWE to: 1) aktywa posiadane przez jednostkę w celu osiągnięcia korzyści
ekonomicznych, ale nie użytkowane przez jednostkę, płatne i wymagalne lub przeznaczone do zbycia w ciągu 12
miesięcy od dnia bilansowego lub od daty ich założenia, wystawienia lub nabycia oraz 2) aktywa pieniężne.
1. KRÓTKOTERMINOWE AKTYWA FINANSOWE
−
udziały lub akcje
−
inne papiery wartościowe (np. nabyte obligacje skarbowe, komunalne, korporacyjne)
−
udzielone pożyczki
−
czeki obce, weksle obce
−
lokaty terminowe
−
ś
rodki pieniężne w kasie
−
ś
rodki pieniężne na rachunkach bankowych
−
naliczone odsetki od aktywów finansowych krótko- i długoterminowych, np. od lokat, udzielonych
pożyczek, obligacji
2. INNE INWESTYCJE KRÓTKOTERMINOWE (np. dzieła sztuki, metale szlachetne, drogie kamienie)
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
8
KLASYFIKACJA BILANSOWA PASYWÓW
A. KAPITAŁ (FUNDUSZ) WŁASNY
Stanowi równowartość aktywów sfinansowanych przez właścicieli w momencie założenia jednostki oraz uzyskanych w
trakcie prowadzenia działalności gospodarczej. Są tworzone zgodnie z przepisami prawa, postanowieniami statutu lub
umowy o utworzeniu jednostki.
A.I. KAPITAŁ (FUNDUSZ) PODSTAWOWY
W zależności od formy prawnej jednostki wyróżnia się:
−
w spółkach kapitałowych:
−
w spółkach akcyjnych - kapitał zakładowy o wartości min. 100 000 zł; wartość nominalna akcji
nie może być niższa niż 1 gr.;
−
w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością - kapitał zakładowy o wartości min. 5 000 zł;
wartość nominalna udziału nie może być niższa niż 50 zł;
−
w spółkach osobowych:
−
w spółkach komandytowo-akcyjnych – kapitał zakładowy o wartości min. 50 000 zł;
−
w spółkach jawnych, partnerskich, komandytowych, cywilnych - kapitał właścicieli
(wspólników);
−
w przedsiębiorstwach państwowych – fundusz założycielski.
A. II. NALEŻNE WPŁATY NA KAPITAŁ PODSTAWOWY (wielkość ujemna)
Są to zadeklarowane w umowie lub statucie i wpisane w rejestrze sądowym, a nie wniesione wkłady kapitałowe na
poczet kapitału (funduszu) podstawowego (w spółkach kapitałowych i spółdzielniach).
A. III. UDZIAŁY (AKCJE) WŁASNE (wielkość ujemna)
Są to własne akcje i udziały spółki kapitałowej przeznaczone do sprzedaży i pomniejszające kapitał podstawowy.
A. IV. KAPITAŁ (FUNDUSZ) ZAPASOWY
W zależności od formy prawnej jednostki wyróżnia się:
−
w spółkach kapitałowych – kapitał zapasowy
−
w przedsiębiorstwach państwowych – fundusz przedsiębiorstwa.
Tworzony jest ustawowo lub zgodnie ze statutem lub umową spółki m.in. z następujących źródeł:
−
z nadwyżki osiągniętej przy sprzedaży akcji powyżej wartości nominalnej (spółki akcyjne),
−
z nadwyżki osiągniętej przy sprzedaży udziałów powyżej wartości nominalnej (spółki z o.o.),
−
z zysku netto (na pokrycie straty s.a. muszą utworzyć kapitał zapasowy, przelewając do niego co
najmniej 8% zysku za dany rok obrotowy, dopóki kapitał ten nie osiągnie co najmniej 1/3 kapitału
zakładowego),
−
z dopłat wspólników (w s.a. uiszczają je akcjonariusze w zamian za przyznanie szczególnych uprawnień
ich dotychczasowym akcjom).
Przeznaczony jest m.in. na pokrycie straty netto, podwyższenie kapitału podstawowego.
A. V. KAPITAŁ (FUNDUSZ) Z AKTUALIZACJI WYCENY
Powstaje m.in. w wyniku aktualizacji wyceny (wzrostu wartości) długoterminowych aktywów finansowych (DAF).
Zmniejszają go odpisy z tytułu trwałej utraty wartości DAF uprzednio aktualizowanych.
A. VI. POZOSTAŁE KAPITAŁY (FUNDUSZE) REZERWOWE
Tworzone są zgodnie ze statutem lub umową spółki z zysku netto (przeznaczonego do stabilizowania wysokości
dywidendy w latach przyszłych) lub innych źródeł.
Przykłady przeznaczenia kapitału rezerwowego: pokrycie straty netto, pokrycie szczególnych wydatków (np. prac
badawczo-rozwojowych), podwyższenie kapitału podstawowego.
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
9
A. VII. ZYSK (STRATA) Z LAT UBIEGŁYCH:
nie podzielone przez organa właścicielskie zyski z działalności gospodarczej wypracowane w latach ubiegłych
nie pokryte straty z działalności gospodarczej osiągnięte w latach ubiegłych (wielkość ujemna) lub
skutki błędów podstawowych popełnionych w poprzednich latach, naruszających rzetelność i wiarygodność
sprawozdań finansowych za te lata; korekty związane z usunięciem tych błędów.
A. VIII. ZYSK (STRATA) NETTO:
osiągnięty w danym roku obrotowym zysk z działalności gospodarczej (po odliczeniu podatku dochodowego)
lub poniesiona w danym roku obrotowym strata netto z działalności gospodarczej (wielkość ujemna).
A. IX. ODPISY Z ZYSKU NETTO W CIĄGU ROKU OBROTOWEGO (wielkość ujemna)
Są to odpisy z wyniku finansowego bieżącego roku obrotowego, dokonywane w myśl odrębnych przepisów w ciągu
roku (np. zaliczki na poczet dywidend, pobrane z zysku przez właścicieli spółki).
B. ZOBOWIĄZANIA I REZERWY NA ZOBOWIĄZANIA
B.II. ZOBOWIĄZANIA DŁUGOTERMINOWE
Są to zobowiązania, których termin wymagalności (zapłaty) przekracza 12 miesięcy od dnia bilansowego, np.:
-
zaciągnięte kredyty i pożyczki
-
z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych (np. obligacji)
-
inne zobowiązania finansowe (np. z tytułu leasingu)
-
inne (np. wynikające z ugody bankowej)
WYJĄTEK: zobowiązania długoterminowe nie obejmują zobowiązań z tytułu dostaw i usług (zobowiązań wobec
kontrahentów/dostawców z tytułu zakupionych od nich wyrobów, usług, towarów, materiałów i in.), które niezależnie
od terminu ich wymagalności (zapłaty) zaliczane są do zobowiązań krótkoterminowych
Zobowiązania wykazuje się w wysokości wymagającej zapłaty (wraz z ewentualnymi odsetkami).
B.III. ZOBOWIĄZANIA KRÓTKOTERMINOWE
Zobowiązania krótkoterminowe to ogół zobowiązań z tytułu dostaw i usług (niezależnie od terminu ich
wymagalności!) oraz całość lub ta część pozostałych zobowiązań, które stają się wymagalne (płatne) w ciągu 12
miesięcy od dnia bilansowego. Przykładowe tytuły należności krótkoterminowych:
−
zaciągnięte kredyty i pożyczki
−
z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych (np. obligacji)
−
inne zobowiązania finansowe (np. z tytułu leasingu)
−
z tytułu dostaw i usług (wobec kontrahentów/dostawców za nabyte od nich wyroby, usługi, towary,
materiały i in.):
o okresie spłaty do 12 miesięcy,
o okresie spłaty powyżej 12 miesięcy,
−
zaliczki otrzymane na dostawy (potwierdzone fakturami VAT)
−
z tytułu podatków, ceł (wobec urzędu skarbowego, urzędu celnego)
−
z tytułu ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych (wobec ZUS)
−
z tytułu wynagrodzeń (wobec pracowników)
−
wobec pracowników z innych tytułów (np. zwrotu kosztów podróży służbowej)
−
zobowiązania wekslowe (z tytułu wystawionych weksli własnych)
−
fundusz specjalne - tworzone przez jednostkę na ściśle określone cele socjalne (np. ZFŚS),
remontowe, związane z wypłatą nagród i premii.
Zobowiązania wykazuje się w wysokości wymagającej zapłaty (wraz z ewentualnymi odsetkami).
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
10
ZADANIE 1
Spółka Alfa zajmuje się sprzedażą akcesoriów skórzanych (torebki, paski itp.), które sama wytwarza oraz sprzedażą
odzieży skórzanej (kurtki, płaszcze itp.), którą nabywa od dostawców Beta i Gamma.
Polecenie: Dokonać klasyfikacji bilansowej zasobów majątkowych spółki Alfa i źródeł ich finansowania według stanu
na dzień 31 XII 20xx r.
ZASOBY MAJĄTKOWE
1.
Ś
rodki pieniężne na rachunku bankowym i w kasie
2.
Zestaw komputerowy
3.
Specjalistyczne oprogramowanie księgowe (licencja)
4.
Spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego lub mieszkalnego
5.
Maszyna do szycia
6.
Nabyte urządzenie produkcyjne wymagające montażu i instalacji
7.
a)
b)
Udziały (akcje) objęte w obcych podmiotach:
- w celu odsprzedaży w ciągu najbliższego roku obrotowego (w 20xx+1)
- w celu odsprzedaży w następnych latach obrotowych (od 20xx+2)
8.
Hala produkcyjna i budynek administracyjny
9.
Rozpoczęta budowa magazynu
10. Zakupione prawo do licencji technologicznej
11. Nadpłacony podatek dochodowy, VAT, składki ZUS
12. Odzież ochronna i środki czystości
13. Paliwo
14.
a)
b)
Lokaty terminowe w bankach:
- termin rozwiązania upływa w ciągu najbliższego roku obrotowego (w 20xx+1)
- termin rozwiązania upływa w następnych latach obrotowych (od 20xx+2)
15. Samochód ciężarowy
16. Zakupiony samochód osobowy wymagający naprawy
17.
a)
b)
Kwoty należne od odbiorców z tytułu sprzedanych torebek i kurtek:
- wymagalne w ciągu najbliższego roku obrotowego (w 20xx+1)
- wymagalne w następnych latach obrotowych (od 20xx+2)
18. Skóra i materiał podszewkowy
19. Torebki i paski znajdujące się w trakcie procesu produkcyjnego
20. Torebki i paski w magazynie
21. Płaszcze i kurtki w magazynie
22. Odpady użytkowe z produkcji torebek
23.
a)
b)
Udzielone obcym podmiotom pożyczki:
- do spłaty w ciągu najbliższego roku obrotowego (w 20xx+1)
- do spłaty w następnych latach obrotowych (od 20xx+2)
24. Części zamienne do maszyn i urządzeń produkcyjnych
25.
a)
b)
Nabyte obligacje skarbowe i korporacyjne:
- do wykupu w ciągu najbliższego roku obrotowego (w 20xx+1)
- do wykupu w następnych latach obrotowych (od 20xx+2)
26. Wypłacone pracownikom zaliczki (np. na podróże służbowe, na zakup materiałów lub towarów)
27. Opakowania
28. Grunt, zakupiony celem budowy parkingu firmowego
29. Grunt zakupiony jako lokata kapitału
Ź
RÓDŁA FINANSOWANIA ZASOBÓW MAJĄTKOWYCH
1.
Dodatni wynik finansowy na koniec bieżącego roku obrotowego
2.
Niepokryta strata finansowa z lat ubiegłych
3.
Niewypłacone pracownikom wynagrodzenia, premie, ryczałty samochodowe
4.
a)
b)
Zaciągnięte kredyty bankowe i pożyczki:
- do spłaty w ciągu najbliższego roku obrotowego (w 20xx+1)
- do spłaty w następnych latach obrotowych (od 20xx+2)
5.
Fundusze specjalne (np. zakładowy fundusz świadczeń socjalnych, fundusz szkoleniowy, fundusz nagród)
6.
Kapitał zakładowy – zgodnie ze statutem lub umową spółki
7.
Podatek dochodowy, należny VAT, składki ZUS do odprowadzenia
8.
a)
b)
Kwoty należne dostawcom skóry oraz kurtek i płaszczy:
- wymagalne w ciągu najbliższego roku obrotowego (w 20xx+1)
- wymagalne w następnych latach obrotowych (od 20xx+2)
9.
Należna firmie ubezpieczeniowej kwota z tytułu wykupionej polisy OC
10.
a)
b)
Wyemitowane obligacje:
- do wykupu w ciągu najbliższego roku obrotowego (w 20xx+1)
- do wykupu w następnych latach obrotowych (od 20xx+2)
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
11
ROZWIĄZANIE:
AKTYWA
Numer pozycji
A. Aktywa trwałe
I. Wartości niematerialne i prawne
II. Rzeczowe aktywa trwałe
1. Środki trwałe
2. Środki trwałe w budowie
III. Należności długoterminowe
IV. Inwestycje długoterminowe
V. Długoterminowe rozliczenia m/o
B. Aktywa obrotowe
I. Zapasy
1. Materiały
2. Półprodukty i produkty w toku
3. Produkty gotowe
4. Towary
5. Zaliczki na dostawy
II. Należności krótkoterminowe
III. Inwestycje krótkoterminowe
IV. Krótkoterminowe rozliczenia m/o
PASYWA
Numer pozycji
A. Kapitał (fundusz) własny
I. Kapitał (fundusz) podstawowy
II. Należne wpłaty na kapitał podst.
III. Udziały (akcje) własne
IV. Kapitał (fundusz) zapasowy
V. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny
VI. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe
VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych
VIII. Zysk (strata) netto
IX. Odpisy z zysku netto w ciągu roku
B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania
I. Rezerwy na zobowiązania
II. Zobowiązania długoterminowe
III. Zobowiązania krótkoterminowe
IV. Rozliczenia m/o
ZADANIE 2 – PRACA SAMODZIELNA
Polecenie: Ustalić brakujące sumy w pozycjach bilansu spółki Beta z o.o. na dzień 31 XII 20xx r.
AKTYWA
Wartość (zł)
PASYWA
Wartość (zł)
A. Aktywa trwałe
20 000
A. Kapitał (fundusz) własny
22 000
I. Wartości niematerialne i prawne
2 600
I. Kapitał podstawowy
20 000
II. Rzeczowe aktywa trwałe
15 000
II. Kapitał zapasowy
3 000
1. Środki trwałe
4 500
III. Pozostałe kapitały rezerwowe
1 000
2. Środki trwałe w budowie
…
IV. Zysk (strata) netto
…
III. Należności długoterminowe
400
IV. Inwestycje długoterminowe
2 000
B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania
…
I. Rezerwy na zobowiązania
400
B. Aktywa obrotowe
16 000
II. Zobowiązania długoterminowe
6 000
I. Zapasy
7 000
III. Zobowiązania krótkoterminowe
7 600
1. Materiały
4 000
1. Wobec jednostek powiązanych
2 000
2. Produkty gotowe
…
2. Wobec pozostałych jednostek
5 600
3. Towary
2 500
a) kredyty i pożyczki
…
II. Należności krótkoterminowe
4 000
b) z tytułu dostaw i usług
900
III. Inwestycje krótkoterminowe
…
c) z tytułu wynagrodzeń
1 500
AKTYWA RAZEM
36 000
PASYWA RAZEM
…
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
12
ZADANIE 3 - PRACA SAMODZIELNA
W spółce akcyjnej Gamma działającej w branży cukierniczej wartości bilansowe poszczególnych aktywów i pasywów
na koniec 20xx r. przedstawiały się następująco:
1)
nieruchomości: hala produkcyjna – 535 000 zł, budynek magazynu – 250 000 zł, budynek administracyjno-biurowy
– 480 000 zł
2)
maszyny i urządzenia produkcyjne – 560 000 zł
3)
ś
rodki transportu: samochody dostawcze - 350 000 zł, samochody osobowe – 188 000 zł
4)
w magazynie znajdowało się:
a) 500 kg cukru po 1,50 zł za kg
b) 100 kg kakao po 10 zł za kg
c) 150 kg mąki po 1,20 zł za kg
d) 240 litrów mleka po 2,5 zł za litr
e) 150 tabliczek wyprodukowanej czekolady po 2 zł za tabliczkę
f) 200 paczek wyprodukowanych ciastek po 1,8 zł za paczkę
5)
w produkcji znajduje się 100 kg masy czekoladowej po 5 zł za kg
6)
na kapitał zakładowy spółki Gamma składa się 18 500 akcji o wartości nominalnej 85 zł każda
7)
kapitał zapasowy spółki Gamma wynosi 480 000 zł
8)
stan na rachunku bieżącym w banku - 43 000 zł
9)
stan gotówki w kasie - 5 000 zł
10)
spółka Gamma musi zapłacić cukrowni 3 540 zł, zaś hurtowni spożywczej 4 250 zł
11)
za czekolady sprzedane hurtowni słodyczy należy się spółce Gamma 4 810 zł
12)
nieodprowadzony podatek VAT wynosi 2 210 zł
13)
zaciągnięty kredyt bankowy na kwotę 82 000 zł, w tym do spłaty w ciągu najbliższego roku 30 000 zł
14)
udzielona spółce Alfa pożyczka o wartości 60 000 zł, w tym do spłaty w ciągu najbliższego roku 15 000 zł
15)
zysk netto na koniec bieżącego roku (20xx) wyniósł 335 000 zł
Polecenie: Sporządzić uproszczony bilans spółki Gamma na koniec 20xx r.
