Monter_systemow_rur_713[04]_B1.01

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Podstawowe zjawiska i prawa z zakresu mechaniki płynów

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Podstawowe zjawiska i prawa z zakresu mechaniki technicznej

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Rodzaje rurociągów

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Elementy składowe rurociągów i ich funkcje

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Prace montażowe podczas wykonywania rurociągów

5.5.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć

dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie monter systemów rurociągowych 713[04].

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności i wiedzy, jakie uczeń powinien mieć już
opanowane,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje w czasie zajęć,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

propozycję ćwiczeń ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania-uczenia
oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej

pracy uczniów do pracy zespołowej.

W podrozdziałach Poradnika dla ucznia pt. Materiał nauczania treści kształcenia zostały

omówione  w  sposób  ogólny.  Podany  zasób  wiadomości  różnych  zagadnień  powinien  być
wystarczający  dla  każdego  przyszłego  montera  systemów  rurociągowych.  Szczegółowe
wiadomości uczeń będzie poznawał na zajęciach.

Nauczyciel powinien być pomocny uczniowi przy doborze treści nauczania, wskazując

zagadnienia, zarówno te szczególnie ważne, jak i pomocnicze – potrzebne w wykonywaniu
czynności, określonych zawodem montera systemów rurociągowych.

Pomocne w prowadzeniu zajęć mogą okazać się zestawy pytań zamieszczonych

w Poradniku dla ucznia, w podrozdziałach pt. Pytania sprawdzające, z których uczeń może
wykorzystać w dwojaki sposób, a mianowicie może:

−

zapoznać  się  z  pytaniami  przed  przystąpieniem  do  pracy  z  podrozdziałem  Materiał
nauczania  –  poznając  w  ten  sposób  wymagania  wynikające  z  potrzeb  zawodu,  a  po
opanowaniu  wskazanych  treści  odpowiedzieć  na  zadane  pytania,  by  sprawdzić  stan  swojej
gotowości do wykonywania ćwiczeń,

−

zapoznać się z pytaniami i odpowiedzieć na nie po pracy z podrozdziałem Materiał
nauczania – sprawdzając w ten sposób stan swojej gotowości do wykonywania ćwiczeń.

W Poradniku dla ucznia podano po kilka propozycji ćwiczeń do każdej grupy materiałowej,

sformułowanych w różny sposób. Te same ćwiczenia zamieszczone zostały w Poradniku dla
nauczyciela.

Nauczyciel może zlecić wykonanie wszystkich ćwiczeń lub wybierać określone ćwiczenia

i przeprowadzić je:

−

zgodnie z podanymi wskazówkami,

−

na stanowisku wyposażonym w podane środki dydaktyczne .

Po wykonaniu zaplanowanych ćwiczeń uczeń ma możliwość sprawdzenia poziomu swoich

postępów, odpowiadając na pytania podane w podrozdziale Sprawdzian postępów. Według tego
samego zestawu pytań, nauczyciel dokonuje oceny wiedzy i umiejętności ucznia.

Uczeń powinien w tym celu samodzielnie:

−

przeczytać pytania i udzielić na nie odpowiedzi,

−

zakreśla odpowiedź, wstawiając X w miejscu Tak lub Nie.

Podobne czynności wykonuje nauczyciel, obserwując zachowania ucznia, sprawdza jego

umiejętności i wiedzę zawodową. Po dokonaniu przeglądu zakreślonych odpowiedzi, określa
pytania, na które uczeń nie potrafił odpowiedzieć prawidłowo. Zakreślenia pod zapisem NIE

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wskazują luki w wiedzy ucznia, informują również, jakich treści jeszcze dobrze nie poznał.
Oznacza to, że uczeń musi opanować niektóre treści materiału.

Poznanie przez ucznia określonej wiedzy z zakresu rozpoznawania podstawowych

materiałów używanych do montażu rurociągów będzie stanowiło dla nauczyciela podstawę
przeprowadzenia

sprawdzianu

poziomu

opanowania

wiadomości

ukształtowanych

umiejętności. W tym celu nauczyciel może posłużyć się zamieszczonymi w rozdziale 6
zestawem zadań testowych.

