1
Wykład 7: Style nauczania i oceniania
Przygotowane przez M. Fankanowskiego na podstawie: W. Walczak, Jak oceniać ucznia?, wybrane
fragmenty str. 7-17, 38-56, Galaktyka, Łódź 2001
W procesie oceniania uczniów przez nauczycieli
należy uwzględniać następujące kwestie
:
PO CO SIĘ OCENIA?
CZYM SIĘ OCENIA? (Za pomocą jakich środków, in-
strumentów?)
KTO OCENIA? (Czy tylko nauczyciel, nauczyciel i
uczeń, sam uczeń, nauczyciel wraz z uczniem i jego
rodzicami?)
CO
OCENIA?
(uczenie
się,
instytucjonalne
przystosowanie się, osobowość ucznia, treści kształcenia)
JAK OCENIA? (Czy ocenia – w sensie etycznym
rzetelnie i sprawiedliwie? Czy ocenia w sensie
psychopedagogicznym obiektywnie?).
2
Przygotowane przez M. Fankanowskiego
na podstawie: W. Walczak, Jak oceniać ucznia?, wybrane
fragmenty str. 7-17, 38-56, Galaktyka, Łódź 2001
Szkoła tradycyjna –
Jan Fryderyk Herbart
–
aspekt
„wychowawczy” ocenienia instrumentalnego
Behawioryzm –
B. F. Skinner
–
ocena szkolna jako rodzaj kary lub
nagrody
Wzmocnienie pozytywne :
reakcja -> bodziec wzmacniający -> wzmocnienie reakcji
Wzmocnienie negatywne :
reakcja -> wycofanie karzącego bodźca -> osłabienie reakcji
Kara: reakcja -> bodziec karzący -> osłabienie reakcji
Pierwotna
reakcja
ucznia
Działanie nauczyciela Konsekwencje
w
zachowaniu ucznia
Uczeń, który nie odrabia
prac domowych, oddał
poprawnie
wykonaną
pracę domową.
Stawia ocenę bardzo
dobrą.
Częściej
oddaje
poprawnie wykonane
prace domowe.
Po
raz
pierwszy
przyszedł
poprawić
(zaliczyć)
materiał
sprawdzony na klasówce,
z której otrzymał ocenę
niedostateczną.
Skreślił
ocenę
niedostateczną,
którą
uczeń
otrzymał
za
pracę klasową.
Częściej
przychodzi
do
nauczyciela
poprawić
(zaliczyć)
materiał,
którego
wcześniej
nie
opanował.
Opuścił
bez
usprawiedliwienia kilka
dni w miesiącu
Odejmuje pewną część
punktów z liczby, która
wyznacza
ocenę
ze
sprawowania.
Przestaje wagarować
3
Przygotowane przez M. Fankanowskiego
na podstawie: W. Walczak, Jak oceniać ucznia?, wybrane
fragmenty str. 7-17, 38-56, Galaktyka, Łódź 2001
Psychologia humanistyczna —
C.Rogers
„Otrzymujesz dwójkę, ponieważ nic nie napisałeś na zadany temat”
„Dobrze wykonałeś doświadczenie — piątka”.
informacja zwrotna:
„Niepokoi mnie to, że nie wykonujesz prac
pisemnych. Boję się, że na egzaminie zewnętrznym będziesz miał
kłopoty”.
„Widzę, że cieszysz się ze swej pracy przy przeprowadzaniu
doświadczenia, ja również jestem zadowolony”
Zasady skutecznego sposobu udzielania informacji zwrotnych.
1. Powinna dotrzeć do ucznia najszybciej, jak to jest możliwe.
2. Informacja zwrotna powinna być bardzo konkretna.
Najlepiej, gdyby odnosiła się do jak najdrobniejszych faktów.
3. Jeżeli to możliwe, należy wskazać poprawne rozwiązanie
wykonania czynności.
4. W dobrej informacji zwrotnej należy zawrzeć fakty, a nie ich
interpretację.