ROZWIĄZANIE:
nazwa jednostki
BILANS – wersja uproszczona
sporządzony na dzień 31 XII 20xx r.
AKTYWA
Wartość (zł)
PASYWA
Wartość (zł)
A. Aktywa trwałe
A. Kapitał (fundusz) własny
I. Wartości niematerialne i prawne
I. Kapitał (fundusz) podstawowy
II. Należne wpłaty na kapitał podst.
III. Udziały (akcje) własne
II. Rzeczowe aktywa trwałe
1. Środki trwałe
2. Środki trwałe w budowie
IV. Kapitał (fundusz) zapasowy
III. Należności długoterminowe
V. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny
IV. Inwestycje długoterminowe
VI. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe
V. Długoterminowe rozliczenia m/o
VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych
VIII. Zysk (strata) netto
B. Aktywa obrotowe
IX. Odpisy z zysku netto w ciągu roku
B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania
I. Rezerwy na zobowiązania
II. Zobowiązania długoterminowe
III. Zobowiązania krótkoterminowe
I. Zapasy
1. Materiały
2. Półprodukty i produkty w toku
3. Produkty gotowe
4. Towary
5. Zaliczki na dostawy
IV. Rozliczenia m/o
II. Należności krótkoterminowe
III. Inwestycje krótkoterminowe
IV. Krótkoterminowe rozliczenia m/o
AKTYWA RAZEM
PASYWA RAZEM
………………..
………………..
Podpis osoby prowadzącej księgi rachunkowe
………………..
data
Podpis kierownika jednostki
………………..
data
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
13
Blok tematyczny 2:
Operacje gospodarcze i ich wpływ na składniki bilansu
Konto księgowe i zasady jego funkcjonowania
Zasada podwójnego zapisu
Podstawa teoretyczna:
B. Gierusz, Podręcznik samodzielnej nauki księgowania, ODDK, Gdańsk, 2011
Część I – Podstawy rachunkowości
Rozdział 4. Zdarzenia gospodarcze i ich wpływ na składniki bilansu
Rozdział 5. Konto księgowe i jego rola w ewidencji operacji gospodarczych
TYPY OPERACJI GOSPODARCZYCH
W trakcie roku obrotowego, tj. od bilansu do bilansu zachodzą w jednostce gospodarczej różnorodne zdarzenia
gospodarcze. Te z nich, które są rejestrowane przez księgowość (a więc podlegają zapisom w księgach rachunkowych)
stanowią operacje gospodarcze.
Operacje gospodarcze dzielą się na:
bilansowe – powodujące zmiany jedynie w aktywach i pasywach,
wynikowe (niebilansowe) – powodujące zmiany w przychodach i kosztach i wpływające tym samym na
powstający w ciągu roku obrotowego wynik finansowy.
Ż
adna operacja nie może jednak naruszyć zasady równowagi bilansowej (A=P). Istnieją zatem 4 typy operacji
bilansowych:
1) Operacja aktywna nie zmieniająca sumy bilansowej
wywołuje zmiany tylko po stronie aktywów (jeden składnik aktywów rośnie, drugi maleje)
A + z – z = P
Wn (Dt) Konto aktywów 1 Ma (Ct)
z (+)
Wn (Dt) Konto aktywów 2 Ma (Ct)
z (-)
2) Operacja pasywna nie zmieniająca sumy bilansowej
wywołuje zmiany tylko po stronie pasywów (jeden składnik pasywów rośnie, drugi maleje)
A = P + z – z
Wn (Dt) Konto pasywów 1 Ma (Ct)
z (-)
Wn (Dt) Konto pasywów 2 Ma (Ct)
z (+)
3) Operacja aktywno-pasywna zwiększająca sumę bilansową
wywołuje zmiany po stronie aktywów i pasywów (równocześnie rośnie składnik aktywów i składnik
pasywów)
A + z = P + z
Wn (Dt) Konto aktywów Ma (Ct)
z (+)
Wn (Dt) Konto pasywów Ma (Ct)
z (+)
4) Operacja aktywno-pasywna zmniejszająca sumę bilansową
wywołuje zmiany po stronie aktywów i pasywów (równocześnie maleje składnik aktywów i składnik
pasywów)
A - z = P - z
Wn (Dt) Konto aktywów Ma (Ct)
z (-)
Wn (Dt) Konto pasywów Ma (Ct)
z (-)
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
14
FUNKCJONOWANIE KONT KSIĘGOWYCH
Konto księgowe jest podstawowym urządzeniem ewidencji księgowej służącym do bieżącej rejestracji operacji
gospodarczych w trakcie roku obrotowego (od bilansu do bilansu).
Typy kont:
−
bilansowe - służą do zapisu operacji dotyczących zmian w aktywach i pasywach; ich salda wykazuje się w
bilansie;
−
wynikowe (niebilansowe) - służą do zapisu operacji dotyczących zmian w przychodach i kosztach, a wiec
kształtujących wynik finansowy; ich salda wykazuje się w rachunku wyników (zysków i strat);
−
korygujące – służą do korygowania wartości kont bilansowych (np. konto „Umorzenie środków trwałych”
jest kontem korygujących do konta „Środki trwałe”);
−
pozabilansowe – służą uzupełnieniu informacji na kontach bilansowych (np. konto „Środki trwałe w
likwidacji”) lub ewidencji obcych zasobów majątkowych (np. konto „Środki trwałe w leasingu
operacyjnym).
Elementy konta:
−
nazwa i symbol cyfrowy,
−
data dokonania operacji gospodarczej,
−
numer, rodzaj i data (gdy jest inna niż data operacji) dowodu księgowego,
−
treść operacji,
−
wartość (kwota) operacji,
−
dwie strony konta (jedna służy do zapisu operacji zwiększających, druga do operacji zmniejszających stan
danego składnika).
ZAKŁADOWY PLAN KONT
Każda jednostka prowadząca księgowość posiada, zależną od jej potrzeb, indywidualną liczbę i nazewnictwo kont
księgowych. Dla jednostek innych niż banki i zakłady ubezpieczeniowe nie istnieje jeden wzorcowy plan kont, chociaż
wielu autorów przykładowych planów kont stosuje tradycyjne nazewnictwo i numerację kont.
Przykładowy wykaz kont księgi głównej
Zespół kont
Symbol
konta
Nazwa konta
0
Aktywa trwałe
010
020
030
040
070
075
080
091
092
Ś
rodki trwałe
Wartości niematerialne i prawne
Długoterminowe aktywa finansowe
Inwestycje w nieruchomości i prawa
Umorzenie środków trwałych
Umorzenie wartości niematerialnych i prawnych
Ś
rodki trwale w budowie
Konta pozabilansowe
Ś
rodki trwałe dzierżawione i w leasingu operacyjnym
Ś
rodki trwałe otrzymane w nieodpłatny zarząd
1
Ś
rodki pieniężne, rachunki bankowe oraz inne
krótkoterminowe aktywa finansowe
100
130
131
134
135
136
141
145
146
149
150
Kasa
Rachunki i kredyty bankowe
Rachunek bankowy PLN
Rachunek dewizowy
Długoterminowe kredyty bankowe
Krótkoterminowe kredyty bankowe
Inne rachunki bankowe
Krótkoterminowe aktywa finansowe
Papiery wartościowe przeznaczone do obrotu
Inne środki pieniężne
Inne aktywa pieniężne
Ś
rodki pieniężne w drodze
Inne inwestycje krótkoterminowe
2
Rozrachunki i roszczenia
201
202
204
205
220
221
222
223
224
229
Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami
Należności od odbiorców
Zobowiązania wobec dostawców
Należności od odbiorców zagranicznych
Zobowiązania wobec dostawców zagranicznych
Rozrachunki publicznoprawne
Rozliczenie z budżetem
Rozrachunki z tytułu naliczonego VAT
Rozrachunki z tytułu należnego VAT
Rozliczenie VAT z urzędem skarbowym
Rozrachunki z ZUS
Inne rozrachunki publicznoprawne
Rozrachunki z pracownikami
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
15
230
234
249
261
262
280
Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń
Pozostałe rozrachunki z pracownikami
Pozostałe rozrachunki
Otrzymane pożyczki długoterminowe
Otrzymane pożyczki krótkoterminowe
Odpisy aktualizujące wartość rozrachunków
3
Materiały i towary
301
310
330
340
Rozliczenie zakupu
Materiały
Towary
Odchylenia od cen ewidenc. materiałów i towarów
4
Koszty według rodzajów i ich rozliczenie
400
401
402
403
404
405
409
490
Amortyzacja
Zużycie materiałów i energii
Usługi obce
Podatki i opłaty
Wynagrodzenia
Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia
Pozostałe koszty rodzajowe
Rozliczenie kosztów rodzajowych
5
Koszty według typów działalności i ich rozliczenie
501
502
530
551
559
580
Koszty działalności produkcyjnej
Koszty działalności handlowej
Koszty działalności pomocniczej
Koszty sprzedaży
Koszty zarządu (ogólnozakładowe)
Rozliczenie kosztów działalności
6
Produkty i rozliczenia międzyokresowe
600
620
640
650
Produkty gotowe
Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów
Rozliczenia międzyokresowe kosztów
Pozostałe rozliczenia międzyokresowe
7
Przychody i koszty związane z ich osiągnięciem
700
710
730
731
750
751
760
761
770
771
790
791
Przychody ze sprzedaży produktów
Koszty sprzedanych produktów
Przychody ze sprzedaży materiałów i towarów
Wartość sprzedanych materiałów i towarów
Przychody finansowe
Koszty finansowe
Pozostałe przychody operacyjne
Pozostałe koszty operacyjne
Zyski nadzwyczajne
Straty nadzwyczajne
Obroty wewnętrzne
Koszt obrotów wewnętrznych
8
Kapitały (fundusze), rezerwy i wynik finansowy
800
810
820
841
842
850
860
870
Kapitał (fundusz) podstawowy
Pozostałe kapitały (fundusze)
Rozliczenie wyniku finansowego
Rezerwy
Rozliczenia międzyokresowe przychodów
Fundusze specjalne
Wynik finansowy
Podatek dochodowy i inne obowiązkowe obciążenia
wyniku finansowego
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
16
Funkcjonowanie kont bilansowych:
Wn (Dt)
Konto aktywów
Ma (Ct)
Wn (Dt)
Konto pasywów
Ma (Ct)
Sp. Wn (Dt)
Sp. Ma (Ct)
+
-
-
+
obrót Wn (Dt)
obrót Ma (Ct)
obrót Wn (Dt)
obrót Ma (Ct)
Sk. Wn (Dt)
Sk. Ma (Ct)
suma kontrolna
suma kontrolna
suma kontrolna
suma kontrolna
Otwieranie konta
Na początek okresu sprawozdawczego (miesiąca) konto należy otworzyć saldem (stanem) początkowym (Sp.)
będącym jednocześnie saldem (stanem) końcowym (Sk.) z poprzedniego okresu sprawozdawczego (miesiąca).
Jeżeli na koniec poprzedniego okresu sprawozdawczego (miesiąca) dane konto wykazało saldo zerowe, to w następnym
okresie sprawozdawczym (miesiącu) może być otwarte pierwszą operacją rejestrowaną na tym koncie.
Zamykanie konta polega na policzeniu 3 elementów:
1) Obrót konta to suma zapisów po każdej ze stron konta. Przyjmuje nazwę strony, której dotyczy. Tak więc
zamykając konto na koniec okresu sprawozdawczego (miesiąca) może na nim wystąpić obrót debetowy (Wn) i/lub
obrót kredytowy (Ma).
2) Saldo końcowe konta (Sk) to różnica między jego obrotami. Przyjmuje nazwę od obrotu większego, zatem saldo
końcowe może być debetowe (Wn) albo kredytowe (Ma). Saldo końcowe podlega wpisaniu po stronie obrotu
mniejszego. Jeżeli obroty obu stron konta są sobie równe, to saldo wynosi 0.
Saldo końcowe wyraża stan danego składnika na koniec danego okresu sprawozdawczego (miesiąca). Jest jednocześnie
saldem początkowym tego konta w okresie następnym. Przykładowo: bilans zamknięcia roku 2011 jest jednocześnie
bilansem otwarcia roku 2012; saldo końcowe konta na dzień 31 III jest jednocześnie saldem początkowym tego konta
na dzień 1 IV.
3) Suma kontrolna konta służy zbilansowaniu konta, tj. sprawdzeniu prawidłowości ustalonych obrotów i salda.
Odbywa się to poprzez zsumowanie po każdej ze stron konta zapisanego tam obrotu i salda. Po obu stronach konta
powinna wyjść ta sama kwota.
ZADANIE 6
Stan gotówki w kasie na koniec lutego wynosił 500 zł. W marcu nastąpiło 10 wpływów gotówkowych do kasy na
łączną kwotę 4 500 zł. Dokonano również 6 wypłat z kasy w sumie na 2 000 zł.
Polecenia: Nanieść odpowiednie zapisy na konto. Ustalić i zinterpretować wartość:
♦
obrotu Wn: ………….
♦
obrotu Ma: ………….
♦
salda końcowego Wn: ………….
♦
salda końcowego Ma: …………..
♦
sumy kontrolnej konta: ………….
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
17
ZADANIE 7
Stan zobowiązań wobec dostawców na koniec października wynosił 40 000 zł. W listopadzie dokonano spłaty 25% ich
wartości. Dokonano również kolejnych zakupów towarów i usług na łączną kwotę 20 000 zł.
Polecenia: Nanieść odpowiednie zapisy na konto. Ustalić i zinterpretować wartość:
♦
obrotu Wn: ………….
♦
obrotu Ma: ………….
♦
salda końcowego Wn: ………….
♦
salda końcowego Ma: ………….
♦
sumy kontrolnej konta: ………….
ZADANIE 8 – PRACA SAMODZIELNA
Stan środków na rachunku bankowym na koniec sierpnia wynosił 60 000 zł. We wrześniu wystąpiły następujące
zdarzenia:
1.
Podjęto 2 000 zł z bankomatu.
2.
Uregulowano rachunki (czynsz, energia, woda, telefony itp.) o łącznej sumie 3 000 zł.
3.
Otrzymano przelew środków od odbiorców za sprzedane towary o wartości 14 000 zł
4.
Wypłacono pracownikom pensje w kwocie 21 000 zł netto.
5.
Zapłacono 1 300 zł podatku VAT.
6.
Bank doliczył 200 zł odsetek od posiadanych środków na rachunku bankowym.
Polecenia: Nanieść odpowiednie zapisy na konto. Ustalić i zinterpretować wartość:
♦
obrotu Wn: ………….
♦
obrotu Ma: ………….
♦
salda końcowego Wn: ………….
♦
salda końcowego Ma: ………….
♦
sumy kontrolnej konta: ………….
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
18
KSIĘGA GŁÓWNA
Księga główna stanowi obowiązkowy element ksiąg rachunkowych. Konta księgi głównej zawierają zapisy o
zdarzeniach w ujęciu systematycznym. Obowiązuje na nich ujęcie zarejestrowanych uprzednio lub równocześnie w
dzienniku zdarzeń, zgodnie z zasadą podwójnego zapisu. Zapisów na określonym koncie księgi głównej dokonuje się
w kolejności chronologicznej.
Ewidencja w księdze głównej nazywana jest ewidencją syntetyczną, a konta księgi głównej kontami syntetycznymi
(podstawowymi, głównymi).
ZASADA PODWÓJNEGO ZAPISU
Ta zasada ewidencji księgowej obowiązuje na kontach syntetycznych.