W tym rozdziale podano również:

−

klucz odpowiedzi,

−

instrukcję dla nauczyciela, w której omówiono czynności nauczyciela podczas
przeprowadzania sprawdzianu,

−

instrukcję dla ucznia, w której omówiono czynności ucznia podczas przeprowadzania
sprawdzianu,

−

przykładową kartę odpowiedzi, w której, w odpowiednich miejscach uczeń wpisuje
odpowiedzi na pytania.
W procesie sprawdzania i oceniania poziomu osiągnięć uczniów, można stosować

sprawdziany ustne i pisemne, obserwację czynności ucznia podczas realizacji zadań, testów
sprawdzających z zadaniami praktycznymi.

Zaleca się prowadzenie badań diagnostycznych, kontroli bieżącej i końcowej. W ocenie

końcowej,  która  jest  prowadzona  na  zakończenie  realizacji  programu  jednostki  modułowej,
należy  zastosować  pomiar  dydaktyczny.  Wiadomości  teoretyczne  niezbędne  do  realizacji
czynności  praktycznych  mogą  być  sprawdzone za pomocą testów osiągnięć. Zadania w teście są
zamknięte (wyboru wielokrotnego).

Podczas obserwacji czynności ucznia w trakcie wykonywania ćwiczeń należy zwrócić

uwagę na:

−

estetykę wykonywanych ćwiczeń,

−

stosowanie słownictwa technicznego.

Kontrolę poprawności wykonania zadań należy prowadzić w trakcie i po realizacji ćwiczeń.

W ocenianiu osiągnięć uczniów należy uwzględnić:

−

wynik sprawdzianu opanowania umiejętności, który powinien mieć charakter alternatywny,
co oznacza, że uczeń umie lub nie umie poprawnie wykonać ćwiczenia,

−

może być różny poziom opanowania umiejętności; ćwiczenie może być wykonane szybciej
lub wolniej, bezbłędnie lub z błędem zauważonym i poprawionym przez ucznia.

Podstawą uzyskania przez ucznia pozytywnej oceny jest między innymi poprawne wykonanie
ćwiczeń, zaproponowanych w programie jednostki modułowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

713[04].B1

Techniczne podstawy budowy systemów

rurociągowych

713[04].B1.01

Posługiwanie się podstawowymi

pojęciami z zakresu budowy

rurociągów

713[04].B1.04

Posługiwanie się

dokumentacją techniczną

713[04].B1.05

Magazynowanie, składowanie

i transportowanie materiałów

stosowanych do budowy

rurociągów

713[04].B1.02

Przestrzeganie przepisów

bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej

oraz ochrony środowiska

materiałów i wyrobów kowalskich

713[04].B1.03

Rozpoznawanie podstawowych

materiałów stosowanych do budowy

rurociągów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

stosować układ jednostek SI,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

selekcjonować, porządkować i przechowywać informacje,

−

interpretować związki wyrażone za pomocą wzorów, wykresów, schematów, diagramów,
tabel,

−

obsługiwać komputer na poziomie podstawowym,

−

posługiwać się kalkulatorem,

−

oceniać własne możliwości sprostania wymaganiom stanowiska pracy i wybranego zawodu,

−

organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii,

−

przestrzegać przepisy BHP.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku procesu kształcenia uczeń powinien umieć:

−

zastosować terminologię techniczną,

−

rozróżnić rodzaje rurociągów,

−

rozróżnić elementy konstrukcyjne rurociągów różnego typu,

−

określić rodzaje osadzenia rurociągów,

−

rozróżnić rodzaje ścian ze względu na ich konstrukcję i rodzaj użytego materiału,

−

rozróżnić materiały i technologie stosowane do wykonania rurociągu,

−

rozróżnić rodzaje izolacji,

−

rozpoznać rodzaje instalacji i sieci,

−

zinterpretować podstawowe zjawiska i prawa z zakresu mechaniki technicznej,

−

zinterpretować podstawowe zjawiska i prawa z zakresu mechaniki płynów,

−

rozróżnić rodzaje rur, połączeń rur, armatury i kształtek rurowych stosowanych do budowy
rurociągów,

−

rozróżnić materiały konstrukcyjne, izolację i armaturę stosowaną do budowy rurociągu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca ……………………………………………….
Modułowy program nauczania:

Monter systemów rurociągowych 713[04]

Moduł: Techniczne podstawy budowy systemów rurociągowych 713[04].B1
Jednostka modułowa: Posługiwanie się podstawowymi pojęciami z zakresu budowy

rurociągów 713[04].B1.01

Temat: Rozpoznawanie rodzajów rurociągów.

