26 •

prezentacje 2012

www.promotor.elamed.pl

Artykuł stanowi zestaw kilku uniwersalnych
zaleceń dla ergonomicznego zaprojektowa-
nia stanowisk pracy.

W przypadku stanowiska pracy z komputerem stosun-
kowo łatwo jest przedstawić w kilku punktach zasad-
nicze etapy postępowania mające na celu stworzenie
ergonomicznych warunków pracy. Znacznie trudniej
stworzyć taką procedurę o dużym stopniu ogólności,
uniwersalną, obejmującą najważniejsze elementy
stanowiska, bez zagłębiania się jednak w szczegóły
istotne dla rodzajów stanowisk lub nawet stanowisk
pojedynczych, wybitnie specjalizowanych. Tym nie-
mniej potęga internetu jest ogromna i można w nim
znaleźć przykłady tworzenia takich uniwersalnych
zasad. Przegląd kilkunastu takich przykładów posłużył
tutaj do próby opracowania bardzo ogólnego zestawu
zaleceń, których spełnienie powinno dać podstawy
do ergonomicznego skonstruowania poprawnego,
przyjaznego stanowiska pracy.

Stanowisko pracy

Przestrzeń pracy to element najważniejszy, mający
wpływ na możliwość poprawnego (ergonomicznie
i fi zjologicznie) wykonania czynności zawodowych,
ograniczenie zmęczenia i bezpieczeństwo pracy.

Ergonomia na stanowisku pracy

Niestety właśnie niedostatek przestrzeni pracy
jest jedną z najczęstszych przyczyn niewygody
i uciążliwości. Można np. długo i wytrwale szkolić
pracowników w zakresie poprawnych technik pod-
noszenia i przenoszenia ciężkich przedmiotów, ale
już brak miejsca na stanowisku wymusi konieczność
dźwigania z pochyleniem i skręceniem tułowia.
Odpowiednia przestrzeń pracy powinna umożliwić
pracownikowi:
•

utrzymywanie naturalnej, wyprostowanej,
skierowanej ku przodowi pozycji ciała w czasie
wykonywania zarówno czynności roboczych, jak
i obserwacji obiektów pracy;

•

przyjmowanie różnych, ale jednakowo zdrowych
i bezpiecznych pozycji ciała podczas wykony-
wania wszystkich czynności, bez zmniejszania
możliwości wykonywania pracy, tzn. ilości i ja-
kości pracy.

Konstrukcja stanowiska pracy powinna zapew-
niać:
•

takie rozmieszczenie elementów informacyjnych,
które pozwoli na odpowiednią ich widoczność
przy wyprostowanym tułowiu z głową tylko
lekko pochyloną ku przodowi;

•

możliwość wykonywania pracy zamiennie
w pozycjach stojącej i siedzącej. Nawet jeżeli

praca wymaga głównie użycia dużej siły lub
wykonywania dalekich ruchów (są to jedyne
wskazania dla pracy w pozycji stojącej), pracow-
nik powinien móc skorzystać w czasie krótkich
przerw z siedziska umieszczonego blisko miejsca
wykonywania czynności roboczych;

Zbigniew Jóźwiak

www.promotor.elamed.pl

prezentacje 2012

• 27

•

możliwość korzystania z oparcia, bez konieczno-
ści zmiany ruchów, w przypadku pracy wykony-
wanej głównie w pozycji siedzącej;

•

równomierne rozłożenie ciężaru ciała na obie
stopy, w przypadku gdy praca wykonywana
jest na stojąco; stosownie do tego powinny być
skonstruowane pedały, warto również zapewnić
pracownikom podnóżek i maty przeciwzmę-
czeniowe ograniczające obciążenie układu
mięśniowo-szkieletowego;

•

eliminację, a przynajmniej minimalizację pracy
wykonywanej rękoma na poziomie lub ponad
poziomem serca; nawet jeżeli w takich wa-
runkach praca wykonywana jest sporadycznie,
nie należy używać siły (wykonywania ruchów
pchania lub ciągnięcia); dobrym rozwiązaniem
w przypadku absolutnej konieczności sięgania
wysoko jest zastosowanie podpórek pod ręce
lub mobilnych podnóżków/podestów.

Komfort psychiczny

Szkolenia pozwalają na istotne polepszenie
sposobu wykonywania pracy. Pracownicy, nawet
korzystając z ergonomicznego stanowiska pracy,
często obarczeni są nieprawidłowymi nawykami
wykonywania czynności roboczych. Odpowiednie

szkolenie umożliwia zmianę tej sytuacji, zwiększenie
efektywności pracy i poziomu jej bezpieczeństwa.
Podczas szkolenia w zakresie prawidłowego korzy-
stania z układu mięśniowo-szkieletowego należy
szczególny nacisk położyć na poinformowanie
pracowników, że:
•

czynności robocze powinny być wykonywane
ruchami mieszczącymi się w środkowej części
zakresu ruchów odpowiednich części ciała,
dotyczy to szczególnie głowy, tułowia i kończyn
górnych. Dlatego też w razie konieczności trze-
ba obrócić całe ciało, a nie wykonywać skręty
jego elementów;

•

gdy musi być używana siła mięśni, należy
wykorzystywać możliwie duże grupy mięśni
i kierować siłę wzdłuż osi zaangażowanych
kończyn;

•

kiedy podczas pracy używana jest duża siła rąk
lub nóg (wykonywanie prostych czynności),
należy ją wykonywać, używając naprzemiennie
obu kończyn – zazwyczaj narzędzia i maszyny
wykorzystywane podczas takich czynności po-
zwalają na łatwą zmianę operującej kończyny.

Przerwy wypoczynkowe – często przerwy regu-
laminowe nie wystarczają do usunięcia skutków
zmęczenia i konieczne jest wprowadzenie przerw

dodatkowych. Pracownicy sami również organizują
sobie krótkie przerwy nieformalne. Należy pamiętać,
że przerwy powinny rekompensować każde obciąże-
nie: fi zyczne, informacyjne i wynikające z warunków
otoczenia, a ich długość powinna być dostosowana
do rodzaju i czasu trwania pracy. Istotna jest także
odpowiednia organizacja miejsc wypoczynku –
nawet najestetyczniej i najlepiej wyposażone nie
spełnią swego zadania, jeśli nie będą znajdować się
w niedużej odległości od stanowisk pracy. Problem
ten dotyczy oczywiście także innych pomieszczeń
socjalnych.