Każda operacja gospodarcza rejestrowana jest:
1)
na co najmniej 2 kontach
2)
po ich przeciwnych stronach: Wn (Dt) i Ma (Ct)
3)
w tej samej kwocie
4)
na podstawie tego samego dowodu księgowego
Zapis prosty
Wn Konto A Ma
Wn Konto B Ma
1) 300
1) 300
lub
Wn Konto C Ma Wn Konto D Ma
2) 7 000
2) 7 000
Zapis złożony
Wn Konto A Ma Wn
Konto B
Ma
3) 1 000
3) 700
Wn
Konto C
Ma
3) 300
lub
Wn Konto D Ma Wn
Konto E
Ma
4) 2 000
4) 1 200
Wn
Konto F
Ma
4) 800
Zasada podwójnego zapisu jest konsekwencją złotej zasady bilansowej (aktywa = pasywa). Wynikają z niej bowiem 3
równości:
1)
suma sald początkowych Wn (Dt) wszystkich kont = suma sald początkowych Ma (Ct) wszystkich kont
2)
suma obrotów Wn (Dt) wszystkich kont = suma obrotów Ma (Ct) wszystkich kont
3)
suma sald końcowych Wn (Dt) wszystkich kont = suma sald końcowych Ma (Ct) wszystkich kont
Na podstawie zapisów na kontach księgi głównej, na koniec każdego miesiąca sporządza się zestawienie obrotów i
sald kont księgi głównej. Stanowi ono jeden z obowiązkowych elementów ksiąg rachunkowych. Służy do sprawdzenia
poprawności księgowań. Pozwala wykryć błędy naruszające zasadę podwójnego zapisu.
Salda początkowe
Obroty
Salda końcowe
Nazwa konta
WN
MA
WN
MA
WN
MA
Ogółem
Poprawność księgowań w księdze głównej (syntetyce) zachowana jest w przypadku wykazania w zestawieniu 2
równości (w wierszu „ogółem”):
1)
suma obrotów Wn (Dt) wszystkich kont = suma obrotów Ma (Ct) wszystkich kont
2)
suma sald końcowych Wn (Dt) wszystkich kont = suma sald końcowych Ma (Ct) wszystkich kont
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
19
ZADANIE 9
Bilans spółki Wenus na dzień 31 grudnia 20xx r. przedstawiał się następująco:
AKTYWA
Wartość
PASYWA
Wartość
A. Aktywa trwałe
652 000
A. Kapitał (fundusz) własny
721 600
I. Wartości niematerialne i prawne
I. Kapitał (fundusz) podstawowy
500 000
II. Należne wpłaty na kapitał podst.
II. Rzeczowe aktywa trwałe
- środki trwałe
535 000
III. Udziały (akcje) własne
III. Należności długoterminowe
IV. Kapitał (fundusz) zapasowy
189 000
V. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny
IV. Inwestycje długoterminowe
- długoterminowe aktywa finansowe
117 000
VI. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe
V. Długoterminowe rozliczenia m/o
VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych
VIII. Zysk (strata) netto
32 600
B. Aktywa obrotowe
174 900
IX. Odpisy z zysku netto w ciągu roku
B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania
105 300
I. Zapasy
- materiały
- towary
15 400
33 200
I. Rezerwy na zobowiązania
II. Należności krótkoterminowe
- z tytułu dostaw i usług
8 500
II. Zobowiązania długoterminowe
- kredyty bankowe
70 000
III. Inwestycje krótkoterminowe
- kasa
- rachunek bankowy
14 100
103 700
IV. Krótkoterminowe rozliczenia m/o
III. Zobowiązania krótkoterminowe
- z tytułu dostaw i usług
- z tytułu podatków
- z tytułu wynagrodzeń
24 000
2 700
8 600
IV. Rozliczenia m/o
AKTYWA RAZEM
826 900
PASYWA RAZEM
826 900
W styczniu następnego roku wystąpiły następujące operacje gospodarcze:
1.
Pobrano gotówkę z banku do kasy; dowód KP – 1 000 zł
2.
Zakupiono u dostawcy Alfa i przyjęto do magazynu towary; dowód PZ; faktura opłacona gotówką – 12 000 zł
3.
Wypłacono z kasy pracownikowi zaliczkę na zakup surowców produkcyjnych; dowód Wniosek o zaliczkę –
2 000 zł
4.
Zakupiono w firmie Delta i przyjęto do używania samochód osobowy; dowód PT; faktura do zapłacenia
przelewem w ciągu 14 dni (w styczniu) – 45 000 zł
5.
Zwrócono dostawcy Alfa 20% towarów; dostawca reklamację uznał – ………….
6.
Zakupiono u dostawcy Beta i przyjęto do magazynu opakowania; dowód PZ; faktura do zapłacenia przelewem
w ciągu 7 dni (w styczniu) – 1 000 zł
7.
Pracownik rozliczył się z pobranej zaliczki:
a)
zakupione surowce przyjęto do magazynu; dowód PZ; faktura opłacona gotówką – 1 500 zł
b)
zwrot do kasy niewykorzystanej zaliczki; dowód KP - ………….
8.
Zwrócono dostawcy Beta 10% opakowań; dostawca reklamację uznał – ………….
9.
Zakupiono i przyjęto do używania program komputerowy; dowód PT; faktura do zapłacenia przelewem w
lutym – 8 000 zł
10.
Otrzymano wyciąg bankowy (dowód WB) potwierdzający:
a)
spłatę raty kredytu bankowego – 1 000 zł
b)
uregulowanie przez odbiorców 40% wartości faktur za sprzedane w poprzednim roku towary – …………..
c)
przelew od dostawcy Alfa kwoty za zwrócone towary - …………….
d)
wypłatę wynagrodzeń pracownikom - …………….
e)
opłacenie połowy faktur od dostawców wystawionych w poprzedni roku - …………….
f)
uregulowanie faktury za zakupiony samochód - …………….
g)
uregulowanie faktury za zakupione opakowania - …………….
h)
odprowadzenie należnych podatków do urzędu skarbowego - …………….
Polecenia:
1.
Otworzyć konta księgi głównej na dzień 1 stycznia.
2.
Dokonać zapisu operacji gospodarczych na kontach księgi głównej w styczniu.
3.
Sporządzić zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej na koniec stycznia.
4.
Zamknąć konta księgi głównej na koniec stycznia.
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
20
ROZWIĄZANIE:
Księga główna (ewidencja syntetyczna) w styczniu
Zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej za styczeń
Salda początkowe
Obroty
Salda końcowe
Lp.
Nazwa konta
Wn (Dt) Ma (Ct) Wn (Dt) Ma (Ct) Wn (Dt) Ma (Ct)
1. Wartości niematerialne i prawne
-
-
8 000
-
8 000
-
2. Środki trwałe
535 000
-
580 000
-
580 00
-
3. Długoterminowe aktywa finansowe
117 000
-
117 000
-
117 000
-
4. Materiały
15 400
-
17 900
100
17 800
-
5. Towary
33 200
-
45 200
2 400
42 800
-
6. Należności z tytułu dostaw i usług
8 500
-
10 900
5 800
5 100
-
7. Należności od pracowników (zaliczki)
-
-
2 000
2 000
-
-
8. Kasa
14 100
-
15 600
14 000
1 600
-
9. Rachunek bieżący
103 700
-
109 500
71 200
38 300
-
10. Kapitał podstawowy
-
500 000
-
500 000
-
500 000
11. Kapitał zapasowy
-
189 000
-
189 000
-
189 000
12. Wynik finansowy netto (zysk)
-
32 600
-
32 600
-
32 600
13. Kredyty bankowe (długoterminowe)
-
70 000
1 000
70 000
-
69 000
14. Zobowiązania z tytułu dostaw i usług
-
24 000
13 000
25 000
-
12 000
15. Zobowiązania z tytułu podatków
-
2 700
2 700
2 700
-
-
16. Zobowiązania z tytułu wynagrodzeń
-
8 600
8 600
8 600
-
-
17. Pozostałe zobowiązania
-
-
45 000
53 000
-
8 000
Razem
826 900 826 900 976 400 976 400 810 600 810 600
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
21
ZADANIE 10 – PRACA SAMODZIELNA
Zgodnie z zestawieniem obrotów i sald spółki Mars sporządzonym za listopad 20xx r. stany poszczególnych
składników bilansowych przedstawiały się następująco:
1)
Kapitał zakładowy – 106 400 zł
2)
Towary – 86 000 zł
3)
Należności z tytułu dostaw i usług – 25 000 zł
4)
Zobowiązania z tytułu dostaw i usług – 24 000 zł
5)
Ś
rodki pieniężne w kasie - 11 300 zł
6)
Wynik finansowy z lat ubiegłych (zysk) – 7 000 zł
7)
Kapitał zapasowy – 29 900 zł
8)
Ś
rodki pieniężne na rachunku bankowym – 40 000 zł
9)
Długoterminowe aktywa finansowe – 5 000 zł
W grudniu wystąpiły następujące operacje gospodarcze:
1.
Zakupiono i przyjęto do magazynu materiały; dowód PZ; faktura do zapłacenia przelewem w ciągu 5 dni (w
grudniu) – 15 000 zł
2.
Otrzymano przelew od odbiorcy za nabytą w listopadzie usługę; dowód WB - 7 500 zł
3.
Wypłacono z kasy pracownikowi zaliczkę na koszty podróży służbowej; dowód Wniosek o zaliczkę – 300 zł
4.
Przeznaczono zysk z lat ubiegłych na powiększenie kapitału zapasowego; dowód PK
1
- …………….
5.
Zaciągnięto roczny kredyt bankowy w postaci środków pieniężnych na rachunku bankowym; dowód WB -
30 000 zł
6.
Zakupiono i przyjęto do używania komputer; dowód PT; faktura opłacona gotówką – 3 600 zł
7.
Ze środków na rachunku bankowym zakupiono akcje spółki Alfa z przeznaczeniem na lokatę długoterminową;
dowód WB – 11 000 zł
8.
Pracownik zwrócił do kasy niewykorzystaną z powodu choroby zaliczkę na podróż służbową; dowód KP -
…………….
9.
Uregulowano fakturę za nabyte w grudniu materiały; dowód WB - …………….
10.
Wpłacono gotówkę na rachunek bankowy; dowód WB – 1 000 zł
11.
Przekwalifikowano i przekazano część towarów do magazynu materiałów na potrzeby produkcji; dowód MM
2
– 1 000 zł
12.
Zakupiono i przyjęto do używania oprogramowanie księgowe; dowód PT; faktura do zapłacenia przelewem w
styczniu następnego roku – 8 000 zł
Polecenia:
1.
Otworzyć konta księgi głównej na dzień 1 grudnia.
2.
Dokonać zapisu operacji gospodarczych na kontach księgi głównej w grudniu.
3.
Sporządzić zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej na koniec grudnia.
4.
Zamknąć konta księgi głównej na koniec grudnia.
5.
Sporządzić bilans na koniec 20xx r.
ROZWIĄZANIE:
Księga główna (ewidencja syntetyczna) w grudniu
1
Polecenie księgowania
2
Przesunięcie międzymagazynowe
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
22
Zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej za grudzień
Salda początkowe
Obroty
Salda końcowe
Lp.
Nazwa konta
Wn (Dt) Ma (Ct) Wn (Dt) Ma (Ct) Wn (Dt) Ma (Ct)
1. Wartości niematerialne i prawne
-
-
8 000
-
8 000
-
2. Środki trwałe
-
-
3 600
-
3 600
-
3. Długoterminowe aktywa finansowe
5 000
-
16 000
-
16 000
-
4. Materiały
-
-
16 000
-
16 000
-
5. Towary
86 000
-
86 000
1 000
85 000
-
6. Należności z tytułu dostaw i usług
25 000
-
25 000
7 500
17 500
-
7. Należności od pracowników (zaliczki)
-
-
300
300
-
-
8. Kasa
11 300
-
11 600
4 900
6 700
-
9. Rachunek bieżący
40 000
-
78 500
26 000
52 500
-
10. Kapitał zakładowy
-
106 400
-
106 400
-
106 400
11. Kapitał zapasowy
-
29 900
-
36 900
-
36 900
12. Wynik finansowy z lat ubiegłych (zysk)
-
7 000
7 000
7 000
-
-
13. Kredyty bankowe (krótkoterminowe)
-
-
-
30 000
-
30 000
14. Zobowiązania z tytułu dostaw i usług
-
24 000
15 000
39 000
-
24 000
15. Pozostałe zobowiązania
-
-
-
8 000
-
8 000
Razem
167 300 167 300 267 000 267 000 205 300 205 300
Bilans na dzień 31 grudnia 20xx r.
AKTYWA
Wartość (zł)
PASYWA
Wartość (zł)
A. Aktywa trwałe
27 600
A. Kapitał (fundusz) własny
143 300
I. Wartości niematerialne i prawne
8 000
I. Kapitał (fundusz) podstawowy
106 400
II. Należne wpłaty na kapitał podstawowy
II. Rzeczowe aktywa trwałe
- środki trwałe
3 600
III. Udziały (akcje) własne
III. Należności długoterminowe
IV. Kapitał (fundusz) zapasowy
36 900
V. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny
IV. Inwestycje długoterminowe
- długoterminowe aktywa finansowe
16 000
VI. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe
V. Długoterminowe rozliczenia m/o
VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych
VIII. Zysk (strata) netto
B. Aktywa obrotowe
177 700
IX. Odpisy z zysku netto w ciągu roku
B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania
62 000
I. Zapasy
- materiały
- towary
16 000
85 000
I. Rezerwy na zobowiązania
II. Zobowiązania długoterminowe
II. Należności krótkoterminowe
- z tytułu dostaw i usług
17 500
III. Inwestycje krótkoterminowe
- kasa
- rachunek bankowy
6 700
52 500
III. Zobowiązania krótkoterminowe
- kredyty bankowe
- z tytułu dostaw i usług
- pozostałe zobowiązania
30 000
24 000
8 000
IV. Krótkoterminowe rozliczenia m/o
IV. Rozliczenia m/o
AKTYWA RAZEM
205 300
PASYWA RAZEM
205 300
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
23
Blok tematyczny 3:
Podział poziomy kont
Zasada zapisu powtarzanego
Podstawa teoretyczna:
B. Gierusz, Podręcznik samodzielnej nauki księgowania, ODDK, Gdańsk, 2011
Część I – Podstawy rachunkowości
Rozdział 6. Dzielenie i łączenie kont, w szczególności:
Przyczyny dzielenia i łączenia kont
Poziomy podział kont
SCHEMATY PODZIAŁU POZIOMEGO KONTA
Jednostka ma obowiązek dostosować plan kont do własnych potrzeb i specyfiki działalności. W praktyce
rachunkowości spotkać się można z techniką łączenia i dzielenia kont księgowych, które to czynności wprowadzają
nowe możliwości w wykorzystaniu kont na własne potrzeby. Podzielność konta polega na takiej jego przebudowie,
która pozwoli na uzyskanie obszerniejszej informacji sprawozdawczej.
Podział poziomy konta polega na jego zastąpieniu przez większą liczbę kont o bardziej szczegółowym charakterze. W
efekcie podziału poziomego konta powstają:
1)
nowe konta syntetyczne, zastępujące w działaniu konto dzielone, np.
Materiały Surowce Paliwo Opakowania
Zobowiązania
z tyt. dostaw i usług Dostawca X Dostawca Y Dostawca Z
2)
konta analityczne działające równocześnie z kontem syntetycznym, np.
Materiały Surowce Paliwo Opakowania
Zobowiązania
z tyt. dostaw i usług Dostawca X Dostawca Y Dostawca Z
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
24
KSIĘGI POMOCNICZE
Konta analityczne (pomocnicze, szczegółowe) prowadzone są do wybranych kont syntetycznych w celu
uszczegółowienia i uzupełnienia ich zapisów. Zbiory kont analitycznych tworzą tzw. księgi pomocnicze. Stanowią one
obowiązkowy element ksiąg rachunkowych.
Konta ksiąg pomocniczych zawierają zapisy będące uszczegółowieniem i uzupełnieniem zapisów kont księgi głównej.
Prowadzi się je w ujęciu systematycznym jako wyodrębniony system ksiąg, kartotek (zbiorów kont), uzgodniony z
saldami i zapisami na kontach księgi głównej.
Ewidencja w księdze pomocniczej nazywana jest ewidencją analityczną, a konta księgi pomocniczej kontami
analitycznymi.
Konta ksiąg pomocniczych prowadzi się w szczególności dla:
ś
rodków trwałych, w tym także środków trwałych w budowie, wartości niematerialnych i prawnych oraz
dokonywanych od nich odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych,
rozrachunków z kontrahentami,
rozrachunków z pracownikami, a w szczególności jako imienną ewidencję wynagrodzeń pracowników
zapewniającą uzyskanie informacji, z całego okresu zatrudnienia,
operacji sprzedaży (kolejno numerowane własne faktury i inne dowody, ze szczegółowością niezbędną do
celów podatkowych),
operacji zakupu (obce faktury i inne dowody, ze szczegółowością niezbędną do wyceny składników aktywów i
do celów podatkowych),
kosztów i istotnych dla jednostki składników aktywów,
operacji gotówkowych w przypadku prowadzenia kasy.