Cel ogólny: kształtowanie umiejętności rozpoznawania rurociągów i ich klasyfikowania.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:
–

określić zadania rurociągów,

–

określić rodzaj i parametry przesyłanego medium,

–

określić obszar objęty rurociągiem,

–

rozpoznać technologie wykonania rurociągu.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:
–

organizowania i planowania pracy,

–

pracy w zespole,

–

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenie się::
–

mini wykład,

–

metoda przewodniego tekstu.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

indywidualna

−

grupowa

Strategia: uczenie się przez doświadczenie

Czas: 45 minut

Środki dydaktyczne:
–

dokumentacja rurociągów,

–

dokumentacja instalacji sanitarnych

–

foliogramy,

–

rzutnik pisma,

–

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Przebieg zajęć:

Zadanie dla ucznia
Przedmiotem zadania jest sklasyfikowanie rurociągu pod różnymi względami na podstawie
dostarczonej dokumentacji lub opisu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

FAZA WSTĘPNA
1.  Sprawy organizacyjne.
2.  Omówienie celów zajęć.
3.  Podział uczniów na zespoły.
4.  Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.

FAZA WŁAŚCIWA

INFORMACJE
1.  Jakie media i o jakich parametrach możemy przesyłać rurociągami?
2.  Jaki obszar obejmują dostawy rurociągowe?
3.  W jakich technologiach mogą być wykonywane rurociągi?

PLANOWANIE
1.  Ustal przesyłane medium.
2.  Określ parametry przesyłanego medium.
3.  Ustal obszar zasięgu rurociągu lub instalacji.
4.  Określ technologię wykonania i prowadzenia rurociągu.

UZGODNIENIE
1.  Omów wszystkie punkty z fazy planowania z nauczycielem.
2.  Odnieś się do uwag i propozycji nauczyciela.

WYKONANIE
1.  Zapisz  w  zeszycie  przedmiotowym  spostrzeżenia  dotyczące  rurociągu  opisanego

w dokumentacji.

2.  Sklasyfikuj rurociąg opisany w dokumentacji.
3.  Zapisz ustalenia w arkuszu „Klasyfikacja rurociągu”.
4.  Zwróć uwagę na estetykę i precyzję twojej pracy.
5.  Przygotuj  się  do  zaprezentowania  swojej  pracy.  Zespoły  uczniów  wyznaczają  lidera  grupy,

który dokonuje prezentacji ćwiczenia.

SPRAWDZANIE
1. Czy poprawnie został rozpoznany rurociąg?
2. Czy prawidłowo został sklasyfikowany?

ANALIZA

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy ćwiczenia sprawiły im najwięcej

trudności. Nauczyciel podsumowuje całe ćwiczenie, wskazuje jakie nowe, ważne umiejętności
zostały wykształcone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać w przyszłości.

FAZA KOŃCOWA

Zakończenie zajęć

Praca domowa

Odszukaj w Internecie informacje na temat rozpoczętych inwestycji rurociągowych

(rurociągi magistralowe) na terenie Polski. Na podstawie zgromadzonych informacji sporządź
w zeszycie przedmiotowym notatkę.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności podczas
realizowania zadania i zdobytych umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Klasyfikacja rurociągów

Wstaw X

wysokotemperaturowe

średniotemperaturowe

niskotemperaturowe

wysokoprężne

średnioprężne

żn

śc

śn

niskoprężne

stalowe

nieżelazne

lę

ł,

są

niemetalowe

zewnętrzne

lę

wewnętrzne

podziemne

zagłębione

ło

że

ąg

naziemne

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca ……………………………………………….
Modułowy program nauczania:

Monter systemów rurociągowych 713[04]

Moduł: Techniczne podstawy budowy systemów rurociągowych 713[04].B1
Jednostka modułowa: Posługiwanie się podstawowymi pojęciami z zakresu budowy

rurociągów 713[04].B1.01

Temat: Wykonywanie pomiarów temperatury i ciśnienia cieczy i gazów.

