(MATERIAŁY RF WSB)

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

Materiały dydaktyczne do ćwiczeń z przedmiotu:

PODSTAWY RACHUNKOWOŚCI FINANSOWEJ (15 godz.)

Prowadzący: mgr Anna Kamińska-Stańczak
E-mail: a.kaminska-stanczak@wp.pl

Warunki zaliczenia ćwiczeń:

kolokwium końcowe – na ostatnich zajęciach

kolokwium poprawkowe – 1 termin

obecność na ćwiczeniach jest obowiązkowa

dopuszczalna liczba nieusprawiedliwionych nieobecności – 1 raz

Program ćwiczeń:

Zasoby majątkowe w jednostce gospodarczej – klasyfikacja bilansowa aktywów.

ródła pochodzenia (finansowania) zasobów majątkowych w jednostce gospodarczej – klasyfikacja

bilansowa pasywów.

Charakterystyka bilansu.

Zdarzenia gospodarcze a operacje gospodarcze i ich typy.

Funkcjonowanie kont księgowych.

Ewidencja operacji gospodarczych na kontach syntetycznych. Podwójny zapis i jego weryfikacja w
zestawieniu obrotów i sald.

Podział poziomy kont – funkcjonowanie kont analitycznych. Zapis powtarzany i weryfikacja jego
poprawności.

Podział pionowy kont - funkcjonowanie kont korygujących. Umorzenie a amortyzacja środków
trwałych.

Podział pionowy kont - funkcjonowanie kont wynikowych.

10.

Łączenie kont - funkcjonowanie kont rozrachunkowych.

11.

Kategorie kształtujące wynik finansowy jednostki – klasyfikacja przychodów i kosztów.

12.

Charakterystyka rachunku zysków i strat w wariancie kalkulacyjnym.

13.

Ustalanie rocznego wyniku finansowego w sposób kalkulacyjny.

Literatura:

B. Gierusz, Podręcznik samodzielnej nauki księgowania, ODDK, Gdańsk 2011

Struktura materiałów:

teoria

zadania – do rozwiązania podczas zajęć

zadania domowe – do samodzielnego rozwiązania

„Żyjemy w wieku maszyn. Nie mniej ważne jest to, że żyjemy w wieku księgowości (rachunkowości). Sumienna
znajomość podstaw księgowości przedsiębiorstw jest wymogiem naszego nowoczesnego życia”.

„Gruntowne zrozumienie podstaw rachunkowości zostanie ci sowicie wynagrodzone w czasie studiowania ekonomii,
jak i w przyszłości przy podejmowaniu życiowych decyzji ekonomicznych”.

P. Samuelson

Laureat Nagrody Nobla z 1970 r. w dziedzinie ekonomii

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

Blok tematyczny 1:

Zasoby majątkowe i źródła ich finansowania w jednostce gospodarczej

Klasyfikacja bilansowa aktywów i pasywów

Charakterystyka bilansu

Podstawa teoretyczna:
B. Gierusz, Podręcznik samodzielnej nauki księgowania, ODDK, Gdańsk, 2011
Część I – Podstawy rachunkowości
Rozdział 2. Zasoby majątkowe i źródła ich finansowania
Rozdział 3. Bilans

AKTYWA – zasoby majątkowe

Zasoby majątkowe są dla jednostki niezbędne do prowadzenia działalności gospodarczej (statutowej i
administracyjnej). Mogą mieć postać:

zasobów rzeczowych,

zasobów finansowych,

zasobów pieniężnych,

należności.

Wyszczególnienie ww. zasobów majątkowych w sprawozdaniu finansowym jest możliwe wówczas, gdy posiadają one
4 cechy:

1)

są kontrolowane przez jednostkę

kontrolowane w sensie ekonomicznym, a nie prawnym, tzn. że kontrolowane są korzyści ekonomiczne

związane ze składnikiem aktywów

tytułem prawnym do sprawowania tej kontroli może być: tytuł własności, ustanowienie tajemnicy

służbowej, posiadanie praw autorskich, umowa leasingu

mają wiarygodnie określoną wartość

określenie wiarygodnej wartości składnika aktywów w wielu przypadkach nie stanowi problemu, np. dla

aktywów będących przedmiotem obrotu na aktywnym i konkurencyjnym rynku wartość tą stanowi cena
rynkowa

często jednak wartość składnika aktywów trzeba oszacować w sposób racjonalny, tzn. szacunki te powinny

być oparte na rozsądnych przesłankach, dające się zweryfikować, poparte odpowiednimi dowodami,
dokonane metodami powszechnie uznanymi za poprawne

brak możliwości wiarygodnego pomiaru wartości uniemożliwia ujęcie w bilansie wielu zasobów

majątkowych, zwłaszcza o charakterze niematerialnym (np. wiedza naukowa i techniczna, własność
intelektualna)

powstały w wyniku przeszłych zdarzeń

aktywami nie są oczekiwane w przyszłości transakcje i zdarzenia, np. zamiar lub wstępne uzgodnienie

zakupu środka trwałego

konieczne jest wykazanie źródła pochodzenia składnika aktywów, np. nabycie, wytworzenie we własnym

zakresie, nieodpłatne otrzymanie np. w drodze darowizny

spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych

aktywa należy postrzegać przez pryzmat prawdopodobnych przyszłych korzyści ekonomicznych

wynikających z ich zamierzonego wykorzystania

korzyści te mogą mieć różną postać, np. w przypadku wykorzystania składnika aktywów do produkcji

wyrobów czy usług korzyściami będą wpływy z ich sprzedaży; inne korzyści to np. zmniejszenie kosztów,
zamiana na inny składnik aktywów, wykorzystanie środków pieniężnych do spłaty zobowiązania

PASYWA - źródła finansowania (pochodzenia) majątku

Wskazują, kto i na jakich warunkach wyposażył jednostkę w zasoby majątkowe.

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

BILANS

sporządzony na dzień 31 XII 20xx r.

(wersja rozwinięta)

AKTYWA

PASYWA

A. Aktywa trwałe

I. Wartości niematerialne i prawne

1. Koszty zakończonych prac rozwojowych
2. Wartość firmy
3. Inne wartości niematerialne i prawne
4. Zaliczki na wartości niematerialne i prawne

II. Rzeczowe aktywa trwałe

1. Środki trwałe

a) grunty
b) budynki, lokale i obiekty inżynierii lądowej i wodnej
c) urządzenia techniczne i maszyny
d) środki transportu
e) inne środki trwałe

2. Środki trwałe w budowie
3. Zaliczki na środki trwałe w budowie

III. Należności długoterminowe
IV. Inwestycje długoterminowe

1. Nieruchomości
2. Wartości niematerialne i prawne
3. Długoterminowe aktywa finansowe

a) udziały lub akcje
b) inne papiery wartościowe
c) udzielone pożyczki
d) inne długoterminowe aktywa finansowe

4. Inne inwestycje długoterminowe

V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

B. Aktywa obrotowe

I. Zapasy

1. Materiały
2. Półprodukty i produkty w toku
3. Produkty gotowe
4. Towary
5. Zaliczki na dostawy

II. Należności krótkoterminowe

1) z tytułu dostaw i usług, o okresie spłaty:

- do 12 miesięcy
- powyżej 12 miesięcy

2) z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń społecznych
i zdrowotnych oraz innych świadczeń
3) inne
4) dochodzone na drodze sądowej

III. Inwestycje krótkoterminowe

1. Krótkoterminowe aktywa finansowe

a) udziały lub akcje
b) inne papiery wartościowe
c) udzielone pożyczki
d) inne krótkoterminowe aktywa finansowe
e) środki pieniężne i inne aktywa pieniężne

- środki pieniężne w kasie i na rachunkach
- inne środki pieniężne
- inne aktywa pieniężne

2. Inne inwestycje krótkoterminowe

IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe

A. Kapitał (fundusz) własny

I. Kapitał (fundusz) podstawowy
II. Należne wpłaty na kapitał podst.
III. Udziały (akcje) własne
IV. Kapitał (fundusz) zapasowy
V. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny
VI. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe
VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych
VIII. Zysk (strata) netto
IX. Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego

B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania

I. Rezerwy na zobowiązania
II. Zobowiązania długoterminowe

1) kredyty i pożyczki
2) z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych
3) inne zobowiązania finansowe
4) inne

III. Zobowiązania krótkoterminowe

1) kredyty i pożyczki
2) z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych
3) inne zobowiązania finansowe
4) z tytułu dostaw i usług, o okresie wymagalności:

- do 12 miesięcy
- powyżej 12 miesięcy

5) zaliczki na dostawy
6) zobowiązania wekslowe
7) z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń i
innych świadczeń
8) z tytułu wynagrodzeń
9) inne
10) fundusze specjalne

IV. Rozliczenia międzyokresowe

AKTYWA RAZEM (A+B)

PASYWA RAZEM (A+B)

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

Możliwości uproszczenia bilansu

Bilans w formie uproszczonej mogą sporządzać małe podmioty gospodarcze (inne niż banki i zakłady ubezpieczeń),
które nie osiągnęły w roku obrotowym, za który sporządzane jest sprawozdanie oraz w roku poprzednim dwóch z
następujących trzech wielkości:

rednioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty - 50 osób,

suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego w walucie polskiej - 2 mln euro,

przychody netto ze sprzedaży produktów i towarów oraz operacji finansowych w walucie polskiej - 4 mln euro.

BILANS

sporządzony na dzień 31 XII 20xx r.

(wersja uproszczona)

AKTYWA

PASYWA

A. Aktywa trwałe

A. Kapitał (fundusz) własny

I. Wartości niematerialne i prawne

I. Kapitał (fundusz) podstawowy

II. Rzeczowe aktywa trwałe

II. Należne wpłaty na kapitał podst.

III. Należności długoterminowe

III. Udziały (akcje) własne

IV. Inwestycje długoterminowe

IV. Kapitał (fundusz) zapasowy

V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

V. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny

VI. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe

B. Aktywa obrotowe

VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych

I. Zapasy

VIII. Zysk (strata) netto

II. Należności krótkoterminowe

IX. Odpisy z zysku netto w ciągu roku

III. Inwestycje krótkoterminowe

IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe

B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania

I. Rezerwy na zobowiązania

II. Zobowiązania długoterminowe

III. Zobowiązania krótkoterminowe

IV. Rozliczenia międzyokresowe

AKTYWA RAZEM (A+B)

PASYWA RAZEM (A+B)

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

Charakterystyka bilansu

Bilans to dwustronne zestawienie posiadanego przez jednostkę majątku i źródeł jego finansowania, czyli stan aktywów
i pasywów na dzień bilansowy, tj. dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych poprzedniego i bieżącego roku obrotowego.
Obrazowo ujmując istotę tego sprawozdania: pasywa informują skąd pochodzą pieniądze w jednostce gospodarczej,
aktywa zaś – na co je wydano.

Prawidłowo sporządzony bilans powinien spełniać określone wymogi formalne:

oznaczenie podmiotu, dla którego jest sporządzony,

oznaczenie dnia bilansowego, czyli daty, na którą jest on sporządzany, i daty jego sporządzenia,

wyszczególnienie nazw i wartości poszczególnych grup aktywów i pasywów,

wartości wszystkich grup muszą być wyrażone w walucie polskiej, a bilans sporządzony w języku polskim,

wykazane sumy pośrednie grup aktywów i pasywów, sumy ogólne aktywów i pasywów, które muszą być sobie
równe, gdyż zgodnie z zasadą równowagi bilansowej suma aktywów równa się sumie pasywów,

podpis osoby, której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych oraz kierownika jednostki.

nazwa jednostki

BILANS – wersja uproszczona

sporządzony na dzień 31 XII 20xx r.

AKTYWA

Wartość (zł)

PASYWA

Wartość (zł)

A. Aktywa trwałe

A. Kapitał (fundusz) własny

I. Wartości niematerialne i prawne

I. Kapitał (fundusz) podstawowy

II. Należne wpłaty na kapitał podst.

III. Udziały (akcje) własne

II. Rzeczowe aktywa trwałe
1. Środki trwałe
2. Środki trwałe w budowie

IV. Kapitał (fundusz) zapasowy

III. Należności długoterminowe

V. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny

IV. Inwestycje długoterminowe

VI. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe

V. Długoterminowe rozliczenia m/o

VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych

VIII. Zysk (strata) netto

B. Aktywa obrotowe

IX. Odpisy z zysku netto w ciągu roku

B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania

I. Rezerwy na zobowiązania

II. Zobowiązania długoterminowe

III. Zobowiązania krótkoterminowe

I. Zapasy
          1. Materiały
          2. Półprodukty i produkty w toku
          3. Produkty gotowe
          4. Towary
          5. Zaliczki na dostawy

IV. Rozliczenia m/o

II. Należności krótkoterminowe

III. Inwestycje krótkoterminowe

IV. Krótkoterminowe rozliczenia m/o

AKTYWA RAZEM

PASYWA RAZEM

………………..

Podpis osoby prowadzącej księgi rachunkowe

………………..

data

Podpis kierownika jednostki

………………..

data

Aktualne przepisy ustawy o rachunkowości nakazują sporządzanie bilansu według układu netto, tzn. według realnej
wartości aktywów i pasywów. Wykazana w aktywach bilansu wartość poszczególnych grup składników aktywów
wynika z ich wartości księgowej, skorygowanej o:

dotychczas dokonane odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe oraz odpisy aktualizujące, w tym również z
tytułu trwałej utraty wartości składników aktywów trwałych,

odpisy aktualizujące wartość rzeczowych składników aktywów obrotowych,

odpisy aktualizujące wartość należności.

Podstawowe terminy w zakresie sporządzania bilansu

1.

Sporządzenie sprawozdania - w ciągu 3 miesięcy od dnia bilansowego.

Zatwierdzenie sprawozdania - w ciągu 6 miesięcy od dnia bilansowego.

Złożenie sprawozdania w urzędzie skarbowym - w ciągu 10 dni od dnia zatwierdzenia sprawozdania.

Złożenie sprawozdania w rejestrze sądowym - w ciągu 15 dni od dnia zatwierdzenia sprawozdania.

Przechowywanie zatwierdzonego sprawozdania – trwale.

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

KLASYFIKACJA BILANSOWA AKTYWÓW

A. AKTYWA TRWAŁE

A.I.  WARTOŚCI  NIEMATERIALNE  I  PRAWNE  to  nabyte  przez  jednostkę  prawa  majątkowe,  nadające  się  do
gospodarczego wykorzystania, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, przeznaczone
do używania na potrzeby jednostki, np.: licencje, programy komputerowe, koncesje.

A.II. RZECZOWE AKTYWA TRWAŁE

1.  ŚRODKI  TRWAŁE  to  rzeczowe  aktywa  trwałe  i  zrównane  z  nimi,  o  przewidywanym  okresie  ekonomicznej
użyteczności dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku, przeznaczone na potrzeby jednostki, np.:

nieruchomości - w tym:

−

grunty, prawo użytkowania wieczystego gruntu,

−

budowle i budynki,

−

będące odrębną własnością lokale, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego,
spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego,

maszyny i urządzenia techniczne,

rodki transportu,

inwentarz żywy.

2. ŚRODKI TRWAŁE W BUDOWIE to środki trwałe w okresie ich budowy (wytwarzania), montażu lub ulepszenia
już  istniejącego  środka  trwałego  (a  więc  jeszcze  nie  użytkowane  przez  jednostkę);  na  ich  wartość  składa  się  ogół
kosztów pozostających w bezpośrednim związku z nabyciem, wytworzeniem lub ulepszeniem środka trwałego.

A.III.  NALEŻNOŚCI  DŁUGOTERMINOWE  to  wynikające  z  umowy/kontraktu  prawa  do  otrzymania  aktywów
pieniężnych (spodziewane wpływy korzyści ekonomicznych) od innej jednostki, które stają się wymagalne (płatne) w
okresie dłuższym niż 12 miesięcy od dnia bilansowego, np. raty za wynajem lokalu, z tytułu leasingu.

Wyjątek: należności długoterminowe nie obejmują należności z tytułu dostaw i usług, które niezależnie od terminu
ich wymagalności (zapłaty) zaliczane są do należności krótkoterminowych, czyli do aktywów obrotowych jednostki.

A.IV.  INWESTYCJE  DŁUGOTERMINOWE  to  aktywa  posiadane  (ale  nie  użytkowane)  przez  jednostkę  w  celu
osiągnięcia korzyści ekonomicznych:

−

wynikających z przyrostu wartości tych aktywów (wzrostu wartości rynkowej),

−

uzyskania z nich przychodów w formie odsetek (np. od udzielonych pożyczek, nabytych obligacji, założonych

lokat), dywidend/udziałów w zyskach (np. z tytułu posiadania akcji lub udziałów w obcych podmiotach
gospodarczych),

−

uzyskiwania z nich innych pożytków (np. czynszów z najmu lub dzierżawy), w tym również z transakcji

handlowej (np. ze sprzedaży gruntu po cenie wyższej od ceny nabycia),

płatne i wymagalne lub przeznaczone do zbycia w okresie dłuższym niż 12 miesięcy od dnia bilansowego lub od daty
ich założenia, wystawienia lub nabycia, np.:

a) nieruchomości,
b) wartości niematerialne i prawne,
c) długoterminowe aktywa finansowe:

udziały lub akcje,
inne papiery wartościowe (np. nabyte obligacje skarbowe, komunalne, korporacyjne),
udzielone pożyczki,
inne długoterminowe aktywa finansowe (np. lokaty bankowe).

d) inne inwestycje długoterminowe (np. dzieła sztuki, metale szlachetne, drogie kamienie; maszyny,
urządzenia, środki transportu utrzymywane z zamiarem przekazania w najem, dzierżawę lub leasing).

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

B. AKTYWA OBROTOWE

B.I.  ZAPASY  -  są  przeznaczone  do  zbycia  lub  zużycia  w  ciągu  12  miesięcy  od  dnia  bilansowego  lub  w  ciągu
normalnego cyklu operacyjnego właściwego dla danej działalności, jeżeli trwa on dłużej niż 12 miesięcy.

1.  MATERIAŁY  -  nabyte  w  celu  zużycia  na  własne  potrzeby,  w  działalności  jednostki,  np.  surowce  produkcyjne,
materiały  biurowe,  środki  czystości,  odzież  robocza  i  ochronna,  paliwo,  części  zamienne  do  maszyn  i  urządzeń,
opakowania, odpady użytkowe.

2. PÓŁPRODUKTY I PRODUKTY W TOKU

−

półprodukty - w odróżnieniu od produktów w toku przeszły pewne zamknięte technologicznie etapy
procesu produkcji, przekazane do magazynu w celu dalszego przerobu w tej samej jednostce lub do
sprzedaży na zewnątrz),

−

produkty w toku - część produkcji nie zakończonej, znajdująca się w trakcie procesu produkcyjnego
(wyroby w toku oraz rozpoczęte a nie zakończone usługi).

