PRZEDMIOT: Bezpieczeństwo państwa

Rodzaj przedmiotu

kształcenie podstawowe

Poziom studiów

studia pierwszego stopnia

Kierunek
dyplomowania

bezpieczeństwo wewnętrzne

System studiów

stacjonarny

niestacjonarny

Całkowita liczba
godzin

30

30

Semestr zajęć

drugi

drugi

Forma zajęć*)

W

Ć

L, K, S

W

Ć

L, K, S

Liczba godzin

15

15

15

15

Punkty ECTS

4

*) W – wykład, Ć – ćwiczenia, L – lektorat, K – konsultacje, S - seminarium

I.

Założenia i cele:

Celem nauczania przedmiotu: bezpieczeństwo państwa jest przekazania studentom

podstawowej wiedzy z zakresu bezpieczeństwa Polski. Zadaniem dydaktycznym jest
zrealizowanie cyklu tematów o tradycji kształcenia obronnego młodzieży w okresie
rozbiorów i okresie II RP oraz o współczesnej edukacji na rzecz bezpieczeństwa.
Szczegółowo należy rozważyć tematy dotyczące obrony narodowej a bezpieczeństwa
państwa. Szczególnie eksponować takie zagadnienia jak: Naród i interesy narodowe; Potrzeby
ludzkie a bezpieczeństwo; Państwo i racja stanu; Pojęcie obrony narodowej; Ogólna struktura
obrony narodowej; Sojusze obronne Polski (NATO); Konstytucyjne, ustawowe cele i zadania
oraz obowiązki w zakresie bezpieczeństwa narodowego; Zagrożenie bezpieczeństwa
narodowego; Założenia strategii bezpieczeństwa narodowego; Rola organów władzy
w tworzeniu bezpieczeństwa narodowego; Wojsko Polskie, Cywilna organizacja obrony
narodowej. Podczas zajęć trzeba nawiązywać do wiadomości z teorii bezpieczeństwa. Podać,
uporządkować i uzupełniać wiedzę z tego zakresu. Po realizacji przedmiotu student powinien:
rozumieć misję, funkcję i zadania systemu bezpieczeństwa narodowego; opis elementów
kierujących i wykonawczych systemu bezpieczeństwa narodowego; umieć rozpoznawać
relacje występujące między elementami systemu bezpieczeństwa narodowego na wszystkich
poziomach jego organizacji – gminy, powiatu, województwa i kraju; znać elementy systemu
obrony narodowej. Przedmiot ma pygotować studentów do stosowania zdobytej wiedzy
w praktyce zawodowej.

II.

Treści kształcenia:

Pojęcie oraz zakres bezpieczeństwa narodowego i obrony narodowej. Bezpieczeństwo

narodowe. Potrzeby ludzkie a bezpieczeństwo. Naród i interesy narodowe. Państwo i racja
stanu. Pojęcie bezpieczeństwa narodowego. Obrona narodowa. Pojęcie obrony narodowej.
Narzędzia i środki obrony narodowej. Ogólna struktura obrony narodowej. Podstawowe
zagadnienia z zakresu systemu bezpieczeństwa narodowego. Podmiotowy i przedmiotowy
zakres systemu bezpieczeństwa narodowego. Organizacja systemu bezpieczeństwa