Cel ogólny: kształtowanie umiejętności rozpoznawania środków zabezpieczających.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
–

rozpoznać przyrządy do pomiaru cisnienia,

–

określić dokładność wykonania pomiaru ciśnienia,

–

zastosować przyrząd i dokonać odczytu ciśnienia,

–

rozpoznać przyrządy do pomiaru temperatury,

–

określić dokładność wykonania pomiaru temperatury,

–

zastosować przyrząd i dokonać odczytu temperatury.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:
–

organizowania i planowania pracy,

–

pracy samodzielnej,

–

samooceny.

Metody nauczania–uczenia się:
–

pogadanka,

–

praca z instrukcjami obsługi przyrządów pomiarowych,

–

ćwiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne pracy uczniów:
–

praca samodzielna,

Czas trwania: 45 minut.

Środki dydaktyczne:
–  instrukcje obsługi przyrządów pomiarowych,
–  przyrządy pomiarowe (manometry, termometry),
–  zbiorniki próbne z różnymi mediami,
–  literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie.
2. Omówienie celów zajęć.
3. Plan zajęć:

A. Przyrządy pomiarowe

Wstęp – należy zaprezentować uczniom przyrządy pomiarowe – manometry i termometry

–

uczniowie otrzymują instrukcje obsługi przyrządów,

–

uczniowie odczytują dokładność pomiarową otrzymanych przyrządów,

–

uczniowie zapoznają się z techniką montażu manometru i termometru do zbiornika
próbnego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

B. Wykonywanie pomiarów ciśnienia

Wstęp- należy sformułować oczekiwania związane z wykonaniem pomiaru ciśnienia
Uczniowie samodzielnie:

–

montują manometr do zbiornika próbnego,

–

odczytują wskazania manometru,

–

zapisują wyniki w zeszycie,
W trakcie pracy nauczyciel zwraca uwagę uczniom na dokładność odczytu.

C. Wykonywanie pomiarów temperatury:

Wstęp- należy sformułować oczekiwania związane z wykonaniem pomiaru temperatury
Uczniowie samodzielnie:

–

montują termometr do zbiornika próbnego,

–

odczytują wskazania termometru,

–

zapisują wyniki na Karcie pracy.

W trakcie pracy nauczyciel zwraca uwagę uczniom na dokładność odczytu.

D. Prezentowanie wyników:

Wstęp-należy przypomnieć treść zadania jakie uczniowie mieli wykonać.

–

każdy uczeń prezentuje zrealizowany temat,

–

uczniowie wspólnie oceniają wykonanie prac.

4. Podsumowanie zajęć:
– uczniowie określają dokładność przyrządów pomiarowych,
– uczniowie potrafią wykonać prawidłowo pomiary ciśnienia i temperatury.

5. Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności.

Zakończenie zajęć

Praca domowa

Korzystając z cenników dostępnych na stronach www porównaj koszty wykonania

rurociągu z ujęcia wodnego dla dwóch różnych materiałów (rury betonowe i żelazne)
Informacje zapisz w zeszycie.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i opanowanych

umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Podstawowe zjawiska i prawa z zakresu mechaniki płynów

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na rysunku przedstawiono uniwersalny manometr metalowy do pomiaru różnicy ciśnień

oraz nadciśnienia i podciśnienia. Odczytaj z rysunku i zapisz:

−

jednostkę w której wyskalowany jest przyrząd,

−

zakres pomiarowy przyrządu.

