216

Kamienio³om wapieni triasowych

w Piekoszowie

5638

Lokalizacja:

województwo œwiêtokrzyskie

powiat kielecki

gmina Piekoszów

miejscowoœæ Piekoszów

Rejon geograficzny:

Wy¿yna Ma³opolska

Wy¿yna Kielecka

Góry Œwiêtokrzyskie

Jednostka geologiczna:

Góry Œwiêtokrzyskie

zachodnie obrze¿enie mezozoiczne

synklina piekoszowska

4462

£opuszno

Nieczynny kamienio³om w Piekoszowie znajduje siê

oko³o 300 m na pó³noc od stacji kolejowej Piekoszów,

oko³o 50 m na wschód od lokalnej drogi, która odchodzi

na po³udnie od szosy Piekoszów – £opuszno.

Kamienio³om usytuowany jest w po³udniowym skrzydle

synkliny piekoszowskiej, stanowi¹cej zachodni¹ os³onê

mezozoiczn¹ paleozoicznego coko³u Gór Œwiêtokrzyskich.

We wschodniej œcianie kamienio³omu o d³ugoœci oko³o 80

m ods³ania siê profil osadów wêglanowych triasu (dolnego

retu).

W najni¿szej czêœci œciany, czêœciowo zape³zniêtej

i zaroœniêtej, widoczne s¹ fragmenty profilu, który tworz¹

szare wapienie krystaliczne, miejscami zawieraj¹ce gruz³y

¿ó³tych wapieni marglistych. Ponad nimi wystêpuj¹ wapie-

nie margliste rdzawo-¿ó³te, silnie porowate, komorowe.

Widoczne w nich pustki i kawerny s¹ efektem zmian dia-

genetycznych. Wapienie komorowe przechodz¹ ku górze

w brunatno-rdzawe wapienie grubokrystaliczne z

wpryœniêciami bia³ego kalcytu. Wy¿ej wystêpuj¹ szare wapie-

nie drobnokrystaliczne ponownie z poziomami komorowy-

mi. W najwy¿szej czêœci profilu znajduj¹ siê cienko³awicowe,

jasnoszare wapienie przek³adane marglami i i³owcami mar-

glistymi.

W ca³ym profilu obficie wystêpuj¹ szcz¹tki organiczne.

Najczêœciej zgromadzone s¹ na powierzchniach warstw

i lamin, przewa¿nie w cienkop³ytkowych wapieniach mar-

glistych lub w obrêbie cienkiej warstewki wapienia o cha-

rakterze muszlowca (ska³y zbudowanej niemal wy³¹cznie

z muszli i ich fragmentów). Wœród skamienia³oœci dominuj¹

skorupki i odciski ma³¿ów, ramienionogów, skorupiaków,

amonitów oraz okruchy koœci i zêby ryb; widoczne s¹

tak¿e odciski zwêglonej flory. Do najczêœciej spotykanych

skamienia³oœci nale¿¹ ma³¿e

Lingula i Myophoria costata.

Fauna ta wskazuje na triasowy (ret) wiek tych osadów, a

wiêc powstawa³y one oko³o 245 mln lat temu.

Zbiornik, w którym gromadzone by³y ods³oniete w

kamienio³omie osady, mia³ charakter wyraŸnie morski.

Œwiadczy o tym nie tylko typ osadów (wapienie i margle),

lecz równie¿ zespó³ fauny, w której obok form brakicznych

wystêpuj¹ równie¿ amonity ¿yj¹ce w otwartych zbiornikach

morskich.

Ods³oniêcie triasowych osadów wêglanowych w Pie-

koszowie z bogatym zespo³em skamienia³oœci sprzed 245

mln lat stanowi doskona³y punkt dydaktyczny. Kamienio³om

znajduje siê w bliskim s¹siedztwie otuliny Chêciñsko-Kiele-

ckiego Parku Krajobrazowego, którego teren jest od dawna

wykorzystywany w edukacji i popularyzacji nauk o Ziemi.

W granicach Parku istnieje 8 rezerwatów oraz 11 pomni-

ków przyrody nieo¿ywionej. Kamienio³om w Piekoszowie,

prezentuj¹cy wêglanowe utwory retu, doskonale uzupe³nia

geologiczne walory tego regionu.

Po³o¿enie kamienio³omu w pobli¿u szlaku turystycz-

nego (oko³o 300 m na po³udnie przechodzi czarny szlak

prowadz¹cy przez Pasmo Zagórskie) stwarza mo¿liwoœæ

³atwej popularyzacji i edukacji w zakresie przyrody

nieo¿ywionej regionu œwiêtokrzyskiego.

The Triassic limestones quarry

in Piekoszów

The quarry in Piekoszów is located about 300 meters

north of railway station. It was cut in rocks forming the

southern limb of the Piekoszów Syncline, a direct, western

cover of Paleozoic core of the Holy-Cross Mts. In the

eastern wall the Triassic (Roethian) carbonate succession

is exposed along some 80 meters.

Lithology includes grey, crystalline limestones with pellets

of yellow, marly limestones and highly porous (cavernous),

brownish-yellow, marly limestones which grade up the se-

quence into brownish-rusty, coarse-crystalline limestones

followed by grey, fine-crystalline limestones. In the upper-

4460

Kielce

1

2

3

217

Wybrana literatura: 126, 360, 364, 376,

377, 462, 463

Piekoszów

most part of the sequence light-grey, thin-bedded limestones

intercalated with marls and marly claystones are visible.

The exposed rocks contain numerous fossils, usu-

ally accumulated at the bedding and lamination planes of

thin-bedded marly limestones or in a thin coquina layer.

Observations revealed the presence of shells and moulds

of bivalves, brachiopods as well as crustaceans, ammonites

fish bones and teeth, and carbonified plants remains. The

most common fossih are

Lingula and Myophoria costata.

The fossil assemblage documents the Triassic (Roethian)

Autorzy karty stanowiska dokumentacyjnego i fotografii:

M. Kuleta, M. Nowak (2005)

age of sediments (i.e. about 245 Ma ago). The sediments

were deposited in a shallow marine basin.

The exposure of carbonate rocks with abundant fossil

assemblage in Piekoszów is an excellent educational site.

The quarry is located close to the envelope of the Chêciny-

Kielce Landscape Park, where education in and spreading of

the Earth sciences has been run since many years. The park

includes 8 nature conservation reserves and 11 monuments

of inanimated nature. The Piekoszów quarry provides an

important contribution to this activity.

1

2

3