Miejsce na identyfikację szkoły
Za rozwiązanie
wszystkich zadań
można otrzymać
łącznie 50 punktów.
LISTOPAD
2013
PESEL ZDAJĄCEGO
Wpisuje zdający przed rozpoczęciem pracy
KOD
ZDAJĄCEGO
Arkusz opracowany przez Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON.
Kopiowanie w całości lub we fragmentach bez zgody wydawcy zabronione. Wydawca zezwala na kopiowanie zadań przez dyrektorów
szkół biorących udział w programie Próbna Matura z OPERONEM.
ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY
Z OPERONEM
BIOLOGIA
POZIOM PODSTAWOWY
Czas pracy: 120 minut
Instrukcja dla zdającego
1. Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 12 stron (zadania 1.–28.).
Ewentualny brak zgłoś przewodniczącemu zespołu nadzorującego eg-
zamin.
2. Odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy każdym za-
daniu.
3. Pisz czytelnie. Używaj długopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atra-
mentem.
4. Nie używaj korektora, a błędne zapisy wyraźnie przekreśl.
5. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie podlegają ocenie.
6. Podczas egzaminu możesz korzystać z linijki.
Życzymy powodzenia!
N5200_ProbnaMatura2013_Biologia_PP_GLOWNY_ark.indd 1
2013-10-17 12:22:16
Biologia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
2
Poziom podstawowy Biologia
Zadanie 1. (1 pkt)
Oceń poprawność zdań dotyczących roli mikro- i makroelementów w organizmie człowieka.
W prawej kolumnie tabeli wpisz odpowiednio literę P (prawda) lub literę F (fałsz).
Zadanie 2. (1 pkt)
Na rysunku przedstawiono budowę kręgosłupa czło-
wieka.
Podaj nazwy zaznaczonych odcinków kręgosłupa.
A. .......................................................................................
B. .......................................................................................
Zadanie 3. (1 pkt)
Kręgosłup zdrowego człowieka jest esowato wygięty.
Podaj jedną funkcję fizjologicznych krzywizn ludz-
kiego kręgosłupa.
............................................................................................
............................................................................................
............................................................................................
............................................................................................
............................................................................................
Zadanie 4. (2 pkt)
Na podstawie własnej wiedzy oceń prawdziwość podanych stwierdzeń dotyczących osteoporo-
zy. W prawej kolumnie tabeli wpisz odpowiednio literę P (prawda) lub literę F (fałsz).
Zdanie
P/F
1. Potas jest pierwiastkiem niezbędnym w przewodzeniu impulsów nerwowych.
2. Fluor jest składnikiem enzymów wytwarzanych przez tarczycę.
3. Brak magnezu jest przyczyną anemii.
A
B
Zdanie
P/F
1. Osteoporoza występuje częściej u mężczyzn niż u kobiet.
2. Osteoporoza osłabia strukturę przestrzenną kości i zwiększa ryzyko ich złamania.
3. Ryzyko zachorowania na osteoporozę wzrasta z wiekiem.
4. Wśród leków zalecanych na osteoporozę są preparaty zawierające wapń i witaminę D.
N5200_ProbnaMatura2013_Biologia_PP_GLOWNY_ark.indd 2
2013-10-17 12:22:16
Biologia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
3
Zadanie 5. (3 pkt)
Do niezbędnych w diecie człowieka składników pokarmowych (kolumna I) dopasuj po dwa
źródła pokarmowe, które ich dostarczają (kolumna II). Każde źródło może zostać wykorzy-
stane więcej niż jeden raz.
I
A. nienasycone kwasy tłuszczowe
B. jod
C. witamina B11 (kwas foliowy)
II
1. tłuste ryby morskie
2. sól kuchenna
3. szpinak
4. drożdże
5. oliwa
A. – ...................., B. – ...................., C. – ....................
Zadanie 6. (3 pkt)
Na rysunku przedstawiono budowę układu pokarmowe-
go człowieka.
a) Wskaż elementy układu pokarmowego, oznaczone na
schemacie literami A–E, w których działają następujące
enzymy:
1. trypsyna ................................