Manometr Typ DA 04

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Uczniowie pracują w grupach. Po wykonaniu ćwiczenia wybrany przez
nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 30 min.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) prawidłowo odczytać jednostkę w której wyskalowany jest przyrząd.
2) określić i zapisać zakres pomiarowy

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

manometr,

−

instrukcja obsługi,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Manometr zamontowany na zbiorniku wskazuje 2,2 bara. Ile wynosi ciśnienie w zbiorniku,

jeżeli ciśnienie otoczenia (atmosferyczne) przyjęto w wysokości 1 bara.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wybrany przez
nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 20 min.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  określić sposób pomiaru za pomocą manometru,
2)  zinterpretować odczyt ciśnienia na manometrze.
3)  obliczyć ciśnienie w zbiorniku p=

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

literatura,

−

instrukcja pomiaru ciśnienia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Czy w zbiorniku przedstawionym na rysunku panuje nadciśnienie, czy podciśnienie?

Uzasadnij odpowiedź.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wybrany przez
nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 20 min.

Sposób wykonania ćwiczenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Podstawowe zjawiska i prawa z zakresu mechaniki technicznej

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Obliczanie wypadkowej sił przedstawionych na rysunku . Siła F

=8 j, F

=6 j

1 j= 5 N

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wybrany przez
nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 10 min.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić zasady wyznaczania wypadkowej sił składowych,
2) obliczyć wartości siły F

i F

przy założonej jednostce,

3) zastosować właściwą metodę obliczeniową do wyznaczenia wartości siły wypadkowej,
4) porównać wyniki i zaprezentować wyniki obliczeń.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

kalkulator,

−

instrukcja wykonywania działań na wektorach,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Wyznaczanie kierunku ruchu ciała A’ pod wpływem układu sił przedstawionego na

rysunku.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wybrany przez
nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 10 min.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  określić zasady wyznaczania wypadkowej sił składowych,
2)  wyznaczyć zwrot siły wypadkowej,
3)  określić ruch ciała na podstawie zasad dynamiki,
4)  porównać wyniki i zaprezentować wyniki.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

katalog wyrobów metalowych,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Wykorzystanie zależności pomiędzy ciężarem a masą.

Masa [kg]

Ciężar [N]

600

8,5

2,5

100

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wybrany przez
nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 20 min.

Sposób wykonania ćwiczenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Rodzaje rurociągów

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wypisz w tabeli nazwy gazów, par, cieczy i innych substancji, które są przesyłane

rurociągami.

1. ............................................  2. ............................................  3. ............................................
4. ............................................  5. ............................................  6. ............................................
7. ............................................  8. ............................................  9. ............................................
10. ..........................................  11. ..........................................  12. ..........................................

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wybrany przez
nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 5 min.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  określić jakie media mogą być przesyłane rurociągami,
2)  wypełnić wszystkie pozycje tabeli,
3)  porównać wyniki i zaprezentować wyniki obliczeń.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– pokaz z objaśnieniem,
– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Określanie podziału rurociągów.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Uczniowie pracują w grupach. Po wykonaniu ćwiczenia liderzy grup
prezentują. Czas wykonania ćwiczenia 20 min.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  określić jakie media mogą być przesyłane rurociągami,
2)  dokonać podziału ze względu na przesyłane media
3)  określić ciśnienia i temperaturę mediów przesyłanych rurociągami,
4)  dokonać podziału ze względu na ciśnienie i temperaturę,
5)  określić materiały do wykonania rurociągów,
6)  dokonać podziału ze względu na użyte materiały,
7)  określić sposób prowadzenia rurociągów,
8)  dokonać podziału ze względu na sposób prowadzenia rurociągu,
9)  porównać wyniki i zaprezentować wyniki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pogadanka,

–

praca z dokumentacją pod kierunkiem nauczyciela,

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

foliogramy,

–

katalogi materiałów,

–

rzutnik pisma,

–

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Określanie rodzaju rurociągu. Wstaw X we właściwą .pozycję