3. PRODUKTY GOTOWE - wyroby gotowe i usługi (zakończone/wykonane) wytworzone lub przetworzone przez
jednostkę, zdatne do sprzedaży.

4. TOWARY - artykuły nabyte w celu odprzedaży w stanie nieprzetworzonym.

5. ZALICZKI NA DOSTAWY - środki pieniężne przekazane dostawcom na poczet zamówionych dostaw materiałów,
towarów.

B.II. NALEŻNOŚCI KRÓTKOTERMINOWE to ogół należności z tytułu dostaw i usług (niezależnie od terminu ich
wymagalności!) oraz całość lub część należności z innych tytułów, które stają się wymagalne (płatne) w ciągu 12
miesięcy od dnia bilansowego. Przykładowe tytuły należności krótkoterminowych:

−

z tytułu dostaw i usług (od kontrahentów/odbiorców za sprzedane im wyroby, usługi, towary,

materiały i in.):

•

okresie spłaty do 12 miesięcy,

•

o okresie spłaty powyżej 12 miesięcy,

−

z tytułu podatków, ceł (od urzędu skarbowego, urzędu celnego),

−

z tytułu ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych (od ZUS),

−

z tytułu wynagrodzeń (od pracowników),

−

należności od pracowników z innych tytułów (np. z tytułu pobranych zaliczek).

B.III. INWESTYCJE KRÓTKOTERMINOWE to: 1) aktywa posiadane przez jednostkę w celu osiągnięcia korzyści
ekonomicznych, ale nie użytkowane przez jednostkę, płatne i wymagalne lub przeznaczone do zbycia w ciągu 12
miesięcy od dnia bilansowego lub od daty ich założenia, wystawienia lub nabycia oraz 2) aktywa pieniężne.

1. KRÓTKOTERMINOWE AKTYWA FINANSOWE

−

udziały lub akcje

−

inne papiery wartościowe (np. nabyte obligacje skarbowe, komunalne, korporacyjne)

−

udzielone pożyczki

−

czeki obce, weksle obce

−

lokaty terminowe

−

rodki pieniężne w kasie

−

rodki pieniężne na rachunkach bankowych

−

naliczone odsetki od aktywów finansowych krótko- i długoterminowych, np. od lokat, udzielonych

pożyczek, obligacji

2. INNE INWESTYCJE KRÓTKOTERMINOWE (np. dzieła sztuki, metale szlachetne, drogie kamienie)

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

KLASYFIKACJA BILANSOWA PASYWÓW

A. KAPITAŁ (FUNDUSZ) WŁASNY

Stanowi równowartość aktywów sfinansowanych przez właścicieli w momencie założenia jednostki oraz uzyskanych w
trakcie prowadzenia działalności gospodarczej. Są tworzone zgodnie z przepisami prawa, postanowieniami statutu lub
umowy o utworzeniu jednostki.

A.I. KAPITAŁ (FUNDUSZ) PODSTAWOWY

W zależności od formy prawnej jednostki wyróżnia się:

−

w spółkach kapitałowych:

−

w spółkach akcyjnych - kapitał zakładowy o wartości min. 100 000 zł; wartość nominalna akcji
nie może być niższa niż 1 gr.;

−

w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością - kapitał zakładowy o wartości min. 5 000 zł;
wartość nominalna udziału nie może być niższa niż 50 zł;

−

w spółkach osobowych:

−

w spółkach komandytowo-akcyjnych – kapitał zakładowy o wartości min. 50 000 zł;

−

w spółkach jawnych, partnerskich, komandytowych, cywilnych - kapitał właścicieli
(wspólników);

−

w przedsiębiorstwach państwowych – fundusz założycielski.

A. II. NALEŻNE WPŁATY NA KAPITAŁ PODSTAWOWY (wielkość ujemna)

Są to zadeklarowane w umowie lub statucie i wpisane w rejestrze sądowym, a nie wniesione wkłady kapitałowe na
poczet kapitału (funduszu) podstawowego (w spółkach kapitałowych i spółdzielniach).

A. III. UDZIAŁY (AKCJE) WŁASNE (wielkość ujemna)

Są to własne akcje i udziały spółki kapitałowej przeznaczone do sprzedaży i pomniejszające kapitał podstawowy.

A. IV. KAPITAŁ (FUNDUSZ) ZAPASOWY

W zależności od formy prawnej jednostki wyróżnia się:

−

w spółkach kapitałowych – kapitał zapasowy

−

w przedsiębiorstwach państwowych – fundusz przedsiębiorstwa.

Tworzony jest ustawowo lub zgodnie ze statutem lub umową spółki m.in. z następujących źródeł:

−

z nadwyżki osiągniętej przy sprzedaży akcji powyżej wartości nominalnej (spółki akcyjne),

−

z nadwyżki osiągniętej przy sprzedaży udziałów powyżej wartości nominalnej (spółki z o.o.),

−

z zysku netto (na pokrycie straty s.a. muszą utworzyć kapitał zapasowy, przelewając do niego co
najmniej 8% zysku za dany rok obrotowy, dopóki kapitał ten nie osiągnie co najmniej 1/3 kapitału
zakładowego),

−

z dopłat wspólników (w s.a. uiszczają je akcjonariusze w zamian za przyznanie szczególnych uprawnień
ich dotychczasowym akcjom).

Przeznaczony jest m.in. na pokrycie straty netto, podwyższenie kapitału podstawowego.

A. V. KAPITAŁ (FUNDUSZ) Z AKTUALIZACJI WYCENY

Powstaje  m.in.  w  wyniku  aktualizacji  wyceny  (wzrostu  wartości)  długoterminowych  aktywów  finansowych  (DAF).
Zmniejszają go odpisy z tytułu trwałej utraty wartości DAF uprzednio aktualizowanych.

A. VI. POZOSTAŁE KAPITAŁY (FUNDUSZE) REZERWOWE

Tworzone  są  zgodnie  ze  statutem  lub  umową  spółki  z  zysku  netto  (przeznaczonego  do  stabilizowania  wysokości
dywidendy w latach przyszłych) lub innych źródeł.
Przykłady  przeznaczenia  kapitału  rezerwowego:  pokrycie  straty  netto,  pokrycie  szczególnych  wydatków  (np.  prac
badawczo-rozwojowych), podwyższenie kapitału podstawowego.

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

A. VII. ZYSK (STRATA) Z LAT UBIEGŁYCH:

nie podzielone przez organa właścicielskie zyski z działalności gospodarczej wypracowane w latach ubiegłych

nie pokryte straty z działalności gospodarczej osiągnięte w latach ubiegłych (wielkość ujemna) lub

skutki błędów podstawowych popełnionych w poprzednich latach, naruszających rzetelność i wiarygodność
sprawozdań finansowych za te lata; korekty związane z usunięciem tych błędów.

A. VIII. ZYSK (STRATA) NETTO:

osiągnięty w danym roku obrotowym zysk z działalności gospodarczej (po odliczeniu podatku dochodowego)
lub poniesiona w danym roku obrotowym strata netto z działalności gospodarczej (wielkość ujemna).

A. IX. ODPISY Z ZYSKU NETTO W CIĄGU ROKU OBROTOWEGO (wielkość ujemna)

Są to odpisy z wyniku finansowego bieżącego roku obrotowego, dokonywane w myśl odrębnych przepisów w ciągu
roku (np. zaliczki na poczet dywidend, pobrane z zysku przez właścicieli spółki).

B. ZOBOWIĄZANIA I REZERWY NA ZOBOWIĄZANIA

B.II. ZOBOWIĄZANIA DŁUGOTERMINOWE

Są to zobowiązania, których termin wymagalności (zapłaty) przekracza 12 miesięcy od dnia bilansowego, np.:

zaciągnięte kredyty i pożyczki

z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych (np. obligacji)

inne zobowiązania finansowe (np. z tytułu leasingu)

inne (np. wynikające z ugody bankowej)

WYJĄTEK: zobowiązania długoterminowe nie obejmują zobowiązań z tytułu dostaw i usług (zobowiązań wobec
kontrahentów/dostawców z tytułu zakupionych od nich wyrobów, usług, towarów, materiałów i in.), które niezależnie
od terminu ich wymagalności (zapłaty) zaliczane są do zobowiązań krótkoterminowych

Zobowiązania wykazuje się w wysokości wymagającej zapłaty (wraz z ewentualnymi odsetkami).

B.III. ZOBOWIĄZANIA KRÓTKOTERMINOWE

Zobowiązania krótkoterminowe to ogół zobowiązań z tytułu dostaw i usług (niezależnie od terminu ich
wymagalności!) oraz całość lub ta część pozostałych zobowiązań, które stają się wymagalne (płatne) w ciągu 12
miesięcy od dnia bilansowego. Przykładowe tytuły należności krótkoterminowych:

−

zaciągnięte kredyty i pożyczki

−

z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych (np. obligacji)

−

inne zobowiązania finansowe (np. z tytułu leasingu)

−

z tytułu dostaw i usług (wobec kontrahentów/dostawców za nabyte od nich wyroby, usługi, towary,

materiały i in.):

o okresie spłaty do 12 miesięcy,

o okresie spłaty powyżej 12 miesięcy,

−

zaliczki otrzymane na dostawy (potwierdzone fakturami VAT)

−

z tytułu podatków, ceł (wobec urzędu skarbowego, urzędu celnego)

−

z tytułu ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych (wobec ZUS)

−

z tytułu wynagrodzeń (wobec pracowników)

−

wobec pracowników z innych tytułów (np. zwrotu kosztów podróży służbowej)

−

zobowiązania wekslowe (z tytułu wystawionych weksli własnych)

−

fundusz specjalne - tworzone przez jednostkę na ściśle określone cele socjalne (np. ZFŚS),

remontowe, związane z wypłatą nagród i premii.

Zobowiązania wykazuje się w wysokości wymagającej zapłaty (wraz z ewentualnymi odsetkami).

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

ZADANIE 1

Spółka Alfa zajmuje się sprzedażą akcesoriów skórzanych (torebki, paski itp.), które sama wytwarza oraz sprzedażą
odzieży skórzanej (kurtki, płaszcze itp.), którą nabywa od dostawców Beta i Gamma.

Polecenie: Dokonać klasyfikacji bilansowej zasobów majątkowych spółki Alfa i źródeł ich finansowania według stanu
na dzień 31 XII 20xx r.

ZASOBY MAJĄTKOWE

rodki pieniężne na rachunku bankowym i w kasie

Zestaw komputerowy

Specjalistyczne oprogramowanie księgowe (licencja)

Spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego lub mieszkalnego

Maszyna do szycia

Nabyte urządzenie produkcyjne wymagające montażu i instalacji

7.
a)

Udziały (akcje) objęte w obcych podmiotach:
- w celu odsprzedaży w ciągu najbliższego roku obrotowego (w 20xx+1)
- w celu odsprzedaży w następnych latach obrotowych (od 20xx+2)

Hala produkcyjna i budynek administracyjny

Rozpoczęta budowa magazynu

10.  Zakupione prawo do licencji technologicznej
11.  Nadpłacony podatek dochodowy, VAT, składki ZUS
12.  Odzież ochronna i środki czystości
13.  Paliwo
14.

a)
b)

Lokaty terminowe w bankach:
- termin rozwiązania upływa w ciągu najbliższego roku obrotowego (w 20xx+1)
- termin rozwiązania upływa w następnych latach obrotowych (od 20xx+2)

15. Samochód ciężarowy
16. Zakupiony samochód osobowy wymagający naprawy
17.

a)
b)

Kwoty należne od odbiorców z tytułu sprzedanych torebek i kurtek:
- wymagalne w ciągu najbliższego roku obrotowego (w 20xx+1)
- wymagalne w następnych latach obrotowych (od 20xx+2)

18.  Skóra i materiał podszewkowy
19.  Torebki i paski znajdujące się w trakcie procesu produkcyjnego
20.  Torebki i paski w magazynie
21.  Płaszcze i kurtki w magazynie
22.  Odpady użytkowe z produkcji torebek
23.

a)
b)

Udzielone obcym podmiotom pożyczki:
- do spłaty w ciągu najbliższego roku obrotowego (w 20xx+1)
- do spłaty w następnych latach obrotowych (od 20xx+2)

24. Części zamienne do maszyn i urządzeń produkcyjnych
25.

a)
b)

Nabyte obligacje skarbowe i korporacyjne:
- do wykupu w ciągu najbliższego roku obrotowego (w 20xx+1)
- do wykupu w następnych latach obrotowych (od 20xx+2)

26.  Wypłacone pracownikom zaliczki (np. na podróże służbowe, na zakup materiałów lub towarów)
27.  Opakowania
28.  Grunt, zakupiony celem budowy parkingu firmowego
29.  Grunt zakupiony jako lokata kapitału

RÓDŁA FINANSOWANIA ZASOBÓW MAJĄTKOWYCH

Dodatni wynik finansowy na koniec bieżącego roku obrotowego

Niepokryta strata finansowa z lat ubiegłych

Niewypłacone pracownikom wynagrodzenia, premie, ryczałty samochodowe

4.
a)

Zaciągnięte kredyty bankowe i pożyczki:
- do spłaty w ciągu najbliższego roku obrotowego (w 20xx+1)
- do spłaty w następnych latach obrotowych (od 20xx+2)

Fundusze specjalne (np. zakładowy fundusz świadczeń socjalnych, fundusz szkoleniowy, fundusz nagród)

Kapitał zakładowy – zgodnie ze statutem lub umową spółki

Podatek dochodowy, należny VAT, składki ZUS do odprowadzenia

8.
a)

Kwoty należne dostawcom skóry oraz kurtek i płaszczy:
- wymagalne w ciągu najbliższego roku obrotowego (w 20xx+1)
- wymagalne w następnych latach obrotowych (od 20xx+2)

Należna firmie ubezpieczeniowej kwota z tytułu wykupionej polisy OC

10.

a)
b)

Wyemitowane obligacje:
- do wykupu w ciągu najbliższego roku obrotowego (w 20xx+1)
- do wykupu w następnych latach obrotowych (od 20xx+2)

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

ROZWIĄZANIE:

AKTYWA

Numer pozycji

A. Aktywa trwałe
I. Wartości niematerialne i prawne

II. Rzeczowe aktywa trwałe
1. Środki trwałe
2. Środki trwałe w budowie

III. Należności długoterminowe

IV. Inwestycje długoterminowe

V. Długoterminowe rozliczenia m/o

B. Aktywa obrotowe

I. Zapasy
          1. Materiały
          2. Półprodukty i produkty w toku
          3. Produkty gotowe
          4. Towary
          5. Zaliczki na dostawy

II. Należności krótkoterminowe

III. Inwestycje krótkoterminowe

IV. Krótkoterminowe rozliczenia m/o

PASYWA

Numer pozycji

A. Kapitał (fundusz) własny
I. Kapitał (fundusz) podstawowy

II. Należne wpłaty na kapitał podst.

III. Udziały (akcje) własne

IV. Kapitał (fundusz) zapasowy

V. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny

VI. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe

VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych

VIII. Zysk (strata) netto

IX. Odpisy z zysku netto w ciągu roku

B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania
I. Rezerwy na zobowiązania

II. Zobowiązania długoterminowe

III. Zobowiązania krótkoterminowe

IV. Rozliczenia m/o

ZADANIE 2 – PRACA SAMODZIELNA

Polecenie: Ustalić brakujące sumy w pozycjach bilansu spółki Beta z o.o. na dzień 31 XII 20xx r.

AKTYWA

Wartość (zł)

PASYWA

Wartość (zł)

A. Aktywa trwałe

20 000

A. Kapitał (fundusz) własny

22 000

I. Wartości niematerialne i prawne

2 600

I. Kapitał podstawowy

20 000

II. Rzeczowe aktywa trwałe

15 000

II. Kapitał zapasowy

3 000

1. Środki trwałe

4 500

III. Pozostałe kapitały rezerwowe

1 000

2. Środki trwałe w budowie

…

IV. Zysk (strata) netto

…

III. Należności długoterminowe

400

IV. Inwestycje długoterminowe

2 000

B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania

…

I. Rezerwy na zobowiązania

400

B. Aktywa obrotowe

16 000

II. Zobowiązania długoterminowe

6 000

I. Zapasy

7 000

III. Zobowiązania krótkoterminowe

7 600

1. Materiały

4 000

1. Wobec jednostek powiązanych

2 000

2. Produkty gotowe

…

2. Wobec pozostałych jednostek

5 600

3. Towary

2 500

a) kredyty i pożyczki

…

II. Należności krótkoterminowe

4 000

b) z tytułu dostaw i usług

900

III. Inwestycje krótkoterminowe

…

c) z tytułu wynagrodzeń

1 500

AKTYWA RAZEM

36 000

PASYWA RAZEM

…

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

ZADANIE 3 - PRACA SAMODZIELNA

W spółce akcyjnej Gamma działającej w branży cukierniczej wartości bilansowe poszczególnych aktywów i pasywów
na koniec 20xx r. przedstawiały się następująco:
1)

nieruchomości: hala produkcyjna – 535 000 zł, budynek magazynu – 250 000 zł, budynek administracyjno-biurowy
– 480 000 zł

maszyny i urządzenia produkcyjne – 560 000 zł

rodki transportu: samochody dostawcze - 350 000 zł, samochody osobowe – 188 000 zł

w magazynie znajdowało się:

a) 500 kg cukru po 1,50 zł za kg

b) 100 kg kakao po 10 zł za kg

c) 150 kg mąki po 1,20 zł za kg

d) 240 litrów mleka po 2,5 zł za litr

e) 150 tabliczek wyprodukowanej czekolady po 2 zł za tabliczkę

f) 200 paczek wyprodukowanych ciastek po 1,8 zł za paczkę

w produkcji znajduje się 100 kg masy czekoladowej po 5 zł za kg

na kapitał zakładowy spółki Gamma składa się 18 500 akcji o wartości nominalnej 85 zł każda

kapitał zapasowy spółki Gamma wynosi 480 000 zł

stan na rachunku bieżącym w banku - 43 000 zł

stan gotówki w kasie - 5 000 zł

10)

spółka Gamma musi zapłacić cukrowni 3 540 zł, zaś hurtowni spożywczej 4 250 zł

11)

za czekolady sprzedane hurtowni słodyczy należy się spółce Gamma 4 810 zł

12)

nieodprowadzony podatek VAT wynosi 2 210 zł

13)

zaciągnięty kredyt bankowy na kwotę 82 000 zł, w tym do spłaty w ciągu najbliższego roku 30 000 zł

14)

udzielona spółce Alfa pożyczka o wartości 60 000 zł, w tym do spłaty w ciągu najbliższego roku 15 000 zł

15)

zysk netto na koniec bieżącego roku (20xx) wyniósł 335 000 zł

Polecenie: Sporządzić uproszczony bilans spółki Gamma na koniec 20xx r.