2. lipaza trzustkowa ................................
3. amylaza ślinowa ................................
4. pepsyna ................................
b) Podaj, który z wymienionych enzymów, oznaczonych
cyframi 1–4, bierze udział w trawieniu węglowodanów.
..............................
Zadanie 7. (1 pkt)
Wśród wymienionych funkcji witamin zaznacz dwie, które pełni witamina C.
A. Odgrywa istotną rolę we wchłanianiu żelaza.
B. Jest niezbędna w procesie widzenia.
C. Bierze udział w procesie krzepnięcia krwi.
D. Wzmacnia mechanizmy odpornościowe.
E. Obniża poziom cholesterolu we krwi.
A
B
C
D
E
N5200_ProbnaMatura2013_Biologia_PP_GLOWNY_ark.indd 3
2013-10-17 12:22:16
Biologia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
4
Zadanie 8. (2 pkt)
Oprócz wskaźnika BMI, do oceny masy ciała stosuje się także nomogram. Jest to wykres, na
którym na osi Y odkłada się wzrost, a na osi X – masę ciała. Punkt przecięcia linii odpowiada-
jących wzrostowi i masie ciała badanej osoby wyznacza ocenę proporcji masy ciała do wzrostu
danej osoby.
148
40
50
60
70
80
90 100 110 120 130 140 150 160
150
152
154
156
158
160
162
164
166
168
170
172
174
176
178
180
182
184
186
188
Wzrost (cm)
Masa ciała (kg)
N
IE
D
O
W
A
G
A
N
A
D
W
A
G
A
O
T
YŁ
O
ŚĆ
O
T
YŁ
O
Ś
Ć
W
YS
O
K
I
E
G
O
S
TO
P
NI
A
W
A
G
A
W
Ł
A
ŚC
I
W
A
a) Na podstawie wykresu wskaż, do której kategorii należy kobieta mierząca 160 cm i ważąca
85 kilogramów.
..............................................................................................................................................................
b) Podaj nazwy dwóch zaburzeń odżywiania o podłożu psychicznym.
..............................................................................................................................................................
Zadanie 9. (1 pkt)
Oto trzy stwierdzenia dotyczące naczyń krwionośnych człowieka.
1. W ścianach naczyń włosowatych nie występuje warstwa mięśniowa.
2. Tętnica płucna, tak jak wszystkie tętnice, transportuje krew utlenowaną.
3. Tętnice, w przeciwieństwie do żył, nie posiadają zastawek.
Zakreśl odpowiedź, w której poprawnie określono słuszność powyższych stwierdzeń.
A. Tylko zdania 1. i 2. są prawdziwe.
B. Tylko zdanie 1. jest prawdziwe.
C. Wszystkie zdania są prawdziwe.
D. Tylko zdania 1. i 3. są prawdziwe.
N5200_ProbnaMatura2013_Biologia_PP_GLOWNY_ark.indd 4
2013-10-17 12:22:17
Biologia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
5
Zadanie 10. (2 pkt)
Ospa prawdziwa, zwana także czarną ospą, to groźna choroba wirusowa, która dotyczyła jedy-
nie ludzi. Nie przenosiła się na inne organizmy, ani nie były one źródłem zakażeń tą chorobą.
Dawniej stosowano szczepienia na ospę prawdziwą, jednak w 1980 roku uznano, że całkowicie
wytępiono wirusa odpowiedzialnego za jej powstawanie i zaniechano obowiązkowych szcze-
pień. W ostatnich latach stale wzrasta liczba osób chorych na ospę małpią, którą wywołuje
wirus podobny do wirusa wywołującego ospę prawdziwą. Choroba ta przenosi się pomiędzy
ludźmi, a także w dowolny sposób między innymi naczelnymi oraz nadrzewnymi i naziemnymi
gryzoniami.