Określenie rurociągu

Zewnętrzny

Wewnętrzny

Miejski ciepłociąg

Domowa instalacja centralnego

ogrzewania

Zakładowa instalacja sprężonego

powietrza

Gazociąg daleko bieżny

Kanalizacja osiedlowa

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Uczniowie pracują w grupach. Po wykonaniu ćwiczenia liderzy grup
prezentują. Czas wykonania ćwiczenia 20 min.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  określić jakie media mogą być przesyłane rurociągami,
2)  określić obszar obsługiwany przez rurociąg,
3)  sklasyfikować rurociągi
4)  porównać wyniki i zaprezentować wyniki obliczeń.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pogadanka,

–

praca z dokumentacją pod kierunkiem nauczyciela,

–

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

foliogramy,

–

katalogi materiałów,

–

rzutnik pisma,

–

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Elementy składowe rurociągu i ich funkcje

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Nazywanie elementów rurociągu. Wpisz właściwe określenia w puste miejsca tabeli.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wybrany przez
nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 5 min.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  określić zastosowanie przedstawionych elementów,
2)  odszukać w katalogach podobne elementy rurociągów,
3)  wpisać do tabeli właściwe nazwy,
4)  porównać wyniki i zaprezentować wyniki.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ćwiczenia praktyczne

Środki dydaktyczne:

−

katalogi,

−

literatura z punktu 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Prace montażowe podczas wykonywania rurociągów

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określanie prac przygotowawczych do montażu rurociągu na podstawie dokumentacji.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wybrany przez
nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 5 min.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przeanalizować dokumentację projektową rurociągu,
2)  wyselekcjonować i nazwać prace przygotowawcze,
3)  porównać wyniki i zaprezentować wyniki obliczeń.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

ćwiczenia praktyczne,

–

mini wykład,

–

metoda przewodniego tekstu.

Środki dydaktyczne:

– dokumentacja projektowa,
– literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Rozpoznawanie typowych połączeń w rurociągach.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Uczniowie pracują samodzielnie. Po wykonaniu ćwiczenia wybrany przez
nauczyciela uczeń prezentuje swoją pracę. Czas wykonania ćwiczenia 30 min.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przeanalizować przykładowe połączenia rur,
2)  wyselekcjonować połączenia jednego typu,
3)  porównać wyniki i zaprezentować wyniki obliczeń.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– pokaz z objaśnieniem,
– ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

–

elementy łączone rurociągów,

–

katalogi systemów połączeniowych,

–

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test do jednostki modułowej „Posługiwanie się podstawowymi pojęciami
z zakresu budowy rurociągów”.

Test składa się z 20 zadań, z których:

−

14 zadań jest z poziomu podstawowego,

−

6 zadań jest z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań : 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje podaną ilość punktów. Za złą odpowiedź

lub jej brak uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający

−

za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny

−

za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry

−

za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu
ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry

−

za rozwiązanie 19 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. b, 3. a, 4. a, 5. b, 6. b, 7. c, 8. b, 9. b, 10. c, 11. d,
12. a, 13. a, 14. d, 15. d, 16. c, 17. b, 18. a, 19. d, 20. b

Plan testu

zad

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Określić media przesyłane rurociągiem

Stosować jednostki

Rozróżnić jednostki

Określić zjawiska hydrostatyczne

Posłużyć się manometrem

Określić zastosowanie manometru

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Obliczyć masę na podstawie ciężaru

Określić

ruch

podstawie

siły

wypadkowej

Rozpoznać podpory

10.

Określić występowanie sił tarcia

11.

Określić czynniki wpływające na siłę
tarcia

12.

Dobrać materiały do budowy rurociągu

13.

Określać przeznaczenie elementów
rurociągu

14.

Rozpoznać elementy rurociągu

15.

Określić zasady transportu rur

16.

Określić kwalifikacje do wykonywania
spawania

17.

Rozpoznać połączenia rur

18.

Określić technologię połączeń

19.

Określić warunki wykonania prób
szczelności

20.

Określać przygotowanie rur do
wykonania połączeń

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2.  Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3.  Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4.  Przeprowadź  z  uczniami  próbę  udzielania  odpowiedzi  na  takie  typy  zadań  testowych,  jakie

będą w teście.