5. Powinniśmy dostarczać tyle informacji, ile jest w stanie zrozumieć
uczeń
6. Bardzo ważne jest wskazanie, co uczeń robi dobrze
Szkoła ukierunkowana na efekt kształcenia – nauczanie
technologiczne
–
opis umiejętności w kategoriach zachowań i czynności, które
dadzą się zaobserwować i zmierzyć - ocena jest komunikatem, w
jakiej sytuacji się znajdujemy
4
Przygotowane przez M. Fankanowskiego
na podstawie: B. Krywult-Szczudło, Pułapki oceniania, str. 207-
210 (wybrane fragmenty), w: Edukacja przyrodnicza w szkole podstawowej, Zeszyt 1-2/2001, B. Niemierko,
Kształcenie szkolne, Podręcznik skutecznej dydaktyki, Wyd. Akademickie I Profesjonalne 2007
PUŁAPKI OCENIANIA
•
Widzenie świata przez różowe bądź przeciwnie, czarne
okulary
•
Efekt subiektywizmu w ocenianiu pracy (
poziomu jakości )
•
Oczekiwania egzaminatora
•
Efekt samo spełniającej się przepowiedni
•
Reglamentowanie czasu odpowiedzi i liczby pytań
naprowadzających na właściwy tok rozumowania
•
„Efekt aureoli”
•
Efekt diabelski
•
Błąd atrybucji
•
Tendencja do wyższego oceniania tych uczniów, których
poglądy zgodne są z poglądami nauczyciela
•
Efektu pierwszeństwa/ świeżości
•
Błąd perspektywy i generalizacji
•
Prawo kontrastu
•
Błąd tendencji centralnej
•
Błąd wzmacniania negatywnych stanów rzeczy
Efekty kulturowe
•
Efekt płci
•
Efekt etniczny
5
Przygotowane przez M. Fankanowskiego
na podstawie: Fenstermacher Gary D., Soltis Jonas F., Style
nauczania, WSiP Warszawa 2000; (wybr. fragmenty ze stron: 12 - 19, 20 - 27, 30, 34 - 42, 46 - 55, 61 -
65, 67 - 78)
Style nauczania (ujęcie wg G.D.Fenstermachera, J.F.Soltisa)
Styl kierowniczy : nauczyciel jako osoba zarządzająca czasem
lekcyjnym (znawca przedmiotu, organizator procesu nauczania,
dydaktyk + metodyk)
psychologia behawioralna, eksperymentalna
PLANOWANIE
1.Czego należy nauczyć ( starannie opracowane wytyczne
programowe )
2.Jak wzbudzić motywację i zainteresować uczniów?
3. Jak zorganizować klasę ( praca zespołowa, grupowa,
jednostkowa?)
NAUCZANIE:
- efektywne przerabianie materiału nauczania: transportowanie wiedzy
ze źródła ( książka, nauczyciel, film) do umysłu uczniów
-
wyższe wyniki w standaryzowanych testach osiągnięć
EWALUACJA ( czy osiągnęliśmy zamierzone cele?) – badania nad
efektywnością nauczania ( style uczenia się )
PRZEBUDOWA PLANU
PONOWNE NAUCZANIE
! dostosowany do strukturalnych i organizacyjnych właściwości
szkolnictwa
Nauczyciel naucza ucznia materiału, że by osiągnął cel (przyswoił
sobie określoną wiedzę)
6
Przygotowane przez M. Fankanowskiego
na podstawie: Fenstermacher Gary D., Soltis Jonas F., Style
nauczania, WSiP Warszawa 2000; (wybr. fragmenty ze stron: 12 - 19, 20 - 27, 30, 34 - 42, 46 - 55, 61 -
65, 67 - 78)
Styl terapeutyczny : nauczyciel jako facylitator tj osoba podejmująca
działania wspierające = pomoc w dokonywaniu wyborów jaką wiedzę
poznawać, jak się uczyć a nie czego się uczyć (autentyczność,
akceptacja, zaufanie, empatia, nagradzanie)
psychologia humanistyczna - C.Rogers, egzystencjalizm
SAMOROZWÓJ – uwalnianie potencjału uczniów, umożliwienie
samopoznania
METODY:
1.
Oparcie się na problemach postrzeganych jako prawdziwe (
motywacja wewnętrzna)
2.
Dostarczanie materiałów ( źródła pisane, inni ludzie itp.)
3.
Indywidualne konsultacje
4.
Wykorzystanie wspólnie tworzonych kontraktów
5.
Podział na grupy ( tradycyjne i samokierujące)
6.
Samoocena i samodzielne odkrywanie
Nauczyciel pomaga uczniowi w wyborze i uczeniu się żeby uczeń stał
się autentyczną, samorealizującą się osobą
Styl wyzwalający: nauczyciel jako krytyczny badacz
psychologia poznawcza J.S.Bruner
1. Jak ( przy pomocy jakiego materiału) wyzwolić umysłu ucznia z ograniczeń
codziennych doświadczeń i stereotypów?