Na podstawie: S. Shah, Pokswirusy znów grożą, „Świat Nauki” 2013, nr 4.
a) Na podstawie tekstu wyjaśnij, dlaczego mało prawdopodobne jest wytępienie wirusa odpo-
wiedzialnego za ospę małpią.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
b) Wśród wymienionych rodzajów odporności wskaż dwie, które dotyczą szczepionek.
A. odporność swoista
B. odporność nabyta bierna
C. odporność nabyta czynna
D. odporność nieswoista
Zadanie 11. (2 pkt)
W tabeli przedstawiono wyniki badań moczu pew-
nego pacjenta.
a) Wskaż parametr, który nie jest zgodny z norma-
mi przyjętymi dla zdrowego człowieka.
..........................................................................................
b) Podaj nazwę choroby, której objawem może być
niezgodność tego parametru z normą.
..........................................................................................
Zadanie 12. (2 pkt)
Na podstawie opisu reakcji organizmu podaj nazwę biologiczną ludzkiego hormonu odpowie-
dzialnego za nią.
1. Wyzwala skurcze macicy podczas akcji porodowej – ....................................
2. Zwiększa poziom cukru (glukozy) we krwi – ....................................
3. Mobilizuje organizm w przypadku stresu – ....................................
4. Reguluje gospodarkę wapniową i fosforanową w organizmie – .................................
Badany parametr
Wynik
barwa
słomkowa
pH
5
glukoza
255 mg/dl
ciała ketonowe
brak
białko
brak
erytrocyty
brak
leukocyty
skrajnie nieliczne
bakterie
brak
N5200_ProbnaMatura2013_Biologia_PP_GLOWNY_ark.indd 5
2013-10-17 12:22:17
Biologia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
6
Zadanie 13. (2 pkt)
U człowieka podczas ciąży przeważnie dochodzi do rozwoju jednego płodu. Jeśli jednak w cza-
sie pierwszych dni rozwoju zarodka dojdzie do jego rozdzielenia na dwa samodzielne orga-
nizmy, to powstaną identyczne genetycznie bliźnięta jednojajowe. Czasami również w czasie
cyklu jajnikowego dojrzewają dwa pęcherzyki jajnikowe, których komórki jajowe zostają potem
niezależnie zapłodnione. Wówczas powstają dwa zróżnicowane pod względem genetycznym
zarodki bliźniąt dwujajowych (dwojaczków).
Na podstawie informacji z tekstu zaprojektuj tabelę porównującą bliźnięta jednojajowe i dwu-
jajowe. Uwzględnij w niej dwie cechy: liczbę komórek jajowych, z których powstają, oraz podo-
bieństwo genetyczne.
Zadanie 14. (1 pkt)
Do lekarza zgłosił się pacjent z raną, która powstała podczas prac porządkowych w ogródku.
Po kilku dniach od tego zdarzenia odczuł mrowienie i drętwienie w okolicach rany, miał też
gorączkę i bolała go głowa. Dochodziło również do bolesnych skurczów mięśni i szczękościsku.
Podaj nazwę choroby, na którą cierpiał pacjent.
..............................................................................................................................................................
N5200_ProbnaMatura2013_Biologia_PP_GLOWNY_ark.indd 6
2013-10-17 12:22:17
Biologia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
7
Zadanie 15. (3 pkt)
Na rysunku przedstawiono cykl życiowy tasiemca nieuzbrojonego.
dojrzała postać
tasiemca w jelitach
człowieka
człon maciczny
wypełniony jajami
jajo
larwa
(onkosfera)
wągier
cysticerkus
w mięśniach
a) Na podstawie rysunku wskaż organizm, który jest żywicielem ostatecznym tasiemca nie-
uzbrojonego. Swoją odpowiedź uzasadnij.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
b) Wymień jeden sposób, w jaki człowiek może się ustrzec przed zakażeniem tasiemcem nie-
uzbrojonym.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Zadanie 16. (3 pkt)
Dopasuj patogen (kolumna I) do wywoływanych przez niego chorób (kolumna II).