ROZWIĄZANIE:

nazwa jednostki

BILANS – wersja uproszczona

sporządzony na dzień 31 XII 20xx r.

AKTYWA

Wartość (zł)

PASYWA

Wartość (zł)

A. Aktywa trwałe

A. Kapitał (fundusz) własny

I. Wartości niematerialne i prawne

I. Kapitał (fundusz) podstawowy

II. Należne wpłaty na kapitał podst.

III. Udziały (akcje) własne

II. Rzeczowe aktywa trwałe
1. Środki trwałe
2. Środki trwałe w budowie

IV. Kapitał (fundusz) zapasowy

III. Należności długoterminowe

V. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny

IV. Inwestycje długoterminowe

VI. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe

V. Długoterminowe rozliczenia m/o

VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych

VIII. Zysk (strata) netto

B. Aktywa obrotowe

IX. Odpisy z zysku netto w ciągu roku

B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania

I. Rezerwy na zobowiązania

II. Zobowiązania długoterminowe

III. Zobowiązania krótkoterminowe

I. Zapasy
          1. Materiały
          2. Półprodukty i produkty w toku
          3. Produkty gotowe
          4. Towary
          5. Zaliczki na dostawy

IV. Rozliczenia m/o

II. Należności krótkoterminowe

III. Inwestycje krótkoterminowe

IV. Krótkoterminowe rozliczenia m/o

AKTYWA RAZEM

PASYWA RAZEM

………………..

Podpis osoby prowadzącej księgi rachunkowe

………………..

data

Podpis kierownika jednostki

………………..

data

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

Blok tematyczny 2:

Operacje gospodarcze i ich wpływ na składniki bilansu

Konto księgowe i zasady jego funkcjonowania

Zasada podwójnego zapisu

Podstawa teoretyczna:
B. Gierusz, Podręcznik samodzielnej nauki księgowania, ODDK, Gdańsk, 2011
Część I – Podstawy rachunkowości
Rozdział 4. Zdarzenia gospodarcze i ich wpływ na składniki bilansu
Rozdział 5. Konto księgowe i jego rola w ewidencji operacji gospodarczych

TYPY OPERACJI GOSPODARCZYCH

W trakcie roku obrotowego, tj. od bilansu do bilansu zachodzą w jednostce gospodarczej różnorodne zdarzenia
gospodarcze. Te z nich, które są rejestrowane przez księgowość (a więc podlegają zapisom w księgach rachunkowych)
stanowią operacje gospodarcze.

Operacje gospodarcze dzielą się na:

bilansowe – powodujące zmiany jedynie w aktywach i pasywach,

wynikowe (niebilansowe) – powodujące zmiany w przychodach i kosztach i wpływające tym samym na

powstający w ciągu roku obrotowego wynik finansowy.

adna operacja nie może jednak naruszyć zasady równowagi bilansowej (A=P). Istnieją zatem 4 typy operacji

bilansowych:

1) Operacja aktywna nie zmieniająca sumy bilansowej

wywołuje zmiany tylko po stronie aktywów (jeden składnik aktywów rośnie, drugi maleje)

A + z – z = P

Wn (Dt) Konto aktywów 1 Ma (Ct)

z (+)

Wn (Dt) Konto aktywów 2 Ma (Ct)

z (-)

2) Operacja pasywna nie zmieniająca sumy bilansowej

wywołuje zmiany tylko po stronie pasywów (jeden składnik pasywów rośnie, drugi maleje)

A = P + z – z

Wn (Dt) Konto pasywów 1 Ma (Ct)

z (-)

Wn (Dt) Konto pasywów 2 Ma (Ct)

z (+)

3) Operacja aktywno-pasywna zwiększająca sumę bilansową

wywołuje zmiany po stronie aktywów i pasywów (równocześnie rośnie składnik aktywów i składnik
pasywów)

A + z = P + z

Wn (Dt) Konto aktywów Ma (Ct)

z (+)

Wn (Dt) Konto pasywów Ma (Ct)

z (+)

4) Operacja aktywno-pasywna zmniejszająca sumę bilansową

wywołuje zmiany po stronie aktywów i pasywów (równocześnie maleje składnik aktywów i składnik
pasywów)

A - z = P - z

Wn (Dt) Konto aktywów Ma (Ct)

z (-)

Wn (Dt) Konto pasywów Ma (Ct)

z (-)

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

FUNKCJONOWANIE KONT KSIĘGOWYCH

Konto  księgowe  jest  podstawowym  urządzeniem  ewidencji  księgowej  służącym  do  bieżącej  rejestracji  operacji
gospodarczych w trakcie roku obrotowego (od bilansu do bilansu).

Typy kont:

−

bilansowe - służą do zapisu operacji dotyczących zmian w aktywach i pasywach; ich salda wykazuje się w
bilansie;

−

wynikowe (niebilansowe) - służą do zapisu operacji dotyczących zmian w przychodach i kosztach, a wiec
kształtujących wynik finansowy; ich salda wykazuje się w rachunku wyników (zysków i strat);

−

korygujące – służą do korygowania wartości kont bilansowych (np. konto „Umorzenie środków trwałych”
jest kontem korygujących do konta „Środki trwałe”);

−

pozabilansowe – służą uzupełnieniu informacji na kontach bilansowych (np. konto „Środki trwałe w
likwidacji”) lub ewidencji obcych zasobów majątkowych (np. konto „Środki trwałe w leasingu
operacyjnym).

Elementy konta:

−

nazwa i symbol cyfrowy,

−

data dokonania operacji gospodarczej,

−

numer, rodzaj i data (gdy jest inna niż data operacji) dowodu księgowego,

−

treść operacji,

−

wartość (kwota) operacji,

−

dwie strony konta (jedna służy do zapisu operacji zwiększających, druga do operacji zmniejszających stan
danego składnika).

ZAKŁADOWY PLAN KONT

Każda jednostka prowadząca księgowość posiada, zależną od jej potrzeb, indywidualną liczbę i nazewnictwo kont
księgowych. Dla jednostek innych niż banki i zakłady ubezpieczeniowe nie istnieje jeden wzorcowy plan kont, chociaż
wielu autorów przykładowych planów kont stosuje tradycyjne nazewnictwo i numerację kont.

Przykładowy wykaz kont księgi głównej

Zespół kont

Symbol

konta

Nazwa konta

0
Aktywa trwałe

010
020
030
040
070
075
080

091
092

rodki trwałe

Wartości niematerialne i prawne
Długoterminowe aktywa finansowe
Inwestycje w nieruchomości i prawa
Umorzenie środków trwałych
Umorzenie wartości niematerialnych i prawnych
Ś

rodki trwale w budowie

Konta pozabilansowe
Ś

rodki trwałe dzierżawione i w leasingu operacyjnym

rodki trwałe otrzymane w nieodpłatny zarząd

1
Ś

rodki pieniężne, rachunki bankowe oraz inne

krótkoterminowe aktywa finansowe

100

130
131
134
135
136

141
145
146
149
150

Kasa
Rachunki i kredyty bankowe
Rachunek bankowy PLN
Rachunek dewizowy
Długoterminowe kredyty bankowe
Krótkoterminowe kredyty bankowe
Inne rachunki bankowe
Krótkoterminowe aktywa finansowe
Papiery wartościowe przeznaczone do obrotu
Inne środki pieniężne
Inne aktywa pieniężne
Ś

rodki pieniężne w drodze

Inne inwestycje krótkoterminowe

2
Rozrachunki i roszczenia

201
202
204
205

220
221
222
223
224
229

Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami
Należności od odbiorców
Zobowiązania wobec dostawców
Należności od odbiorców zagranicznych
Zobowiązania wobec dostawców zagranicznych
Rozrachunki publicznoprawne
Rozliczenie z budżetem
Rozrachunki z tytułu naliczonego VAT
Rozrachunki z tytułu należnego VAT
Rozliczenie VAT z urzędem skarbowym
Rozrachunki z ZUS
Inne rozrachunki publicznoprawne
Rozrachunki z pracownikami

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

230
234
249
261
262
280

Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń
Pozostałe rozrachunki z pracownikami
Pozostałe rozrachunki
Otrzymane pożyczki długoterminowe
Otrzymane pożyczki krótkoterminowe
Odpisy aktualizujące wartość rozrachunków

3
Materiały i towary

301
310
330
340

Rozliczenie zakupu
Materiały
Towary
Odchylenia od cen ewidenc. materiałów i towarów

4
Koszty według rodzajów i ich rozliczenie

400
401
402
403
404
405
409
490

Amortyzacja
Zużycie materiałów i energii
Usługi obce
Podatki i opłaty
Wynagrodzenia
Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia
Pozostałe koszty rodzajowe
Rozliczenie kosztów rodzajowych

5
Koszty według typów działalności i ich rozliczenie

501
502
530
551
559
580

Koszty działalności produkcyjnej
Koszty działalności handlowej
Koszty działalności pomocniczej
Koszty sprzedaży
Koszty zarządu (ogólnozakładowe)
Rozliczenie kosztów działalności

6
Produkty i rozliczenia międzyokresowe

600
620
640
650

Produkty gotowe
Odchylenia od cen ewidencyjnych produktów
Rozliczenia międzyokresowe kosztów
Pozostałe rozliczenia międzyokresowe

7
Przychody i koszty związane z ich osiągnięciem

700
710
730
731
750
751
760
761
770
771
790
791

Przychody ze sprzedaży produktów
Koszty sprzedanych produktów
Przychody ze sprzedaży materiałów i towarów
Wartość sprzedanych materiałów i towarów
Przychody finansowe
Koszty finansowe
Pozostałe przychody operacyjne
Pozostałe koszty operacyjne
Zyski nadzwyczajne
Straty nadzwyczajne
Obroty wewnętrzne
Koszt obrotów wewnętrznych

8
Kapitały (fundusze), rezerwy i wynik finansowy

800
810
820
841
842
850
860
870

Kapitał (fundusz) podstawowy
Pozostałe kapitały (fundusze)
Rozliczenie wyniku finansowego
Rezerwy
Rozliczenia międzyokresowe przychodów
Fundusze specjalne
Wynik finansowy
Podatek dochodowy i inne obowiązkowe obciążenia
wyniku finansowego

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

Funkcjonowanie kont bilansowych:

Wn (Dt)

Konto aktywów

Ma (Ct)

Wn (Dt)

Konto pasywów

Ma (Ct)

Sp. Wn (Dt)

Sp. Ma (Ct)

obrót Wn (Dt)

obrót Ma (Ct)

obrót Wn (Dt)

obrót Ma (Ct)

Sk. Wn (Dt)

Sk. Ma (Ct)

suma kontrolna

Otwieranie konta

Na  początek  okresu  sprawozdawczego  (miesiąca)  konto  należy  otworzyć  saldem  (stanem)  początkowym  (Sp.)
będącym jednocześnie saldem (stanem) końcowym (Sk.) z poprzedniego okresu sprawozdawczego (miesiąca).

Jeżeli na koniec poprzedniego okresu sprawozdawczego (miesiąca) dane konto wykazało saldo zerowe, to w następnym
okresie sprawozdawczym (miesiącu) może być otwarte pierwszą operacją rejestrowaną na tym koncie.

Zamykanie konta polega na policzeniu 3 elementów:

1)  Obrót  konta  to  suma  zapisów  po  każdej  ze  stron  konta.  Przyjmuje  nazwę  strony,  której  dotyczy.  Tak  więc
zamykając  konto  na  koniec  okresu  sprawozdawczego  (miesiąca)  może  na  nim  wystąpić  obrót  debetowy  (Wn)  i/lub
obrót kredytowy (Ma).

2)  Saldo  końcowe  konta  (Sk)  to  różnica  między  jego  obrotami.  Przyjmuje  nazwę  od  obrotu  większego,  zatem  saldo
końcowe  może  być  debetowe  (Wn)  albo  kredytowe  (Ma).  Saldo  końcowe  podlega  wpisaniu  po  stronie  obrotu
mniejszego. Jeżeli obroty obu stron konta są sobie równe, to saldo wynosi 0.

Saldo końcowe wyraża stan danego składnika na koniec danego okresu sprawozdawczego (miesiąca). Jest jednocześnie
saldem  początkowym  tego  konta  w  okresie  następnym.  Przykładowo:  bilans  zamknięcia  roku  2011  jest  jednocześnie
bilansem otwarcia roku 2012; saldo końcowe konta na dzień 31 III jest jednocześnie saldem początkowym tego konta
na dzień 1 IV.

3)  Suma  kontrolna  konta  służy  zbilansowaniu  konta,  tj.  sprawdzeniu  prawidłowości  ustalonych  obrotów  i  salda.
Odbywa  się  to  poprzez  zsumowanie  po  każdej  ze  stron  konta  zapisanego  tam  obrotu  i  salda.  Po  obu  stronach  konta
powinna wyjść ta sama kwota.

ZADANIE 6

Stan  gotówki  w  kasie  na  koniec  lutego  wynosił  500  zł.  W  marcu  nastąpiło  10  wpływów  gotówkowych  do  kasy  na
łączną kwotę 4 500 zł. Dokonano również 6 wypłat z kasy w sumie na 2 000 zł.

Polecenia: Nanieść odpowiednie zapisy na konto. Ustalić i zinterpretować wartość:

♦

obrotu Wn: ………….

♦

obrotu Ma: ………….

♦

salda końcowego Wn: ………….

♦

salda końcowego Ma: …………..

♦

sumy kontrolnej konta: ………….

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

ZADANIE 7

Stan zobowiązań wobec dostawców na koniec października wynosił 40 000 zł. W listopadzie dokonano spłaty 25% ich
wartości. Dokonano również kolejnych zakupów towarów i usług na łączną kwotę 20 000 zł.

Polecenia: Nanieść odpowiednie zapisy na konto. Ustalić i zinterpretować wartość:

♦

obrotu Wn: ………….

♦

obrotu Ma: ………….

♦

salda końcowego Wn: ………….

♦

salda końcowego Ma: ………….

♦

sumy kontrolnej konta: ………….

ZADANIE 8 – PRACA SAMODZIELNA

Stan środków na rachunku bankowym na koniec sierpnia wynosił 60 000 zł. We wrześniu wystąpiły następujące
zdarzenia:

Podjęto 2 000 zł z bankomatu.

Uregulowano rachunki (czynsz, energia, woda, telefony itp.) o łącznej sumie 3 000 zł.

Otrzymano przelew środków od odbiorców za sprzedane towary o wartości 14 000 zł

Wypłacono pracownikom pensje w kwocie 21 000 zł netto.

Zapłacono 1 300 zł podatku VAT.

Bank doliczył 200 zł odsetek od posiadanych środków na rachunku bankowym.

Polecenia: Nanieść odpowiednie zapisy na konto. Ustalić i zinterpretować wartość:

♦

obrotu Wn: ………….

♦

obrotu Ma: ………….

♦

salda końcowego Wn: ………….

♦

salda końcowego Ma: ………….

♦

sumy kontrolnej konta: ………….

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

KSIĘGA GŁÓWNA

Księga  główna  stanowi  obowiązkowy  element  ksiąg  rachunkowych.  Konta  księgi  głównej  zawierają  zapisy  o
zdarzeniach  w  ujęciu  systematycznym.  Obowiązuje  na  nich  ujęcie  zarejestrowanych  uprzednio  lub  równocześnie  w
dzienniku zdarzeń, zgodnie z zasadą podwójnego zapisu. Zapisów na określonym koncie księgi głównej dokonuje się
w kolejności chronologicznej.

Ewidencja w księdze głównej nazywana jest ewidencją syntetyczną, a konta księgi głównej kontami syntetycznymi
(podstawowymi, głównymi).

ZASADA PODWÓJNEGO ZAPISU

Ta zasada ewidencji księgowej obowiązuje na kontach syntetycznych.

Każda operacja gospodarcza rejestrowana jest:

na co najmniej 2 kontach

po ich przeciwnych stronach: Wn (Dt) i Ma (Ct)

w tej samej kwocie

na podstawie tego samego dowodu księgowego

Zapis prosty

Wn Konto A Ma

Wn Konto B Ma

1) 300

lub

Wn Konto C Ma Wn Konto D Ma

2) 7 000

Zapis złożony

Wn Konto A Ma Wn

Konto B

3) 1 000

3) 700

Konto C

3) 300

lub

Wn Konto D Ma Wn

Konto E

4) 2 000

4) 1 200

Konto F

4) 800

Zasada podwójnego zapisu jest konsekwencją złotej zasady bilansowej (aktywa = pasywa). Wynikają z niej bowiem 3
równości:

suma sald początkowych Wn (Dt) wszystkich kont = suma sald początkowych Ma (Ct) wszystkich kont

suma obrotów Wn (Dt) wszystkich kont = suma obrotów Ma (Ct) wszystkich kont

suma sald końcowych Wn (Dt) wszystkich kont = suma sald końcowych Ma (Ct) wszystkich kont

Na podstawie zapisów na kontach księgi głównej, na koniec każdego miesiąca sporządza się zestawienie obrotów i
sald kont księgi głównej. Stanowi ono jeden z obowiązkowych elementów ksiąg rachunkowych. Służy do sprawdzenia
poprawności księgowań. Pozwala wykryć błędy naruszające zasadę podwójnego zapisu.

Salda początkowe

Obroty

Salda końcowe

Nazwa konta

Ogółem

Poprawność księgowań w księdze głównej (syntetyce) zachowana jest w przypadku wykazania w zestawieniu 2
równości (w wierszu „ogółem”):

suma obrotów Wn (Dt) wszystkich kont = suma obrotów Ma (Ct) wszystkich kont

suma sald końcowych Wn (Dt) wszystkich kont = suma sald końcowych Ma (Ct) wszystkich kont

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

ZADANIE 9

Bilans spółki Wenus na dzień 31 grudnia 20xx r. przedstawiał się następująco:

AKTYWA

Wartość

PASYWA

Wartość

A. Aktywa trwałe

652 000

A. Kapitał (fundusz) własny

721 600

I. Wartości niematerialne i prawne

I. Kapitał (fundusz) podstawowy

500 000

II. Należne wpłaty na kapitał podst.

II. Rzeczowe aktywa trwałe
- środki trwałe

535 000

III. Udziały (akcje) własne

III. Należności długoterminowe

IV. Kapitał (fundusz) zapasowy

189 000

V. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny

IV. Inwestycje długoterminowe
- długoterminowe aktywa finansowe

117 000

VI. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe

V. Długoterminowe rozliczenia m/o

VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych

VIII. Zysk (strata) netto

32 600

B. Aktywa obrotowe

174 900

IX. Odpisy z zysku netto w ciągu roku

B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania

105 300

I. Zapasy
- materiały
- towary

15 400
33 200

I. Rezerwy na zobowiązania

II. Należności krótkoterminowe
- z tytułu dostaw i usług

8 500

II. Zobowiązania długoterminowe
- kredyty bankowe

70 000

III. Inwestycje krótkoterminowe
- kasa
- rachunek bankowy

14 100

103 700

IV. Krótkoterminowe rozliczenia m/o

III. Zobowiązania krótkoterminowe
      - z tytułu dostaw i usług
      - z tytułu podatków
      - z tytułu wynagrodzeń

24 000

2 700
8 600

IV. Rozliczenia m/o

AKTYWA RAZEM

826 900

PASYWA RAZEM

826 900

W styczniu następnego roku wystąpiły następujące operacje gospodarcze:

Pobrano gotówkę z banku do kasy; dowód KP – 1 000 zł

Zakupiono u dostawcy Alfa i przyjęto do magazynu towary; dowód PZ; faktura opłacona gotówką – 12 000 zł

Wypłacono z kasy pracownikowi zaliczkę na zakup surowców produkcyjnych; dowód Wniosek o zaliczkę –
2 000 zł

Zakupiono w firmie Delta i przyjęto do używania samochód osobowy; dowód PT; faktura do zapłacenia
przelewem w ciągu 14 dni (w styczniu) – 45 000 zł

Zwrócono dostawcy Alfa 20% towarów; dostawca reklamację uznał – ………….