5.  Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6.  Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7.  Rozdaj  uczniom  zestawy  zadań  testowych  i  karty  odpowiedzi,  podaj  czas  przeznaczony  na

udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

A.   INSTRUKCJA OGÓLNA
1.  Przeczytaj uważnie instrukcję.
2.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
3.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

B. INSTRUKCJA SZCZEGÓŁOWA
1.  Zestaw zadań testowych składa się z zadań zamkniętych (zadań wielokrotnego wyboru).
2.  Zadania  wielokrotnego  wyboru  mają  4  odpowiedzi,  z  których  jedna  jest  prawidłowa.

Prawidłową odpowiedź należy zakreślić we właściwym miejscu na Karcie odpowiedzi.

3. W wypadku pomyłki błędną odpowiedź należy ująć w kółko i ponownie zakreślić od

powiedź prawidłową.

4. Jeżeli udzielenie odpowiedzi na jakieś pytanie sprawia Ci trudność, to opuść je

i przejdź do zadania następnego. Do zadań bez odpowiedzi możesz wrócić później.

5. Czas trwania testu – 60 min.
6. Maksymalna liczba punktów, jaką można osiągnąć za poprawne rozwiązanie testu

wynosi 20 pkt.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Rurociągami możemy przesyłać:

a)  tylko gazy,
b)  tylko ciecze,
c)  ciecze i gazy,
d)  ciecze, gazy i ciała stałe.

2. 10 Pa to ciśnienie wywierane na 1m

przez siłę:

a)  1 N,
b)  10 N,
c)  100 N,
d)  1000 N.

3. Jednostką natężenia przepływu jest:

a) m

/s,

b) m

c) m

/s,

d) m

4. Uderzenie hydrauliczne cieczy w rurociągu jest to:

a)  przyrost lub zmniejszenie ciśnienia cieczy,
b)  przyrost lub zmniejszenie temperatury cieczy,
c)  przyrost lub zmniejszenie objętości cieczy,
d)  żadna z powyższych odpowiedzi.

5. Odczytaj z jaka dokładnością mierzymy ciśnienie na tym manometrze:

a)  0,5 bara,
b)  0,1 bara,
c)  0,05 bara,
d)  0,01 bara.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. Przedstawiony na rysunku układ służy do pomiaru:

a)  ciśnienia atmosferycznego,
b)  ciśnienia w zbiorniku,
c)  tylko nadciśnienia w zbiorniku,
d)  tylko podciśnienia w zbiorniku.

7. Ciało o ciężarze 150 N ma masę:

a)  1500 kg,
b)  150 kg,
c)  15 kg,
d)  1,5kg.

8. Ciało przedstawione na rysunku będzie poruszało się pod działaniem siły wypadkowej o

wartości ?
a)  5 N w prawo,
b)  5 N w lewo,
c)  15 N w prawo,
d)  15 N w lewo.

9. Rysunek przedstawia podporę rurociągu:

a)  wiotką,
b)  ruchomą,
c)  nieruchomą,
d)  sztywną.

10. Kiedy nie występuje tarcie kinematyczne ?

a)  gdy jedno jest nieruchome a drugie się porusza,
b)  oba ciała poruszają się,
c)  oba ciała są nieruchome,
d)  występuje zawsze.

10 N

5 N

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11. Siła tarcie zależy od :

a)  gęstości ciała,
b)  prędkości ciała,
c)  powierzchni ciała,
d)  siły nacisku ciała na powierzchnię.

12. Rurociągi przeznaczone do transportu ropy naftowej wykonuje się z rur:

a)  stalowych,
b)  miedzianych,
c)  kamionkowych,
d)  plastikowych.

13. Do urządzeń zaporowych zaliczamy:

a)  zasuwa,
b)  kolano,
c)  kryza,
d)  króciec.

14. Element przedstawiony na rysunku to:

a)  zwężka,
b)  trójnik,
c)  kompensator,
d)  zawór.

15. Transport rur nie może odbywać się poprzez:

a)  przetaczanie,
b)  przenoszenie ręczne,
c)  przenoszenie mechaniczne,
d)  przerzucanie.