I
1. wirusy
2. bakterie
3. pasożytnicze pierwotniaki i nicienie
II
A. świnka
B. toksoplazmoza
C. gruźlica
D. borelioza
E. owsica
F. grypa
1. – ......................., 2. – ......................, 3. – .......................
N5200_ProbnaMatura2013_Biologia_PP_GLOWNY_ark.indd 7
2013-10-17 12:22:17
Biologia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
8
Zadanie 17. (3 pkt)
Przyporządkuj opisy do odpowiednich typów podziału komórkowego, wstawiając znak „X”
w odpowiedniej rubryce tabeli.
Zadanie 18. (2 pkt)
W badanej cząsteczce DNA stwierdzono, że guanina stanowi 13% wszystkich obecnych w niej
zasad azotowych.
Oblicz, jaka jest zawartość procentowa adeniny w tej cząsteczce. Zapisz swoje obliczenia.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Zadanie 19. (1 pkt)
Wyjaśnij, co to znaczy, że kod genetyczny jest zdegenerowany.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Zadanie 20. (1 pkt)
Kolchicyna jest substancją pochodzenia roślinnego, wytwarzaną przez zimowita jesiennego.
Należy do czynników mutagennych, które upośledzają cykl komórkowy poprzez uniemożli-
wienie wytworzenia się mikrotubul wrzeciona kariokinetycznego. W efekcie nie dochodzi do
segregacji i rozejścia się chromosomów w dzielącej się komórce.
Podaj ploidalność komórki potomnej, jeśli komórka macierzysta potraktowana kolchicyną
była diploidalna – 2n.
................ n
Cecha
Mitoza
Mejoza
Zachodzi w komórkach somatycznych.
Z jednej komórki macierzystej powstają cztery komórki potomne.
Zachodzi w niej zjawisko crossing-over.
Występuje w niej jedna profaza.
Jest źródłem zróżnicowania genetycznego.
Komórki potomne są haploidalne.
N5200_ProbnaMatura2013_Biologia_PP_GLOWNY_ark.indd 8
2013-10-17 12:22:17
Biologia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
9
Zadanie 21. (2 pkt)
Za barwę sierści lisów odpowiada jeden gen, którego allel R, warunkujący rudy kolor sierści,
całkowicie dominuje nad allelem r warunkującym kolor czarny. Skrzyżowano ze sobą homozy-
gotę recesywną z heterozygotą.
a) Zapisz stosowną krzyżówkę.
b) Napisz, dlaczego w hodowli czarnych lisów łatwo utrzymać czarną barwę sierści w kolejnych
pokoleniach zwierząt.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Zadanie 22. (2 pkt)
Dopasuj nazwę choroby genetycznej (kolumna I) do jej opisu (kolumna II).
I
A. choroba Huntingtona
B. zespół Downa
C. mukowiscydoza
D. albinizm
II
1. Choroba wywołana mutacją w genie, którego produkt jest związany z transportem jonów
Cl
–
. Jej efektem są zmiany w śluzie w płucach i częste zakażenia dróg oddechowych.
2. Zahamowanie metabolizmu galaktozy. Jeśli nie stosuje się diety wykluczającej produkty
mleczne, dochodzi do upośledzenia umysłowego.
3. Choroba wywołana mutacją w genie białka występującego w mózgu. Jej objawami są postę-
pujące zaburzenia ruchu i otępienie.
4. Zaburzenia w wytwarzaniu barwnika skóry, włosów i oczu. Osoby chore mają między inny-
mi bardzo jasną, wrażliwą na słońce skórę.
5. Choroba wywołana dodatkowym chromosomem 21 pary. Powoduje między innymi upośle-
dzenie umysłowe oraz zwiększa ryzyko wystąpienia wrodzonych wad serca.
A. – .............., B. – ..............., C. – ..............., D. – ..............
N5200_ProbnaMatura2013_Biologia_PP_GLOWNY_ark.indd 9
2013-10-17 12:22:17
Biologia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
10
Zadanie 23. (2 pkt)
a) Wyjaśnij pojęcie wektora, używane w inżynierii genetycznej.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
b) Podaj jeden przykład wektora stosowanego w inżynierii genetycznej.