Zakupiono u dostawcy Beta i przyjęto do magazynu opakowania; dowód PZ; faktura do zapłacenia przelewem
w ciągu 7 dni (w styczniu) – 1 000 zł

Pracownik rozliczył się z pobranej zaliczki:
a)

zakupione surowce przyjęto do magazynu; dowód PZ; faktura opłacona gotówką – 1 500 zł

zwrot do kasy niewykorzystanej zaliczki; dowód KP - ………….

Zwrócono dostawcy Beta 10% opakowań; dostawca reklamację uznał – ………….

Zakupiono i przyjęto do używania program komputerowy; dowód PT; faktura do zapłacenia przelewem w
lutym – 8 000 zł

10.

Otrzymano wyciąg bankowy (dowód WB) potwierdzający:
a)

spłatę raty kredytu bankowego – 1 000 zł

uregulowanie przez odbiorców 40% wartości faktur za sprzedane w poprzednim roku towary – …………..

przelew od dostawcy Alfa kwoty za zwrócone towary - …………….

wypłatę wynagrodzeń pracownikom - …………….

opłacenie połowy faktur od dostawców wystawionych w poprzedni roku - …………….

uregulowanie faktury za zakupiony samochód - …………….

uregulowanie faktury za zakupione opakowania - …………….

odprowadzenie należnych podatków do urzędu skarbowego - …………….

Polecenia:

Otworzyć konta księgi głównej na dzień 1 stycznia.

Dokonać zapisu operacji gospodarczych na kontach księgi głównej w styczniu.

Sporządzić zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej na koniec stycznia.

Zamknąć konta księgi głównej na koniec stycznia.

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

ROZWIĄZANIE:

Księga główna (ewidencja syntetyczna) w styczniu

Zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej za styczeń

Salda początkowe

Obroty

Salda końcowe

Lp.

Nazwa konta

Wn (Dt) Ma (Ct) Wn (Dt) Ma (Ct) Wn (Dt) Ma (Ct)

1. Wartości niematerialne i prawne

8 000

2. Środki trwałe

535 000

580 000

580 00

3. Długoterminowe aktywa finansowe

117 000

4. Materiały

15 400

17 900

100

17 800

5. Towary

33 200

45 200

2 400

42 800

6. Należności z tytułu dostaw i usług

8 500

10 900

5 800

5 100

7. Należności od pracowników (zaliczki)

2 000

8. Kasa

14 100

15 600

14 000

1 600

9. Rachunek bieżący

103 700

109 500

71 200

38 300

10. Kapitał podstawowy

500 000

11. Kapitał zapasowy

189 000

12. Wynik finansowy netto (zysk)

32 600

13. Kredyty bankowe (długoterminowe)

70 000

1 000

70 000

69 000

14. Zobowiązania z tytułu dostaw i usług

24 000

13 000

25 000

12 000

15. Zobowiązania z tytułu podatków

2 700

16. Zobowiązania z tytułu wynagrodzeń

8 600

17. Pozostałe zobowiązania

45 000

53 000

8 000

Razem

826 900 826 900 976 400 976 400 810 600 810 600

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

ZADANIE 10 – PRACA SAMODZIELNA

Zgodnie z zestawieniem obrotów i sald spółki Mars sporządzonym za listopad 20xx r. stany poszczególnych
składników bilansowych przedstawiały się następująco:

Kapitał zakładowy – 106 400 zł

Towary – 86 000 zł

Należności z tytułu dostaw i usług – 25 000 zł

Zobowiązania z tytułu dostaw i usług – 24 000 zł

rodki pieniężne w kasie - 11 300 zł

Wynik finansowy z lat ubiegłych (zysk) – 7 000 zł

Kapitał zapasowy – 29 900 zł

rodki pieniężne na rachunku bankowym – 40 000 zł

Długoterminowe aktywa finansowe – 5 000 zł

W grudniu wystąpiły następujące operacje gospodarcze:

Zakupiono i przyjęto do magazynu materiały; dowód PZ; faktura do zapłacenia przelewem w ciągu 5 dni (w
grudniu) – 15 000 zł

Otrzymano przelew od odbiorcy za nabytą w listopadzie usługę; dowód WB - 7 500 zł

Wypłacono z kasy pracownikowi zaliczkę na koszty podróży służbowej; dowód Wniosek o zaliczkę – 300 zł

Przeznaczono zysk z lat ubiegłych na powiększenie kapitału zapasowego; dowód PK

- …………….

Zaciągnięto roczny kredyt bankowy w postaci środków pieniężnych na rachunku bankowym; dowód WB -
30 000 zł

Zakupiono i przyjęto do używania komputer; dowód PT; faktura opłacona gotówką – 3 600 zł

Ze środków na rachunku bankowym zakupiono akcje spółki Alfa z przeznaczeniem na lokatę długoterminową;
dowód WB – 11 000 zł

Pracownik zwrócił do kasy niewykorzystaną z powodu choroby zaliczkę na podróż służbową; dowód KP -
…………….

Uregulowano fakturę za nabyte w grudniu materiały; dowód WB - …………….

10.

Wpłacono gotówkę na rachunek bankowy; dowód WB – 1 000 zł

11.

Przekwalifikowano i przekazano część towarów do magazynu materiałów na potrzeby produkcji; dowód MM

– 1 000 zł

12.

Zakupiono i przyjęto do używania oprogramowanie księgowe; dowód PT; faktura do zapłacenia przelewem w
styczniu następnego roku – 8 000 zł

Polecenia:

Otworzyć konta księgi głównej na dzień 1 grudnia.

Dokonać zapisu operacji gospodarczych na kontach księgi głównej w grudniu.

Sporządzić zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej na koniec grudnia.

Zamknąć konta księgi głównej na koniec grudnia.

Sporządzić bilans na koniec 20xx r.

ROZWIĄZANIE:

Księga główna (ewidencja syntetyczna) w grudniu

Polecenie księgowania

Przesunięcie międzymagazynowe

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

Zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej za grudzień

Salda początkowe

Obroty

Salda końcowe

Lp.

Nazwa konta

Wn (Dt) Ma (Ct) Wn (Dt) Ma (Ct) Wn (Dt) Ma (Ct)

1. Wartości niematerialne i prawne

8 000

2. Środki trwałe

3 600

3. Długoterminowe aktywa finansowe

5 000

16 000

4. Materiały

16 000

5. Towary

86 000

1 000

85 000

6. Należności z tytułu dostaw i usług

25 000

7 500

17 500

7. Należności od pracowników (zaliczki)

300

8. Kasa

11 300

11 600

4 900

6 700

9. Rachunek bieżący

40 000

78 500

26 000

52 500

10. Kapitał zakładowy

106 400

11. Kapitał zapasowy

29 900

36 900

12. Wynik finansowy z lat ubiegłych (zysk)

7 000

13. Kredyty bankowe (krótkoterminowe)

30 000

14. Zobowiązania z tytułu dostaw i usług

24 000

15 000

39 000

24 000

15. Pozostałe zobowiązania

8 000

Razem

167 300 167 300 267 000 267 000 205 300 205 300

Bilans na dzień 31 grudnia 20xx r.

AKTYWA

Wartość (zł)

PASYWA

Wartość (zł)

A. Aktywa trwałe

27 600

A. Kapitał (fundusz) własny

143 300

I. Wartości niematerialne i prawne

8 000

I. Kapitał (fundusz) podstawowy

106 400

II. Należne wpłaty na kapitał podstawowy

II. Rzeczowe aktywa trwałe
- środki trwałe

3 600

III. Udziały (akcje) własne

III. Należności długoterminowe

IV. Kapitał (fundusz) zapasowy

36 900

V. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny

IV. Inwestycje długoterminowe
- długoterminowe aktywa finansowe

16 000

VI. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe

V. Długoterminowe rozliczenia m/o

VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych

VIII. Zysk (strata) netto

B. Aktywa obrotowe

177 700

IX. Odpisy z zysku netto w ciągu roku

B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania

62 000

I. Zapasy
- materiały
- towary

16 000
85 000

I. Rezerwy na zobowiązania

II. Zobowiązania długoterminowe

II. Należności krótkoterminowe
- z tytułu dostaw i usług

17 500

III. Inwestycje krótkoterminowe
- kasa
- rachunek bankowy

6 700

52 500

III. Zobowiązania krótkoterminowe
      - kredyty bankowe
      - z tytułu dostaw i usług
      - pozostałe zobowiązania

30 000
24 000

8 000

IV. Krótkoterminowe rozliczenia m/o

IV. Rozliczenia m/o

AKTYWA RAZEM

205 300

PASYWA RAZEM

205 300

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

Blok tematyczny 3:

Podział poziomy kont

Zasada zapisu powtarzanego

Podstawa teoretyczna:
B. Gierusz, Podręcznik samodzielnej nauki księgowania, ODDK, Gdańsk, 2011
Część I – Podstawy rachunkowości
Rozdział 6. Dzielenie i łączenie kont, w szczególności:

Przyczyny dzielenia i łączenia kont

Poziomy podział kont

SCHEMATY PODZIAŁU POZIOMEGO KONTA

Jednostka  ma  obowiązek  dostosować  plan  kont  do  własnych  potrzeb  i  specyfiki  działalności.  W  praktyce
rachunkowości  spotkać  się  można  z  techniką  łączenia  i  dzielenia  kont  księgowych,  które  to  czynności  wprowadzają
nowe  możliwości  w  wykorzystaniu  kont  na  własne  potrzeby.  Podzielność  konta  polega  na  takiej  jego  przebudowie,
która pozwoli na uzyskanie obszerniejszej informacji sprawozdawczej.

Podział poziomy konta polega na jego zastąpieniu przez większą liczbę kont o bardziej szczegółowym charakterze. W
efekcie podziału poziomego konta powstają:

nowe konta syntetyczne, zastępujące w działaniu konto dzielone, np.

Materiały Surowce Paliwo Opakowania

Zobowiązania
z tyt. dostaw i usług Dostawca X Dostawca Y Dostawca Z

konta analityczne działające równocześnie z kontem syntetycznym, np.

Materiały Surowce Paliwo Opakowania

Zobowiązania
z tyt. dostaw i usług Dostawca X Dostawca Y Dostawca Z

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

KSIĘGI POMOCNICZE

Konta analityczne (pomocnicze, szczegółowe) prowadzone są do wybranych kont syntetycznych w celu
uszczegółowienia i uzupełnienia ich zapisów. Zbiory kont analitycznych tworzą tzw. księgi pomocnicze. Stanowią one
obowiązkowy element ksiąg rachunkowych.

Konta ksiąg pomocniczych zawierają zapisy będące uszczegółowieniem i uzupełnieniem zapisów kont księgi głównej.
Prowadzi się je w ujęciu systematycznym jako wyodrębniony system ksiąg, kartotek (zbiorów kont), uzgodniony z
saldami i zapisami na kontach księgi głównej.

Ewidencja w księdze pomocniczej nazywana jest ewidencją analityczną, a konta księgi pomocniczej kontami
analitycznymi.

Konta ksiąg pomocniczych prowadzi się w szczególności dla:

rodków trwałych, w tym także środków trwałych w budowie, wartości niematerialnych i prawnych oraz

dokonywanych od nich odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych,

rozrachunków z kontrahentami,

rozrachunków z pracownikami, a w szczególności jako imienną ewidencję wynagrodzeń pracowników

zapewniającą uzyskanie informacji, z całego okresu zatrudnienia,

operacji sprzedaży (kolejno numerowane własne faktury i inne dowody, ze szczegółowością niezbędną do

celów podatkowych),

operacji zakupu (obce faktury i inne dowody, ze szczegółowością niezbędną do wyceny składników aktywów i

do celów podatkowych),

kosztów i istotnych dla jednostki składników aktywów,

operacji gotówkowych w przypadku prowadzenia kasy.

Przykładowe możliwości uszczegółowienia kont księgi głównej

Konto syntetyczne

Konto analityczne

Symbol

konta

Nazwa konta

Symbol

konta

Nazwa konta

010

rodki trwałe

010-1
010-2
010-3
010-4
010-5

Grunty i prawa użytkowania wieczystego
Budynki i lokale
Urządzenia techniczne i maszyny
Ś

rodki transportu

Inne środki trwałe

130

Rachunek bankowy PLN

130-1
130-2

Bank …
Bank …

201

Należności
od odbiorców

201-1
201-2

Spółka …
Spółka …

220

Rozliczenie z budżetem

220-1
220-2
220-3
220-4
220-5

Podatek dochodowy od osób prawnych
Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT-4)
Podatek od czynności cywilnoprawnych
Podatek od nieruchomości
Opłaty lokalne

230

Rozrachunki
z tytułu wynagrodzeń

230-1

230-1-1
230-1-2

230-2

230-2-1
230-2-2

Osobowy fundusz płac
Pracownik …
Pracownik …
Bezosobowy fundusz płac
Pracownik …
Pracownik …

330

Towary

330-1
330-1

Towar …
Towar …

401

Zużycie materiałów
i energii

401-1
401-2
401-3
401-4
401-5

Zużycie paliwa
Zużycie materiałów biurowych
Zużycie środków czystości
Zużycie części zamiennych do urządzeń i maszyn
Zużycie energii elektrycznej, cieplnej, gazu, wody

403

Podatki i opłaty

403-1
403-2
403-3
403-4

Podatek od nieruchomości
Opłaty skarbowe
Opłaty sądowe
VAT niepodlegający odliczeniu

730

Przychody

sprzedaży

materiałów i towarów

730-1

730-1-1
730-1-2
730-1-3
730-1-4

730-2

Sprzedaż opodatkowana VAT
23% VAT
8% VAT
5% VAT
0% VAT
Sprzedaż zwolniona z VAT

751

Koszty finansowe

751-1
751-2
751-3
751-4
751-5

Odsetki od zaciągniętych pożyczek
Prowizje od kredytów bankowych
Odsetki budżetowe
Wartość zbywanych inwestycji (papierów wart.) w cenie nabycia
Ujemne różnice kursowe

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

ZASADA ZAPISU POWTARZANEGO

Ta zasada ewidencji księgowej obowiązuje na kontach analitycznych.

Każda operacja gospodarcza rejestrowana jest na koncie analitycznym:

po tej samej stronie

w tej samej kwocie

na podstawie tego samego dowodu księgowego

co na koncie syntetycznym, do którego prowadzona jest analityka.

Jest to zapis jednostronny, stanowi jedynie powtórzenie z konta syntetycznego.

Konsekwencją stosowania zasady zapisu powtarzanego są następujące równości:

saldo początkowe Wn (Dt) konta syntetycznego = suma sald początkowych Wn (Dt) wszystkich jego kont
analitycznych

saldo początkowe Ma (Ct) konta syntetycznego = suma sald początkowych Ma (Ct) wszystkich jego kont
analitycznych

obrót Wn (Dt) konta syntetycznego = suma obrotów Wn (Dt) wszystkich jego kont analitycznych

obrót Ma (Ct) konta syntetycznego = suma obrotów Ma (Ct) wszystkich jego kont analitycznych

saldo końcowe Wn (Dt) konta syntetycznego = suma sald końcowych Wn (Dt) wszystkich jego kont
analitycznych

saldo końcowe Ma (Ct) konta syntetycznego = suma sald końcowych Ma (Ct) wszystkich jego kont
analitycznych

Na podstawie zapisów na kontach ksiąg pomocniczych, na koniec każdego miesiąca sporządza się zestawienia
obrotów i sald kont ksiąg pomocniczych. Stanowią one obowiązkowe elementy ksiąg rachunkowych. Służą do
sprawdzenia poprawności księgowań. Pozwalają wykryć błędy naruszające zasadę zapisu powtarzanego.

Salda początkowe

Obroty

Salda końcowe

Nazwa konta

Ogółem

Poprawność księgowań w księdze pomocniczej zachowana jest w przypadku wykazania w zestawieniu następujących
zależności (w wierszu „ogółem”):

suma obrotów Wn (Dt) wszystkich kont analitycznych = obrót Wn (Dt) konta syntetycznego, do którego
ta analityka jest prowadzona

suma obrotów Ma (Ct) wszystkich kont analitycznych = obrót Ma (Ct) konta syntetycznego, do którego ta
analityka jest prowadzona

suma sald końcowych Wn (Dt) wszystkich kont analitycznych = saldo końcowe Wn (Dt) konta
syntetycznego, do którego ta analityka jest prowadzona

suma sald końcowych Ma (Ct) wszystkich kont analitycznych = saldo końcowe Ma (Ct) konta
syntetycznego, do którego ta analityka jest prowadzona

ZADANIE 11

W zestawieniu obrotów i sald spółki Neptun sporządzonym za maj 20xx r. salda wybranych kont kształtowały się
następująco:

1) Należności od pracowników - 2 300 zł, na które składały się należności od następujących pracowników:

Marta Zielińska – zaliczka 1 400 zł pobrana na zakup materiałów

Jan Kowalski – zaliczka 200 zł pobrana na koszty podróży służbowej

Adam Nowak – zaliczka 700 zł pobrana na zakup foteli biurowych

2) Kasa – 15 200 zł
3) Kapitał zakładowy – 17 500 zł

W czerwcu wystąpiły następujące operacje gospodarcze:

M. Zielińska rozliczyła się z pobranej zaliczki:

przyjęto do magazynu materiały; faktura opłacona gotówką – 1 100 zł

zwrot do kasy niewykorzystanej zaliczki; dowód KP - ……….

A. Nowak rozliczył się z pobranej zaliczki:

przyjęto do magazynu fotele biurowe, potraktowane jako materiały ze względu na ich niską wartość;
faktura opłacona gotówką – 900 zł

wypłata z kasy należnej pracownikowi kwoty - ……….

