1
Dagmara Pieńkosz
Pedagogika IV
Badanie przesiewowe mowy dziecka w wieku przedszkolnym
Metryczka badanego dziecka:
Imię i nazwisko: Bartek Dudkowski
Data urodzenia: 9.05.2004.
Data badania: 17.01.2010.
Wiek dziecka w dniu badania: 5 lat i 8 miesięcy
Rodzina: pełna
Rodzeństwo: starsze – siostra i brat
Sytuacja badania:
Badanie miało miejsce 17 stycznia br. około godziny 17:00. Odbywało się w domu Bartka. W
pokoju obok obecni byli rodzice chłopca, w drugim pokoju – jego starsze rodzeństwo.
Badanie artykulacji zostało nagrane. Badanie budowy narządów artykulacyjnych i ich
motoryki – tylko obserwowane.
BADANIE:
1. Spontaniczna rozmowa z dzieckiem
Bartek niezbyt chętnie brał udział w badaniu, był trochę zawstydzony. Na pytania
odpowiadał po pewnej chwili. Mimo znajomości odpowiedzi, na część pytań nie chciał
udzielać odpowiedzi.
Zapis wypowiedzi Bartka:
dob (dobrze). tak. yyy, bartek. no. bartek dutkovk’i. pien’c. no. seść. jux niedugo. kak
(tak). no. byṷem. iaseṷka. kturym. ooo… aań… anʒe… l’ika. aruś. no. aruś. ne sce
muv’ić. tak. duzo.
2. Badanie kwestionariuszem obrazkowym do badania wymowy
solot, sṷoń, pasek, p’esek, zywa (nazywa), ṷaṷ (imię psa), zegarek, dom (zamek) o tu,
vuzek, zvonek, cynk’i (cukierki), kapelus gṷov’e, bal’ica (tablica), klock’i, noc (księżyc),
klanka, kosyk, sapka (szafka), zaba, sesuwa (przesuwa – żelazko), ieza (jeże), ʒi (drzwi) ,
bomba koṷo (czołg) iaki syna (jaka maszyna) coṷk (czołg), stotka (szczotka), betk’i
2
(beczki), klutkyk’i (kluczyki) klucyk, ponc’ong (pociąg), balon (cytryna) cytryna, piṷk-
ponk (przy pytaniu o drabinę) dab’ina, krova, rypka, iadio (radio), rover, palasol, ś’inak
(ślimak), ks’onk’i, pf’eca (świeca), vuz’ik (guzik), boźke (gwoździe), ʒebo (drzewo, przy
pytaniu o dzięcioła), vorek, kravak (krawat), dururka (wiewiórka), kranka p’ić (filiżanka),
faṷby, kurka kurek (kura), kot, kretk’i, s’es’eka (siekiera), iak’eta, xo’inka, makaror (przy
pytaniu o garnek, w czym się zupę gotuje) garnek, tales, helkor (telefon), buty (but),
narty, o tak c’ina kartke (przy pytaniu o nożyczki), dom, dom o p’eska buda, boc’an,
balon, buty, tcebula, o ṷosy (do włosów) gsesb’eń, stotka (przy pytaniu o grabie), piṷka,
ṷampa (małpa), oko, parat, koṷo tak nos’i amata, dzeki (orzechy), ṷary (okulary), uxo,
coṷk (przy pytaniu o igły) igṷy, balon, utelka, lampa, lotylek (motylek), ykynka bab’ić
(przy pytaniu o lalkę), l’is, banku l’ist, ktul’ik (królik), sal’ik, rog’i kosa, buṷka, sapka
(szafka, przy pytaniu o półkę), nus (noże), bulk’i (piórko), sapka (przy pytaniu o biurko) ,
kura, sutko (łóżko), kuṷetko, pajonk, asculk’i (jaszczurki), japko, sapka tuṷ, iaiko, klei
pani syje, ucyć pise, rover jexać, zemby myie, pṷakać, cyta ks’onk’i, buduje dom to
klock’i, p’ić jezą, usko pać ykynka, zob’ić bavanka, kompać v z’ence, gra f p’iṷke,
govać, stras legać, no sṷuxa lekas, ul’ican, bab’i …
Podczas analizy nagrania mowy dziecka zaobserwowano następujące procesy:
o
Odkształcenia ilościowe (samolot – solot, nazywa - zywa)
o
Liczne substytucje obejmujące różne głoski (kółeczko - kuṷetko, farby - faṷby, talerz
– Tales, krawat - kravak). Częste są substytucje głoski č głoską p
