1.Przepływomierz masowy:

Przepływomierze masowe dzielimy na dwa typy: z elementem grzejnym w postaci gorącego drutu (przepływomierze HLM), lub
gorącej warstwy (platynowa warstwa oporowa w przepływomierzach HFM). Oba działają na tej samej zasadzie. Strumień powietrza
przepływający przez nagrzany element pomiarowy unosi ze sobą ciepło. Prąd płynący przez element grzejny utrzymuje stałą
temperaturę przetwornika. Wartość prądu nagrzewania jest funkcją masowego wydatku powietrza, a układ przetwarzania sygnału
wytwarza napięcie, odpowiadające charakterystyce czujnika określonej wartości wydatku masowego.
Trwałość przepływomierza masowego jest obliczona na 120 tys. km, jednak nieregularne wymiany i stosowanie niskiej jakości
filtrów powietrza powoduje, że ulegają one zużyciu nawet po przebiegu 60 tys. km.

Do zadań sterownika, w zależności od otrzymywanych z przepływomierza sygnałów, należy:

* określenie stopnia recyrkulacji spalin

*ograniczanie emisji spalin podczas stanów przejściowych (przyspieszanie, hamowanie silnikiem) przez korektę dawki paliwa
Masowy przepływomierz powietrza składa się następujących elementów;:
*metalowej płytki pomiarowej (gorącego filmu)
*czujnika temperatury powietrza

Przepływomierz powietrza znajduje się między filtrem powietrza i turbosprężarką i ma następujące końcówki elektryczne:

* pin 1- informacja o temperaturze powietrza I pin 2 - zasilanie +12 V

* pin 3 – masa +12V

* pin 4 - nie wykorzystana

* pin 5 - informacja o masie powietrza

*pin 6 – masa

PRZEPŁYWOMIERZ KLAPOWY:

Przepływomierz klapowy mierzy objętość przepływającego przezeń powietrza. Przepływające powietrze przez czujnik powoduje
wychylenie ruchomej klapy połączonej z ramieniem potencjometru. Powoduje to zmianę rezystancji czujnika a przez to zmianę
napięcia wyjściowego, proporcjonalnego do wydatku objętościowego powietrza przepływającego przez ten czujnik. Dodatkowo
przepływomierz posiada kompensacyjny czujnik temperatury przepływającego powietrza.

Zastosowanie:
Na podstawie wartości napięcia wyjściowego urządzenie sterujące wylicza ilość powietrza zassanego przez silnik (obciążenie
silnika), a to z kolei stanowi podstawę do określenia dawki paliwa (czasu otwarcia wtryskiwacza).

PRZEPŁYWOMIERZ TURBINOWY – przyrząd do pomiaru natężenia przepływu płynów. W tego typu przepływomierza
wykorzystana jest fakt iż prędkość obrotowa wirnika jest proporcjonalna do objętościowego natężenia przepływu. W zależności od
natężenia przepływów stosuje się różne konstrukcje przepływomierzy. W przypadku niewielkich natężeń wykorzystuje się tzw.
przepływomierze skrzydełkowe, gdzie wirniki znajduje się prostopadle do kierunku przepływu płynu (np. pomiar wody w
gospodarstwach domowych). Przy większych natężeniach stosuje się wirniki o łopatkach śrubowych, które obracają się wokół osi
zgodnie z osią przepływu.

PODAĆ PRZYKŁAD 5 SOND POMIAROWYCH
+sonda temperatury
+sonda indukcyjna
+Sonda pojemnościowa ujemna/dodatnia
+sonda do pomiaru temp. oleju silnika
+cęgi prądowe
+stroboskop
+zestaw do pomiaru ciśnienia

PODAĆ 5 WIELKOŚCI MIERZĄCYCH SYSTEMU DIAGNOSTYCZNEGO
-prędkość obrotowa
-temperaturna oleju
-napięcie akumulatora
-napięcie zapłonu/iskry
-czas iskry
-prąd rozrusznika/alternatora
-prąd świec żarowych
-prąd obwodu pierwotnego
-kąt zwarcia
-czas zwarcia

WYMIENIĆ PRZETWORNIKI:
Kontraktronowy, Hallotronowy, Optoelektroniczny, Reluktancyjny

OBD (On Board Diagnostic) :
On-Board Diagnostics lub OBD jest to termin w motoryzacji odnoszący się do zdolności samodiagnostyki pojazdów. Daje
możliwość dostępu do danych dotyczących stanu poszczególnych układów pojazdu. Pozwala np. na odczytanie kodów błędów (DTC
- diagnostic trouble codes) zapisanych w pamięci.
Podstawowymi założeniami systemu są: kontrola urządzeń mających wpływ na emisję związków toksycznych, ochrona katalizatora
przed uszkodzeniem, optyczne ostrzeżenie w przypadku wykrycia przez system usterki oraz pamięć błędów, pozwalająca
zdiagnozować usterkę.

