MATERIAŁY EDUKACYJNE

ZESPÓŁ REKOMENDACJI I ANALIZ GIEŁDOWYCH DEPARTAMENT KLIENTÓW DETALICZNYCH

1

FORMACJE ODWRÓCENIA TRENDU

FORMACJA GŁOWY I RAMION

Formacja głowy i ramion należy do klasyki analizy technicznej i jest jedną z
podstawowych struktur cenowych odwracających trend wzrostowy. Ta struktura
cenowa składa się z trzech maksimów ukształtowanych na szczycie trendu
wzrostowego. Lewy szczyt (lewe ramię) i prawy szczyt (prawe ramię) są
ukształtowane na nieco niższym poziomie niż środkowe maksimum ceny (głowa).
Bardzo istotnym elementem w trakcie kształtowania tej struktury cenowej jest
zachowanie wolumenu obrotów. W klasycznej postaci tej formacji wielkość obrotów
w trakcie kształtowania głowy powinna być mniejsza niż w trakcie kształtowania
lewego ramienia. Takie zachowanie obrotów to pierwszy sygnał słabnięcia trendu
wzrostowego. W dalszej kolejności prawe ramię powinno być ukształtowane na
jeszcze mniejszym wolumenie obrotów. Spadek ceny poniżej linii szyi (linia łącząca
punkty D i G) powinno odbyć się na zwiększonym wolumenie obrotów, co świadczy o
agresywnym podejściu strony podażowej, która szybko zaspokaja zgłaszany popyt na
coraz niższych poziomach cenowych. Ewentualny powrót ceny do wysokości linii szyi
(punkt G) powinien natomiast odbyć się przy zdecydowanie mniejszych obrotach.
Potwierdzeniem ukształtowania formacji jest późniejszy spadek potwierdzony dużym
wolumenem obrotu. Minimalny zasięg spadku obliczamy odmierzając wysokość
formacji od linii szyi w dół. Wielkości te zostały na wykresie przedstawione w postaci
linii przerywanych.

MATERIAŁY EDUKACYJNE

ZESPÓŁ REKOMENDACJI I ANALIZ GIEŁDOWYCH DEPARTAMENT KLIENTÓW DETALICZNYCH

2

ODWRÓCONA FORMACJA GŁOWY I RAMION

Odwrócona formacja głowy i ramion także należy do klasycznych struktur cenowych,
które odwracają trend. Tym razem jednak ta struktura cenowa zapowiada zakończenie
trendu spadkowego. Podobnie jak w przypadku formacji głowy i ramion mamy tutaj
do czynienia z trzema punktami zwrotnymi. Lewe ramię odwróconej formacji głowy z
ramionami, głowa ukształtowana na poziomie niższym niż lewe ramie oraz prawe
ramię na poziomie wyższym niż głowa tworzą opisywaną strukturę cenową. W
klasycznej postaci tej formacji obroty powinny kształtować się zgodnie z
ukształtowanie ceny i kierunkiem nowego rodzącego się trendu wzrostowego. Lewe
ramię jest ukształtowane na stosunkowo małym wolumenie obrotu. Głowa powinna
być ukształtowana na jeszcze mniejszym wolumenie obrotów. Pierwszy wzrost na
zwiększonym obrocie oraz późniejszy spadek na mniejszym obrocie to
charakterystyczne cechy kształtowania prawego ramienia w klasycznej postaci tej
formacji. Wzrost ceny notowań powyżej linii szyi powinno odbyć się przy
zwiększonej aktywności strony popytowej, która absorbuje dużą podaż na coraz
wyższych poziomach cenowych. Pokonanie linii szyi na dużym wolumenie obrotów
jest potwierdzeniem formacji i sygnałem kupna dla danego rynku. Ewentualny
późniejszy powrót notowań do linii szyi (ruch powrotny) powinien odbyć się na
mniejszy obrocie, co potwierdzałoby jego korekcyjny charakter w stosunku do
rodzącego się nowego trendu wzrostowego.

MATERIAŁY EDUKACYJNE

ZESPÓŁ REKOMENDACJI I ANALIZ GIEŁDOWYCH DEPARTAMENT KLIENTÓW DETALICZNYCH

3

FORMACJA PODWÓJNEGO SZCZYTU

Formacja podwójnego szczytu to struktura cenowa, która także należy do klasyki
analizy technicznej. Występuje ze średnim natężeniem na wykresach indeksów i
poszczególnych spółek. Jak sama nazwa wskazuje ta formacja to dwa szczyty
ukształtowane mniej więcej na tym samym poziomie cenowym. Z praktyki rynkowej
wynika że rzadko kiedy formacja podwójnego szczytu jest idealnie symetryczna, a
obydwa maksima znajdują się na tym samym poziomie. Podobnie jak w przypadku
wyżej omawianych formacji odwrócenia trendu i w tym przypadku ważną kwestią
potwierdzającą formację jest ukształtowanie wolumenu obrotów. Ocena
wiarygodności tej formacji jest oparta na analizie obrotów. Pierwszy szczyt (punkt A)
ukształtowany jest na dużym wolumenie obrotów natomiast drugi szczyt (punkt B)
powinien być, według założeń klasycznych, ukształtowany na mniejszym obrocie.
Ważną strefą cenową jest linia szyi tej formacji. Jest to linia równoległa do prostej
łączącej punkty A i C. Spadek ceny poniżej linii szyi potwierdzonym zwiększonym
wolumenem obrotu jest sygnałem sprzedaży. Czasami po ukształtowaniu takiej
struktury cenowej i spadku poniżej linii szyi następuje ruch powrotny, czemu według
założeń klasycznych powinny towarzyszyć mniejsze obroty. Późniejszy spadek na
zwiększonym wolumenie obrotów jest ostatecznym potwierdzeniem odwrócenia
trendu wzrostowego i rozpoczęcia kreowania nowej tendencji spadkowej. Na
podstawie tej struktury cenowej można wyznaczyć minimalny zasięg spadku jako
wysokość formacji (odległość pomiędzy przerywanymi liniami) odmierzona od linii
szyi w dół.