Przykładowe możliwości uszczegółowienia kont księgi głównej
Konto syntetyczne
Konto analityczne
Symbol
konta
Nazwa konta
Symbol
konta
Nazwa konta
010
Ś
rodki trwałe
010-1
010-2
010-3
010-4
010-5
Grunty i prawa użytkowania wieczystego
Budynki i lokale
Urządzenia techniczne i maszyny
Ś
rodki transportu
Inne środki trwałe
130
Rachunek bankowy PLN
130-1
130-2
Bank …
Bank …
201
Należności
od odbiorców
201-1
201-2
Spółka …
Spółka …
220
Rozliczenie z budżetem
220-1
220-2
220-3
220-4
220-5
Podatek dochodowy od osób prawnych
Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT-4)
Podatek od czynności cywilnoprawnych
Podatek od nieruchomości
Opłaty lokalne
230
Rozrachunki
z tytułu wynagrodzeń
230-1
230-1-1
230-1-2
230-2
230-2-1
230-2-2
Osobowy fundusz płac
Pracownik …
Pracownik …
Bezosobowy fundusz płac
Pracownik …
Pracownik …
330
Towary
330-1
330-1
Towar …
Towar …
401
Zużycie materiałów
i energii
401-1
401-2
401-3
401-4
401-5
Zużycie paliwa
Zużycie materiałów biurowych
Zużycie środków czystości
Zużycie części zamiennych do urządzeń i maszyn
Zużycie energii elektrycznej, cieplnej, gazu, wody
403
Podatki i opłaty
403-1
403-2
403-3
403-4
Podatek od nieruchomości
Opłaty skarbowe
Opłaty sądowe
VAT niepodlegający odliczeniu
730
Przychody
ze
sprzedaży
materiałów i towarów
730-1
730-1-1
730-1-2
730-1-3
730-1-4
730-2
Sprzedaż opodatkowana VAT
23% VAT
8% VAT
5% VAT
0% VAT
Sprzedaż zwolniona z VAT
751
Koszty finansowe
751-1
751-2
751-3
751-4
751-5
Odsetki od zaciągniętych pożyczek
Prowizje od kredytów bankowych
Odsetki budżetowe
Wartość zbywanych inwestycji (papierów wart.) w cenie nabycia
Ujemne różnice kursowe
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
25
ZASADA ZAPISU POWTARZANEGO
Ta zasada ewidencji księgowej obowiązuje na kontach analitycznych.
Każda operacja gospodarcza rejestrowana jest na koncie analitycznym:
1)
po tej samej stronie
2)
w tej samej kwocie
3)
na podstawie tego samego dowodu księgowego
co na koncie syntetycznym, do którego prowadzona jest analityka.
Jest to zapis jednostronny, stanowi jedynie powtórzenie z konta syntetycznego.
Konsekwencją stosowania zasady zapisu powtarzanego są następujące równości:
1)
saldo początkowe Wn (Dt) konta syntetycznego = suma sald początkowych Wn (Dt) wszystkich jego kont
analitycznych
2)
saldo początkowe Ma (Ct) konta syntetycznego = suma sald początkowych Ma (Ct) wszystkich jego kont
analitycznych
3)
obrót Wn (Dt) konta syntetycznego = suma obrotów Wn (Dt) wszystkich jego kont analitycznych
4)
obrót Ma (Ct) konta syntetycznego = suma obrotów Ma (Ct) wszystkich jego kont analitycznych
5)
saldo końcowe Wn (Dt) konta syntetycznego = suma sald końcowych Wn (Dt) wszystkich jego kont
analitycznych
6)
saldo końcowe Ma (Ct) konta syntetycznego = suma sald końcowych Ma (Ct) wszystkich jego kont
analitycznych
Na podstawie zapisów na kontach ksiąg pomocniczych, na koniec każdego miesiąca sporządza się zestawienia
obrotów i sald kont ksiąg pomocniczych. Stanowią one obowiązkowe elementy ksiąg rachunkowych. Służą do
sprawdzenia poprawności księgowań. Pozwalają wykryć błędy naruszające zasadę zapisu powtarzanego.
Salda początkowe
Obroty
Salda końcowe
Nazwa konta
WN
MA
WN
MA
WN
MA
Ogółem
Poprawność księgowań w księdze pomocniczej zachowana jest w przypadku wykazania w zestawieniu następujących
zależności (w wierszu „ogółem”):
1)
suma obrotów Wn (Dt) wszystkich kont analitycznych = obrót Wn (Dt) konta syntetycznego, do którego
ta analityka jest prowadzona
2)
suma obrotów Ma (Ct) wszystkich kont analitycznych = obrót Ma (Ct) konta syntetycznego, do którego ta
analityka jest prowadzona
3)
suma sald końcowych Wn (Dt) wszystkich kont analitycznych = saldo końcowe Wn (Dt) konta
syntetycznego, do którego ta analityka jest prowadzona
4)
suma sald końcowych Ma (Ct) wszystkich kont analitycznych = saldo końcowe Ma (Ct) konta
syntetycznego, do którego ta analityka jest prowadzona
ZADANIE 11
W zestawieniu obrotów i sald spółki Neptun sporządzonym za maj 20xx r. salda wybranych kont kształtowały się
następująco:
1) Należności od pracowników - 2 300 zł, na które składały się należności od następujących pracowników:
Marta Zielińska – zaliczka 1 400 zł pobrana na zakup materiałów
Jan Kowalski – zaliczka 200 zł pobrana na koszty podróży służbowej
Adam Nowak – zaliczka 700 zł pobrana na zakup foteli biurowych
2) Kasa – 15 200 zł
3) Kapitał zakładowy – 17 500 zł
W czerwcu wystąpiły następujące operacje gospodarcze:
1.
M. Zielińska rozliczyła się z pobranej zaliczki:
a)
przyjęto do magazynu materiały; faktura opłacona gotówką – 1 100 zł
b)
zwrot do kasy niewykorzystanej zaliczki; dowód KP - ……….
2.
A. Nowak rozliczył się z pobranej zaliczki:
a)
przyjęto do magazynu fotele biurowe, potraktowane jako materiały ze względu na ich niską wartość;
faktura opłacona gotówką – 900 zł
b)
wypłata z kasy należnej pracownikowi kwoty - ……….
3.
Wypłacono z kasy pracownikowi Ewie Kotowskiej zaliczkę na koszty podróży służbowej; dowód Wniosek o
zaliczkę – 300 zł
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
26
Polecenia:
1.
Otworzyć konto syntetyczne „Należności od pracowników” oraz odpowiednie konta analityczne na dzień 1
czerwca.
2.
Dokonać zapisu operacji gospodarczych na kontach księgi głównej i księgi pomocniczej w czerwcu.
3.
Sporządzić zestawienie obrotów i sald kont księgi pomocniczej na koniec czerwca.
4.
Sporządzić zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej na koniec czerwca.
5.
Zamknąć konta księgi głównej i księgi pomocniczej na koniec czerwca.
ROZWIĄZANIE:
Księga główna (ewidencja syntetyczna) w czerwcu
Zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej za czerwiec
Salda początkowe
Obroty
Salda końcowe
Lp.
Nazwa konta
Wn (Dt) Ma (Ct) Wn (Dt) Ma (Ct) Wn (Dt) Ma (Ct)
1. Materiały
-
-
2 000
-
2 000
-
2. Należności od pracowników
2 300
-
2 600
2 100
500
-
3. Kasa
15 200
-
15 500
500
15 000
-
4. Kapitał zakładowy
-
17 500
-
17 500
-
17 500
Razem
17 500
17 500
20 100
20 100
17 500
17 500
Księga pomocnicza (ewidencja analityczna)
do konta „Należności od pracowników” w czerwcu
Zestawienie obrotów i sald kont księgi pomocniczej
do konta „Należności od pracowników” za czerwiec
Salda początkowe
Obroty
Salda końcowe
Lp. Nazwa konta
Wn (Dt) Ma (Ct) Wn (Dt) Ma (Ct) Wn (Dt) Ma (Ct)
1. Marta Zielińska
1 400
-
1 400
1 400
-
-
2. Jan Kowalski
200
-
200
-
200
-
3. Adam Nowak
700
-
700
700
-
-
4. Ewa Kotowska
-
-
300
-
300
-
Razem
2 300
-
2 600
2 100
500
-
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
27
ZADANIE 12 – PRACA SAMODZIELNA
Salda wybranych kont syntetycznych spółki Pluton na koniec sierpnia 20xx r. przedstawiały się następująco:
1)
Towary – 87 000, w tym:
monitory – 64 000 zł
drukarki – 15 000 zł
skanery – 8 000 zł
2)
Kasa – 7 000 zł
3)
Rachunek bieżący – 53 000 zł
4)
Kapitał zakładowy – 112 000 zł
5)
Zobowiązania z tytułu dostaw i usług – 35 000 zł, w tym:
wobec spółki Saturn – 20 000 zł
wobec spółki Wenus – 15 000 zł
We wrześniu wystąpiły następujące operacje gospodarcze:
1.
Zwrócono dostawcy Saturn uszkodzone podczas transportu monitory, za które nie dokonano jeszcze zapłaty –
700 zł
2.
Przyjęto do magazynu nabyte od spółki Mars modemy; dowód PZ; faktura do zapłacenia przelewem w ciągu
14 dni – 16 000 zł
3.
Spłacono przelewem zobowiązania wobec dostawcy Wenus; dowód WB - …………
4.
Przyjęto do magazynu zamówione u dostawcy Wenus zasilacze; dowód PZ; faktura opłacona gotówką – 4 000
zł
Polecenia:
1.
Otworzyć konta syntetyczne oraz odpowiednie konta analityczne na dzień 1 września.
2.
Dokonać zapisu operacji gospodarczych na kontach księgi głównej i księgi pomocniczej we wrześniu.
3.
Sporządzić zestawienie obrotów i sald kont księgi pomocniczej na koniec września.
4.
Sporządzić zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej na koniec września.
5.
Zamknąć konta księgi głównej i ksiąg pomocniczych na koniec września.
ROZWIĄZANIE:
Księga główna (ewidencja syntetyczna) we wrześniu
Zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej za wrzesień
Salda początkowe
Obroty
Salda końcowe
Lp.
Nazwa konta
Wn (Dt) Ma (Ct) Wn (Dt) Ma (Ct) Wn (Dt) Ma (Ct)
1. Towary
87 000
-
107 000
700
106 300
-
2. Kasa
7 000
-
7 000
4 000
3 000
-
3. Rachunek bieżący
53 000
-
53 000
15 000
38 000
-
4. Kapitał zakładowy
-
112 000
-
112 000
-
112 000
5. Zobowiązania z tytułu dostaw i usług
-
35 000
15 700
51 000
-
35 300
Razem
147 000 147 000 182 700 182 700 147 300 147 300
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
28
Księga pomocnicza (ewidencja analityczna)
do konta „Towary” we wrześniu
Zestawienie obrotów i sald kont księgi pomocniczej
do konta „Towary” za wrzesień
Salda początkowe
Obroty
Salda końcowe
Lp. Nazwa konta
Wn (Dt) Ma (Ct) Wn (Dt) Ma (Ct) Wn (Dt) Ma (Ct)
1. Monitory
64 000
-
64 000
700
63 300
-
2. Drukarki
15 000
-
15 000
-
15 000
-
3. Skanery
8 000
-
8 000
-
8 000
-
4. Modemy
-
-
16 000
-
16 000
-
5. Zasilacze
-
-
4 000
-
4 000
-
Razem
87 000
-
107 000
700
106 300
Księga pomocnicza (ewidencja analityczna)
do konta „Zobowiązania z tytułu dostaw i usług” we wrześniu
Zestawienie obrotów i sald księgi pomocniczej
do konta „Zobowiązania z tytułu dostaw i usług” za wrzesień
Salda początkowe
Obroty
Salda końcowe
Lp. Nazwa konta
Wn (Dt) Ma (Ct) Wn (Dt) Ma (Ct) Wn (Dt) Ma (Ct)
1. Saturn
-
20 000
700
20 000
-
19 300
2. Wenus
-
15 000
15 000
15 000
-
-
3. Mars
-
-
-
16 000
-
16 000
Razem
-
35 000
15 700
51 000
-
35 300
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
29
Blok tematyczny 4:
Łączenie kont
Zasady funkcjonowania kont aktywno-pasywnych (rozrachunkowych)
Podstawa teoretyczna:
B. Gierusz, Podręcznik samodzielnej nauki księgowania, ODDK, Gdańsk, 2011
Część I – Podstawy rachunkowości
Rozdział 6. Dzielenie i łączenie kont, w szczególności:
Przyczyny dzielenia i łączenia kont
Łączenie kont
SCHEMAT ŁĄCZENIA KONT
Łączenie kont polega na zmniejszeniu liczby kont poprzez zwiększenie ich zwartości ewidencyjnej. Łączyć można ze
sobą (w większości przypadków) wszystkie konta, najpopularniejsze jest jednak łączenie kont aktywnych i pasywnych,
wskutek czego powstają konta aktywno-pasywne. I tak np. w wyniku połączenia kont należności i zobowiązań powstaje
konto rozrachunków, czyli należności i zobowiązań równocześnie. Saldo debetowe (Wn) oznacza nadal stan
należności, a saldo kredytowe (Ma) stan zobowiązań.
Konta przed połączeniem
Wn (Dt)
Należności z tyt. …
(konto aktywów)
Ma (Ct)
Wn (Dt)
Zobowiązania z tyt. …
(konto pasywów)
Ma (Ct)
Sp. Wn (Dt)
Sp. Ma (Ct)
+
-
-
+
obrót Wn (Dt)
obrót Ma (Ct)
obrót Wn (Dt)
obrót Ma (Ct)
Sk. Wn (Dt)
Sk. Ma (Ct)
Konto po połączeniu
Wn (Dt)
Rozrachunki z tyt. …
(konto aktywno-pasywne)
Ma (Ct)
Sp. nal.
nal. +
Sp. zob.
zob. +
zob. -
nal. -
obrót Wn (Dt)
obrót Ma (Ct)
Sk. zob. Ma (Ct)
Sk. nal. Wn (Dt)
Konta rozrachunkowe powinny być uszczegółowiane za pomocą kont analitycznych i na ich podstawie zamykane. W
bilansie wykazuje się odrębnie należności po stronie aktywów, a zobowiązania po stronie pasywów.
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
30
ZADANIE 13
Salda wybranych kont syntetycznych spółki Mars koniec lipca 20xx r. kształtowały się następująco:
1)
Należności od odbiorców – 36 000 zł, w tym:
od spółki Wenus – 15 000 zł
od spółki Saturn – 21 000 zł
2)
Zobowiązania wobec dostawców – 28 000 zł, w tym:
wobec spółki Pluton – 20 000 zł
wobec spółki Uran – 8 000 zł
3) Rachunek bieżący – 80 000 zł
4) Przychody ze sprzedaży usług – 88 000 zł
W sierpniu wystąpiły następujące operacje gospodarcze:
1.
Otrzymano przelew od spółki Wenus tytułem spłaty należności; dowód WB - ……… zł
2.
Przyjęto do magazynu zakupione w spółce Neptun materiały; dowód PZ; faktura do zapłacenia przelewem w
ciągu 7 dni – 12 000 zł
3.
Otrzymano przelewem połowę zapłaty od spółki Saturn; dowód WB - …………….
4.
Wystawiono fakturę opłaconą gotówką za wykonaną na rzecz spółki Pluton usługę – 3 000 zł
5.
Spłacono zobowiązanie wobec spółki Uran; dowód WB - …………..
6.
Wystawiono fakturę do zapłacenia przelewem za wykonaną na rzecz spółki Saturn usługę – 4 000 zł
7.
Przyjęto do magazynu zakupione w spółce Pluton materiały; dowód PZ; faktura opłacona gotówką – 600 zł
8.
Dokonano zwrotu 25% materiałów zakupionych u dostawcy Neptun; dostawca reklamację uznał - ………….
Polecenia:
1.
Otworzyć konta syntetyczne oraz odpowiednie konta analityczne prowadzone do konta rozrachunkowego na
dzień 1 sierpnia.
2.
Dokonać zapisu operacji gospodarczych na kontach księgi głównej i księgi pomocniczej w sierpniu.
3.
Sporządzić zestawienie obrotów i sald kont księgi pomocniczej na koniec sierpnia.
4.
Zamknąć konta księgi głównej i księgi pomocniczej na koniec sierpnia.
5.
Zinterpretować salda konta rozrachunkowego na koniec sierpnia.
ROZWIĄZANIE:
Księga główna (ewidencja syntetyczna) w sierpniu
Zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej za sierpień
Salda początkowe
Obroty
Salda końcowe
Lp.