Samochody wyposażone w system OBDII posiadają charakterystyczne 16-pinowe złącze.

CAN

-

Controller Area Network

CAN jest szeregowym, asynchronicznym systemem komunikacyjnym łączącym czujniki i elementy wykonawcze elektronicznych
stacji sterujących w samochodach. Wśród wielu jego funkcji główną jest przesyłanie danych cyfrowych. Jest to system
asynchroniczny, ponieważ każda stacja (nazywana także „węzłem") jest synchronizowana przez wiadomość z innej stacji, zboczem
wiodącym pierwszego bitu wiadomości (komunikatu), a także następnych wiodących zboczy pozostałej części wiadomości.
Zdolność każdej stacji do synchronizowania innej stacji jest określona przez maksymalną różnicę częstotliwości ich oscylatorów.

lub

CAN (Controller Area Network) jest szeregową, asynchroniczną magistralą służącą do wymiany danych. Początkowo została
zaprojektowana w na potrzeby przemysłu samochodowego ale stała się popularną magistralą w automatyce. Umożliwia podłączenie
wielu czujników, układów sterujących (zwykle mikroprocesorowych) i układów wykonawczych do jednej magistrali szeregowej i
wymianę danych między nimi przez tę magistralę.(do 2023 urządzeń do jednej sieci).

Właściwości systemu CAN:
• duża szybkość transmisji danych (do 1Mb/s),
• duża odporność na zakłócenia i uszkodzenia,
• elastyczność systemu co do liczby i rodzajów podłączanych modułów

Posiada dwa standardy:
-standard CAN wer 2.0A (standard CAN) używa 11 bitów identyfikacji
-standard CAN wer 2.0B(Extended CAN) używa 29 bitów identyfikacji

Wymiana informacji między stacjami(rodzaje adresowania w magistrali CAN):
-odwołanie się do określonej stacji
-przez podanie określonej wiadomości

RAMKI(pakiety danych) do wymiany danych przez magistralę:
-ramka danych
-ramka zdalnego wywołania
-ramka sygnalizacji błędu
-ramka przepełnienia

STRUKTURA RAMKI:

•

SOF (Start of Frame)-jest to bit startowy ramki, który jest zawsze bitem dominującym (0). Wszystkie stacje doączone do
magistrali synchronizują swoje wewnÍtrzne stopnie odbiorcze z narastającym zboczem tego bitu (impulsu).

•

Pole arbitrażu (decyzyjne). To pole, o długości 12 bitów, zawiera dane określające dostęp do magistrali.

•

Identyfikator 11-bitowy. To pole zawiera identyfikator (ID) transmitowanych ramek.

•

Bit zdalnego żądania transmisji RTR (ang. Remote Transmission Request). Ten bit, który jest zwykle dominującym (0),
umożliwia stacji zaadresowanie i wysłanie wiadomości do innej określonej stacji. Jest to bardzo ważne,gdy jakieś dane są
pilnie potrzebne do przetworzenia.

•

Bit rozszerzenia identyfikatora IDE (ang. Identifier Extension). Wartość tego bitu wskazuje czy jest transmitowana ramka
w standardowym formacie z identyfikatorem 11-bitowym (bit IDE ñ dominuj¹cy = 0), czy ramka w†formacie
rozszerzonym z identyfikatorem 29-bitowym (bit IDE ñ recesywny = 1)..

•

Bit r0-(bit zerowy)- ten dominujący bit został przewidziany jako zapasowy

•

DLC - (Data Length Code )- 4 bitowe pole wskazujące ile bajtów danych jest kolejno transmitowanych w polu danych

•

Pole danych (Data field )- 8-bajtowe pole zawierające bity transmitowanych danych (0...8)

•

Pole CRC o długości 15 bitów zawiera dodatkowe informacje wprowadzane w celu zabezpieczenia transmitowanych
danych przed błędami. W tym celu stacja nadająca tworzy zgodnie z określonymi zasadami

•

Pole potwierdzenia – służy do wysłania potwierdzenia poprawności odebrania ramek danych

•

EOF (End of Frame) - pole zakończenia ramki

•

Przerwa 3 bity informująca że zakończono działania ramkę danych

CZUJNIKI PODZIAŁ:

•

Układ napędowy

-czujnik ciśnienia (skrzynia biegów)
-czujnik ciśnienia doładowania
-przepływomierz powietrza,czujnik spalania
-czujnik wysokiego ciśnienia
-sonda lambda
-czujnik prędkości obrotowej
-czujnik ciśnienia w zbiorniku paliwa
-czujnik położenia pedału przyspieszania
-czujnik kąta/czujnik położenia