Wypłacono z kasy pracownikowi Ewie Kotowskiej zaliczkę na koszty podróży służbowej; dowód Wniosek o

zaliczkę – 300 zł

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

Polecenia:

Otworzyć konto syntetyczne „Należności od pracowników” oraz odpowiednie konta analityczne na dzień 1
czerwca.

Dokonać zapisu operacji gospodarczych na kontach księgi głównej i księgi pomocniczej w czerwcu.

Sporządzić zestawienie obrotów i sald kont księgi pomocniczej na koniec czerwca.

Sporządzić zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej na koniec czerwca.

Zamknąć konta księgi głównej i księgi pomocniczej na koniec czerwca.

ROZWIĄZANIE:

Księga główna (ewidencja syntetyczna) w czerwcu

Zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej za czerwiec

Salda początkowe

Obroty

Salda końcowe

Lp.

Nazwa konta

Wn (Dt) Ma (Ct) Wn (Dt) Ma (Ct) Wn (Dt) Ma (Ct)

1. Materiały

2 000

2. Należności od pracowników

2 300

2 600

2 100

500

3. Kasa

15 200

15 500

500

15 000

4. Kapitał zakładowy

17 500

Razem

17 500

20 100

17 500

Księga pomocnicza (ewidencja analityczna)

do konta „Należności od pracowników” w czerwcu

Zestawienie obrotów i sald kont księgi pomocniczej

do konta „Należności od pracowników” za czerwiec

Salda początkowe

Obroty

Salda końcowe

Lp. Nazwa konta

Wn (Dt) Ma (Ct) Wn (Dt) Ma (Ct) Wn (Dt) Ma (Ct)

1. Marta Zielińska

1 400

2. Jan Kowalski

200

3. Adam Nowak

700

4. Ewa Kotowska

300

Razem

2 300

2 600

2 100

500

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

ZADANIE 12 – PRACA SAMODZIELNA

Salda wybranych kont syntetycznych spółki Pluton na koniec sierpnia 20xx r. przedstawiały się następująco:

Towary – 87 000, w tym:

monitory – 64 000 zł

drukarki – 15 000 zł

skanery – 8 000 zł

Kasa – 7 000 zł

Rachunek bieżący – 53 000 zł

Kapitał zakładowy – 112 000 zł

Zobowiązania z tytułu dostaw i usług – 35 000 zł, w tym:

wobec spółki Saturn – 20 000 zł

wobec spółki Wenus – 15 000 zł

We wrześniu wystąpiły następujące operacje gospodarcze:

Zwrócono dostawcy Saturn uszkodzone podczas transportu monitory, za które nie dokonano jeszcze zapłaty –
700 zł

Przyjęto do magazynu nabyte od spółki Mars modemy; dowód PZ; faktura do zapłacenia przelewem w ciągu
14 dni – 16 000 zł

Spłacono przelewem zobowiązania wobec dostawcy Wenus; dowód WB - …………

Przyjęto do magazynu zamówione u dostawcy Wenus zasilacze; dowód PZ; faktura opłacona gotówką – 4 000
zł

Polecenia:

Otworzyć konta syntetyczne oraz odpowiednie konta analityczne na dzień 1 września.

Dokonać zapisu operacji gospodarczych na kontach księgi głównej i księgi pomocniczej we wrześniu.

Sporządzić zestawienie obrotów i sald kont księgi pomocniczej na koniec września.

Sporządzić zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej na koniec września.

Zamknąć konta księgi głównej i ksiąg pomocniczych na koniec września.

ROZWIĄZANIE:

Księga główna (ewidencja syntetyczna) we wrześniu

Zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej za wrzesień

Salda początkowe

Obroty

Salda końcowe

Lp.

Nazwa konta

Wn (Dt) Ma (Ct) Wn (Dt) Ma (Ct) Wn (Dt) Ma (Ct)

1. Towary

87 000

107 000

700

106 300

2. Kasa

7 000

4 000

3 000

3. Rachunek bieżący

53 000

15 000

38 000

4. Kapitał zakładowy

112 000

5. Zobowiązania z tytułu dostaw i usług

35 000

15 700

51 000

35 300

Razem

147 000 147 000 182 700 182 700 147 300 147 300

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

Księga pomocnicza (ewidencja analityczna)

do konta „Towary” we wrześniu

Zestawienie obrotów i sald kont księgi pomocniczej

do konta „Towary” za wrzesień

Salda początkowe

Obroty

Salda końcowe

Lp. Nazwa konta

Wn (Dt) Ma (Ct) Wn (Dt) Ma (Ct) Wn (Dt) Ma (Ct)

1. Monitory

64 000

700

63 300

2. Drukarki

15 000

3. Skanery

8 000

4. Modemy

16 000

5. Zasilacze

4 000

Razem

87 000

107 000

700

106 300

Księga pomocnicza (ewidencja analityczna)

do konta „Zobowiązania z tytułu dostaw i usług” we wrześniu

Zestawienie obrotów i sald księgi pomocniczej

do konta „Zobowiązania z tytułu dostaw i usług” za wrzesień

Salda początkowe

Obroty

Salda końcowe

Lp. Nazwa konta

Wn (Dt) Ma (Ct) Wn (Dt) Ma (Ct) Wn (Dt) Ma (Ct)

1. Saturn

20 000

700

20 000

19 300

2. Wenus

15 000

3. Mars

16 000

Razem

35 000

15 700

51 000

35 300

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

Blok tematyczny 4:

Łączenie kont

Zasady funkcjonowania kont aktywno-pasywnych (rozrachunkowych)

Przyczyny dzielenia i łączenia kont

Łączenie kont

SCHEMAT ŁĄCZENIA KONT

Łączenie kont polega na zmniejszeniu liczby kont poprzez zwiększenie ich zwartości ewidencyjnej. Łączyć można ze
sobą (w większości przypadków) wszystkie konta, najpopularniejsze jest jednak łączenie kont aktywnych i pasywnych,
wskutek czego powstają konta aktywno-pasywne. I tak np. w wyniku połączenia kont należności i zobowiązań powstaje
konto rozrachunków, czyli należności i zobowiązań równocześnie. Saldo debetowe (Wn) oznacza nadal stan
należności, a saldo kredytowe (Ma) stan zobowiązań.

Konta przed połączeniem

Wn (Dt)

Należności z tyt. …

(konto aktywów)

Ma (Ct)

Wn (Dt)

Zobowiązania z tyt. …

(konto pasywów)

Ma (Ct)

Sp. Wn (Dt)

Sp. Ma (Ct)

obrót Wn (Dt)

obrót Ma (Ct)

obrót Wn (Dt)

obrót Ma (Ct)

Sk. Wn (Dt)

Sk. Ma (Ct)

Konto po połączeniu

Wn (Dt)

Rozrachunki z tyt. …

(konto aktywno-pasywne)

Ma (Ct)

Sp. nal.

nal. +

Sp. zob.

zob. +

zob. -

nal. -

obrót Wn (Dt)

obrót Ma (Ct)

Sk. zob. Ma (Ct)

Sk. nal. Wn (Dt)

Konta rozrachunkowe powinny być uszczegółowiane za pomocą kont analitycznych i na ich podstawie zamykane. W
bilansie wykazuje się odrębnie należności po stronie aktywów, a zobowiązania po stronie pasywów.

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

ZADANIE 13

Salda wybranych kont syntetycznych spółki Mars koniec lipca 20xx r. kształtowały się następująco:

Należności od odbiorców – 36 000 zł, w tym:

od spółki Wenus – 15 000 zł

od spółki Saturn – 21 000 zł

Zobowiązania wobec dostawców – 28 000 zł, w tym:

wobec spółki Pluton – 20 000 zł

wobec spółki Uran – 8 000 zł

3) Rachunek bieżący – 80 000 zł
4) Przychody ze sprzedaży usług – 88 000 zł

W sierpniu wystąpiły następujące operacje gospodarcze:

Otrzymano przelew od spółki Wenus tytułem spłaty należności; dowód WB - ……… zł

Przyjęto do magazynu zakupione w spółce Neptun materiały; dowód PZ; faktura do zapłacenia przelewem w
ciągu 7 dni – 12 000 zł

Otrzymano przelewem połowę zapłaty od spółki Saturn; dowód WB - …………….

Wystawiono fakturę opłaconą gotówką za wykonaną na rzecz spółki Pluton usługę – 3 000 zł

Spłacono zobowiązanie wobec spółki Uran; dowód WB - …………..

Wystawiono fakturę do zapłacenia przelewem za wykonaną na rzecz spółki Saturn usługę – 4 000 zł

Przyjęto do magazynu zakupione w spółce Pluton materiały; dowód PZ; faktura opłacona gotówką – 600 zł

Dokonano zwrotu 25% materiałów zakupionych u dostawcy Neptun; dostawca reklamację uznał - ………….

Polecenia:

Otworzyć konta syntetyczne oraz odpowiednie konta analityczne prowadzone do konta rozrachunkowego na

dzień 1 sierpnia.

Dokonać zapisu operacji gospodarczych na kontach księgi głównej i księgi pomocniczej w sierpniu.

Sporządzić zestawienie obrotów i sald kont księgi pomocniczej na koniec sierpnia.

Zamknąć konta księgi głównej i księgi pomocniczej na koniec sierpnia.

Zinterpretować salda konta rozrachunkowego na koniec sierpnia.

ROZWIĄZANIE:

Księga główna (ewidencja syntetyczna) w sierpniu

Zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej za sierpień

Salda początkowe

Obroty

Salda końcowe

Lp.

Nazwa konta

Wn (Dt) Ma (Ct) Wn (Dt) Ma (Ct) Wn (Dt) Ma (Ct)

1. Rozrachunki z tytułu dostaw i usług 36 000

28 000

51 000

65 500

14 500

29 000

2. Rachunek bieżący

80 000

105 500

8 000

97 500

3. Materiały

12 600

3 000

9 600

4. Kasa

3 000

600

2 400

5. Przychody ze sprzedaży usług

88 000

95 000

Razem

116 000 116 000 172 100 172 100 124 000 124 000

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

Księga pomocnicza (ewidencja analityczna)

do konta „Rozrachunki z tytułu dostaw i usług” za sierpień

Zestawienie obrotów i sald kont księgi pomocniczej

do konta „Rozrachunki z tytułu dostaw i usług” za sierpień

Salda początkowe

Obroty

Salda końcowe

Lp. Nazwa konta

Wn (Dt) Ma (Ct) Wn (Dt) Ma (Ct) Wn (Dt) Ma (Ct)

1. Wenus

15 000

2. Saturn

21 000

25 000

10 500

14 500

3. Pluton

20 000

4. Uran

8 000

5. Neptun

3 000

12 000

9 000

Razem

36 000

28 000

51 000

65 500

14 500

29 000

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

ZADANIE 14 – PRACA SAMODZIELNA

Salda wybranych kont syntetycznych spółki Wenus na koniec grudnia 20xx r. kształtowały się następująco:

Należności od pracowników – 1 600 zł, w tym:

od Anny Kowalskiej - 300 zł

od Adama Nowaka - 900 zł

od Pawła Szulca - 400 zł

Zobowiązania wobec pracowników - 500 zł, w tym:

wobec Doroty Zielińskiej - ………

rodki pieniężne w kasie – 10 000 zł

Kapitał zakładowy – 11 100 zł

W styczniu następnego roku wystąpiły następujące operacje gospodarcze:

Wypłacono z kasy pracownikowi Marcie Wojak zaliczkę na koszty podróży służbowej; dowód Wniosek o
zaliczkę – 400 zł

P. Szulc rozliczył się z pobranej zaliczki:

przyjęto do magazynu zakupione przez pracownika materiały; dowód PZ; faktura opłacona gotówką –
370 zł

zwrot do kasy niewykorzystanej zaliczki; dowód KP - ….…….

Wypłacono z kasy pracownikowi D. Zielińskiej środki pieniężne za zakupione w grudniu ozdoby świąteczne,
na zakup których nie pobrała zaliczki; dowód KW - ………….

Przyjęto do magazynu zakupione przez Katarzynę Pawlak materiały, na zakup których nie pobrała zaliczki;
dowód PZ; faktura opłacona gotówką – 250 zł

A. Nowak rozliczył się częściowo z pobranej zaliczki na zakup materiałów, za które zapłacił 650 zł; faktura
opłacona gotówką; pozostała część zaliczki ma być wykorzystana przez pracownika w celu następnych
planowanych zakupów.

Polecenia:

Otworzyć konta syntetyczne oraz odpowiednie konta analityczne prowadzone do konta rozrachunkowego na
dzień 1 stycznia.

Dokonać zapisu operacji gospodarczych na kontach księgi głównej i księgi pomocniczej w styczniu.

Sporządzić zestawienie obrotów i sald kont księgi pomocniczej na koniec stycznia.

Sporządzić zestawienie obrotów i sald kont księgi głównej na koniec stycznia.

Zamknąć konta księgi głównej i księgi pomocniczej na koniec stycznia.

Zinterpretować salda konta rozrachunkowego na koniec stycznia.

ROZWIĄZANIE:

Księga główna (ewidencja syntetyczna) w styczniu

Zestawienie obrotów i sald księgi głównej za styczeń

Salda początkowe

Obroty

Salda końcowe

Lp.

Nazwa konta

Wn (Dt) Ma (Ct) Wn (Dt) Ma (Ct) Wn (Dt) Ma (Ct)

1. Rozrachunki z pracownikami

1 600

500

2 500

1 800

950

250

2. Materiały

1 270

3. Kasa

10 000

10 030

900

9 130

4. Kapitał zakładowy

11 100

Razem

11 600

13 800

11 350

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

Księga pomocnicza (ewidencja analityczna)

do konta „Rozrachunki z pracownikami” w styczniu

Zestawienie obrotów i sald księgi pomocniczej

do konta „Rozrachunki z pracownikami” za styczeń

Salda początkowe

Obroty

Salda końcowe

Lp.

Nazwa konta

Wn (Dt) Ma (Ct) Wn (Dt) Ma (Ct) Wn (Dt) Ma (Ct)

1. Anna Kowalska

300

2. Adam Nowak

900

650

250

3. Paweł Szulc

400

4. Dorota Zielińska

500

5. Marta Wojak

400

6. Katarzyna Pawlak

250

Razem

1 600

500

2 500

1 800

950

250

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

Blok tematyczny 5:

Podział pionowy kont

Funkcjonowanie kont korygujących

Umorzenie i amortyzacja środków trwałych

Przyczyny dzielenia i łączenia kont

Podział pionowy

Pionowy podział konta „Środki trwałe” – funkcjonowanie konta „Umorzenie środków trwałych”

FUNKCJONOWANIE KONT KORYGUJĄCYCH

Podział pionowy konta ma na celu zwiększenie przejrzystości zapisów na kontach i polega na przeniesieniu określonej
części zapisów z jednej strony konta dzielonego na konta powstałe w wyniku dzielenia.

Konta  korygujące  są  niezbędne  do  ewidencji  takich  składników,  dla  których  przyjęto  cenę  ewidencyjną  według
wartości  umownych,  innych  niż  wykazywane  w  bilansie.  Dotyczy  to  np.  środków  trwałych,  których  ewidencja
ilościowo-wartościowa  przebiega  według  wartości  początkowej  (brutto),  tj.  w  cenie  nabycia  lub  po  koszcie
wytworzenia,  zaś  w  bilansie  wykazywane  są  w  wartości  netto,  tzn.  w  wartości  początkowej  pomniejszonej  o  odpisy
umorzeniowe/amortyzacyjne.

Schemat podziału pionowego konta na przykładzie konta „Środki trwałe”

Konto przed podziałem:

Wn (Dt)

rodki trwałe

Ma (Ct)

wartość

początkowa

zmniejszenia
ilościowo-wartościowe
zmniejszenia wartościowe
(zużycie)

Konta po podziale:

Wn (Dt)

rodki trwałe

(konto podstawowe)

Ma (Ct)

wartość

początkowa

zmniejszenia

ilościowo-wartościowe

Wn (Dt)

Umorzenie środków trwałych

(konto korygujące)

Ma (Ct)

zmniejszenia wartościowe

(zużycie)

Ewidencja odpisu umorzenia/amortyzacji środków trwałych:

rodki trwałe

Umorzenie środków

trwałych

Koszty działalności operacyjnej

Sp.

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

Odpisy  umorzeniowe/amortyzacyjne  dokonywane  w  celu  uwzględnienia  utraty  wartości  środków  trwałych  na  skutek
używania lub upływu czasu.  Odpisów tych dokonuje się drogą systematycznego, planowego rozłożenia jego  wartości
początkowej na ustalony okres amortyzacji.

Rozpoczęcie amortyzacji następuje nie wcześniej niż po przyjęciu środka trwałego do używania, a jej zakończenie – nie
później niż z chwilą zrównania wartości odpisów z wartością początkową środka trwałego lub przeznaczenia go do
likwidacji, sprzedaży lub stwierdzenia jego niedoboru, z ewentualnym uwzględnieniem przewidywanej przy likwidacji
ceny sprzedaży netto pozostałości środka trwałego.

Przy ustalaniu okresu amortyzacji i rocznej stawki amortyzacyjnej uwzględnia się okres ekonomicznej użyteczności
ś

rodka trwałego, na określenie którego wpływają w szczególności:

liczba zmian, na których pracuje środek trwały,

tempo postępu techniczno-ekonomicznego,

wydajność środka trwałego mierzona liczbą godzin jego pracy lub liczbą wytworzonych produktów albo
innym właściwym miernikiem,

prawne lub inne ograniczenia czasu używania środka trwałego,

przewidywana przy likwidacji cena sprzedaży netto istotnej pozostałości środka trwałego.

Na dzień przyjęcia środka trwałego do używania należy ustalić okres lub stawkę i metodę jego amortyzacji. Dla
ś

rodków trwałych o niskiej jednostkowej wartości początkowej można ustalać odpisy amortyzacyjne/umorzeniowe w

sposób uproszczony, przez dokonywanie zbiorczych odpisów dla grup środków zbliżonych rodzajem i przeznaczeniem
lub jednorazowo odpisując wartość tego rodzaju środków trwałych.

ZADANIE 15

Dnia 23 marca 2012 r. spółka Alfa zakupiła za gotówkę maszynę produkcyjną o wartości 16 200 zł. Prace instalacyjne i
próby  rozruchowe  trwały  2  tygodnie  i  kosztowały  spółkę  Alfa  2 400  zł,  po  czym  maszyna  została  przekazana  do
użytkowania  przez  przewidywany  okres  4  lat.  Zgodnie  z  polityką  rachunkowości  spółki  Alfa,  rozpoczęcie  odpisów
amortyzacyjnych środków trwałych następuje od następnego miesiąca po miesiącu ich przyjęcia do użytkowania.