..............................................................................................................................................................
Zadanie 24. (1 pkt)
Podaj nazwę opisanego wyżej oddziaływania między populacjami.
..............................................................................................................................................................
Zadanie 25. (1 pkt)
Wyjaśnij, dlaczego antybiotyki należy stosować wyłącznie w uzasadnionych sytuacjach.
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Zadanie 26. (1 pkt)
Uporządkuj podane pojęcia tak, aby utworzyły szereg przedstawiający wzrastające poziomy
organizacji układów biologicznych, w którym cyfra 1 oznacza organizację najniższego pozio-
mu, a cyfra 5 – organizację najwyższego poziomu.
biocenoza, biom, biosfera, populacja, ekosystem
1. ..........................................................................................................................................................
2. .........................................................................................................................................................
3. ..........................................................................................................................................................
4. ..........................................................................................................................................................
5. ..........................................................................................................................................................
Informacja do zadań 24. i 25.
W medycynie powszechnie stosuje się antybiotyki. Są to substancje wydzielane głównie
przez grzyby, a ich biologicznym zadaniem jest hamowanie wzrostu bakterii i innych grzy-
bów. Najwcześniej odkrytym antybiotykiem była bakteriobójcza penicylina.
N5200_ProbnaMatura2013_Biologia_PP_GLOWNY_ark.indd 10
2013-10-17 12:22:17
Biologia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
11
Zadanie 27. (2 pkt)
Wzrost stężenia w atmosferze niektórych gazów, takich jak dwutlenek węgla, podtlenek azotu,
metan i freony, powoduje podwyższenie temperatury troposfery (najniższej warstwy atmosfery
ziemskiej). Dzieje się tak, ponieważ obecność tych gazów w atmosferze utrudnia wypromie-
niowywanie energii cieplnej z powierzchni planety. Wymienione gazy mogą być pochodzenia
naturalnego albo mogą pochodzić z emisji wynikającej z działalności człowieka.
a) Podaj nazwę opisanego zjawiska globalnego.
..............................................................................................................................................................
b) Podaj nazwę innego niekorzystnego zjawiska globalnego, wywoływanego przez obecność
freonów w atmosferze, a polegającego na zmniejszeniu się warstwy chroniącej powierzchnię
Ziemi przed promieniowaniem ultrafioletowym.
..............................................................................................................................................................
Zadanie 28. (2 pkt)
W tabeli przedstawiono liczbę parków narodowych w Polsce w latach 1940–2010.
Na podstawie danych liczbowych zamieszczonych w tabeli sporządź wykres liniowy zależności
liczby parków narodowych w Polsce od lat.
Rok
1940
1950
1960
1970
1980
1990
2000
2010
Liczba parków
narodowych w Polsce
2
3
10
11
13
17
22
23
N5200_ProbnaMatura2013_Biologia_PP_GLOWNY_ark.indd 11
2013-10-17 12:22:17
Biologia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
12
BRUDNOPIS (nie podlega ocenie)
N5200_ProbnaMatura2013_Biologia_PP_GLOWNY_ark.indd 12
2013-10-17 12:22:17
www.operon.pl
Biologia
Poziom podstawowy
1
KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI
Próbna Matura z OPERONEM
Listopad 2013
W niniejszym schemacie oceniania zadań otwartych są prezentowane przykładowe poprawne odpowiedzi.
W tego typu zadaniach należy również uznać odpowiedzi ucznia, jeśli są inaczej sformułowane, ale ich sens
jest zgodny z podanym schematem, oraz inne poprawne odpowiedzi w nim nieprzewidziane.
Numer
zadania
Poprawna odpowiedź i zasady przyznawania punktów
Liczba
punktów
1.
1 – P, 2 – F, 3 – F
1 pkt – podanie trzech poprawnych odpowiedzi
0 pkt – podanie dwóch poprawnych odpowiedzi lub jednej poprawnej odpowiedzi,
podanie niepoprawnych odpowiedzi lub brak odpowiedzi
0–1
2.