16. Spawania rur stalowych może dokonywać osoba:

a)  po przeszkoleniu stanowiskowym,
b)  posiadająca umiejętności spawania,
c)  posiadająca uprawnienia spawacza,
d)  każda wykonująca montaż rur.

17. Połączenia spawane należą do połączeń:

a)  zawsze rozłączne,
b)  zawsze nierozłączne,
c)  rozłączne i nierozłączne,
d)  mieszane.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

„Posługiwanie

się

podstawowymi

pojęciami

zakresu

budowy

rurociągów”.

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punktacja

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zadanie nr 2

ZADANIE TYPU PRÓBA PRACY:

Rozpoznawanie elementów stosowanych do budowy rurociągu i określanie

ich zastosowania

Materiały dla ucznia:

−

katalogi materiałów instalacyjnych,

−

różne elementy rurociągów oznaczone numerami:

−

rury,

−

kołnierze,

−

kolanka,

−

zwężki,

−

zwory,

−

zasuwy

−

króćce

−

Arkusz – „Zestawienie elementów stosowanych do budowy rurociągu”

Uczeń zaliczył zadanie, jeżeli wykonał czynności zgodnie z procedurą.

Arkusz oceny pracy ucznia

Czynności związane z podkuwaniem

Uczeń

wykonał

Dobrał katalogi niezbędne do wykonania rozpoznania

(1 pkt)

Wyselekcjonował informacje o zastosowaniu według arkusza -
„Zestawienie elementów stosowanych do budowy rurociągu”

(6 pkt)

Zapisał informacje w arkuszu – „Zestawienie elementów stosowanych do
budowy rurociągu”

(6 pkt)

Zaprezentował wyniki porównania

(1 pkt)

Uczeń zaliczył zadanie, jeżeli wykonał 75% czynności określonych w arkuszu oceny pracy
ucznia.

Ocenianie:

−

dopuszczający - 10 pkt,

−

dostateczny - 11 pkt,

−

dobry

- 12 pkt,

−

bardzo dobry od 13 pkt.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Arkusz „Zestawienie elementów stosowanych do budowy rurociągu”

Zaznacz krzyżykiem właściwą pozycję

Numer elementu

Rodzaj elementu

rura

kolano

zawór

zasuwa

zwężka

króciec

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Ares J. A.: Metaloplastyka. Technika formowania, kucia i spajania. Wydawnictwo Arkady,

Warszawa 2006

2.  Cieślowski S. Krygier K.: Technologia – Instalacje sanitarne cz. 1. WSiP, Warszawa 2004
3.  Cieślowski S. Krygier K.: Technologia – Instalacje sanitarne cz. 2. WSiP, Warszawa 2004
4.  Górecki A.: Technologia ogólna. WSiP, Warszawa 2000
5.  Lewandowski T.: Rysunek techniczny dla mechaników. WSiP, Warszawa 2004
6.  Mac S.: Obróbka metali z materiałoznawstwem. WSiP, Warszawa 1997
7.  Praca zbiorowa. Poradnik mechanika warsztatowca. WNT, Warszawa 1981
8.  Solis H. Lenart T.: Technologia eksploatacji maszyn. WSiP, Warszawa 1996
9.  Wasilewski  Z.  Rysunek  zawodowy.  Instalacje  sanitarne  i  rurociągi  przemysłowe.  WSiP,

Warszawa 1999

10. www.messer.pl
11. www.wychowanietechniczne.prv.pl

LITERATURA METODYCZNA

1. Baraniak B.: Dobór treści kształcenia zawodowego. Instytut Badań Edukacyjnych,

Warszawa 1997

2. Figurski J.: Eksperyment pedagogiczny Modułowe programy nauczania w kształceniu

zawodowym: model ujednoliconego egzaminu zawodowego. Instytut Technologii
Eksploatacji, Radom 2001

3. Francuz W.M.: Dydaktyka w nowej szkole zawodowej. Wydawnictwo Politechniki

Krakowskiej, Kraków 2004

4. Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia. WSiP, Warszawa 2004
5. Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. Instytut Technologii Eksploatacji,

Radom 2000

6. Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. Wyższa Szkoła Inżynierska,

Radom 1995