Polecenia:

Dokonać zapisu poniższych operacji na kontach księgi głównej, przedstawiając ewidencję odpisów
umorzeniowych/amortyzacyjnych maszyny w kolejnych latach:

23 III 2012 – Zapłacono gotówką za zakupioną maszynę - ……………

7 IV 2012 – Zapłacono gotówką za dokonanie instalacji i prób rozruchowych - ……………

8 IV 2012 – Przyjęto do używania maszynę; dowód OT - ……………

V-XII 2012 – Dokonano odpisów umorzenia/amortyzacji maszyny za 2012 r.- ……………

I-XII 2013 - Dokonano odpisów umorzenia/amortyzacji maszyny za 2013 r.- ……………

I-XII 2014 - Dokonano odpisów umorzenia/amortyzacji maszyny za 2014 r.- ……………

I-XII 2015 - Dokonano odpisów umorzenia/amortyzacji maszyny za 2015 r.- ……………

I-IV2016 - Dokonano odpisów umorzenia/amortyzacji maszyny za 2016 r.- ……………

Podać wartość bilansową maszyny:

na koniec 2012 r. - ……………………………………………………………………………

na koniec 2013 r. - ……………………………………………………………………………

na koniec 2014 r. - ……………………………………………………………………………

na koniec 2015 r. - ……………………………………………………………………………

na koniec 2016 r. - ……………………………………………………………………………

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

ZADANIE 16 – PRACA SAMODZIELNA

Dnia 26 czerwca 2011 r. spółka Beta zakupiła samochód osobowy o wartości 32 000 zł. Zapłata nastąpiła przelewem.
Samochód  wymagał  naprawy,  za  którą  zapłacono  gotówką  w  kwocie  4 000  zł  w  dniu  3  lipca.  Następnego  dnia
samochód  przyjęto  do  używania  przez  przewidywany  okres  5  lat.  Zgodnie  z  polityką  rachunkowości  spółki  Beta,
rozpoczęcie odpisów amortyzacyjnych środków trwałych następuje od następnego  miesiąca po miesiącu ich przyjęcia
do użytkowania.

Polecenia:

Dokonać zapisu poniższych operacji na kontach księgi głównej, przedstawiając ewidencję odpisów
umorzeniowych/amortyzacyjnych maszyny w kolejnych latach:

26 VI 2011 – Zapłacono przelewem za nabyty samochód - ……………

3 VII 2011 – Zapłacono gotówką za naprawę samochodu - ……………

4 VII 2011 – Przyjęto do używania samochód; dowód OT - ……………

VIII-XII 2011 – Dokonano odpisów umorzenia/amortyzacji samochodu za 2011 r.- ……………

I-XII 2012 - Dokonano odpisów umorzenia/amortyzacji samochodu za 2012 r.- ……………

I-XII 2013 - Dokonano odpisów umorzenia/amortyzacji samochodu za 2013 r.- ……………

I-XII 2014 - Dokonano odpisów umorzenia/amortyzacji samochodu za 2014 r.- ……………

I-XII 2015 - Dokonano odpisów umorzenia/amortyzacji samochodu za 2015 r.- ……………

I-VII 2016 - Dokonano odpisów umorzenia/amortyzacji samochodu za 2016 r.- ……………

Podać wartość bilansową samochodu:

na koniec 2011 r. - ……………………………………………………………………………

na koniec 2012 r. - ……………………………………………………………………………

na koniec 2013 r. - ……………………………………………………………………………

na koniec 2014 r. - ……………………………………………………………………………

na koniec 2015 r. - ……………………………………………………………………………

na koniec 2016 r. - ……………………………………………………………………………

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

Blok tematyczny 6:

Podział pionowy kont

Funkcjonowanie kont wynikowych

Ustalanie wyniku finansowego

Przyczyny dzielenia i łączenia kont

Podział pionowy

Pionowy podział konta „Wynik finansowy” – funkcjonowanie kont wynikowych

Rozdział 7. Wynik finansowy

FUNKCJONOWANIE KONT WYNIKOWYCH

Konta  wynikowe  służą  ujęciu  procesów  gospodarczych  (przychodów  i  kosztów,  zysków  i  strat  nadzwyczajnych,
podatku  dochodowego)  kształtujących  wynik  finansowy  jednostki.  Ewidencja  tych  procesów  na  koncie  „Kapitał
własny”,  na  którego  wartość  wpływają,  nie  pozwoliłyby  na  uzyskanie  informacji  o  osiągniętym  wyniku  finansowym
jednostki oraz o wartości poszczególnych kategorii go tworzących.

Konto przed podziałem

Wn (Dt)

Kapitał własny

Ma (Ct)

Koszty (-)

Straty nadzwyczajne (-)

Podatek dochodowy (-)

Sp. według statutu (umowy)

Przychody (+)

Zyski nadzwyczajne (+)

Konta wynikowe (niebilansowe)

po podziale pionowym konta „Kapitał własny”

Wn (Dt)

Koszty

Straty nadzwyczajne

Podatek dochodowy

(konta wynikowe)

Ma (Ct)

Wn (Dt)

Przychody

Zyski nadzwyczajne

(konta wynikowe)

Ma (Ct)

Sp. Wn (Dt)

Sp. Ma (Ct)

obrót Wn (Dt)

obrót Ma (Ct)

obrót Wn (Dt)

obrót Ma (Ct)

Sk. Wn (Dt)

Sk. Ma (Ct)

Salda kont wynikowych na koniec roku są przeksięgowywane na konto „Wynik finansowy”.

Wn (Dt)

Wynik finansowy

Ma (Ct)

Koszty

Straty nadzwyczajne

Przychody

Zyski nadzwyczajne

Podatek dochodowy

obrót Wn (Dt)

obrót Ma (Ct)

Sk. Ma (Ct) lub Sk. Wn (Dt)

Konto „Wynik finansowy” ma charakter konta aktywno-pasywnego, gdyż:

jeżeli obrót Wn > obrót Ma, powstaje strata finansowa (Sk. Wn)

jeżeli obrót Ma > obrót Wn, powstaje zysk finansowy (Sk. Ma)

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

KATEGORIE KSZTAŁTUJĄCE WYNIK FINANSOWY

Na wynik finansowy podmiotu gospodarczego składają się kategorie ekonomiczne go zwiększające (przychody) i
zmniejszające (koszty). Wynik finansowy jest różnicą pomiędzy sumami tych zdarzeń.

Przychody  i  zyski  nadzwyczajne  -  uprawdopodobnione  powstanie  w  okresie  sprawozdawczym  korzyści
ekonomicznych,  o  wiarygodnie  określonej  wartości,  w  formie  zwiększenia  wartości  aktywów,  albo  zmniejszenia
wartości zobowiązań, które doprowadzą do wzrostu kapitału własnego lub zmniejszenia jego niedoboru w inny sposób
niż wniesienie środków przez udziałowców lub właścicieli.

UWAGA!  Nie  każdy  przychód  jest  wpływem,  nie  każdy  wpływ  jest  przychodem.  Występują  tu  różnice  trwałe  i
przejściowe. Przykładowo:

zaciągnięcie kredytu bankowego jest wpływem gotówki, ale nie jest dla niej przychodem,

zafakturowanie sprzedaży towarów jest przychodem, choć wpływ gotówki może nigdy nie nastąpić,

otrzymanie darowizny rzeczowej jest przychodem, choć nie nastąpił wpływ gotówki.

Koszty  i  straty  nadzwyczajne  –  uprawdopodobnione  zmniejszenie  w  okresie  sprawozdawczym  korzyści
ekonomicznych,  o  wiarygodnie  określonej  wartości,  w  formie  zmniejszenia  wartości  aktywów,  albo  zwiększenia
wartości zobowiązań i rezerw, które doprowadzą do zmniejszenia kapitału własnego lub zwiększenia jego niedoboru w
inny sposób niż wycofanie środków przez udziałowców lub właścicieli.

UWAGA!  Nie  każdy  koszt  jest  wydatkiem,  nie  każdy  wydatek  jest  kosztem.  Występują  tu  różnice  trwałe  i
przejściowe. Przykładowo:

zapłata podatku dochodowego jest wydatkiem, a nigdy nie będzie kosztem,

zapłata za nabyty samochód jest wydatkiem, a kosztem stanie się w dłuższym okresie czasu w chwili
dokonywania odpisów amortyzacyjnych,

zakup materiałów do produkcji z odroczonym terminem płatności nie jest ani wydatkiem ani kosztem;
wydatkiem będzie w dniu zapłaty, kosztem w dniu wydania materiałów do zużycia.

Straty i zyski nadzwyczajne – straty i zyski powstające na skutek zdarzeń trudnych do przewidzenia, poza
działalnością operacyjną jednostki i niezwiązane z ogólnym ryzykiem jej prowadzenia;

Koszty przyjmują formę:

Zużycia czynników produkcji:

rodków pracy (amortyzacja środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych)

przedmiotów pracy (zużycie materiałów)

samej pracy (wynagrodzenia)

usług obcych (np. remontowych, transportowych, łączności, bankowych, najmu)

energii obcej

Nakładów czysto pieniężnych nie odzwierciedlających zużycia (koszty publiczno-prawne), np.:

opłaty i podatki lokalne

opłaty skarbowe, manipulacyjne, celne

podatek od nieruchomości, od środków transportu, akcyzowy od sprzedaży

podatek VAT nie podlegający odliczeniu

składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne płacone przez pracodawcę

składki na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych

odpis na Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych

opłaty na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych

Odpisów i rezerw tworzonych z mocy prawa bilansowego, np.:

odpisy należności przedawnionych, umorzonych, nieściągalnych

odpisy aktualizujące wartość inwestycji

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

PRZEJAWY DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

Działalność operacyjna – podstawowa, zasadnicza, statutowa, przejawiająca się jako:

działalność handlowa – zakup i sprzedaż towarów

działalność usługowa – świadczenie i sprzedaż usług

działalność produkcyjna – wytwarzanie i sprzedaż wyrobów

Pozostała działalność operacyjna (działalność pozaoperacyjna) – pośrednio związana z działalnością
operacyjną (np. obrót środkami trwałymi, działalność socjalna)

Działalność finansowa – związana z obrotem instrumentami kapitałowymi oraz obsługą długu (np. zaciągniętych
pożyczek i kredytów)

Każdy rodzaj działalności generuje przychody i koszty, stąd też wynik finansowy (zysk/stratę) określa się dla każdego
rodzaju działalności.

Na wynik brutto składa się:

Wynik na działalności gospodarczej (1+2+3 powyżej)

Wynik zdarzeń nadzwyczajnych

Dodatni wynik brutto, czyli zysk brutto, podlega obowiązkowemu obciążeniu podatkiem dochodowym. Różnica
między zyskiem brutto a kwotą podatku stanowi zysk netto. Podlega on podziałowi między właścicieli lub
przeznaczany jest na potrzeby firmy.

USTALANIE WYNIKU FINANSOWEGO

RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT

sporządzony za okres 1 I – 31 XII 20xx r.

Wariant kalkulacyjny

Wariant porównawczy

A. Przychody netto ze sprzedaży produktów,
towarów i materiałów:

I. Przychody netto ze sprzedaży produktów
II. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów

A. Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi:

I. Przychody netto ze sprzedaży produktów
II. Zmiana stanu produktów
III. Koszt wytworzenia produktów na własne potrzeby jednostki
IV. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów

B. Koszty sprzedanych produktów,
towarów i materiałów:

I. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów
II. Wartość sprzedanych towarów i materiałów

B. Koszty działalności operacyjnej

I. Amortyzacja
II. Zużycie materiałów i energii
III. Usługi obce
IV. Podatki i opłaty
V. Wynagrodzenia
VI. Ubezpieczenia społeczne inne świadczenia
VII. Pozostałe koszty rodzajowe
VIII. Wartość sprzedanych towarów i materiałów

C. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży (A-B)
D. Koszty sprzedaży (koszty handlowe)
E. Koszty ogólnego zarządu
F. Zysk (strata) ze sprzedaży (C-D-E)

C. Zysk (strata) ze sprzedaży (A-B)

G. Pozostałe przychody operacyjne

D. Pozostałe przychody operacyjne

H. Pozostałe koszty operacyjne

E. Pozostałe koszty operacyjne

I. Zysk (strata) z działalności operacyjnej (F+G-H)

F. Zysk (strata) z działalności operacyjnej (C+D-E)

J. Przychody finansowe

G. Przychody finansowe

K. Koszty finansowe

H. Koszty finansowe

L. Zysk (strata) z działalności gospodarczej (I+J-K)

I. Zysk (strata) z działalności gospodarczej (F+G-H)

M. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych (M.I-M.II)

I. Zyski nadzwyczajne
II. Straty nadzwyczajne

J. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych (J.I-J.II)

I. Zyski nadzwyczajne
II. Straty nadzwyczajne

N. Zysk (strata) brutto (L+/-M)

K. Zysk (strata) brutto (I+/-J)

O. Podatek dochodowy

L. Podatek dochodowy

P. Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku

M. Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku

R. Zysk (strata) netto (N-O-P)

N. Zysk (strata) netto (K-L-M)

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

KLASYFIKACJA PRZYCHODÓW I KOSZTÓW

(w wariancie kalkulacyjnym rachunku zysków i strat)

Podstawowa (statutowa) działalność operacyjna

Działalność

handlowa

Działalność

usługowa

Działalność

produkcyjna

Przychody netto

ze sprzedaży towarów (materiałów)

Przychody netto

ze sprzedaży usług

Przychody netto

ze sprzedaży wyrobów gotowych

minus

Wartość sprzedanych

towarów (materiałów)

Koszt wytworzenia

sprzedanych usług

Koszt wytworzenia

sprzedanych wyrobów gotowych

= Wynik brutto ze sprzedaży

minus

Koszty handlowe

Koszty sprzedaży

Koszty ogólnego zarządu

= Wynik ze sprzedaży

Wynik na podstawowej (statutowej) działalności operacyjnej (wynik ze sprzedaży) kształtują:

A.I.
Przychody  netto  ze  sprzedaży  produktów,  tj.  wyrobów  gotowych  i  usług  -  kwoty  należne  za  sprzedane  wyroby  i
usługi,  niezależnie  od  tego,  czy  zostały  zapłacone,  stanowiące  iloczyn  ilości  sprzedanych  produktów  i  ich  ceny
sprzedaży netto (bez VAT) lub skorygowane o należne dopłaty, udzielone rabaty, bonifikaty itp.

A.II.
Przychody netto ze sprzedaży towarów (materiałów) - kwoty należne za sprzedane towary (materiały), niezależnie
od tego, czy zostały zapłacone, stanowiące iloczyn ilości sprzedanych towarów (materiałów) i ich ceny sprzedaży netto
(bez VAT), skorygowane o należne dopłaty, udzielone rabaty, bonifikaty itp.

B.I.
Koszt  wytworzenia  sprzedanych  produktów,  tj.  wyrobów  gotowych  i  usług  -  rzeczywiste  koszty  wytworzenia
wyrobów  i  usług,  które  w  danym  okresie  zakończono  i  sprzedano,  stanowiące  iloczyn  ilości  sprzedanych  wyrobów  i
jednostkowego kosztu ich wytworzenia. Na koszty te składają się:

koszty zużycia materiałów i energii w procesie produkcji wyrobów i wytwarzania usług,

koszty wynagrodzenia brutto pracowników bezpośrednio produkcyjnych,

koszty odprowadzanych przez pracodawcę składek do ZUS od ww. wynagrodzeń,

koszty usług obcych nabytych w związku z produkcją wyrobów i wytwarzaniem usług,

koszty amortyzacji środków trwałych używanych w procesie produkcji wyrobów i wytwarzania usług.

B.II.
Wartość sprzedanych towarów (materiałów) - wydatki poniesione na zakup towarów (materiałów), które w danym
okresie zostały sprzedane, stanowiące iloczyn ilości sprzedanych towarów (materiałów) i ich ceny zakupu.

D.
Koszty sprzedaży to m.in.:

koszty zbytu, tj. fazy poprodukcyjnej, bezpośrednio związane ze sprzedażą wyrobów gotowych, np.:

−

koszty pakowania wyrobów,

−

koszty transportu (przewozu), składowania, załadunku, wyładunku, ubezpieczeń transportowych,

koszty reklamy i marketingu (promocji i dystrybucji), np. koszty kampanii reklamowych, opłaty za udział w
targach i wystawach, koszty zużycia eksponatów reklamowych, produktów do degustacji,

koszty przeglądów i napraw gwarancyjnych,

podatek akcyzowy płacony od sprzedanych wyrobów określonego rodzaju.

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

Koszty handlowe (dotyczące działalności hurtowej, detalicznej, gastronomicznej i skupu) to koszty pozostające w
bezpośrednim związku z prowadzeniem działalności handlowej, a w przypadku działalności gastronomicznej również
koszty przerobu, czyli produkcji posiłków. Do kosztów handlowych zalicza się m.in.:

koszty związane z zaopatrzeniem (zakupem) i zbytem (sprzedażą) towarów, np:

−

koszty pakowania towarów,

−

koszty transportu (w trakcie kupna i wysyłki) towarów, składowania, załadunku, wyładunku,
ubezpieczeń transportowych,

koszty utrzymania punktów sprzedaży, związane z funkcjonowaniem hurtowni, sklepów i innych placówek
handlowych, np.:

−

koszty zużycia materiałów, energii, gazu, wody, ogrzewania, usług obcych w placówkach handlowych,

−

amortyzacja środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych wykorzystywanych w
placówkach handlowych,

−

wynagrodzenia brutto pracowników pracujących w placówkach handlowych,

−

narzuty na wynagrodzenia, tj. składki ZUS (emerytalne, rentowe, wypadkowe, na Fundusz Pracy, na
Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, na Fundusz Emerytur Pomostowych)
odprowadzane przez pracodawcę od wynagrodzeń wyżej wymienionych pracowników,

−

koszty ubezpieczenia majątku wykorzystywanego w działalności handlowej.