A. odcinek szyjny, B. odcinek lędźwiowy
1 pkt – podanie dwóch poprawnych nazw
0 pkt – podanie jednej poprawnej nazwy, podanie niepoprawnych nazw lub brak odpo-
wiedzi
0–1
3.
Przykładowe odpowiedzi:
– Amortyzują wstrząsy podczas czynności lokomocyjnych.
– Ułatwiają zachowanie wyprostowanej postawy ciała.
– Zapewniają równowagę ciała.
– Ułatwiają dwunożny chód.
1 pkt – podanie poprawnej funkcji
0 pkt – podanie niepoprawnej funkcji lub brak odpowiedzi
0–1
4.
1 – F, 2 – P, 3 – P, 4 – P
2 pkt – podanie czterech poprawnych odpowiedzi
1 pkt – podanie trzech lub dwóch poprawnych odpowiedzi
0 pkt – podanie jednej poprawnej odpowiedzi, podanie niepoprawnych odpowiedzi lub
brak odpowiedzi
0–2
5.
A – 1, 5; B – 1, 2; C – 3, 4
3 pkt – podanie sześciu poprawnych odpowiedzi
2 pkt – podanie pięciu lub czterech poprawnych odpowiedzi
1 pkt – podanie trzech lub dwóch poprawnych odpowiedzi
0 pkt – podanie jednej poprawnej odpowiedzi, podanie niepoprawnych odpowiedzi lub
brak odpowiedzi
0–3
6.
a) 1 – E, 2 – E, 3 – A, 4 – C
2 pkt – podanie czterech poprawnych odpowiedzi
1 pkt – podanie trzech lub dwóch poprawnych odpowiedzi
0 pkt – podanie jednej poprawnej odpowiedzi, podanie niepoprawnych odpowiedzi lub
brak odpowiedzi
b) 3 (amylaza ślinowa)
1 pkt – podanie poprawnej odpowiedzi
0 pkt – podanie niepoprawnej odpowiedzi lub brak odpowiedzi
0–3
strona
207
Biologia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
www.operon.pl
2
Numer
zadania
Poprawna odpowiedź i zasady przyznawania punktów
Liczba
punktów
7.
A, D
1 pkt – wskazanie dwóch poprawnych funkcji
0 pkt – wskazanie jednej poprawnej funkcji, wskazanie niepoprawnej funkcji lub brak
odpowiedzi
0–1
8.
a) kategoria – otyłość
1 pkt – podanie poprawnej kategorii
0 pkt – podanie niepoprawnej kategorii lub brak odpowiedzi
b) anoreksja, bulimia
1 pkt – podanie dwóch poprawnych nazw
0 pkt – podanie jednej poprawnej nazwy, podanie niepoprawnych nazw lub brak odpo-
wiedzi
0–2
9.
D
1 pkt – podanie poprawnej odpowiedzi
0 pkt – podanie niepoprawnej odpowiedzi lub brak odpowiedzi
0–1
10.
a) Przykładowe odpowiedzi:
– Zbyt wiele różnych organizmów jest źródłem zakażenia wirusem, aby udało się
go wyeliminować.
– W przeciwieństwie do ospy prawdziwej, choroba nie dotyczy tylko ludzi – wirus jest
przenoszony także pomiędzy innymi ssakami naczelnymi i gryzoniami.
– Ospa prawdziwa została wyeliminowana dzięki szczepionkom, a niemożliwe jest za-
szczepienie wszystkich małp i gryzoni w celu wyeliminowania ospy małpiej.
1 pkt – podanie poprawnego wyjaśnienia
0 pkt – podanie niepoprawnego wyjaśnienia lub brak odpowiedzi
b) A, C
1 pkt – wybór dwóch poprawnych rodzajów odporności
0 pkt – wybór jednego poprawnego rodzaju odporności, wybór niepoprawnych rodza-
jów odporności lub brak odpowiedzi
0–2
11.
a) glukoza
1 pkt – podanie poprawnego parametru
0 pkt – podanie niepoprawnego parametru lub brak odpowiedzi
b) cukrzyca
1 pkt – podanie poprawnej nazwy choroby
0 pkt – podanie niepoprawnej nazwy choroby lub brak odpowiedzi
0–2
12.