Nazwa konta
Wn (Dt) Ma (Ct) Wn (Dt) Ma (Ct) Wn (Dt) Ma (Ct)
1. Rozrachunki z tytułu dostaw i usług 36 000
28 000
51 000
65 500
14 500
29 000
2. Rachunek bieżący
80 000
-
105 500
8 000
97 500
-
3. Materiały
-
-
12 600
3 000
9 600
-
4. Kasa
-
-
3 000
600
2 400
-
5. Przychody ze sprzedaży usług
-
88 000
-
95 000
-
95 000
Razem
116 000 116 000 172 100 172 100 124 000 124 000
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
31
Księga pomocnicza (ewidencja analityczna)
do konta „Rozrachunki z tytułu dostaw i usług” za sierpień
Zestawienie obrotów i sald kont księgi pomocniczej
do konta „Rozrachunki z tytułu dostaw i usług” za sierpień
Salda początkowe
Obroty
Salda końcowe
Lp. Nazwa konta
Wn (Dt) Ma (Ct) Wn (Dt) Ma (Ct) Wn (Dt) Ma (Ct)
1. Wenus
15 000
-
15 000
15 000
-
-
2. Saturn
21 000
-
25 000
10 500
14 500
-
3. Pluton
-
20 000
-
20 000
-
20 000
4. Uran
-
8 000
8 000
8 000
-
-
5. Neptun
-
-
3 000
12 000
-
9 000
Razem
36 000
28 000
51 000
65 500
14 500
29 000
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
32
ZADANIE 14 – PRACA SAMODZIELNA
Salda wybranych kont syntetycznych spółki Wenus na koniec grudnia 20xx r. kształtowały się następująco:
1)
Należności od pracowników – 1 600 zł, w tym:
od Anny Kowalskiej - 300 zł
od Adama Nowaka - 900 zł
od Pawła Szulca - 400 zł
2)
Zobowiązania wobec pracowników - 500 zł, w tym:
wobec Doroty Zielińskiej - ………
3)
Ś
rodki pieniężne w kasie – 10 000 zł
4)
Kapitał zakładowy – 11 100 zł
W styczniu następnego roku wystąpiły następujące operacje gospodarcze:
1.
Wypłacono z kasy pracownikowi Marcie Wojak zaliczkę na koszty podróży służbowej; dowód Wniosek o
zaliczkę – 400 zł
2.
P. Szulc rozliczył się z pobranej zaliczki:
a)
przyjęto do magazynu zakupione przez pracownika materiały; dowód PZ; faktura opłacona gotówką –
370 zł
b)
zwrot do kasy niewykorzystanej zaliczki; dowód KP - ….…….
3.
Wypłacono z kasy pracownikowi D. Zielińskiej środki pieniężne za zakupione w grudniu ozdoby świąteczne,
na zakup których nie pobrała zaliczki; dowód KW - ………….
4.
Przyjęto do magazynu zakupione przez Katarzynę Pawlak materiały, na zakup których nie pobrała zaliczki;
dowód PZ; faktura opłacona gotówką – 250 zł
5.
A. Nowak rozliczył się częściowo z pobranej zaliczki na zakup materiałów, za które zapłacił 650 zł; faktura
opłacona gotówką; pozostała część zaliczki ma być wykorzystana przez pracownika w celu następnych
planowanych zakupów.
Polecenia:
1.
Otworzyć konta syntetyczne oraz odpowiednie konta analityczne prowadzone do konta rozrachunkowego na
dzień 1 stycznia.
2.
Dokonać zapisu operacji gospodarczych na kontach księgi głównej i księgi pomocniczej w styczniu.
3.
Sporządzić zestawienie obrotów i sald kont księgi pomocniczej na koniec stycznia.
4.
Sporządzić zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej na koniec stycznia.
5.
Zamknąć konta księgi głównej i księgi pomocniczej na koniec stycznia.
6.
Zinterpretować salda konta rozrachunkowego na koniec stycznia.
ROZWIĄZANIE:
Księga główna (ewidencja syntetyczna) w styczniu
Zestawienie obrotów i sald księgi głównej za styczeń
Salda początkowe
Obroty
Salda końcowe
Lp.
Nazwa konta
Wn (Dt) Ma (Ct) Wn (Dt) Ma (Ct) Wn (Dt) Ma (Ct)
1. Rozrachunki z pracownikami
1 600
500
2 500
1 800
950
250
2. Materiały
-
-
1 270
-
1 270
-
3. Kasa
10 000
-
10 030
900
9 130
-
4. Kapitał zakładowy
-
11 100
-
11 100
-
11 100
Razem
11 600
11 600
13 800
13 800
11 350
11 350
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
33
Księga pomocnicza (ewidencja analityczna)
do konta „Rozrachunki z pracownikami” w styczniu
Zestawienie obrotów i sald księgi pomocniczej
do konta „Rozrachunki z pracownikami” za styczeń
Salda początkowe
Obroty
Salda końcowe
Lp.
Nazwa konta
Wn (Dt) Ma (Ct) Wn (Dt) Ma (Ct) Wn (Dt) Ma (Ct)
1. Anna Kowalska
300
-
300
-
300
-
2. Adam Nowak
900
-
900
650
250
-
3. Paweł Szulc
400
-
400
400
-
-
4. Dorota Zielińska
-
500
500
500
-
-
5. Marta Wojak
-
-
400
-
400
-
6. Katarzyna Pawlak
-
-
-
250
-
250
Razem
1 600
500
2 500
1 800
950
250
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
34
Blok tematyczny 5:
Podział pionowy kont
Funkcjonowanie kont korygujących
Umorzenie i amortyzacja środków trwałych
Podstawa teoretyczna:
B. Gierusz, Podręcznik samodzielnej nauki księgowania, ODDK, Gdańsk, 2011
Część I – Podstawy rachunkowości
Rozdział 6. Dzielenie i łączenie kont, w szczególności:
Przyczyny dzielenia i łączenia kont
Podział pionowy
Pionowy podział konta „Środki trwałe” – funkcjonowanie konta „Umorzenie środków trwałych”
FUNKCJONOWANIE KONT KORYGUJĄCYCH
Podział pionowy konta ma na celu zwiększenie przejrzystości zapisów na kontach i polega na przeniesieniu określonej
części zapisów z jednej strony konta dzielonego na konta powstałe w wyniku dzielenia.
Konta korygujące są niezbędne do ewidencji takich składników, dla których przyjęto cenę ewidencyjną według
wartości umownych, innych niż wykazywane w bilansie. Dotyczy to np. środków trwałych, których ewidencja
ilościowo-wartościowa przebiega według wartości początkowej (brutto), tj. w cenie nabycia lub po koszcie
wytworzenia, zaś w bilansie wykazywane są w wartości netto, tzn. w wartości początkowej pomniejszonej o odpisy
umorzeniowe/amortyzacyjne.
Schemat podziału pionowego konta na przykładzie konta „Środki trwałe”
Konto przed podziałem:
Wn (Dt)
Ś
rodki trwałe
Ma (Ct)
wartość
początkowa
zmniejszenia
ilościowo-wartościowe
zmniejszenia wartościowe
(zużycie)
Konta po podziale:
Wn (Dt)
Ś
rodki trwałe
(konto podstawowe)
Ma (Ct)
wartość
początkowa
zmniejszenia
ilościowo-wartościowe
Wn (Dt)
Umorzenie środków trwałych
(konto korygujące)
Ma (Ct)
zmniejszenia wartościowe
(zużycie)
Ewidencja odpisu umorzenia/amortyzacji środków trwałych:
Ś
rodki trwałe
Umorzenie środków
trwałych
Koszty działalności operacyjnej
Sp.
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
35
Odpisy umorzeniowe/amortyzacyjne dokonywane w celu uwzględnienia utraty wartości środków trwałych na skutek
używania lub upływu czasu. Odpisów tych dokonuje się drogą systematycznego, planowego rozłożenia jego wartości
początkowej na ustalony okres amortyzacji.
Rozpoczęcie amortyzacji następuje nie wcześniej niż po przyjęciu środka trwałego do używania, a jej zakończenie – nie
później niż z chwilą zrównania wartości odpisów z wartością początkową środka trwałego lub przeznaczenia go do
likwidacji, sprzedaży lub stwierdzenia jego niedoboru, z ewentualnym uwzględnieniem przewidywanej przy likwidacji
ceny sprzedaży netto pozostałości środka trwałego.
Przy ustalaniu okresu amortyzacji i rocznej stawki amortyzacyjnej uwzględnia się okres ekonomicznej użyteczności
ś
rodka trwałego, na określenie którego wpływają w szczególności:
liczba zmian, na których pracuje środek trwały,
tempo postępu techniczno-ekonomicznego,
wydajność środka trwałego mierzona liczbą godzin jego pracy lub liczbą wytworzonych produktów albo
innym właściwym miernikiem,
prawne lub inne ograniczenia czasu używania środka trwałego,
przewidywana przy likwidacji cena sprzedaży netto istotnej pozostałości środka trwałego.
Na dzień przyjęcia środka trwałego do używania należy ustalić okres lub stawkę i metodę jego amortyzacji. Dla
ś
rodków trwałych o niskiej jednostkowej wartości początkowej można ustalać odpisy amortyzacyjne/umorzeniowe w
sposób uproszczony, przez dokonywanie zbiorczych odpisów dla grup środków zbliżonych rodzajem i przeznaczeniem
lub jednorazowo odpisując wartość tego rodzaju środków trwałych.
ZADANIE 15
Dnia 23 marca 2012 r. spółka Alfa zakupiła za gotówkę maszynę produkcyjną o wartości 16 200 zł. Prace instalacyjne i
próby rozruchowe trwały 2 tygodnie i kosztowały spółkę Alfa 2 400 zł, po czym maszyna została przekazana do
użytkowania przez przewidywany okres 4 lat. Zgodnie z polityką rachunkowości spółki Alfa, rozpoczęcie odpisów
amortyzacyjnych środków trwałych następuje od następnego miesiąca po miesiącu ich przyjęcia do użytkowania.
Polecenia:
1.
Dokonać zapisu poniższych operacji na kontach księgi głównej, przedstawiając ewidencję odpisów
umorzeniowych/amortyzacyjnych maszyny w kolejnych latach:
1)
23 III 2012 – Zapłacono gotówką za zakupioną maszynę - ……………
2)
7 IV 2012 – Zapłacono gotówką za dokonanie instalacji i prób rozruchowych - ……………
3)
8 IV 2012 – Przyjęto do używania maszynę; dowód OT - ……………
4)
V-XII 2012 – Dokonano odpisów umorzenia/amortyzacji maszyny za 2012 r.- ……………
5)
I-XII 2013 - Dokonano odpisów umorzenia/amortyzacji maszyny za 2013 r.- ……………
6)
I-XII 2014 - Dokonano odpisów umorzenia/amortyzacji maszyny za 2014 r.- ……………
7)
I-XII 2015 - Dokonano odpisów umorzenia/amortyzacji maszyny za 2015 r.- ……………
8)
I-IV2016 - Dokonano odpisów umorzenia/amortyzacji maszyny za 2016 r.- ……………
2.
Podać wartość bilansową maszyny:
na koniec 2012 r. - ……………………………………………………………………………
na koniec 2013 r. - ……………………………………………………………………………
na koniec 2014 r. - ……………………………………………………………………………
na koniec 2015 r. - ……………………………………………………………………………
na koniec 2016 r. - ……………………………………………………………………………
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
36
ZADANIE 16 – PRACA SAMODZIELNA
Dnia 26 czerwca 2011 r. spółka Beta zakupiła samochód osobowy o wartości 32 000 zł. Zapłata nastąpiła przelewem.
Samochód wymagał naprawy, za którą zapłacono gotówką w kwocie 4 000 zł w dniu 3 lipca. Następnego dnia
samochód przyjęto do używania przez przewidywany okres 5 lat. Zgodnie z polityką rachunkowości spółki Beta,
rozpoczęcie odpisów amortyzacyjnych środków trwałych następuje od następnego miesiąca po miesiącu ich przyjęcia
do użytkowania.
Polecenia:
1.
Dokonać zapisu poniższych operacji na kontach księgi głównej, przedstawiając ewidencję odpisów
umorzeniowych/amortyzacyjnych maszyny w kolejnych latach:
1)
26 VI 2011 – Zapłacono przelewem za nabyty samochód - ……………
2)
3 VII 2011 – Zapłacono gotówką za naprawę samochodu - ……………
3)
4 VII 2011 – Przyjęto do używania samochód; dowód OT - ……………
4)
VIII-XII 2011 – Dokonano odpisów umorzenia/amortyzacji samochodu za 2011 r.- ……………
5)
I-XII 2012 - Dokonano odpisów umorzenia/amortyzacji samochodu za 2012 r.- ……………
6)
I-XII 2013 - Dokonano odpisów umorzenia/amortyzacji samochodu za 2013 r.- ……………
7)
I-XII 2014 - Dokonano odpisów umorzenia/amortyzacji samochodu za 2014 r.- ……………
8)
I-XII 2015 - Dokonano odpisów umorzenia/amortyzacji samochodu za 2015 r.- ……………
9)
I-VII 2016 - Dokonano odpisów umorzenia/amortyzacji samochodu za 2016 r.- ……………
2.
Podać wartość bilansową samochodu:
na koniec 2011 r. - ……………………………………………………………………………
na koniec 2012 r. - ……………………………………………………………………………
na koniec 2013 r. - ……………………………………………………………………………
na koniec 2014 r. - ……………………………………………………………………………
na koniec 2015 r. - ……………………………………………………………………………
na koniec 2016 r. - ……………………………………………………………………………
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
37
Blok tematyczny 6:
Podział pionowy kont
Funkcjonowanie kont wynikowych
Ustalanie wyniku finansowego
Podstawa teoretyczna:
B. Gierusz, Podręcznik samodzielnej nauki księgowania, ODDK, Gdańsk, 2011
Część I – Podstawy rachunkowości
Rozdział 6. Dzielenie i łączenie kont, w szczególności:
Przyczyny dzielenia i łączenia kont
Podział pionowy
Pionowy podział konta „Wynik finansowy” – funkcjonowanie kont wynikowych
Rozdział 7. Wynik finansowy
FUNKCJONOWANIE KONT WYNIKOWYCH
Konta wynikowe służą ujęciu procesów gospodarczych (przychodów i kosztów, zysków i strat nadzwyczajnych,
podatku dochodowego) kształtujących wynik finansowy jednostki. Ewidencja tych procesów na koncie „Kapitał
własny”, na którego wartość wpływają, nie pozwoliłyby na uzyskanie informacji o osiągniętym wyniku finansowym
jednostki oraz o wartości poszczególnych kategorii go tworzących.
Konto przed podziałem
Wn (Dt)
Kapitał własny
Ma (Ct)
Koszty (-)
Straty nadzwyczajne (-)
Podatek dochodowy (-)
Sp. według statutu (umowy)
Przychody (+)
Zyski nadzwyczajne (+)
Konta wynikowe (niebilansowe)
po podziale pionowym konta „Kapitał własny”
Wn (Dt)
Koszty
Straty nadzwyczajne
Podatek dochodowy
(konta wynikowe)
Ma (Ct)
Wn (Dt)
Przychody
Zyski nadzwyczajne
(konta wynikowe)
Ma (Ct)
Sp. Wn (Dt)
Sp. Ma (Ct)
+
-
-
+
obrót Wn (Dt)
obrót Ma (Ct)
obrót Wn (Dt)
obrót Ma (Ct)
Sk. Wn (Dt)
Sk. Ma (Ct)
Salda kont wynikowych na koniec roku są przeksięgowywane na konto „Wynik finansowy”.
Wn (Dt)
Wynik finansowy
Ma (Ct)
Koszty
Straty nadzwyczajne
Przychody
Zyski nadzwyczajne
Podatek dochodowy
obrót Wn (Dt)
obrót Ma (Ct)
Sk. Ma (Ct) lub Sk. Wn (Dt)
Konto „Wynik finansowy” ma charakter konta aktywno-pasywnego, gdyż:
jeżeli obrót Wn > obrót Ma, powstaje strata finansowa (Sk. Wn)
jeżeli obrót Ma > obrót Wn, powstaje zysk finansowy (Sk. Ma)
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
38
KATEGORIE KSZTAŁTUJĄCE WYNIK FINANSOWY
Na wynik finansowy podmiotu gospodarczego składają się kategorie ekonomiczne go zwiększające (przychody) i
zmniejszające (koszty). Wynik finansowy jest różnicą pomiędzy sumami tych zdarzeń.
Przychody i zyski nadzwyczajne - uprawdopodobnione powstanie w okresie sprawozdawczym korzyści
ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zwiększenia wartości aktywów, albo zmniejszenia
wartości zobowiązań, które doprowadzą do wzrostu kapitału własnego lub zmniejszenia jego niedoboru w inny sposób
niż wniesienie środków przez udziałowców lub właścicieli.
UWAGA! Nie każdy przychód jest wpływem, nie każdy wpływ jest przychodem. Występują tu różnice trwałe i
przejściowe. Przykładowo:
zaciągnięcie kredytu bankowego jest wpływem gotówki, ale nie jest dla niej przychodem,
zafakturowanie sprzedaży towarów jest przychodem, choć wpływ gotówki może nigdy nie nastąpić,
otrzymanie darowizny rzeczowej jest przychodem, choć nie nastąpił wpływ gotówki.
