Joanna Barska

M E T O D A V O J T Y

Metoda usprawniania (rehabilitacji) dzieci, opracowana przez czeskiego lekarza-

neuropediatrę Vaclava Vojtę w latach 1959-1969 i stale przez niego rozwijana, ma
zastosowanie w wielu jednostkach chorobowych. Profesor Vojta opracował dwie części
swojej metody: diagnostyczną i terapeutyczną. Diagnostyczna zawiera w sobie badanie
funkcji układu nerwowego. Należy do niej obserwowanie spontanicznego zachowania
dziecka na brzuchu i plecach, sprawdzenia reaktywności posturalnej i badanie odruchów
pierwotnych. Część terapeutyczna zawiera stymulację dziecka do wykonania ściśle
określonego wzorca ruchowego. Ta część metody Vojty (zwana terapią odruchowej
lokomocji) bazuje na wyzwalaniu kompleksów ruchowych. Pod wpływem stymulacji ściśle
określonych punktów, tzw. stref na ciele dziecka, w ściśle określonych kierunkach i
pozycjach aktywujących wywołuje się określony wzorzec ruchowy. Wywołany wzorzec
zbliżony jest to wzorca idealnego, czyli takiego, jaki jest potrzebny do prawidłowego
rozwoju.Na diagnozę wg Vojty składa się ocena: motoryki spontanicznej,7 reakcji
ułożeniowych, odruchów prymitywnych.Vojta zastanawiał się nad rozwojem człowieka i
obserwował jego spontaniczną motorykę począwszy od pierwszych ruchów płodu, poprzez
okres osiągania nowych etapów w pierwszym roku życia. Na podstawie wieloletnich
obserwacji i wiedzy neurokinezjologicznej Vojta doszedł do wniosku, że rozwój każdego
człowieka przebiega według przekazywanego genetycznie programu. Program ten zawiera
informacje, jakie umiejętności mają po sobie następować i w jakim wieku. Opracował więc
normy idealnego rozwoju dziecka w pierwszym roku życia. Dzięki niemu, obserwując
spontaniczne zachowania dziecka, jesteśmy w stanie określić jego wiek motoryczny oraz
jakość prezentowanego ruchu.Oprócz szczegółowej obserwacji i oceny motoryki
spontanicznej, podstawą diagnozy jest reaktywność na położenie ciała w przestrzeni oraz
ocena neurologicznych odruchów prymitywnych. Reaktywność posturalna to zdolność
OUN do natychmiastowej i adekwatnej reakcji na zmianę ułożenia ciała w przestrzeni.
Metoda zawiera 7 kolejno po sobie następujących prób ułożeniowych. W każdej próbie
istnieje tablica odpowiedzi, właściwych dla danego wieku kalendarzowego niemowlęcia.
Właściwa interpretacja wyników pozwala ocenić czy i na ile mamy do czynienia z
zaburzeniem funkcji OUN.
Terapeutyczna koncepcja Vojty opiera się głównie na wyzwalaniu zakodowanych
kompleksów ruchowych poprzez ściśle określone punkty na ciele pacjenta, ułożonego w
tzw. pozycji aktywującej. Podczas stymulacji stosuje się również opór, zablokowanie ruchu,
który z jednej strony obniża napięcie danej okolicy, z drugiej zaś powoduje odruchową
reakcję całego ciała. Vojta nazwał wywoływane kompleksy motoryczne odruchowymi a
swoją metodę terapeutyczną – metodą odruchowej lokomocji, bowiem kompleksy te
wywoływane są bez świadomości pacjenta. Poprzez terapię informujemy OUN o
możliwości innej odpowiedzi i prowokujemy do uwolnienia zablokowanych aktywności,
które są wrodzone. Podczas terapii dziecko poprawia się pod względem motorycznym,
sensorycznym, wegetatywnym. Ważnym jest, aby terapię rozpocząć jak najszybciej w celu
uniknięcia ufiksowania się OUN na wzorce patologiczne.
Prof zauważył że wszystkie dzieci dotknięte mózgowym porażeniem, niezależnie od
stopnia rozwoju ruchowego, jaki osiągnęły (np.: obracanie się, raczkowanie, chodzenie),
zawsze dysponowały wzorcami ruchowymi, których jakość nigdy nie wykraczała poza

trzeci miesiąc życia w porównaniu z prawidłowo rozwijającym się niemowlęciem.
Metoda Vojty budzi wiele kontrowersji i emocji, ma zagorzałych przeciwników oraz
zwolenników. Głównym powodem kontrowersji jest protest dziecka, objawiający się
głośnym płaczem, niekiedy krzykiem. Niewątpliwie jest to bardzo trudny moment do
zaakceptowania przez rodzica – nie można bowiem pozostać obojętnym na płacz malucha,
tym bardziej, że samemu poniekąd jest się jego przyczyną. Dziecko protestuje tak żywo,
ponieważ mobilizowane jest do bardzo dużego wysiłku fizycznego w mało komfortowej dla
niego pozycji wyjściowej. Zapewniam, że podczas ćwiczeń nie używa się przemocy
fizycznej, psychicznej czy też ucisków sprawiających ból. Świadczyć o tym może m.in.
fakt, że dziecko po skończonej pracy szybko się uspokaja i podejmuje normalną dla siebie
aktywność.
Metoda stosowana jest przez rodzica (najczęściej mamę dziecka) 3-4 razy w ciągu dnia.
Rodzic jest uczony przez fizjoterapeutę (rehabilitanta) "specjalistę metody Vojty", jak
wykonywać wszystkie elementy terapii na tyle precyzyjnie, aby mógł samodzielnie
wykonywać ją w domu.
Wskazaniami do stosowania metody Vojty są :

zaburzenia centralnej koordynacji nerwowej ( między 3 a 6 miesiącem życia dziecka daje

bardzo duże szanse całkowitego wyleczenia )

przepuklina oponowo - rdzeniowa
przepuklina mózgowo - rdzeniowa
porażenie nerwów obwodowych i splotów nerwowych
skolioza wrodzona ( osteogenna ) i skolioza młodzieńcza
artrogrypoza wielopostaciowa wrodzona
mózgowe porażenie dziecięce
kręcz mięśniopochodny wrodzony i kręcz kostny
neurogenne dysplazje stawów biodrowych
choroba Pertesa
zaniki rdzeniowe mięśni ( dystrofie mięśniowe )
stwardnienie rozsiane ( SM )
wylewy do mózgu u dorosłych
złamania kręgosłupa z uszkodzeniem rdzenia
porażenie nerwu twarzowego okołoporodowe

Przeciwwskazania do stosowania metody Vojty :

brak tolerancji dziecka do pewnych pozycji ułożeniowych
stany zapalne np. ropień
padaczka
stany nowotworowe
temperatura powyżej 38

0

C