narodowego. Organy kierowania systemem bezpieczeństwa narodowego. Podmioty
wykonawcze systemu bezpieczeństwa narodowego. Organizacja i funkcjonowanie gminnych,
powiatowych i wojewódzkich systemów bezpieczeństwa.. Zasady funkcjonowania systemów
bezpieczeństwa narodowego w sytuacjach kryzysowych i w stanach nadzwyczajnych.
Konstytucyjne, ustawowe cele, zadania oraz obowiązki w zakresie bezpieczeństwa
narodowego i obrony narodowe.Funkcja państwa i podmiotów prawa państwowego
w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony narodowej. Interesy bezpieczeństwa i obrony
narodowej w prawie polskim. Rola organów władzy w tworzeniu BN i ON: parlamentu,
Prezydenta RP, Rady Ministrów, Ministra Obrony Narodowej. Zadania i obowiązki organów
administracji, przedsiębiorstw i obywateli: administracji rządowej, administracji samorządu
terytorialnego, przedsiębiorców, obywateli. Organizacje pozarządowe w obronie narodowej.
Kobiety w obronie narodowej. Zagrożenie bezpieczeństwa narodowego. Pojęcie zagrożeń
bezpieczeństwa narodowego. Charakterystyka współczesnych zagrożeń bezpieczeństwa
narodowego. Obrona narodowa a obrona wspólna NATO. Właściwości obrony narodowej.
Organizacja i funkcjonowanie obrony narodowej. Obrona wspólna NATO. Zasady działania
Sojuszu Północnoatlantyckiego. Koncepcja Strategiczna NATO. Rola państwa – członka
NATO. Interesy narodowe a sojusznicze. Systemy reagowania kryzysowego w NATO. Siły
Zbrojne RP w zarządzaniu kryzysowym. Kierowanie resortem obrony narodowej w sytuacji
kryzysowej. Siły Zbrojne w kryzysie militarnym. Siły Zbrojne w kryzysie niemilitarnym.
Założenia strategii bezpieczeństwa narodowego. Cele i zadania polityki bezpieczeństwa
narodowego. Podstawowe zadania polityki bezpieczeństwa narodowego. Główne
uwarunkowania bezpieczeństwa narodowego. Wyzwania stojące przed polityką
bezpieczeństwa narodowego u progu XXI wieku. Środki strategii bezpieczeństwa
narodowego. Pojęcie, istota i zadania strategii bezpieczeństwa narodowego. Źródła błędów
strategii. Powszechna obrona narodowa. Siła narodowa i jej umacnianie. Członkostwo
w NATO i Unii Europejskiej. Współpraca sąsiedzka. Aktywność w zapobieganiu
i przeciwdziałaniu zagrożeniom bezpieczeństwa międzynarodowego. Stany nadzwyczajne
i obronność państwa. Pojęcie, istota stanów nadzwyczajnych i gotowości obronnej państwa.
Zasady działania organów władzy publicznej. Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych.
Założenia strategii obrony narodowej. Pojęcie i istota strategii obrony narodowej. Cele,
warunki i wymogi obrony narodowej. Cele polityki obrony narodowej. Warunki strategii ON.
Wymogi strategii ON. Podstawowe dyrektywy strategii obrony narodowej. Podstawowe
środki strategii obrony narodowej. Społeczeństwo, jego patriotyzm i przygotowania obronne.
Przygotowanie organów władzy oraz administracji rządowej i samorządowej. Obronny
system wojskowy. Ochrona ludności i ratownictwo Sojusz militarny NATO. Ogólna
charakterystyka Wojska Polskiego. Siła militarna w państwie i stosunkach
międzynarodowych. Misja i funkcja Sił Zbrojnych. Armia (wojsko, Siły Zbrojne) w czasie
pokoju, kryzysu, wojny, okupacji. System mobilizacyjny Sił Zbrojnych. Siły Zbrojne w czasie
pokoju. Siły Zbrojne w sytuacjach kryzysowych. Siły Zbrojne w okresie wojny. Opór na
terenach okupowanych. Działania humanitarne wojska. Struktura Sił Zbrojnych. Wojska
operacyjne. Wojska obrony terytorialnej. Wsparcie i zabezpieczenie Sił Zbrojnych. Rodzaje
Sił Zbrojnych. Wojska Lądowe. Wojska Lotnicze i Obrony Powietrznej. Marynarka Wojenna
RP. System dowodzenia Siłami Zbrojnymi. Pojęcie systemu dowodzenia. Sztab Generalny
WP. Operacyjny system dowodzenia wojskiem. Terytorialny system dowodzenia. Cywilna

organizacja obrony narodowej. Misje, cele i funkcje cywilnej organizacji obrony narodowej.
Cywilna organizacja OB w okresie II RP. Potencjał gospodarczy II RP w aspekcie obronnym.
Bezpieczeństwo i porządek publiczny. Obrona ludności. Ochrona granic państwa.
Komunikacja (łączność, transport). Cywilna organizacja obrony narodowej po II wojnie
światowej. Planowanie cywilne na okres nadzwyczajnych zagrożeń w NATO. Organizacja
funkcjonowania niemilitarnej części obrony narodowej w Polsce. Cywilne wsparcie Sił
Zbrojnych. Ochrona ludności. Pojęcie i zakres ochrony ludności. Charakterystyka wybranych
rodzajów ochrony ludności. Ratownictwo. Typologia ratownictwa w III RP. Charakterystyka
wybranych rodzajów ratownictwa państwowego. Udział Sił Zbrojnych w ratownictwie.
Ratownictwo społeczne. Bezpieczeństwo i porządek publiczny. Ustrój organów administracji
bezpieczeństwa i porządku publicznego. Koordynacja działań w sferze bezpieczeństwa
i porządku publicznego. Działalność organizacji pozarządowych na rzecz bezpieczeństwa.
Istota funkcjonowania organizacji pozarządowych w Polsce. Typologia organizacji
pozarządowych w Polsce. Działalność organizacji na rzecz bezpieczeństwa i porządku
publicznego. Ochrona i obrona granicy państwowej, ważnych obiektów oraz instytucji.
Zasady ochrony granicy państwowej. Ochrona obiektów i dóbr niezbędnych do przetrwania
ludności. Ochrona dóbr kultury. Ochrona obiektów szczególnie ważnych dla bezpieczeństwa
i obronności państwa. Specjalistyczne uzbrojone formacje obronne (SUFO).