•

Układ bezpieczeństwa
-radarowy czujnik odstępu między pojazdami
-czujnik przebytu(położenia reflektorów)
-czujnik wysokiego ciśnienia (ESP)
-czujnik momentu obrotowego(wspomaganie)
-czujnik kąta obrotu kierownicy
-czujnik przyspieszenia
-czujnik zajęcia fotelu
-czujnik przyspieszenia (ABS) (antyblokujący)

•

Układ komfortu jazdy
-czujnik kąta obrotu
-czujnik jakości powietrza
-czujnik wilgotności i temperatury
-czujnik ciśnienia (centralny zamek)
-czujnik deszczu
-ultradźwiękowy czujnik odstępu

Schemat blokowy czujnika:

Symbol:

CO TO JEST SWIECA ZAPLONOWA I JAK DZIALA?
Świeca zapłonowa jest jednym z głównych elementów układu zapłonowego silnika spalinowego o zapłonie iskrowym.
Podstawowym zadaniem świecy zapłonowej jest zrealizowanie we wnętrzu komory spalania wyładowania elektrycznego o
wymaganym charakterze. Do podstawowych parametrów tego wyładowania należą napięcie szczytowe oraz energia iskry

Iskra powstaje pomiędzy elektrodą centralną (środkową), zasilaną wysokim napięciem i umieszczoną wewnątrz izolatora
ceramicznego, a elektrodą (elektrodami) boczną podłączoną do masy poprzez gwintowany korpus świecy. Korpus służy także do
zamontowania świecy w gnieździe w głowicy silnika, zapewniając tym samym dobre odprowadzanie ciepła.
Szczelina pomiędzy elektrodami wymaga okresowej kalibracji zgodnie ze specyfikacją wytwórcy. Nie może być zbyt duży, bo wtedy
iskra nie przeskoczy pomiędzy elektrodami świecy, ani nie może być zbyt mały ponieważ wtedy świeca zostałaby szybko zarzucona
(zespawana) czyli obie elektrody zostałyby połączone np. opiłkiem metalu co uniemożliwia przeskok iskry a co za tym idzie
zapalenie mieszanki paliwo-powietrznej.

ZASTOSOWANIE KONDENSATORA
Zapobiega iskrzeniu się styków podczas ich rozwierania i nie dopuszcza do zaniknięcia pola magnetycznego uzwojenia pierwotnego
cewki,wywołanego przez prąd samoindukcji,powstający w tym uzwojeniu.
Kondensator ładuje się w chwili rozwarcia styków a rozładowuje w chwili ich zamknięcia.
Zbyt mała pojemność powoduje iskrzenie na stykach, a zbyt duża zmniejszenie napięcia w obwodzie.

OPISAC (Z CZEGO SIE SKLADA I JAK DZIALA)JEDEN WYBRANY PRZEZ SIEBIE CZUJNIK W SAMOCHODZIE

Np.

Sonda lambda-czujnik mierzący zawartość tlenu w spalinach, umieszczony w układzie wydechowym benzynowego
silnika spalinowego. Pozwala to na precyzyjne dozowanie składu mieszanki paliwowo-powietrznej.

Sonda lambda

montowana w układzie wydechowym pojazdu ma za zadanie mierzyć poziom tlenu w spalinach, który odzwierciedla
efektywność spalania mieszanki paliwowej w cylindrach. Sygnał z sondy lambda trafia następnie do sterownika silnika,
który na tej podstawie reguluje skład mieszanki. Warunkiem poprawnej pracy sondy jest rozgrzanie jej do odpowiedniej
temperatury.

ZJAWISKO INDUKCJI ELEKTROMAGNETYCZNEJ

Zjawisko indukcji elektromagnetycznej polega na pojawianiu się (indukcji) w obwodzie siły elektromotorycznej, podczas
przemieszczania się względem siebie obwodu i źródła pola magnetycznego.

Cewka zapłonowa – transformator impulsowy w bateryjnym układzie zapłonowym silników spalinowych. Uzwojenie pierwotne
transformatora zawiera kilkadziesiąt zwojów, a uzwojenie wtórne kilka tysięcy zwojów. Obwód uzwojenia pierwotnego jest
cyklicznie w odpowiednich momentach pracy silnika przerywany przez przerywacz mechaniczny lub elektroniczny. Rozłączenie
uzwojenia pierwotnego powoduje skok napięcia na uzwojeniu wtórnym i wygenerowanie pojedynczego impulsu napięciowego,
dającego iskrę na świecy zapłonowej. Silniki o takim systemie zapłonu nazywane są silnikami o zapłonie iskrowym.