Koszty i straty nadzwyczajne – uprawdopodobnione zmniejszenie w okresie sprawozdawczym korzyści
ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zmniejszenia wartości aktywów, albo zwiększenia
wartości zobowiązań i rezerw, które doprowadzą do zmniejszenia kapitału własnego lub zwiększenia jego niedoboru w
inny sposób niż wycofanie środków przez udziałowców lub właścicieli.
UWAGA! Nie każdy koszt jest wydatkiem, nie każdy wydatek jest kosztem. Występują tu różnice trwałe i
przejściowe. Przykładowo:
zapłata podatku dochodowego jest wydatkiem, a nigdy nie będzie kosztem,
zapłata za nabyty samochód jest wydatkiem, a kosztem stanie się w dłuższym okresie czasu w chwili
dokonywania odpisów amortyzacyjnych,
zakup materiałów do produkcji z odroczonym terminem płatności nie jest ani wydatkiem ani kosztem;
wydatkiem będzie w dniu zapłaty, kosztem w dniu wydania materiałów do zużycia.
Straty i zyski nadzwyczajne – straty i zyski powstające na skutek zdarzeń trudnych do przewidzenia, poza
działalnością operacyjną jednostki i niezwiązane z ogólnym ryzykiem jej prowadzenia;
Koszty przyjmują formę:
1.
Zużycia czynników produkcji:
ś
rodków pracy (amortyzacja środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych)
przedmiotów pracy (zużycie materiałów)
samej pracy (wynagrodzenia)
usług obcych (np. remontowych, transportowych, łączności, bankowych, najmu)
energii obcej
2.
Nakładów czysto pieniężnych nie odzwierciedlających zużycia (koszty publiczno-prawne), np.:
opłaty i podatki lokalne
opłaty skarbowe, manipulacyjne, celne
podatek od nieruchomości, od środków transportu, akcyzowy od sprzedaży
podatek VAT nie podlegający odliczeniu
składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne płacone przez pracodawcę
składki na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
odpis na Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych
opłaty na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych
3.
Odpisów i rezerw tworzonych z mocy prawa bilansowego, np.:
odpisy należności przedawnionych, umorzonych, nieściągalnych
odpisy aktualizujące wartość inwestycji
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
39
PRZEJAWY DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
1.
Działalność operacyjna – podstawowa, zasadnicza, statutowa, przejawiająca się jako:
a)
działalność handlowa – zakup i sprzedaż towarów
b)
działalność usługowa – świadczenie i sprzedaż usług
c)
działalność produkcyjna – wytwarzanie i sprzedaż wyrobów
2.
Pozostała działalność operacyjna (działalność pozaoperacyjna) – pośrednio związana z działalnością
operacyjną (np. obrót środkami trwałymi, działalność socjalna)
3.
Działalność finansowa – związana z obrotem instrumentami kapitałowymi oraz obsługą długu (np. zaciągniętych
pożyczek i kredytów)
Każdy rodzaj działalności generuje przychody i koszty, stąd też wynik finansowy (zysk/stratę) określa się dla każdego
rodzaju działalności.
Na wynik brutto składa się:
Wynik na działalności gospodarczej (1+2+3 powyżej)
Wynik zdarzeń nadzwyczajnych
Dodatni wynik brutto, czyli zysk brutto, podlega obowiązkowemu obciążeniu podatkiem dochodowym. Różnica
między zyskiem brutto a kwotą podatku stanowi zysk netto. Podlega on podziałowi między właścicieli lub
przeznaczany jest na potrzeby firmy.
USTALANIE WYNIKU FINANSOWEGO
RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT
sporządzony za okres 1 I – 31 XII 20xx r.
Wariant kalkulacyjny
Wariant porównawczy
A. Przychody netto ze sprzedaży produktów,
towarów i materiałów:
I. Przychody netto ze sprzedaży produktów
II. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów
A. Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi:
I. Przychody netto ze sprzedaży produktów
II. Zmiana stanu produktów
III. Koszt wytworzenia produktów na własne potrzeby jednostki
IV. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów
B. Koszty sprzedanych produktów,
towarów i materiałów:
I. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów
II. Wartość sprzedanych towarów i materiałów
B. Koszty działalności operacyjnej
I. Amortyzacja
II. Zużycie materiałów i energii
III. Usługi obce
IV. Podatki i opłaty
V. Wynagrodzenia
VI. Ubezpieczenia społeczne inne świadczenia
VII. Pozostałe koszty rodzajowe
VIII. Wartość sprzedanych towarów i materiałów
C. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży (A-B)
D. Koszty sprzedaży (koszty handlowe)
E. Koszty ogólnego zarządu
F. Zysk (strata) ze sprzedaży (C-D-E)
C. Zysk (strata) ze sprzedaży (A-B)
G. Pozostałe przychody operacyjne
D. Pozostałe przychody operacyjne
H. Pozostałe koszty operacyjne
E. Pozostałe koszty operacyjne
I. Zysk (strata) z działalności operacyjnej (F+G-H)
F. Zysk (strata) z działalności operacyjnej (C+D-E)
J. Przychody finansowe
G. Przychody finansowe
K. Koszty finansowe
H. Koszty finansowe
L. Zysk (strata) z działalności gospodarczej (I+J-K)
I. Zysk (strata) z działalności gospodarczej (F+G-H)
M. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych (M.I-M.II)
I. Zyski nadzwyczajne
II. Straty nadzwyczajne
J. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych (J.I-J.II)
I. Zyski nadzwyczajne
II. Straty nadzwyczajne
N. Zysk (strata) brutto (L+/-M)
K. Zysk (strata) brutto (I+/-J)
O. Podatek dochodowy
L. Podatek dochodowy
P. Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku
M. Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku
R. Zysk (strata) netto (N-O-P)
N. Zysk (strata) netto (K-L-M)
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
40
KLASYFIKACJA PRZYCHODÓW I KOSZTÓW
(w wariancie kalkulacyjnym rachunku zysków i strat)
Podstawowa (statutowa) działalność operacyjna
Działalność
handlowa
Działalność
usługowa
Działalność
produkcyjna
Przychody netto
ze sprzedaży towarów (materiałów)
Przychody netto
ze sprzedaży usług
Przychody netto
ze sprzedaży wyrobów gotowych
minus
minus
minus
Wartość sprzedanych
towarów (materiałów)
Koszt wytworzenia
sprzedanych usług
Koszt wytworzenia
sprzedanych wyrobów gotowych
= Wynik brutto ze sprzedaży
minus
minus
minus
Koszty handlowe
Koszty sprzedaży
Koszty sprzedaży
Koszty ogólnego zarządu
Koszty ogólnego zarządu
Koszty ogólnego zarządu
= Wynik ze sprzedaży
Wynik na podstawowej (statutowej) działalności operacyjnej (wynik ze sprzedaży) kształtują:
A.I.
Przychody netto ze sprzedaży produktów, tj. wyrobów gotowych i usług - kwoty należne za sprzedane wyroby i
usługi, niezależnie od tego, czy zostały zapłacone, stanowiące iloczyn ilości sprzedanych produktów i ich ceny
sprzedaży netto (bez VAT) lub skorygowane o należne dopłaty, udzielone rabaty, bonifikaty itp.
A.II.
Przychody netto ze sprzedaży towarów (materiałów) - kwoty należne za sprzedane towary (materiały), niezależnie
od tego, czy zostały zapłacone, stanowiące iloczyn ilości sprzedanych towarów (materiałów) i ich ceny sprzedaży netto
(bez VAT), skorygowane o należne dopłaty, udzielone rabaty, bonifikaty itp.
B.I.
Koszt wytworzenia sprzedanych produktów, tj. wyrobów gotowych i usług - rzeczywiste koszty wytworzenia
wyrobów i usług, które w danym okresie zakończono i sprzedano, stanowiące iloczyn ilości sprzedanych wyrobów i
jednostkowego kosztu ich wytworzenia. Na koszty te składają się:
koszty zużycia materiałów i energii w procesie produkcji wyrobów i wytwarzania usług,
koszty wynagrodzenia brutto pracowników bezpośrednio produkcyjnych,
koszty odprowadzanych przez pracodawcę składek do ZUS od ww. wynagrodzeń,
koszty usług obcych nabytych w związku z produkcją wyrobów i wytwarzaniem usług,
koszty amortyzacji środków trwałych używanych w procesie produkcji wyrobów i wytwarzania usług.
B.II.
Wartość sprzedanych towarów (materiałów) - wydatki poniesione na zakup towarów (materiałów), które w danym
okresie zostały sprzedane, stanowiące iloczyn ilości sprzedanych towarów (materiałów) i ich ceny zakupu.
D.
Koszty sprzedaży to m.in.:
koszty zbytu, tj. fazy poprodukcyjnej, bezpośrednio związane ze sprzedażą wyrobów gotowych, np.:
−
koszty pakowania wyrobów,
−
koszty transportu (przewozu), składowania, załadunku, wyładunku, ubezpieczeń transportowych,
koszty reklamy i marketingu (promocji i dystrybucji), np. koszty kampanii reklamowych, opłaty za udział w
targach i wystawach, koszty zużycia eksponatów reklamowych, produktów do degustacji,
koszty przeglądów i napraw gwarancyjnych,
podatek akcyzowy płacony od sprzedanych wyrobów określonego rodzaju.
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
41
Koszty handlowe (dotyczące działalności hurtowej, detalicznej, gastronomicznej i skupu) to koszty pozostające w
bezpośrednim związku z prowadzeniem działalności handlowej, a w przypadku działalności gastronomicznej również
koszty przerobu, czyli produkcji posiłków. Do kosztów handlowych zalicza się m.in.:
koszty związane z zaopatrzeniem (zakupem) i zbytem (sprzedażą) towarów, np:
−
koszty pakowania towarów,
−
koszty transportu (w trakcie kupna i wysyłki) towarów, składowania, załadunku, wyładunku,
ubezpieczeń transportowych,
koszty utrzymania punktów sprzedaży, związane z funkcjonowaniem hurtowni, sklepów i innych placówek
handlowych, np.:
−
koszty zużycia materiałów, energii, gazu, wody, ogrzewania, usług obcych w placówkach handlowych,
−
amortyzacja środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych wykorzystywanych w
placówkach handlowych,
−
wynagrodzenia brutto pracowników pracujących w placówkach handlowych,
−
narzuty na wynagrodzenia, tj. składki ZUS (emerytalne, rentowe, wypadkowe, na Fundusz Pracy, na
Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, na Fundusz Emerytur Pomostowych)
odprowadzane przez pracodawcę od wynagrodzeń wyżej wymienionych pracowników,
−
koszty ubezpieczenia majątku wykorzystywanego w działalności handlowej.
E.
Koszty ogólnego zarządu (ogólnozakładowe) - koszty administracyjno-gospodarcze i ogólnogospodarcze związane
z utrzymaniem i zarządzaniem jednostką, jej organizacją oraz obsługą jako całością, np.:
wynagrodzenia brutto pracowników zatrudnionych w komórkach administracyjnych (biurowych), zbytu,
ekspedycji, w magazynach oraz personelu komórek zarządu,
narzuty na wynagrodzenia, tj. składki ZUS (emerytalne, rentowe, wypadkowe, na Fundusz Pracy, na Fundusz
Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, na Fundusz Emerytur Pomostowych) odprowadzane przez
pracodawcę od wynagrodzeń wyżej wymienionych pracowników,
koszty utrzymania budynków, pomieszczeń, parkingów, placów, w tym: zużycie materiałów, energii, gazu,
wody, ogrzewanie, remonty, konserwacje,
czynsze i opłaty za wynajem pomieszczeń biurowych,
koszty biurowe (np. zużycie materiałów biurowych, opłaty za telefon, faks, Internet, koszty archiwizacji
danych, obsługi rachunkowej, opłaty za przesyłki),
koszty ochrony mienia,
koszty bhp (bezpieczeństwa i higieny pracy),
koszty ochrony środowiska, np. montaż filtrów,
podróże służbowe personelu komórek zarządu,
ś
wiadczenia na rzecz pracowników, np. koszty szkoleń, dowozu do pracy, badań lekarskich
odpisy na fundusze specjalne, np. na ZFŚS (Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych)
podatki i opłaty lokalne, np. podatek od nieruchomości, od środków transportu, opłaty administracyjne,
skarbowe,
notarialne,
sądowe,
opłaty
na
PFRON
(Państwowy
Fundusz
Rehabilitacji
Osób
Niepełnosprawnych),
koszty reprezentacji, tj. działań mających na celu stworzenie (utrwalenie) właściwego wizerunku firmy, np.:
prezenty dla kontrahentów bez logo firmy (wówczas będzie to reklama), przyjmowanie kontrahentów,
delegacji, koszty ich wyżywienia i noclegów, bankietów, biletów do teatru, na koncert itp., organizacja
jubileuszu firmy - poczęstunek gości, imprezy artystyczne, upominki, nagrody w konkursach itp.,
opłaty za badania i analizę jakości wyrobów.
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
42
Pozostała działalność operacyjna (działalność pozaoperacyjna)
Wynik na pozostałej działalności operacyjnej =
Pozostałe przychody operacyjne
minus
Pozostałe koszty operacyjne
Wynik na pozostałej działalności operacyjnej kształtują koszty i przychody związane pośrednio z działalnością
operacyjną jednostki, a w szczególności koszty i przychody związane:
1)
z działalnością socjalną,
2)
ze zbyciem środków trwałych, środków trwałych w budowie, wartości niematerialnych i prawnych, a także
nieruchomości oraz wartości niematerialnych i prawnych zaliczonych do inwestycji,
3)
z utrzymywaniem nieruchomości oraz wartości niematerialnych i prawnych zaliczonych do inwestycji, w
tym także z aktualizacją wartości tych inwestycji, jak również z ich przekwalifikowaniem odpowiednio do
ś
rodków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych,
4)
z odpisaniem należności i zobowiązań przedawnionych, umorzonych, nieściągalnych, z wyjątkiem
należności i zobowiązań o charakterze publicznoprawnym nieobciążających kosztów,
5)
z utworzeniem i rozwiązaniem rezerw, z wyjątkiem rezerw związanych z operacjami finansowymi,
6)
z odpisami aktualizującymi wartość aktywów i ich korektami, z wyjątkiem odpisów obciążających koszty
finansowe,
7)
z odszkodowaniami i karami,
8)
z przekazaniem lub otrzymaniem nieodpłatnie, w tym w drodze darowizny aktywów, w tym także środków
pieniężnych na inne cele niż dopłaty do cen sprzedaży, nabycie lub wytworzenie środków trwałych,
ś
rodków trwałych w budowie albo wartości niematerialnych i prawnych.
G.
Pozostałe przychody operacyjne to np.:
zysk ze zbycia środków trwałych oraz wnip
wartość przedawnionych, umorzonych, nieściągalnych zobowiązań
otrzymane odszkodowania, kary (nie o charakterze odsetek)
otrzymane nieodpłatnie aktywa, w tym również w drodze darowizny
nadwyżki inwentaryzacyjne aktywów
otrzymane dotacje
H.
Pozostałe koszty operacyjne to np.:
strata ze zbycia środków trwałych oraz wnip
wartość przedawnionych, umorzonych, nieściągalnych należności
obciążające jednostkę odszkodowania, grzywny, kary umowne (nie o charakterze odsetek)
przekazane nieodpłatnie aktywa, w tym również w drodze darowizny
niedobory inwentaryzacyjne aktywów
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
43
Działalność finansowa
Wynik na działalność finansowej =
Przychody finansowe
minus
Koszy finansowe
Wynik na działalności finansowej kształtują koszty i przychody związane z obrotem instrumentami kapitałowymi oraz
obsługą długu (np. zaciągniętych pożyczek i kredytów).
J.
Przychody finansowe to np.:
otrzymane i należne dywidendy od udziałów i akcji
otrzymane i naliczone odsetki:
−
od lokat bankowych oraz środków na rachunku bankowym
−
od posiadanych obligacji
−
od udzielonych pożyczek
−
za zwłokę w zapłacie należności (odsetki karne)
−
z tytułu umów leasingu
−
z tytułu otrzymanego dyskonta od obcych weksli i czeków
zysk ze zbycia inwestycji (udziałów, akcji, innych papierów wartościowych)
dodatnie różnice kursowe
K.