III.

Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje:

Rozumienie i dostrzeganie zagrożeń bezpieczeństwa państwa, zdolność analizy

zagrożeń, rozumienia i określania mechanizmów funkcjonowania instytucji publicznych
odpowiedzialnych za bezpieczeństwo państwa w okresie pokoju i wojny; rozpoznawania
relacji między elementami systemu bezpieczeństwa na wszystkich poziomach jego
organizacji – gminy, powiatu, województwa, kraju.

IV.

Treści programowe, które student powinien opanować przed przystąpieniem
do studiowania przedmiotu:

Treści przedmiotów przewidzianych tokiem studiów.

V.

Warunki i sposób zaliczenia:

Zaliczenie na ocenę – test jednokrotnego wyboru z zakresu przerobionego materiału,

egzamin pisemny.

VI.

Literatura obowiązkowa:

1.

Bezpieczeństwo Narodowe Polski w XXI wieku. Wyzwania i strategie. Redakcja
naukowa Ryszard Jakubczak, Józef Flis, AON, Warszawa 2006.

2.

Bobrów D.B., Halizak E., Zięba R.: Bezpieczeństwo narodowe i międzynarodowe u
schyłku XX wieku, Warszawa 1997

3.

Koziej S., Współczesne problemy bezpieczeństwa międzynarodowego i narodowego,
Warszawa 2003.

4.

Polska polityka bezpieczeństwa 1989-2000, pod red. Romana Kuźniara, Warszawa
2001.

5.

Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, oprac. pod kier. Bolesława
Balcerowicza, Akademia Obrony Narodowej, Wydział Strategiczno – Obronny,
Warszawa 2002

6.

Skrzyp J., Geostrategiczne aspekty bezpieczeństwa Polski, Warszawa 1999.

7.

Wojskowe wsparcie władz cywilnych i społeczeństwa, red. i oprac. Krzysztof
Gąsiorek, Waldemar Kitler, (zespół aut. Waldemar Kitler), Akademia Obrony
Narodowej, Warszawa 2005

VII.

Literatura zalecana:

1.

Anderson D., Oddziały elitarne, przeł. P. Budny, Z. Kopeć, R. Krempel, Kraków
1994.

2.

Balcerowicz B., Strategia wojenna, strategia militarna w warunkach współczesnej
Polski, Akademia Obrony Narodowej, Warszawa 1993.

3.

Balcerowicz B., Wybrane problemy obronności państwa, Akademia Obrony
Narodowej, Warszawa 1999.

4.

Burke T., Osiem stopni wtajemniczenia, czyli jak zmienialiśmy świat, PLUS, 1995

5.

Koziej S., Między piekłem a rajem, Toruń 2006.

6.

Obrona narodowa w tworzeniu bezpieczeństwa III RP. Podręcznik dla studentek
i studentów, Bellona, Warszawa 2004.

7.

O bezpieczeństwie narodowym w Polsce, red. M. Koziński, Fundacja PRO
MEMORIA, Słupsk 2008.

8.

Ohmae K., The Mind of the Stategist, Nowy Jork 1982.

9.

Strategia bezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej, przyjęta na posiedzeniu Rady
Ministrów: 4 stycznia 2000r., 22 lipca 2003r., 23 maja 2004r.

10.

Świadczenia na rzecz obrony realizowane w sytuacjach kryzysowych, red. nauk. dr inż.
Zbigniew Piątek, Warszawa 2006.

11.

Tejnis Z., Siły zbrojne w państwie demokratycznym i autorytarnym, Wydawnictwo
Adam Marszałek, Toruń 1997.

12.

Zabłocki E., Sojusze i koalicje polityczno-militarne. Nowa uwarunkowania
i wyzwania, „Myśl Wojskowa” nr 4/2004, s. 30-34.

13.

Ustawa z dnia 21 listopada 1967r. o powszechnym obowiązku obrony RP (Dz.U.
z 2002r., Nr 21 poz.205 z późn. zm.).

14.

Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej (Dz.U. Nr 62, poz. 558
z późn. zm.).

15.

Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 r. o stanie wyjątkowym (Dz.U. Nr 113, poz. 985
z późn. zm.).