2. Nauczanie przez dawanie wzoru krytycznego, rozumiejącego myślenia ( rola
nauczyciela)
3. Przedmioty nauczania, jako różne sposobu rozumienia świata
4. Nauczanie problemowe
5. Dialog hermeneutyczny, jako sposób rozumiejącego podejścia do
rzeczywistości
Nauczyciel pomaga uczniowi w rozwijaniu krytycznego myślenia
7
Przygotowane przez M. Fankanowskiego
na podstawie: Fenstermacher Gary D., Soltis Jonas F., Style
nauczania, WSiP Warszawa 2000; (wybr. fragmenty ze stron: 12 - 19, 20 - 27, 30, 34 - 42, 46 - 55, 61 -
65, 67 - 78)
NnUmc
Nauczyciel naucza Ucznia pewnego materiału w określonym celu.
STYLE
NAUCZA
-NIA
„kierowniczy"
„terapeutyczny"
„wyzwalający"
Nauczanie
wydajne,
skuteczne
kierowanie
uczeniem się
terapeutyczne
wspieranie
rozwoju
osobowości
oswobadzanie i
rozwijanie umysłu poprzez
wprowadzanie w sposoby
poznawania i rozumienia
Rola
nauczy-
ciela
aktywny szef
menedżer
zarządza czasem,
podejmuje decyzje
- wskazówki
naprowadzające
- korygująca
informacja zwrotna
- wzmocnienia
empatyczny
terapeuta
-
pomaga
w
dokony-waniu
wyborów,
- w procesie uczenia
się
i
wykorzystywania
wiedzy
- w kształtowaniu
tożsamości
wyzwoliciel umysłu
(doświadczenia, stereotypy),
inżynier osobowości
wszechstronnie rozwiniętej,
rozumnej, racjonalnej i
moralnej
Cele
- wyposażenie w
umiejętności
potrzebne w życiu i
w wiedzę
przedmiotową
(efektywne
przerobienie
materiału nauczania)
- autentyzm,
samorealizacja,
zrozumienie siebie,
akceptacja
- myślenie krytyczne
struktura materiału :
opanowywanie głównych
pojęć, zrozumienie
logicznej struktury,
przeprowadzanie badań
według rygorów
metodologicznych,
rozpoznawanie wartości
własnych odkryć i
wytworów
.
8
Przygotowane przez M. Fankanowskiego
na podstawie: Fenstermacher Gary D., Soltis Jonas F., Style
nauczania, WSiP Warszawa 2000; (wybr. fragmenty ze stron: 12 - 19, 20 - 27, 30, 34 - 42, 46 - 55, 61 -
65, 67 - 78)
Metody
- wyraźna
struktura
materiału
- budowanie
perspektywy poznania
samych siebie - kim są
uczniowie, kim mogą się
stać;
- dialog, pisanie
dzienników,
dzielenie się
doświadczeniami
- wyjście poza osobiste
doświadczenia,
- sięganie do źródeł
historycznych, opracowań,
- stawianie hipotez,
- krytyczne analizy
materiałów, lektura
dzienników i listów,
oficjalnych sprawozdań
Badania
nad
naucza-
niem
badania typu
„proces-produkt”
nad
efektywnością
nauczania
badania nad
uczeniem się przez
doświadczanie
„doznawanie”
badania nad
„manierą nauczania”
Efektyw-
ność
Nauczy-
cieli
zdolność
doprowadzenia
uczniów do jak
najwyższych
wyników w
standaryzowanych
testach osiągnięć
(zależy od
umiejętności
nauczyciela)
samorozwój
(zależy od odpowiedzial-
ności ucznia)
wyzwolony umysł
[- zależy od dobrze dobranego
materiału
(opanowanie szerokich podstaw
wiedzy – matematyka, nauki
fizyczne, nauki o człowieku,
historia, religia, literatura i
sztuki piękne, filozofia)
i postawy nauczyciela: rozsądek,
brak uprzedzeń szacunek dla
dowodów,
ciekawość, refleksyjność,
rozumny sceptycyzm].
Powyższe materiały zostały opracowane przez mgr Marcina Fankanowskiego
na
podstawie literatury:
Fenstermacher Gary D., Soltis Jonas F., Style nauczania, WSiP Warszawa 2000; (wybr.
fragmenty ze stron: 12 - 19, 20 - 27, 30, 34 - 42, 46 - 55, 61 - 65, 67 - 78)
Walczak W., Jak oceniać ucznia?, wybrane fragmenty ze stron: 7 - 17, 38 - 56, Galaktyka,
Łódź 2001,
Krywult-Szczudło B., Pułapki oceniania, str. 207-210 (wybrane fragmenty), w: Edukacja
przyrodnicza w szkole podstawowej, Zeszyt 1-2/2001
Niemierko B., Kształcenie szkolne, Podręcznik skutecznej dydaktyki, Wyd. Akademickie i
Profesjonalne 2007
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
więcej podobnych podstron