Koszty finansowe to np.:
zapłacone i naliczone odsetki od zobowiązań finansowych:
−
od zaciągniętych kredytów i pożyczek (odsetki i prowizje)
−
za zwłokę w spłacie zobowiązań (odsetki karne)
−
od emitowanych obligacji
−
od zobowiązań leasingowych
−
z tytułu potrąconego dyskonta od własnych weksli i czeków
strata ze zbycia inwestycji (udziałów, akcji, innych papierów wartościowych)
ujemne różnice kursowe
Zdarzenia nadzwyczajne
Wynik zdarzeń nadzwyczajnych =
Zyski nadzwyczajne
minus
Straty nadzwyczajne
Wynik na zdarzeniach nadzwyczajnych kształtują straty i zyski powstające na skutek zdarzeń trudnych do
przewidzenia, poza działalnością operacyjną jednostki i niezwiązane z ogólnym ryzykiem jej prowadzenia (np. powódź,
huragan, pożar).
M.I.
Zyski nadzwyczajne to np.:
odszkodowania i gratyfikacje otrzymane w związku z wystąpieniem sił losowych
odzyskane składniki aktywów po rozliczeniu skutków zdarzenia losowego
M.II.
Straty nadzwyczajne to np.:
wartość utraconych aktywów (środków trwałych, towarów, materiałów, wyrobów na skutek działania siły
wyższej
koszty usuwania skutków działań sił losowych (np. napraw, remontów)
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
44
ZADANIE 17
Polecenie: Dokonać klasyfikacji przychodów i kosztów przedsiębiorstwa P.H.U. Alfa w okresie 1 I – 31 XII 20xx r. w
wariancie kalkulacyjnym rachunku zysków i strat:
1.
Wartość netto sprzedanych usług wg wystawionych dowodów sprzedaży (np. faktur, rachunków, wydruków z kasy fiskalnej)
2.
Wartość sprzedanych usług wg rzeczywistych kosztów wytworzenia, zgodnie z dowodami PK
3.
Otrzymane odsetki od lokat bankowych, środków na rachunku bieżącym, posiadanych obligacji, udzielonych pożyczek itp.
4.
a)
b)
Wynagrodzenia brutto pracowników:
- placówek handlowych
- komórek administracyjno-biurowych i członków zarządu
5.
a)
b)
Składki ZUS (emerytalne, rentowe, wypadkowe, FP, FGŚP) płacone przez organizację od wynagrodzeń pracowników:
- placówek handlowych
- komórek administracyjno-biurowych i członków zarządu
6.
Zapłacone kary, grzywny i odszkodowania o charakterze sankcyjnym
7.
Otrzymane odsetki karne za nieterminową spłatę należności przez odbiorcę
8.
Utracone aktywa (np. materiały, towary, wyroby, środki trwałe) w wyniku zdarzeń losowych (np. powodzi, pożaru, huraganu)
9.
Otrzymane odszkodowanie za szkody wyrządzone przez ww. zdarzenia losowe
10.
Wartość sprzedanych towarów wg wystawionych wg wystawionych dowodów sprzedaży (np. faktur, rachunków, wydruków z
kasy fiskalnej)
11.
Wartość sprzedanych towarów wg ceny ich zakupu, zgodnie z dowodami WZ
12.
Transport sprzedanych towarów i wyrobów do odbiorców
13.
Zużycie opakowań przy sprzedaży towarów i wyrobów
14.
Przekazane darowizny pieniężne i rzeczowe
15.
Zapłacone odsetki i prowizje od zaciągniętych kredytów i pożyczek
16.
Strata na sprzedaży środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych
17.
a)
b)
Zużycie energii elektrycznej, cieplnej, wody, gazu, artykułów biurowych, środków czystości:
- w placówkach handlowych
- w komórkach administracyjno-biurowych
18.
Odpisane przedawnione, umorzone lub nieściągalne należności od odbiorców
19.
Otrzymane dywidendy od posiadanych akcji lub udziałów w obcych spółkach
20.
Prenumerata czasopism branżowych
21.
a)
b)
Koszty utrzymania samochodów (np. zużycie paliwa, ubezpieczenie OC):
- wykorzystywanych do transportu towarów i wyrobów
- wykorzystywanych dla potrzeb personelu zarządu
22.
Zapłacony podatek od nieruchomości, podatek od środków transportu oraz inne podatki i opłaty lokalne
23.
Ujemne różnice kursowe od zapłaconych zobowiązań lub otrzymanych należności
24.
Zapłata za reklamę firmy w mediach (telewizja, radio, prasa)
25.
a)
b)
Naprawa i konserwacja urządzeń technicznych:
- wykorzystywanych w placówkach handlowych
- wykorzystywanych w komórkach administracyjno-biurowych i w działalności zarządu
26.
Wartość sprzedanych wyrobów wg wystawionych wg wystawionych dowodów sprzedaży (np. faktur, rachunków, wydruków z
kasy fiskalnej)
27.
Wartość sprzedanych wyrobów wg rzeczywistych kosztów ich wytworzenia, zgodnie z dowodami WZ
28.
Szkolenia zawodowe pracowników
29.
Ujawniona nadwyżka inwentaryzacyjna aktywów
30.
a)
b)
Opłaty za telefony, fax, Internet; czynsz za dzierżawę pomieszczeń; zapłata za wywóz nieczystości i dzierżawę pojemników na
ś
mieci w odniesieniu do:
- placówek handlowych
- pomieszczeń administracyjno-biurowych i siedziby zarządu
31.
a)
b)
Odpisy amortyzacyjne środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych:
- wykorzystywanych w placówkach handlowych
- wykorzystywanych w komórkach administracyjno-biurowych i w działalności zarządu
32.
Wydatki związane z bhp (np. szkolenia, zakup gaśnic, odzieży ochronnej)
33.
Zysk na sprzedaży papierów wartościowych (akcji, udziałów, obligacji itp.)
34.
Pobrane przez bank prowizje i opłaty za prowadzenie konta, realizację przelewów, wydanie karty itp.
35.
Ubezpieczenie towarów, wyrobów w trakcie transportu do odbiorców
36.
Wydatki na ochronę środowiska naturalnego, np. montaż filtrów i in.
37.
Wydatki na podróże służbowe personelu komórek zarządu, np. przejazdy, noclegi, diety i in.
38.
Opłaty administracyjne, skarbowe, notarialne, sądowe itp.
39.
Zakup kawy, herbaty, artykułów spożywczych dla pracowników oraz w celu podejmowania gości w delegacji
40.
Wypłacone odsetki od wyemitowanych obligacji
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
45
ROZWIĄZANIE:
Wyszczególnienie
Numer pozycji
A. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i mat.:
I. Przychody netto ze sprzedaży produktów
II. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów
B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i mat.:
I. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów
II. Wartość sprzedanych towarów i materiałów
C. Zysk / strata brutto ze sprzedaży (A-B)
D. Koszty sprzedaży (koszty handlowe)
E. Koszty ogólnego zarządu
F. Zysk / strata ze sprzedaży (C-D-E)
G. Pozostałe przychody operacyjne
H. Pozostałe koszty operacyjne
I. Zysk / strata z działalności operacyjnej (F+G-H)
J. Przychody finansowe
K. Koszty finansowe
L. Zysk / strata z działalności gospodarczej (I+J-K)
M. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych (M.I-M.II)
I. Zyski nadzwyczajne
II. Straty nadzwyczajne
N. Zysk / strata brutto (L+/-M)
O. Podatek dochodowy
P. Pozost. obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty)
R. Zysk / strata netto (N-O-P)
ZASADA WSPÓŁMIERNOŚCI
Przy ustalaniu wyniku finansowego obowiązuje zasada współmierności przychodów i kosztów. Polega ona na tym, że
przychodom ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług przeciwstawia się nie wszystkie koszty działalności poniesione w
tym okresie, a jedynie koszty sprzedanych wówczas towarów, wyrobów i usług (niezależnie od tego, kiedy zostały
poniesione).
Tak więc na koniec roku 20xx:
Koszty zakupu (nabycia) sprzedanych towarów – wpływają na wynik finansowy roku 20xx i wykazywane są w
rachunku zysków strat w pozycji B.II (przy wariancie kalkulacyjnym); stanowią tzw. koszty zrealizowane; koszty
te są współmierne do przychodów ze sprzedaży towarów w 20xx r.
Koszty zakupu (nabycia) nie sprzedanych towarów (towarów w magazynie) - nie wpływają na wynik finansowy
roku 20xx, lecz stanowią wartość zapasów towarów w bilansie na koniec 20xx r. (pozycja B.I.4 w aktywach);
stanowią tzw. koszt aktywowany
Koszty wytworzenia sprzedanych produktów gotowych (wyrobów gotowych, zakończonych usług) – wpływają
na wynik finansowy roku 20xx i wykazywane są w rachunku zysków strat w pozycji B.I (przy wariancie
kalkulacyjnym); stanowią tzw. koszty zrealizowane; koszty te są współmierne do przychodów ze sprzedaży
wyrobów gotowych i przychodów ze sprzedaży usług w 20xx r.
Koszty wytworzenia nie sprzedanych produktów gotowych (wyrobów gotowych w magazynie) - nie wpływają
na wynik finansowy roku 20xx, lecz stanowią wartość zapasów produktów gotowych w bilansie na koniec 20xx r.
(pozycja B.I.3 w aktywach); stanowią tzw. koszt aktywowany
Koszty wytworzenia produktów w toku (wyrobów w trakcie wytwarzania, rozpoczętych, a nie zakończonych
usług) – nie wpływają na wynik finansowy roku 20xx, lecz stanowią wartość zapasów produktów w toku w
bilansie na koniec 20xx r. (pozycja B.I.2 w aktywach); stanowią tzw. koszt aktywowany
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
46
ZADANIE 18
W 2012 r. przedsiębiorstwo handlowe X kupiło 50 000 szt. towarów za 100 zł za szt., z czego sprzedało 40 000 szt., po
cenie 150 zł netto za szt. Koszty handlowe wyniosły 200 000 zł, a koszty ogólnozakładowe 300 000 zł. Spółka poniosła
także koszty finansowe w kwocie 1 000 zł.
Polecenia:
1.
Ustalić na koniec roku i zaprezentować w sprawozdaniu finansowym wynik finansowy netto, zakładając 19%
stawkę podatku dochodowego od osób prawnych.
Rachunek zysków i strat
(wariant kalkulacyjny)
Wartość (zł)
A. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów:
I. Przychody netto ze sprzedaży produktów
II. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów
B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów:
I. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów
II. Wartość sprzedanych towarów i materiałów
C. Zysk / strata brutto ze sprzedaży
D. Koszty sprzedaży (koszty handlowe)
E. Koszty ogólnego zarządu
F. Zysk / strata ze sprzedaży
G. Pozostałe przychody operacyjne
H. Pozostałe koszty operacyjne
I. Zysk / strata z działalności operacyjnej
J. Przychody finansowe
K. Koszty finansowe
L. Zysk / strata z działalności gospodarczej
M. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych
I. Zyski nadzwyczajne
II. Straty nadzwyczajne
N. Zysk / strata brutto
O. Podatek dochodowy
P. Pozost. obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty)
R. Zysk / strata netto
2.
Ustalić na koniec roku i wskazać sposób prezentacji w sprawozdaniu finansowym zapasu towarów.
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
47
ZADANIE 19
W 2012 r. przedsiębiorstwo produkcyjne Y poniosło w sumie 900 000 zł kosztów produkcji. Spółka wytworzyła 8 000
szt. wyrobów. Koszt wytworzenia 1 szt. wynosił 100 zł. Spółce nie udało się sprzedać 1 000 szt. wyrobów. Cena
sprzedaży netto 1 szt. wynosiła 150 zł. Koszty sprzedaży wyniosły 100 000 zł, a koszty ogólnozakładowe 200 000 zł.
Ponadto spółka osiągnęła przychody z działalności pozaoperacyjnej w kwocie 3 000 zł.
Polecenia:
1.
Ustalić na koniec roku i zaprezentować w sprawozdaniu finansowym wynik finansowy netto, zakładając 19%
stawkę podatku dochodowego od osób prawnych.
Rachunek zysków i strat
(wariant kalkulacyjny)
Wartość (zł)
A. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów:
I. Przychody netto ze sprzedaży produktów
II. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów
B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów:
I. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów
II. Wartość sprzedanych towarów i materiałów
C. Zysk / strata brutto ze sprzedaży
D. Koszty sprzedaży (koszty handlowe)
E. Koszty ogólnego zarządu
F. Zysk / strata ze sprzedaży
G. Pozostałe przychody operacyjne
H. Pozostałe koszty operacyjne
I. Zysk / strata z działalności operacyjnej
J. Przychody finansowe
K. Koszty finansowe
L. Zysk / strata z działalności gospodarczej
M. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych
I. Zyski nadzwyczajne
II. Straty nadzwyczajne
N. Zysk / strata brutto
O. Podatek dochodowy
P. Pozost. obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty)
R. Zysk / strata netto
2.
Ustalić na koniec roku i wskazać sposób prezentacji w sprawozdaniu finansowym:
a)
zapasu wyrobów gotowych
b)
wartości produkcji w toku
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
48
ZADANIE 20
W 2012 r. przedsiębiorstwo usługowe Z poniosło w sumie 350 000 zł kosztów świadczenia usług. Utarg netto spółki
wyniósł 700 000 zł, przy czym koszty świadczenia wykonanych usług wynosiły 300 000. Spółka poniosła także koszty
ogólnozakładowe w kwocie 100 000 zł oraz straty nadzwyczajne w kwocie 2 000 zł.
Polecenia:
1.
Ustalić na koniec roku i zaprezentować w sprawozdaniu finansowym wynik finansowy netto, zakładając 19%
stawkę podatku dochodowego od osób prawnych.
Rachunek zysków i strat
(wariant kalkulacyjny)
Wartość (zł)
A. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów:
I. Przychody netto ze sprzedaży produktów
II. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów
B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów:
I. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów
II. Wartość sprzedanych towarów i materiałów
C. Zysk / strata brutto ze sprzedaży
D. Koszty sprzedaży (koszty handlowe)
E. Koszty ogólnego zarządu
F. Zysk / strata ze sprzedaży
G. Pozostałe przychody operacyjne
H. Pozostałe koszty operacyjne
I. Zysk / strata z działalności operacyjnej
J. Przychody finansowe
K. Koszty finansowe
L. Zysk / strata z działalności gospodarczej
M. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych
I. Zyski nadzwyczajne
II. Straty nadzwyczajne
N. Zysk / strata brutto
O. Podatek dochodowy
P. Pozost. obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty)
R. Zysk / strata netto
2.
Ustalić na koniec roku i wskazać sposób prezentacji w sprawozdaniu finansowym wartości usług w toku.
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
49
ZADANIE 21 – PRACA SAMODZIELNA
W 2012 r. przedsiębiorstwo handlowe Alfa kupiło 35 000 kg towarów za 36 zł za kg, z czego nie sprzedało 5 000 kg .
Cena sprzedaży 1 kg towarów wynosiła 58 zł netto. Koszty handlowe wyniosły 112 000 zł, a koszty ogólnozakładowe
346 000 zł. Spółka poniosła także koszty na działalności pozaoperacyjnej w wysokości 2 000 zł.
Polecenia:
1.
Ustalić na koniec roku i zaprezentować w sprawozdaniu finansowym wynik finansowy netto, zakładając 19%
stawkę podatku dochodowego od osób prawnych.
Rachunek zysków i strat
(wariant kalkulacyjny)
Wartość (zł)
A. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów:
I. Przychody netto ze sprzedaży produktów
II. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów
B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów:
I. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów
II. Wartość sprzedanych towarów i materiałów
C. Zysk / strata brutto ze sprzedaży
D. Koszty sprzedaży (koszty handlowe)
E. Koszty ogólnego zarządu
F. Zysk / strata ze sprzedaży
G. Pozostałe przychody operacyjne
H. Pozostałe koszty operacyjne
I. Zysk / strata z działalności operacyjnej
J. Przychody finansowe
K. Koszty finansowe
L. Zysk / strata z działalności gospodarczej
M. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych
I. Zyski nadzwyczajne
II. Straty nadzwyczajne
N. Zysk / strata brutto
O. Podatek dochodowy
P. Pozost. obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty)
R. Zysk / strata netto
2.
Ustalić na koniec roku i wskazać sposób prezentacji w sprawozdaniu finansowym zapasu towarów.
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
50
ZADANIE 22 - PRACA SAMODZIELNA
W 2012 r. przedsiębiorstwo produkcyjne Beta poniosło w sumie 1 500 000 zł kosztów produkcji. Spółka wytworzyła
120 000 litrów wyrobu. Koszt wytworzenia 1 litra wynosił 12 zł. Transakcje sprzedaży dotyczyły 90 000 litrów
wyrobu. Cena sprzedaży netto 1 litra wynosiła 20 zł. Koszty sprzedaży wyniosły 260 000 zł, a koszty ogólnozakładowe
310 000 zł. Ponadto spółka osiągnęła zyski nadzwyczajne w kwocie 5 000 zł.
Polecenia:
1.
Ustalić na koniec roku i zaprezentować w sprawozdaniu finansowym wynik finansowy netto, zakładając 19%
stawkę podatku dochodowego od osób prawnych.