E.
Koszty ogólnego zarządu (ogólnozakładowe) - koszty administracyjno-gospodarcze i ogólnogospodarcze związane
z utrzymaniem i zarządzaniem jednostką, jej organizacją oraz obsługą jako całością, np.:

wynagrodzenia brutto pracowników zatrudnionych w komórkach administracyjnych (biurowych), zbytu,
ekspedycji, w magazynach oraz personelu komórek zarządu,

narzuty na wynagrodzenia, tj. składki ZUS (emerytalne, rentowe, wypadkowe, na Fundusz Pracy, na Fundusz
Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, na Fundusz Emerytur Pomostowych) odprowadzane przez
pracodawcę od wynagrodzeń wyżej wymienionych pracowników,

koszty utrzymania budynków, pomieszczeń, parkingów, placów, w tym: zużycie materiałów, energii, gazu,
wody, ogrzewanie, remonty, konserwacje,

czynsze i opłaty za wynajem pomieszczeń biurowych,

koszty biurowe (np. zużycie materiałów biurowych, opłaty za telefon, faks, Internet, koszty archiwizacji
danych, obsługi rachunkowej, opłaty za przesyłki),

koszty ochrony mienia,

koszty bhp (bezpieczeństwa i higieny pracy),

koszty ochrony środowiska, np. montaż filtrów,

podróże służbowe personelu komórek zarządu,

wiadczenia na rzecz pracowników, np. koszty szkoleń, dowozu do pracy, badań lekarskich

odpisy na fundusze specjalne, np. na ZFŚS (Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych)

podatki i opłaty lokalne, np. podatek od nieruchomości, od środków transportu, opłaty administracyjne,
skarbowe,

notarialne,

sądowe,

opłaty

PFRON

(Państwowy

Fundusz

Rehabilitacji

Osób

Niepełnosprawnych),

koszty  reprezentacji,  tj.  działań  mających  na  celu  stworzenie  (utrwalenie)  właściwego  wizerunku  firmy,  np.:
prezenty  dla  kontrahentów  bez  logo  firmy  (wówczas  będzie  to  reklama),  przyjmowanie  kontrahentów,
delegacji,  koszty  ich  wyżywienia  i  noclegów,  bankietów,  biletów  do  teatru,  na  koncert  itp.,  organizacja
jubileuszu firmy - poczęstunek gości, imprezy artystyczne, upominki, nagrody w konkursach itp.,

opłaty za badania i analizę jakości wyrobów.

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

Pozostała działalność operacyjna (działalność pozaoperacyjna)

Wynik na pozostałej działalności operacyjnej =

Pozostałe przychody operacyjne

minus

Pozostałe koszty operacyjne

Wynik na pozostałej działalności operacyjnej kształtują koszty i przychody związane pośrednio z działalnością
operacyjną jednostki, a w szczególności koszty i przychody związane:

z działalnością socjalną,

ze zbyciem środków trwałych, środków trwałych w budowie, wartości niematerialnych i prawnych, a także

nieruchomości oraz wartości niematerialnych i prawnych zaliczonych do inwestycji,

z utrzymywaniem nieruchomości oraz wartości niematerialnych i prawnych zaliczonych do inwestycji, w

tym także z aktualizacją wartości tych inwestycji, jak również z ich przekwalifikowaniem odpowiednio do
ś

rodków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych,

z odpisaniem należności i zobowiązań przedawnionych, umorzonych, nieściągalnych, z wyjątkiem

należności i zobowiązań o charakterze publicznoprawnym nieobciążających kosztów,

z utworzeniem i rozwiązaniem rezerw, z wyjątkiem rezerw związanych z operacjami finansowymi,

z odpisami aktualizującymi wartość aktywów i ich korektami, z wyjątkiem odpisów obciążających koszty

finansowe,

z odszkodowaniami i karami,

z przekazaniem lub otrzymaniem nieodpłatnie, w tym w drodze darowizny aktywów, w tym także środków

pieniężnych na inne cele niż dopłaty do cen sprzedaży, nabycie lub wytworzenie środków trwałych,
ś

rodków trwałych w budowie albo wartości niematerialnych i prawnych.

G.
Pozostałe przychody operacyjne to np.:

zysk ze zbycia środków trwałych oraz wnip

wartość przedawnionych, umorzonych, nieściągalnych zobowiązań

otrzymane odszkodowania, kary (nie o charakterze odsetek)

otrzymane nieodpłatnie aktywa, w tym również w drodze darowizny

nadwyżki inwentaryzacyjne aktywów

otrzymane dotacje

H.
Pozostałe koszty operacyjne to np.:

strata ze zbycia środków trwałych oraz wnip

wartość przedawnionych, umorzonych, nieściągalnych należności

obciążające jednostkę odszkodowania, grzywny, kary umowne (nie o charakterze odsetek)

przekazane nieodpłatnie aktywa, w tym również w drodze darowizny

niedobory inwentaryzacyjne aktywów

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

Działalność finansowa

Wynik na działalność finansowej =

Przychody finansowe

minus

Koszy finansowe

Wynik na działalności finansowej kształtują koszty i przychody związane z obrotem instrumentami kapitałowymi oraz
obsługą długu (np. zaciągniętych pożyczek i kredytów).

J.
Przychody finansowe to np.:

otrzymane i należne dywidendy od udziałów i akcji

otrzymane i naliczone odsetki:

−

od lokat bankowych oraz środków na rachunku bankowym

−

od posiadanych obligacji

−

od udzielonych pożyczek

−

za zwłokę w zapłacie należności (odsetki karne)

−

z tytułu umów leasingu

−

z tytułu otrzymanego dyskonta od obcych weksli i czeków

zysk ze zbycia inwestycji (udziałów, akcji, innych papierów wartościowych)

dodatnie różnice kursowe

K.
Koszty finansowe to np.:

zapłacone i naliczone odsetki od zobowiązań finansowych:

−

od zaciągniętych kredytów i pożyczek (odsetki i prowizje)

−

za zwłokę w spłacie zobowiązań (odsetki karne)

−

od emitowanych obligacji

−

od zobowiązań leasingowych

−

z tytułu potrąconego dyskonta od własnych weksli i czeków

strata ze zbycia inwestycji (udziałów, akcji, innych papierów wartościowych)

ujemne różnice kursowe

Zdarzenia nadzwyczajne

Wynik zdarzeń nadzwyczajnych =

Zyski nadzwyczajne

minus

Straty nadzwyczajne

Wynik na zdarzeniach nadzwyczajnych kształtują straty i zyski powstające na skutek zdarzeń trudnych do
przewidzenia, poza działalnością operacyjną jednostki i niezwiązane z ogólnym ryzykiem jej prowadzenia (np. powódź,
huragan, pożar).

M.I.
Zyski nadzwyczajne to np.:

odszkodowania i gratyfikacje otrzymane w związku z wystąpieniem sił losowych

odzyskane składniki aktywów po rozliczeniu skutków zdarzenia losowego

M.II.
Straty nadzwyczajne to np.:

wartość utraconych aktywów (środków trwałych, towarów, materiałów, wyrobów na skutek działania siły
wyższej

koszty usuwania skutków działań sił losowych (np. napraw, remontów)

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

ZADANIE 17

Polecenie: Dokonać klasyfikacji przychodów i kosztów przedsiębiorstwa P.H.U. Alfa w okresie 1 I – 31 XII 20xx r. w
wariancie kalkulacyjnym rachunku zysków i strat:

Wartość netto sprzedanych usług wg wystawionych dowodów sprzedaży (np. faktur, rachunków, wydruków z kasy fiskalnej)

Wartość sprzedanych usług wg rzeczywistych kosztów wytworzenia, zgodnie z dowodami PK

Otrzymane odsetki od lokat bankowych, środków na rachunku bieżącym, posiadanych obligacji, udzielonych pożyczek itp.

4.
a)

Wynagrodzenia brutto pracowników:
- placówek handlowych
- komórek administracyjno-biurowych i członków zarządu

5.
a)

Składki ZUS (emerytalne, rentowe, wypadkowe, FP, FGŚP) płacone przez organizację od wynagrodzeń pracowników:
- placówek handlowych
- komórek administracyjno-biurowych i członków zarządu

Zapłacone kary, grzywny i odszkodowania o charakterze sankcyjnym

Otrzymane odsetki karne za nieterminową spłatę należności przez odbiorcę

Utracone aktywa (np. materiały, towary, wyroby, środki trwałe) w wyniku zdarzeń losowych (np. powodzi, pożaru, huraganu)

Otrzymane odszkodowanie za szkody wyrządzone przez ww. zdarzenia losowe

10.

Wartość sprzedanych towarów wg wystawionych wg wystawionych dowodów sprzedaży (np. faktur, rachunków, wydruków z
kasy fiskalnej)

11.

Wartość sprzedanych towarów wg ceny ich zakupu, zgodnie z dowodami WZ

12.

Transport sprzedanych towarów i wyrobów do odbiorców

13.

Zużycie opakowań przy sprzedaży towarów i wyrobów

14.

Przekazane darowizny pieniężne i rzeczowe

15.

Zapłacone odsetki i prowizje od zaciągniętych kredytów i pożyczek

16.

Strata na sprzedaży środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych

17.

Zużycie energii elektrycznej, cieplnej, wody, gazu, artykułów biurowych, środków czystości:
- w placówkach handlowych
- w komórkach administracyjno-biurowych

18.

Odpisane przedawnione, umorzone lub nieściągalne należności od odbiorców

19.

Otrzymane dywidendy od posiadanych akcji lub udziałów w obcych spółkach

20.

Prenumerata czasopism branżowych

21.

Koszty utrzymania samochodów (np. zużycie paliwa, ubezpieczenie OC):
- wykorzystywanych do transportu towarów i wyrobów
- wykorzystywanych dla potrzeb personelu zarządu

22.

Zapłacony podatek od nieruchomości, podatek od środków transportu oraz inne podatki i opłaty lokalne

23.

Ujemne różnice kursowe od zapłaconych zobowiązań lub otrzymanych należności

24.

Zapłata za reklamę firmy w mediach (telewizja, radio, prasa)

25.

Naprawa i konserwacja urządzeń technicznych:
- wykorzystywanych w placówkach handlowych
- wykorzystywanych w komórkach administracyjno-biurowych i w działalności zarządu

26.

Wartość sprzedanych wyrobów wg wystawionych wg wystawionych dowodów sprzedaży (np. faktur, rachunków, wydruków z
kasy fiskalnej)

27.

Wartość sprzedanych wyrobów wg rzeczywistych kosztów ich wytworzenia, zgodnie z dowodami WZ

28.

Szkolenia zawodowe pracowników

29.

Ujawniona nadwyżka inwentaryzacyjna aktywów

30.

Opłaty za telefony, fax, Internet; czynsz za dzierżawę pomieszczeń; zapłata za wywóz nieczystości i dzierżawę pojemników na
ś

mieci w odniesieniu do:

- placówek handlowych
- pomieszczeń administracyjno-biurowych i siedziby zarządu

31.

Odpisy amortyzacyjne środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych:
- wykorzystywanych w placówkach handlowych
- wykorzystywanych w komórkach administracyjno-biurowych i w działalności zarządu

32.

Wydatki związane z bhp (np. szkolenia, zakup gaśnic, odzieży ochronnej)

33.

Zysk na sprzedaży papierów wartościowych (akcji, udziałów, obligacji itp.)

34.

Pobrane przez bank prowizje i opłaty za prowadzenie konta, realizację przelewów, wydanie karty itp.

35.

Ubezpieczenie towarów, wyrobów w trakcie transportu do odbiorców

36.

Wydatki na ochronę środowiska naturalnego, np. montaż filtrów i in.

37.

Wydatki na podróże służbowe personelu komórek zarządu, np. przejazdy, noclegi, diety i in.

38.

Opłaty administracyjne, skarbowe, notarialne, sądowe itp.

39.

Zakup kawy, herbaty, artykułów spożywczych dla pracowników oraz w celu podejmowania gości w delegacji

40.

Wypłacone odsetki od wyemitowanych obligacji

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

ROZWIĄZANIE:

Wyszczególnienie

Numer pozycji

A. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i mat.:

I. Przychody netto ze sprzedaży produktów

II. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów

B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i mat.:

I. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów

II. Wartość sprzedanych towarów i materiałów

C. Zysk / strata brutto ze sprzedaży (A-B)

D. Koszty sprzedaży (koszty handlowe)

E. Koszty ogólnego zarządu

F. Zysk / strata ze sprzedaży (C-D-E)

G. Pozostałe przychody operacyjne

H. Pozostałe koszty operacyjne

I. Zysk / strata z działalności operacyjnej (F+G-H)

J. Przychody finansowe

K. Koszty finansowe

L. Zysk / strata z działalności gospodarczej (I+J-K)

M. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych (M.I-M.II)

I. Zyski nadzwyczajne

II. Straty nadzwyczajne

N. Zysk / strata brutto (L+/-M)

O. Podatek dochodowy

P. Pozost. obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty)

R. Zysk / strata netto (N-O-P)

ZASADA WSPÓŁMIERNOŚCI

Przy ustalaniu wyniku finansowego obowiązuje zasada współmierności przychodów i kosztów. Polega ona na tym, że
przychodom ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług przeciwstawia się nie wszystkie koszty działalności poniesione w
tym okresie, a jedynie koszty sprzedanych wówczas towarów, wyrobów i usług (niezależnie od tego, kiedy zostały
poniesione).

Tak więc na koniec roku 20xx:

Koszty zakupu (nabycia) sprzedanych towarów – wpływają na wynik finansowy roku 20xx i wykazywane są w
rachunku zysków strat w pozycji B.II (przy wariancie kalkulacyjnym); stanowią tzw. koszty zrealizowane; koszty
te są współmierne do przychodów ze sprzedaży towarów w 20xx r.

Koszty zakupu (nabycia) nie sprzedanych towarów (towarów w magazynie) - nie wpływają na wynik finansowy
roku 20xx, lecz stanowią wartość zapasów towarów w bilansie na koniec 20xx r. (pozycja B.I.4 w aktywach);
stanowią tzw. koszt aktywowany

Koszty  wytworzenia sprzedanych produktów gotowych (wyrobów gotowych, zakończonych usług) –  wpływają
na  wynik  finansowy  roku  20xx  i  wykazywane  są  w  rachunku  zysków  strat  w  pozycji  B.I  (przy  wariancie
kalkulacyjnym);  stanowią  tzw.  koszty  zrealizowane;  koszty  te  są  współmierne  do  przychodów  ze  sprzedaży
wyrobów gotowych i przychodów ze sprzedaży usług w 20xx r.

Koszty wytworzenia nie sprzedanych produktów gotowych (wyrobów gotowych w magazynie) - nie wpływają
na wynik finansowy roku 20xx, lecz stanowią wartość zapasów produktów gotowych w bilansie na koniec 20xx r.
(pozycja B.I.3 w aktywach); stanowią tzw. koszt aktywowany

Koszty wytworzenia produktów w toku (wyrobów w trakcie wytwarzania, rozpoczętych, a nie zakończonych
usług) – nie wpływają na wynik finansowy roku 20xx, lecz stanowią wartość zapasów produktów w toku w
bilansie na koniec 20xx r. (pozycja B.I.2 w aktywach); stanowią tzw. koszt aktywowany

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

ZADANIE 18

W 2012 r. przedsiębiorstwo handlowe X kupiło 50 000 szt. towarów za 100 zł za szt., z czego sprzedało 40 000 szt., po
cenie 150 zł netto za szt. Koszty handlowe wyniosły 200 000 zł, a koszty ogólnozakładowe 300 000 zł. Spółka poniosła
także koszty finansowe w kwocie 1 000 zł.

Polecenia:

1.

Ustalić na koniec roku i zaprezentować w sprawozdaniu finansowym wynik finansowy netto, zakładając 19%
stawkę podatku dochodowego od osób prawnych.

Rachunek zysków i strat

(wariant kalkulacyjny)

Wartość (zł)

A. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów:

I. Przychody netto ze sprzedaży produktów

II. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów

B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów:

I. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów

II. Wartość sprzedanych towarów i materiałów

C. Zysk / strata brutto ze sprzedaży

D. Koszty sprzedaży (koszty handlowe)

E. Koszty ogólnego zarządu

F. Zysk / strata ze sprzedaży

G. Pozostałe przychody operacyjne

H. Pozostałe koszty operacyjne

I. Zysk / strata z działalności operacyjnej

J. Przychody finansowe

K. Koszty finansowe

L. Zysk / strata z działalności gospodarczej

M. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych

I. Zyski nadzwyczajne

II. Straty nadzwyczajne

N. Zysk / strata brutto

O. Podatek dochodowy

P. Pozost. obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty)

R. Zysk / strata netto

Ustalić na koniec roku i wskazać sposób prezentacji w sprawozdaniu finansowym zapasu towarów.

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

ZADANIE 19

W 2012 r. przedsiębiorstwo produkcyjne Y poniosło w sumie 900 000 zł kosztów produkcji. Spółka wytworzyła 8 000
szt.  wyrobów.  Koszt  wytworzenia  1  szt.  wynosił  100  zł.  Spółce  nie  udało  się  sprzedać  1  000  szt.  wyrobów.  Cena
sprzedaży netto 1 szt. wynosiła 150 zł. Koszty sprzedaży wyniosły 100 000 zł, a koszty ogólnozakładowe 200 000 zł.
Ponadto spółka osiągnęła przychody z działalności pozaoperacyjnej w kwocie 3 000 zł.

Polecenia:

1.

Ustalić na koniec roku i zaprezentować w sprawozdaniu finansowym wynik finansowy netto, zakładając 19%
stawkę podatku dochodowego od osób prawnych.

Rachunek zysków i strat

(wariant kalkulacyjny)

Wartość (zł)

A. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów:

I. Przychody netto ze sprzedaży produktów

II. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów

B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów:

I. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów

II. Wartość sprzedanych towarów i materiałów

C. Zysk / strata brutto ze sprzedaży

D. Koszty sprzedaży (koszty handlowe)

E. Koszty ogólnego zarządu

F. Zysk / strata ze sprzedaży

G. Pozostałe przychody operacyjne

H. Pozostałe koszty operacyjne

I. Zysk / strata z działalności operacyjnej

J. Przychody finansowe

K. Koszty finansowe

L. Zysk / strata z działalności gospodarczej

M. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych

I. Zyski nadzwyczajne

II. Straty nadzwyczajne

N. Zysk / strata brutto

O. Podatek dochodowy

P. Pozost. obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty)

R. Zysk / strata netto

Ustalić na koniec roku i wskazać sposób prezentacji w sprawozdaniu finansowym:

zapasu wyrobów gotowych

wartości produkcji w toku

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

ZADANIE 20

W 2012 r. przedsiębiorstwo  usługowe  Z poniosło  w sumie  350 000 zł kosztów świadczenia  usług. Utarg netto spółki
wyniósł 700 000 zł, przy czym koszty świadczenia wykonanych usług wynosiły 300 000. Spółka poniosła także koszty
ogólnozakładowe w kwocie 100 000 zł oraz straty nadzwyczajne w kwocie 2 000 zł.

Polecenia:

1.

Ustalić na koniec roku i zaprezentować w sprawozdaniu finansowym wynik finansowy netto, zakładając 19%
stawkę podatku dochodowego od osób prawnych.

Rachunek zysków i strat

(wariant kalkulacyjny)

Wartość (zł)

A. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów:

I. Przychody netto ze sprzedaży produktów

II. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów

B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów:

I. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów

II. Wartość sprzedanych towarów i materiałów

C. Zysk / strata brutto ze sprzedaży

D. Koszty sprzedaży (koszty handlowe)

E. Koszty ogólnego zarządu

F. Zysk / strata ze sprzedaży

G. Pozostałe przychody operacyjne

H. Pozostałe koszty operacyjne

I. Zysk / strata z działalności operacyjnej

J. Przychody finansowe

K. Koszty finansowe

L. Zysk / strata z działalności gospodarczej

M. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych

I. Zyski nadzwyczajne

II. Straty nadzwyczajne

N. Zysk / strata brutto

O. Podatek dochodowy

P. Pozost. obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty)

R. Zysk / strata netto

Ustalić na koniec roku i wskazać sposób prezentacji w sprawozdaniu finansowym wartości usług w toku.