MATERIAŁY EDUKACYJNE

ZESPÓŁ REKOMENDACJI I ANALIZ GIEŁDOWYCH DEPARTAMENT KLIENTÓW DETALICZNYCH

4

FORMACJA PODWÓJNEGO DNA

Formacja podwójnego dna należy do klasyki analizy formacji i występuje ze średnim
natężeniem na wykresach indeksów i spółek. Podobnie jak w przypadku pozostałych
struktur cenowych rzadko kiedy na wykresach notowań kształtuje się idealnie
symetryczna struktura podwójnego dna. Na ogół minima nie kształtują się na tym
samym poziomie, a czasy kształtowania pierwszego i drugiego dna różnią się między
sobą. Istotnym elementem analizy tej formacji i jej implikacji inwestycyjnych jest
ukształtowanie wolumenu obrotu. W trakcie kształtowania pierwszego minimum
obroty powinny być stosunkowo duże, co obrazuje nadal agresywne podejście strony
podażowej, która zaspokaja stronę popytową. Późniejszy wzrost powinien odbyć się
przy małej aktywności strony popytowej i małym obrocie. Ukształtowanie drugiego
dna powinno przebiegać przy niskiej aktywności rynku natomiast późniejszy wzrost na
zdecydowanym wzroście wolumenu obrotu. Ta faza kształtowania tej struktury
cenowej jest decydująca. Tutaj najsilniej ścierają się ze sobą strona popytowa i
podażowa. Dynamiczny wzrost notowań potwierdzony istotnym zwiększeniem
obrotów potwierdza wiarygodność formacji podwójnego dna. Późniejszy ewentualny
powrót notowań do linii szyi powinien odbyć się na małym obrocie. Podobnie jak w
przypadku pozostałych struktur cenowych po całkowitym ukształtowaniu formacji
można wyzanczyc minimalny prognozowany zasięg zwyżki. Wysokość formacji
odmierzona w górę od linii szyi daje minimalny poziom zwyżki notowań.

MATERIAŁY EDUKACYJNE

ZESPÓŁ REKOMENDACJI I ANALIZ GIEŁDOWYCH DEPARTAMENT KLIENTÓW DETALICZNYCH

5

PRZYKŁADY RYNKOWE FORMACJI

ODWRÓCENIA TRENDU

J

A

S

O

N

D

2000

M

A M J

J

A

S

O

N

D

2001

M

A

M

J

J

A

S

O

N

D

2002

M A

M J

J

A

S

O

N

D

2003

M

A

M

J

J

A

S

10000

20000

30000

x10

65

70

75

80

85

90

95

100

105

110

115

120

125

130

135

140

145

150

155

160

BRE (515.000, 516.500, 491.000, 510.000, -1.00000)

M J J A S O N D 2001

A M J J A S

N D 2002

A M J J A S O N D 2003

A M J J A S O N D 2004

A M J J A S O N D 2005

A M J J A S O N D 2006

A M

50000

x10000

7100

7200

7300

7400

7500

7600

7700

7800

7900

8000

8100

8200

8300

8400

8500

8600

8700

8800

8900

9000

9100

9200

9300

9400

9500

9600

9700

9800

9900

10000

10100

10200

10300

10400

10500

10600

10700

10800

10900

11000

11100

11200

11300

11400

11500

11600

11700

11800

11900

O

DOW JONES INDUSTRIAL (13,888.46, 13,888.46, 13,511.94, 13,522.01, -366.950)

MATERIAŁY EDUKACYJNE

ZESPÓŁ REKOMENDACJI I ANALIZ GIEŁDOWYCH DEPARTAMENT KLIENTÓW DETALICZNYCH

6

W opracowaniu wykorzystano materiały z ksiązki : „Analiza Techniczna” - J. Murphy

Dec 2002

Feb

Mar

Apr

May

Jun

Jul

Aug

Sep

Oct

Nov

Dec

2003

Feb

Mar

Apr

May

Jun

Jul

Aug

Sep

Oct

Nov Dec

2004 Feb

Mar

Apr

May

Jun

10000

20000

30000

40000

x10

37

38

39

40

41

42

43

44

45

46

47

48

49

50

51

52

53

54

55

56

57

58

59

60

61

62

63

64

O

AGORA (52.0500, 53.8000, 51.9000, 53.8000, +0.85000)

ay Jun

Jul

Aug

Sep

Oct

Nov Dec 2000

Mar

Apr May Jun

Jul

Aug

Sep

Oct

Nov

Dec 2001

Mar

Apr

May

Jun

Jul

Aug

Sep Oct

Nov

Dec 2002

Mar

Apr

May Jun

J

10000

20000

30000

40000

x10

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

60

65

70

75

80

85

90

95

100

105

110

115

120

125

130

135

140

145

150

155

160

165

170

175

180

P

ASSECOPOL (77.6000, 78.0000, 76.6000, 77.4000, +0.40000)