Rachunek zysków i strat
(wariant kalkulacyjny)
Wartość (zł)
A. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów:
I. Przychody netto ze sprzedaży produktów
II. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów
B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów:
I. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów
II. Wartość sprzedanych towarów i materiałów
C. Zysk / strata brutto ze sprzedaży
D. Koszty sprzedaży (koszty handlowe)
E. Koszty ogólnego zarządu
F. Zysk / strata ze sprzedaży
G. Pozostałe przychody operacyjne
H. Pozostałe koszty operacyjne
I. Zysk / strata z działalności operacyjnej
J. Przychody finansowe
K. Koszty finansowe
L. Zysk / strata z działalności gospodarczej
M. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych
I. Zyski nadzwyczajne
II. Straty nadzwyczajne
N. Zysk / strata brutto
O. Podatek dochodowy
P. Pozost. obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty)
R. Zysk / strata netto
2.
Ustalić na koniec roku i wskazać sposób prezentacji w sprawozdaniu finansowym:
a)
zapasu wyrobów gotowych
b)
wartości produkcji w toku
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
51
ZADANIE 23 - PRACA SAMODZIELNA
W 2012 r. przedsiębiorstwo usługowe Ceta poniosło w sumie 120 000 zł kosztów świadczenia usług. Utarg netto spółki
wyniósł 150 000 zł, przy czym koszty świadczenia wykonanych usług wynosiły 90 000 zł. Spółka poniosła także koszty
ogólnozakładowe w kwocie 70 000 zł oraz osiągnęła przychody finansowe w wysokości 1 000 zł.
Polecenia:
1.
Ustalić na koniec roku i zaprezentować w sprawozdaniu finansowym wynik finansowy netto, zakładając 19%
stawkę podatku dochodowego od osób prawnych.
Rachunek zysków i strat
(wariant kalkulacyjny)
Wartość (zł)
A. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów:
I. Przychody netto ze sprzedaży produktów
II. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów
B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów:
I. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów
II. Wartość sprzedanych towarów i materiałów
C. Zysk / strata brutto ze sprzedaży
D. Koszty sprzedaży (koszty handlowe)
E. Koszty ogólnego zarządu
F. Zysk / strata ze sprzedaży
G. Pozostałe przychody operacyjne
H. Pozostałe koszty operacyjne
I. Zysk / strata z działalności operacyjnej
J. Przychody finansowe
K. Koszty finansowe
L. Zysk / strata z działalności gospodarczej
M. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych
I. Zyski nadzwyczajne
II. Straty nadzwyczajne
N. Zysk / strata brutto
O. Podatek dochodowy
P. Pozost. obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty)
R. Zysk / strata netto
2.
Ustalić na koniec roku i wskazać sposób prezentacji w sprawozdaniu finansowym wartości usług w toku.
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
52
ZADANIE 24
Salda wybranych kont przedsiębiorstwa Ciuch, zajmującego się hurtową sprzedażą odzieży, na dzień 30 listopada 20xx
r. kształtowały się następująco (zł):
Towary
3 900
Przychody ze sprzedaży towarów
972 500
Wartość sprzedanych towarów (w cenie zakupu)
481 900
Koszty handlowe
173 470
Koszty ogólnego zarządu
242 100
Podatek dochodowy (zaliczki podatku odprowadzone w ciągu roku obrotowego)
5 000
W grudniu wystąpiły następujące operacje gospodarcze:
Lp.
Treść operacji
Wartość (zł)
1.
Otrzymano od firmy Mars fakturę do zapłacenia przelewem za zakupioną i przyjętą do
magazynu odzież; dowód PZ
30 800
2.
Otrzymano od firmy Trans fakturę zapłaconą gotówką za transport zakupionej w firmie
Mars odzieży
1 200
3.
Sprzedano partię odzieży firmie Saturn:
a) wydano z magazynu sprzedaną odzież; dowód WZ – wartość według cen zakupu
b) wystawiono fakturę do zapłacenia przelewem – wartość według cen sprzedaży
(spółka Ciuch stosuje 30% marżę handlową)
20 000
…
4.
Wydano z magazynu opakowania do sprzedanej firmie Saturn odzieży; dowód RW
100
5.
Naliczono listę płac wraz z narzutami za grudzień:
a) wynagrodzenia brutto pracowników handlowych + administracyjnych
b) składki ZUS finansowane przez pracowników
c) zaliczki na podatek dochodowy
d) składki ZUS finansowane przez pracodawcę
15 000 + 21 000
3 200 + 4 500
1 300 + 1 800
2 800 + 3 900
6.
Na skutek pożaru w magazynie dokonano likwidacji zniszczonej odzieży; magazyn nie był
ubezpieczony
4 900
7.
Otrzymano faktury do zapłacenia przelewem za telefon, fax i Internet:
a) w placówkach handlowych
b) w komórkach administracji i zarządu
630
360
8.
Opłacono gotówką karę za nieprzestrzeganie przepisów bhp; dowód KW
2 800
9.
Otrzymano darowiznę w postaci komputera; dowód PT
2 300
10.
Zapłacono gotówką odsetki karne za nieterminową spłatę zobowiązania wobec dostawcy;
dowód KW
300
11.
Otrzymano wyciąg bankowy (WB) potwierdzający:
a) uregulowanie wszystkich zobowiązań wobec dostawców
b) wypłatę wynagrodzeń pracownikom
c) pobranie przez bank prowizji za realizację przelewów
d) dopisanie odsetek od środków na rachunku bankowym
…
…
40
200
12.
Dokonano miesięcznego odpisu umorzenia/amortyzacji; dowód PK:
a) urządzeń wykorzystywanych w placówkach handlowych
b) samochodu służbowego prezesa
1 300
700
13.
Zaksięgowano odpis wyrównawczy na podatek dochodowy za cały rok obrotowy,
przyjmując stawkę 19% podstawy opodatkowania równej zyskowi brutto; dowód PK
…
Zamknięcia roczne kont wynikowych (pod datą 31 XII 20xx r.) – ustalenie wyniku finansowego netto
I
PK – przeksięgowanie przychodów ze sprzedaży towarów
…
II
PK – przeksięgowanie wartości sprzedanych towarów (w cenie zakupu)
…
III
PK – przeksięgowanie kosztów handlowych
…
IV
PK – przeksięgowanie kosztów ogólnego zarządu
…
V
PK – przeksięgowanie pozostałych przychodów operacyjnych
…
VI
PK – przeksięgowanie pozostałych kosztów operacyjnych
…
VII
PK – przeksięgowanie przychodów finansowych
…
VIII
PK – przeksięgowanie kosztów finansowych
…
IX
PK – przeksięgowanie strat nadzwyczajnych
…
X
PK – przeksięgowanie podatku dochodowego
…
Polecenia:
1.
Otworzyć odpowiednie konta na dzień 1 grudnia.
2.
Dokonać ewidencji operacji gospodarczych w grudniu.
3.
Zamknąć konto „Wynik finansowy netto” na koniec 20xx r. i zinterpretować jego saldo.
4.
Sporządzić rachunek zysków i strat za 20xx r. w wariancie kalkulacyjnym.
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
53
ROZWIĄZANIE:
KONTA BILANSOWE
Towary
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
54
KONTA WYNIKOWE (NIEBILANSOWE)
Przychody
ze sprzedaży towarów
Wartość sprzedanych towarów
(w cenie zakupu)
Koszty handlowe
Koszty zarządu
Pozostałe przychody
operacyjne
Pozostałe koszty
operacyjne
Przychody finansowe
Koszty finansowe
Zyski nadzwyczajne
Straty nadzwyczajne
Podatek dochodowy
Wynik finansowy netto
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
55
Obliczenia do operacji 13:
Kategorie wynikowe
Wartość (zł)
1.
Przychody ze sprzedaży towarów
2.
Wartość sprzedanych towarów
3.
Wynik (zysk / strata) brutto ze sprzedaży (1-2)
4.
Koszty handlowe
5.
Koszty ogólnego zarządu
6.
Wynik (zysk / strata) ze sprzedaży (3-4-5)
7.
Pozostałe przychody operacyjne
8.
Pozostałe koszty operacyjne
9.
Wynik (zysk / strata) z działalności operacyjnej (6+7-8)
10.
Przychody finansowe
11.
Koszty finansowe
12.
Wynik (zysk / strata) z działalności gospodarczej (9+10-11)
13.
Zyski nadzwyczajne
14.
Straty nadzwyczajne
15.
Wynik (zysk / strata) brutto (12+13-14)
16.
Podatek dochodowy (19% od zysku brutto)
17.
Zaliczki podatku wpłacone za poprzednie miesiące (od I do XI)
18.
Zaliczka podatku należna za bieżący rok (odpis wyrównawczy):
−
do zapłaty
−
nadpłata
19.
Wynik (zysk / strata) netto (15-16)
Odpowiedź do polecenia 4:
RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT
sporządzony za okres 1 I - 31 XII 20xx r.
(wariant kalkulacyjny)
Wartość (zł)
A. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów:
I. Przychody netto ze sprzedaży produktów
II. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów
998 500
998 500
B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów:
I. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów
II. Wartość sprzedanych towarów i materiałów
501 900
501 900
C. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży (A-B)
496 600
D. Koszty sprzedaży
194 500
E. Koszty ogólnego zarządu
268 100
F. Zysk (strata) ze sprzedaży (C-D-E)
34 000
G. Pozostałe przychody operacyjne
2 300
H. Pozostałe koszty operacyjne
2 800
I. Zysk (strata) z działalności operacyjnej (F+G-H)
33 500
J. Przychody finansowe
200
K. Koszty finansowe
300
L. Zysk (strata) z działalności gospodarczej (I+J-K)
33 400
M. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych (M.I-M.II)
I. Zyski nadzwyczajne
II. Straty nadzwyczajne
-4 900
-
4 900
N. Zysk (strata) brutto (L+/-M)
28 500
O. Podatek dochodowy
5 415
P. Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty)
-
R. Zysk (strata) netto (N-O-P)
23 085
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
56
ZADANIE 27 – PRACA SAMODZIELNA
Salda wybranych kont przedsiębiorstwa Kosmyk, zajmującego się hurtową sprzedażą kosmetyków, na dzień 30
listopada 20xx r. kształtowały się następująco (zł):
Towary
1 000
Przychody ze sprzedaży towarów
856 200
Materiały
1 500
Wartość sprzedanych towarów
368 900
Kasa
12 000
Koszty handlowe
80 200
Rachunek bieżący
30 000
Koszty ogólnego zarządu
124 800
Ś
rodki trwałe
67 000
Pozostałe koszty operacyjne
400
Umorzenie środków trwałych
13 000
Przychody finansowe
100
Podatek dochodowy
50 000
W grudniu wystąpiły następujące operacje gospodarcze:
Lp.
Treść operacji
Wartość (zł)
1.
Zakupiono i przyjęto do magazynu dostawę kosmetyków od firmy Alfa; dowód PZ; faktura
do zapłacenia przelewem:
a) wartość zakupionych kosmetyków w cenie zakupu
b) koszty transportu kosmetyków
16 800
200
2.
Opłacono gotówką fakturę za ulotki reklamowe
1 100
3.
Naliczono listę płac wraz z narzutami za grudzień:
a) wynagrodzenia brutto pracowników handlowych + administracyjnych
b) składki ZUS finansowane przez pracowników
c) zaliczki na podatek dochodowy
d) składki ZUS finansowane przez pracodawcę
7 000 + 13 000
1 500 + 2 800
600 + 1 100
1 400 + 2 700
4.
Otrzymano faktury do zapłacenia przelewem tytułem opłat za energię, gaz i wodę:
a) w placówkach handlowych
b) w komórkach administracyjno-biurowych
1 200
1 100
5.
Dokonano sprzedaży partii kosmetyków firmie Beta:
a) wystawiono fakturę do zapłacenia przelewem – wartość według cen sprzedaży
(spółka Kosmyk realizuje 20% marżę handlową)
b) wydano z magazynu sprzedane kosmetyki; dowód WZ – wartość według cen
zakupu
c) wydano z magazynu opakowania do sprzedanych kosmetyków; dowód RW
…
9 000
200
6.
Dokonano przelewu wynagrodzeń pracownikom; dowód WB
…
7.
Przekazano w gotówce darowiznę na rzecz hospicjum; dowód KW
600
8.
Bank pobrał opłatę za prowadzenie rachunku bankowego i wydanie karty płatniczej; dowód
WB
50
9.
Otrzymano przelewem odsetki od posiadanych obligacji korporacyjnych spółki Gamma;
dowód WB
800
10.
Zapłacono gotówką fakturę biura rachunkowego za obsługę księgowo-podatkową
1 200
11.
Otrzymano przelew kary z tytułu niedotrzymania warunków umowy przez dostawcę; dowód
WB
500
12.
Dokonano miesięcznego odpisu umorzenia/amortyzacji; dowód PK:
a) komputerów w dziale kadr
b) kiosku handlowego
600
200
13.
Zaksięgowano odpis wyrównawczy na podatek dochodowy za cały rok obrotowy,
przyjmując stawkę 19% podstawy opodatkowania równej zyskowi brutto; dowód PK
…
Zamknięcia roczne kont wynikowych (pod datą 31 XII 20xx r.) – ustalenie wyniku finansowego netto
I
PK – przeksięgowanie …………………………………………………………………………
II
PK – przeksięgowanie …………………………………………………………………………
…
III
PK – przeksięgowanie …………………………………………………………………………
…
IV
PK – przeksięgowanie …………………………………………………………………………
…
V
PK – przeksięgowanie …………………………………………………………………………
…
VI
PK – przeksięgowanie …………………………………………………………………………
…
VII
PK – przeksięgowanie ……………………………….. ……………………………………….
…
VIII
PK – przeksięgowanie …………………………………………………………………………
…
Polecenia:
1.
Otworzyć odpowiednie konta na dzień 1 grudnia.
2.
Dokonać ewidencji operacji gospodarczych w grudniu.
3.
Zamknąć konto „Wynik finansowy netto” na koniec 20xx r. i zinterpretować jego saldo.
4.
Sporządzić rachunek zysków i strat za 20xx r. w wariancie kalkulacyjnym.
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
57
ROZWIĄZANIE:
KONTA BILANSOWE
Towary
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
58
KONTA WYNIKOWE (NIEBILANSOWE)
Przychody
ze sprzedaży towarów
Wartość sprzedanych
towarów
Koszty handlowe
Koszty zarządu
Pozostałe przychody
operacyjne
Pozostałe koszty
operacyjne
Przychody finansowe
Koszty finansowe
Zyski nadzwyczajne
Straty nadzwyczajne
Podatek dochodowy
Wynik finansowy netto
Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku
59
Obliczenia do operacji 13:
Kategorie wynikowe
Wartość (zł)
1.
Przychody ze sprzedaży towarów
2.
Wartość sprzedanych towarów
3.
Wynik (zysk / strata) brutto ze sprzedaży
4.
Koszty handlowe
5.
Koszty ogólnego zarządu
6.
Wynik (zysk / strata) ze sprzedaży
7.
Pozostałe przychody operacyjne
8.
Pozostałe koszty operacyjne
9.
Wynik (zysk / strata) z działalności operacyjnej
10.
Przychody finansowe
11.
Koszty finansowe
12.
Wynik (zysk / strata) z działalności gospodarczej
13.
Zyski nadzwyczajne
14.
Straty nadzwyczajne
15.
Wynik (zysk / strata) brutto
16.
Podatek dochodowy
17.
Zaliczki podatku wpłacone za poprzednie miesiące
18.
Zaliczka podatku należna za bieżący rok (odpis wyrównawczy):
−
do zapłaty
−
nadpłata
19.
Wynik (zysk / strata) netto
Odpowiedź do polecenia 4:
RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT
sporządzony za okres 1 I - 31 XII 20xx r.
(wariant kalkulacyjny)
Wartość (zł)
A. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów:
I. Przychody netto ze sprzedaży produktów
II. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów
867 000
-
867 000
B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów:
I. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów
II. Wartość sprzedanych towarów i materiałów
377 900
-
377 900
C. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży
489 100
D. Koszty sprzedaży
90 400
E. Koszty ogólnego zarządu
144 500
F. Zysk (strata) ze sprzedaży
254 200
G. Pozostałe przychody operacyjne
500
H. Pozostałe koszty operacyjne
100
I. Zysk (strata) z działalności operacyjnej
253 700
J. Przychody finansowe
900
K. Koszty finansowe
-
L. Zysk (strata) z działalności gospodarczej
254 600
M. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych
I. Zyski nadzwyczajne
II. Straty nadzwyczajne
-
-
-
N. Zysk (strata) brutto
254 600
O. Podatek dochodowy
48 374
P. Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty)
-
R. Zysk (strata) netto (N-O-P)
206 226