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

ZADANIE 21 – PRACA SAMODZIELNA

W 2012 r. przedsiębiorstwo handlowe Alfa kupiło 35 000 kg towarów za 36 zł za kg, z czego nie sprzedało 5 000 kg .
Cena sprzedaży 1 kg towarów wynosiła 58 zł netto. Koszty handlowe wyniosły 112 000 zł, a koszty ogólnozakładowe
346 000 zł. Spółka poniosła także koszty na działalności pozaoperacyjnej w wysokości 2 000 zł.

Polecenia:

1.

Ustalić na koniec roku i zaprezentować w sprawozdaniu finansowym wynik finansowy netto, zakładając 19%
stawkę podatku dochodowego od osób prawnych.

Rachunek zysków i strat

(wariant kalkulacyjny)

Wartość (zł)

A. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów:

I. Przychody netto ze sprzedaży produktów

II. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów

B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów:

I. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów

II. Wartość sprzedanych towarów i materiałów

C. Zysk / strata brutto ze sprzedaży

D. Koszty sprzedaży (koszty handlowe)

E. Koszty ogólnego zarządu

F. Zysk / strata ze sprzedaży

G. Pozostałe przychody operacyjne

H. Pozostałe koszty operacyjne

I. Zysk / strata z działalności operacyjnej

J. Przychody finansowe

K. Koszty finansowe

L. Zysk / strata z działalności gospodarczej

M. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych

I. Zyski nadzwyczajne

II. Straty nadzwyczajne

N. Zysk / strata brutto

O. Podatek dochodowy

P. Pozost. obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty)

R. Zysk / strata netto

Ustalić na koniec roku i wskazać sposób prezentacji w sprawozdaniu finansowym zapasu towarów.

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

ZADANIE 22 - PRACA SAMODZIELNA

W 2012 r. przedsiębiorstwo produkcyjne Beta poniosło  w sumie 1 500 000 zł kosztów produkcji. Spółka  wytworzyła
120 000  litrów  wyrobu.  Koszt  wytworzenia  1  litra  wynosił  12  zł.  Transakcje  sprzedaży  dotyczyły  90  000  litrów
wyrobu. Cena sprzedaży netto 1 litra wynosiła 20 zł. Koszty sprzedaży wyniosły 260 000 zł, a koszty ogólnozakładowe
310 000 zł. Ponadto spółka osiągnęła zyski nadzwyczajne w kwocie 5 000 zł.

Polecenia:

1.

Ustalić na koniec roku i zaprezentować w sprawozdaniu finansowym wynik finansowy netto, zakładając 19%
stawkę podatku dochodowego od osób prawnych.

Rachunek zysków i strat

(wariant kalkulacyjny)

Wartość (zł)

A. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów:

I. Przychody netto ze sprzedaży produktów

II. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów

B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów:

I. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów

II. Wartość sprzedanych towarów i materiałów

C. Zysk / strata brutto ze sprzedaży

D. Koszty sprzedaży (koszty handlowe)

E. Koszty ogólnego zarządu

F. Zysk / strata ze sprzedaży

G. Pozostałe przychody operacyjne

H. Pozostałe koszty operacyjne

I. Zysk / strata z działalności operacyjnej

J. Przychody finansowe

K. Koszty finansowe

L. Zysk / strata z działalności gospodarczej

M. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych

I. Zyski nadzwyczajne

II. Straty nadzwyczajne

N. Zysk / strata brutto

O. Podatek dochodowy

P. Pozost. obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty)

R. Zysk / strata netto

Ustalić na koniec roku i wskazać sposób prezentacji w sprawozdaniu finansowym:

zapasu wyrobów gotowych

wartości produkcji w toku

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

ZADANIE 23 - PRACA SAMODZIELNA

W 2012 r. przedsiębiorstwo usługowe Ceta poniosło w sumie 120 000 zł kosztów świadczenia usług. Utarg netto spółki
wyniósł 150 000 zł, przy czym koszty świadczenia wykonanych usług wynosiły 90 000 zł. Spółka poniosła także koszty
ogólnozakładowe w kwocie 70 000 zł oraz osiągnęła przychody finansowe w wysokości 1 000 zł.

Polecenia:

1.

Ustalić na koniec roku i zaprezentować w sprawozdaniu finansowym wynik finansowy netto, zakładając 19%
stawkę podatku dochodowego od osób prawnych.

Rachunek zysków i strat

(wariant kalkulacyjny)

Wartość (zł)

A. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów:

I. Przychody netto ze sprzedaży produktów

II. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów

B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów:

I. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów

II. Wartość sprzedanych towarów i materiałów

C. Zysk / strata brutto ze sprzedaży

D. Koszty sprzedaży (koszty handlowe)

E. Koszty ogólnego zarządu

F. Zysk / strata ze sprzedaży

G. Pozostałe przychody operacyjne

H. Pozostałe koszty operacyjne

I. Zysk / strata z działalności operacyjnej

J. Przychody finansowe

K. Koszty finansowe

L. Zysk / strata z działalności gospodarczej

M. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych

I. Zyski nadzwyczajne

II. Straty nadzwyczajne

N. Zysk / strata brutto

O. Podatek dochodowy

P. Pozost. obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty)

R. Zysk / strata netto

Ustalić na koniec roku i wskazać sposób prezentacji w sprawozdaniu finansowym wartości usług w toku.

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

ZADANIE 24

Salda wybranych kont przedsiębiorstwa Ciuch, zajmującego się hurtową sprzedażą odzieży, na dzień 30 listopada 20xx
r. kształtowały się następująco (zł):

Towary

3 900

Przychody ze sprzedaży towarów

972 500

Wartość sprzedanych towarów (w cenie zakupu)

481 900

Koszty handlowe

173 470

Koszty ogólnego zarządu

242 100

Podatek dochodowy (zaliczki podatku odprowadzone w ciągu roku obrotowego)

5 000

W grudniu wystąpiły następujące operacje gospodarcze:

Lp.

Treść operacji

Wartość (zł)

Otrzymano od firmy Mars fakturę do zapłacenia przelewem za zakupioną i przyjętą do
magazynu odzież; dowód PZ

30 800

Otrzymano od firmy Trans fakturę zapłaconą gotówką za transport zakupionej w firmie
Mars odzieży

1 200

Sprzedano partię odzieży firmie Saturn:
          a) wydano z magazynu sprzedaną odzież; dowód WZ – wartość według cen zakupu
          b) wystawiono fakturę do zapłacenia przelewem – wartość według cen sprzedaży
              (spółka Ciuch stosuje 30% marżę handlową)

20 000

…

Wydano z magazynu opakowania do sprzedanej firmie Saturn odzieży; dowód RW

100

Naliczono listę płac wraz z narzutami za grudzień:
          a) wynagrodzenia brutto pracowników handlowych + administracyjnych
          b) składki ZUS finansowane przez pracowników
          c) zaliczki na podatek dochodowy
          d) składki ZUS finansowane przez pracodawcę

15 000 + 21 000

3 200 + 4 500
1 300 + 1 800
2 800 + 3 900

Na skutek pożaru w magazynie dokonano likwidacji zniszczonej odzieży; magazyn nie był
ubezpieczony

4 900

Otrzymano faktury do zapłacenia przelewem za telefon, fax i Internet:
a) w placówkach handlowych
b) w komórkach administracji i zarządu

630
360

Opłacono gotówką karę za nieprzestrzeganie przepisów bhp; dowód KW

2 800

Otrzymano darowiznę w postaci komputera; dowód PT

2 300

10.

Zapłacono gotówką odsetki karne za nieterminową spłatę zobowiązania wobec dostawcy;
dowód KW

300

11.

Otrzymano wyciąg bankowy (WB) potwierdzający:
          a) uregulowanie wszystkich zobowiązań wobec dostawców
          b) wypłatę wynagrodzeń pracownikom
          c) pobranie przez bank prowizji za realizację przelewów
          d) dopisanie odsetek od środków na rachunku bankowym

…
…
40

200

12.

Dokonano miesięcznego odpisu umorzenia/amortyzacji; dowód PK:
a) urządzeń wykorzystywanych w placówkach handlowych
b) samochodu służbowego prezesa

1 300

700

13.

Zaksięgowano odpis wyrównawczy na podatek dochodowy za cały rok obrotowy,
przyjmując stawkę 19% podstawy opodatkowania równej zyskowi brutto; dowód PK

…

Zamknięcia roczne kont wynikowych (pod datą 31 XII 20xx r.) – ustalenie wyniku finansowego netto

PK – przeksięgowanie przychodów ze sprzedaży towarów

…

PK – przeksięgowanie wartości sprzedanych towarów (w cenie zakupu)

…

III

PK – przeksięgowanie kosztów handlowych

…

PK – przeksięgowanie kosztów ogólnego zarządu

…

PK – przeksięgowanie pozostałych przychodów operacyjnych

…

PK – przeksięgowanie pozostałych kosztów operacyjnych

…

VII

PK – przeksięgowanie przychodów finansowych

…

VIII

PK – przeksięgowanie kosztów finansowych

…

PK – przeksięgowanie strat nadzwyczajnych

…

PK – przeksięgowanie podatku dochodowego

…

Polecenia:

Otworzyć odpowiednie konta na dzień 1 grudnia.

Dokonać ewidencji operacji gospodarczych w grudniu.

Zamknąć konto „Wynik finansowy netto” na koniec 20xx r. i zinterpretować jego saldo.

Sporządzić rachunek zysków i strat za 20xx r. w wariancie kalkulacyjnym.

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

ROZWIĄZANIE:

KONTA BILANSOWE

Towary

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

KONTA WYNIKOWE (NIEBILANSOWE)

Przychody

ze sprzedaży towarów

Wartość sprzedanych towarów

(w cenie zakupu)

Koszty handlowe

Koszty zarządu

Pozostałe przychody

operacyjne

Pozostałe koszty

operacyjne

Przychody finansowe

Koszty finansowe

Zyski nadzwyczajne

Straty nadzwyczajne

Podatek dochodowy

Wynik finansowy netto

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

Obliczenia do operacji 13:

Kategorie wynikowe

Wartość (zł)

Przychody ze sprzedaży towarów

Wartość sprzedanych towarów

Wynik (zysk / strata) brutto ze sprzedaży (1-2)

Koszty handlowe

Koszty ogólnego zarządu

Wynik (zysk / strata) ze sprzedaży (3-4-5)

Pozostałe przychody operacyjne

Pozostałe koszty operacyjne

Wynik (zysk / strata) z działalności operacyjnej (6+7-8)

10.

Przychody finansowe

11.

Koszty finansowe

12.

Wynik (zysk / strata) z działalności gospodarczej (9+10-11)

13.

Zyski nadzwyczajne

14.

Straty nadzwyczajne

15.

Wynik (zysk / strata) brutto (12+13-14)

16.

Podatek dochodowy (19% od zysku brutto)

17.

Zaliczki podatku wpłacone za poprzednie miesiące (od I do XI)

18.

Zaliczka podatku należna za bieżący rok (odpis wyrównawczy):

−

do zapłaty

−

nadpłata

19.

Wynik (zysk / strata) netto (15-16)

Odpowiedź do polecenia 4:

RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT

sporządzony za okres 1 I - 31 XII 20xx r.

(wariant kalkulacyjny)

Wartość (zł)

A. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów:

I. Przychody netto ze sprzedaży produktów
II. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów

998 500

B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów:

I. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów
II. Wartość sprzedanych towarów i materiałów

501 900

C. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży (A-B)

496 600

D. Koszty sprzedaży

194 500

E. Koszty ogólnego zarządu

268 100

F. Zysk (strata) ze sprzedaży (C-D-E)

34 000

G. Pozostałe przychody operacyjne

2 300

H. Pozostałe koszty operacyjne

2 800

I. Zysk (strata) z działalności operacyjnej (F+G-H)

33 500

J. Przychody finansowe

200

K. Koszty finansowe

300

L. Zysk (strata) z działalności gospodarczej (I+J-K)

33 400

M. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych (M.I-M.II)

I. Zyski nadzwyczajne
II. Straty nadzwyczajne

-4 900

4 900

N. Zysk (strata) brutto (L+/-M)

28 500

O. Podatek dochodowy

5 415

P. Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty)

R. Zysk (strata) netto (N-O-P)

23 085

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

ZADANIE 27 – PRACA SAMODZIELNA

Salda wybranych kont przedsiębiorstwa Kosmyk, zajmującego się hurtową sprzedażą kosmetyków, na dzień 30
listopada 20xx r. kształtowały się następująco (zł):

Towary

1 000

Przychody ze sprzedaży towarów

856 200

Materiały

1 500

Wartość sprzedanych towarów

368 900

Kasa

12 000

Koszty handlowe

80 200

Rachunek bieżący

30 000

Koszty ogólnego zarządu

124 800

rodki trwałe

67 000

Pozostałe koszty operacyjne

400

Umorzenie środków trwałych

13 000

Przychody finansowe

100

Podatek dochodowy

50 000

W grudniu wystąpiły następujące operacje gospodarcze:

Lp.

Treść operacji

Wartość (zł)

Zakupiono i przyjęto do magazynu dostawę kosmetyków od firmy Alfa; dowód PZ; faktura
do zapłacenia przelewem:
a) wartość zakupionych kosmetyków w cenie zakupu
b) koszty transportu kosmetyków

16 800

200

Opłacono gotówką fakturę za ulotki reklamowe

1 100

7 000 + 13 000

1 500 + 2 800

600 + 1 100

1 400 + 2 700

Otrzymano faktury do zapłacenia przelewem tytułem opłat za energię, gaz i wodę:
a) w placówkach handlowych
b) w komórkach administracyjno-biurowych

1 200
1 100

Dokonano sprzedaży partii kosmetyków firmie Beta:
          a) wystawiono fakturę do zapłacenia przelewem – wartość według cen sprzedaży
              (spółka Kosmyk realizuje 20% marżę handlową)
          b)  wydano  z  magazynu  sprzedane  kosmetyki;  dowód  WZ  –  wartość  według  cen

zakupu

c) wydano z magazynu opakowania do sprzedanych kosmetyków; dowód RW

…

9 000

200

Dokonano przelewu wynagrodzeń pracownikom; dowód WB

…

Przekazano w gotówce darowiznę na rzecz hospicjum; dowód KW

600

Bank pobrał opłatę za prowadzenie rachunku bankowego i wydanie karty płatniczej; dowód
WB

Otrzymano przelewem odsetki od posiadanych obligacji korporacyjnych spółki Gamma;
dowód WB

800

10.

Zapłacono gotówką fakturę biura rachunkowego za obsługę księgowo-podatkową

1 200

11.

Otrzymano przelew kary z tytułu niedotrzymania warunków umowy przez dostawcę; dowód
WB

500

12.

Dokonano miesięcznego odpisu umorzenia/amortyzacji; dowód PK:
a) komputerów w dziale kadr
b) kiosku handlowego

600
200

13.

Zaksięgowano odpis wyrównawczy na podatek dochodowy za cały rok obrotowy,
przyjmując stawkę 19% podstawy opodatkowania równej zyskowi brutto; dowód PK

…

Zamknięcia roczne kont wynikowych (pod datą 31 XII 20xx r.) – ustalenie wyniku finansowego netto

PK – przeksięgowanie …………………………………………………………………………

…

III

PK – przeksięgowanie …………………………………………………………………………

…

PK – przeksięgowanie …………………………………………………………………………

…

PK – przeksięgowanie …………………………………………………………………………

…

PK – przeksięgowanie …………………………………………………………………………

…

VII

PK – przeksięgowanie ……………………………….. ……………………………………….

…

VIII

PK – przeksięgowanie …………………………………………………………………………

…

Polecenia:

Otworzyć odpowiednie konta na dzień 1 grudnia.

Dokonać ewidencji operacji gospodarczych w grudniu.

Zamknąć konto „Wynik finansowy netto” na koniec 20xx r. i zinterpretować jego saldo.

Sporządzić rachunek zysków i strat za 20xx r. w wariancie kalkulacyjnym.

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

ROZWIĄZANIE:

KONTA BILANSOWE

Towary

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

KONTA WYNIKOWE (NIEBILANSOWE)

Przychody

ze sprzedaży towarów

Wartość sprzedanych

towarów

Koszty handlowe

Koszty zarządu

Pozostałe przychody

operacyjne

Pozostałe koszty

operacyjne

Przychody finansowe

Koszty finansowe

Zyski nadzwyczajne

Straty nadzwyczajne

Podatek dochodowy

Wynik finansowy netto

Opracowanie: mgr Anna Kamińska-Stańczak, Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku

Obliczenia do operacji 13:

Kategorie wynikowe

Wartość (zł)

Przychody ze sprzedaży towarów

Wartość sprzedanych towarów

Wynik (zysk / strata) brutto ze sprzedaży

Koszty handlowe

Koszty ogólnego zarządu

Wynik (zysk / strata) ze sprzedaży

Pozostałe przychody operacyjne

Pozostałe koszty operacyjne

Wynik (zysk / strata) z działalności operacyjnej

10.

Przychody finansowe

11.

Koszty finansowe

12.

Wynik (zysk / strata) z działalności gospodarczej

13.

Zyski nadzwyczajne

14.

Straty nadzwyczajne

15.

Wynik (zysk / strata) brutto

16.

Podatek dochodowy

17.

Zaliczki podatku wpłacone za poprzednie miesiące

18.

Zaliczka podatku należna za bieżący rok (odpis wyrównawczy):

−

do zapłaty

−

nadpłata

19.

Wynik (zysk / strata) netto

Odpowiedź do polecenia 4:

RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT

sporządzony za okres 1 I - 31 XII 20xx r.

(wariant kalkulacyjny)

Wartość (zł)

A. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów:

I. Przychody netto ze sprzedaży produktów
II. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów

867 000

867 000

B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów:

I. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów
II. Wartość sprzedanych towarów i materiałów

377 900

377 900

C. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży

489 100

D. Koszty sprzedaży

90 400

E. Koszty ogólnego zarządu

144 500

F. Zysk (strata) ze sprzedaży

254 200

G. Pozostałe przychody operacyjne

500

H. Pozostałe koszty operacyjne

100

I. Zysk (strata) z działalności operacyjnej

253 700

J. Przychody finansowe

900

K. Koszty finansowe

L. Zysk (strata) z działalności gospodarczej

254 600

M. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych

I. Zyski nadzwyczajne
II. Straty nadzwyczajne

-
-
-

N. Zysk (strata) brutto

254 600

O. Podatek dochodowy

48 374

P. Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty)

R. Zysk (strata) netto (N-O-P)

206 226