o
Elizje głosek, zwłaszcza w nagłosie i wygłosie (aparat – parat, butelka –butelka, stół
- tuṷ, armata - amata)
o
Addukcje głosek (cebula – tcebula)
o
Metatezy przestawianie głosek, występujące samodzielnie lub połączone z elizją
(małpa - ṷampa, tablica – bal’ica)
o
Zmiana formy wyrazu, np. zamiana liczby mnogiej na pojedynczą przy
rzeczownikach (rybki – rypka), posługiwanie się bezokolicznikami zamiast
czasowników w formie osobowej (jedzie na rowerze - rover jexać, płacze - pṷakać,
kąpie się – kompać)
o
Zmiany kombinowane (cukierki – cynk’i, wiewiórka – dururka)
o
Zupełne zniekształcenia (telefon – helkor)
3
3. Badanie powtarzania
Słowo do
powtórzenia
Brzmienie słowa przy
powtórzeniu
Zachodzący proces
Lokomotywa
lokoṷyva
opuszczenie sylaby mo – odkształcenie
ilościowe, substytucja głoski t głoską ṷ
Parasol
palasor
Zamiana kolejności artykulacji głosek r i l
– metateza
Domek
domek
-
Szachy
saxy
Substytucja głoski š głoską s
Światło
sv’asṷuo
Substytucja głoski ś głoską s; elizja głoski
t, addukcja głoski u
Rzeczka
zepka
Substytucja głoski ž głoską z oraz głoski č
głoską p
Kotek
kotek
-
Książka
ks’ąka
Elizja głoski ž
Czapka
capka
Substytucja głoski č głoską c
Szalik
sal’ik
Substytucja głoski š głoską s
Rękawiczki
rękav’ipk’i
Substytucja głoski č głoską p
Rower
rover
-
Traktor
trapkor
Addukcja głoski p, elizja głoski t
Okulary
okuṷary
Substytucja głoski l głoską ṷ
Motylek
notylek
Substytucja głoski m głoską n
Stolik
tol’ik
Elizja głoski s
Ławka
ṷapka
Substytucja głoski v głoską p
Ławeczka
ṷaṷepka
Substytucja głoski v głoską ṷ (zmiana
jakościowa – upodobnienie); substytucja
głoski č głoską p
Żaba
zaba
Substytucja głoski ž głoską z
Przekonać
psexonać
Substytucja głoski ž głoską s oraz głoski k
głoską x
Ćwiczyć
cv’icyk
Substytucja głoski ć głoską c, głoski č
głoską c (upodobnienie) oraz głoski ć
głoską k
Przyjaciel
psyapc’el
Substytucja głoski ž głoską s, elizja głoski
i, addukcja głoski p
Łobuz
ṷobus
-
Skrzat
ksak
Elizja głoski s, substytucja głoski ž głoską
s oraz głoski t głoską k
Malutki
marutk’i
Substytucja głoski l głoską r
Młody
ṷody
Elizja głoski m
Lalka
lalka
-
Zabawka
zapfka
Substytucja głoski b głoską p, elizja głoski
4
a, substytucja głoski v głoską f
Filiżanka
f’ilzanka
Elizja głoski i, substytucja głoski ž głoską
z
Saneczki
safepk’i
Substytucja głoski n głoską f oraz głoski č
głoską p
Samochód
soxut
Elizja głosek a, m – uproszczenie wyrazu
Przedszkole
pseskole
Substytucja głoski ž głoską s, redukcja
grupy spółgłoskowej ‘d š’ do głoski s
4. Umiejętność budowania zdań
Buduje zdania proste. Czasem łączy je spójnikiem ‘i’. W wypowiedzi nie ma
zawartych związków przyczynowo – skutkowych. Należy zadać dodatkowe pytanie,
by dowiedzieć się o przyczynę lub skutek czegoś.
5. Badanie słuchu fonematycznego
Słuch fonematyczny w normie. Czasem występują problemy z różnicowaniem
podobnie brzmiących wyrazów: bączek – pączek czy bułka – półka. Jednak w zwykłej
rozmowie chłopiec rozróżnia te wyrazy.
6. Badanie sprawności motoryki narządów mowy
a) Język: ogólnie sprawny, należy ćwiczyć precyzyjne ruchy języka
b) Wargi: sprawne
c) Żuchwa: sprawna
d) Podniebienie miękkie: w normie