1. oksytocyna, 2. glukagon, 3. adrenalina, 4. parathormon/kalcytonina
2 pkt – podanie czterech poprawnych nazw
1 pkt – podanie trzech lub dwóch poprawnych nazw
0 pkt – podanie jednej poprawnej nazwy, podanie niepoprawnych nazw lub brak odpo-
wiedzi
0–2
13.
Cecha
Bliźnięta jednojajowe
Bliźnięta dwujajowe
Liczba komórek
jajowych, z których
powstają
jedna
dwie
Podobieństwo
genetyczne
identyczne pod względem
genetycznym
zróżnicowane pod względem
genetycznym
2 pkt – poprawne skonstruowanie tabeli i poprawne porównanie cech
1 pkt – poprawne skonstruowanie tabeli, ale niepoprawne porównanie cech
0 pkt – niepoprawne skonstruowanie tabeli i niepoprawne porównanie cech lub brak
odpowiedzi
0–2
14.
tężec
1 pkt – podanie poprawnej nazwy choroby
0 pkt – podanie niepoprawnej nazwy choroby lub brak odpowiedzi
0–1
strona
260
www.operon.pl
3
Biologia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
Numer
zadania
Poprawna odpowiedź i zasady przyznawania punktów
Liczba
punktów
15.
a) Przykładowa odpowiedź:
W organizmie człowieka rozwija się dorosła/dojrzała płciowo/rozmnażająca się płciowo
postać tasiemca.
2 pkt – poprawne określenie żywiciela ostatecznego i poprawne podanie uzasadnienia
1 pkt – poprawne określenie żywiciela ostatecznego, ale niepoprawne podanie uzasad-
nienia
0 pkt – niepoprawne określenie żywiciela ostatecznego, niepoprawne podanie uzasad-
nienia lub brak odpowiedzi
b) Przykładowa odpowiedź:
– spożywanie wyłącznie wołowiny przebadanej weterynaryjnie
– spożywanie tylko dogotowanego mięsa wołowego, nigdy surowego lub niedogoto-
wanego
– niejedzenie mięsa wołowego
1 pkt – podanie poprawnego sposobu uniknięcia zakażenia
0 pkt – podanie niepoprawnego sposobu uniknięcia zakażenia lub brak odpowiedzi
0–3
16.
1 – A, F; 2 – C, D; 3 – B, E
3 pkt – podanie sześciu poprawnych odpowiedzi
2 pkt – podanie pięciu lub czterech poprawnych odpowiedzi
1 pkt – podanie trzech lub dwóch poprawnych odpowiedzi
0 pkt – podanie jednej poprawnej odpowiedzi, podanie niepoprawnych odpowiedzi lub
brak odpowiedzi
0–3
17.
Cecha
Mitoza
Mejoza
Zachodzi w komórkach somatycznych.
X
Z jednej komórki macierzystej powstają cztery komórki potomne.
X
Zachodzi w niej zjawisko crossing-over.
X
Występuje w niej jedna profaza.
X
Jest źródłem zróżnicowania genetycznego.
X
Komórki potomne są haploidalne.
X
3 pkt – podanie sześciu poprawnych odpowiedzi
2 pkt – podanie pięciu lub czterech poprawnych odpowiedzi
1 pkt – podanie trzech lub dwóch poprawnych odpowiedzi
0 pkt – podanie jednej poprawnej odpowiedzi, podanie niepoprawnych odpowiedzi lub
brak odpowiedzi
0–3
18.
37%
Obliczenia:
Ilość G = 13%, czyli ilość G + C = 13% · 2 = 26%
Ilość A + T = 100% – 26% = 74%, czyli ilość A = 74% : 2 = 37%
2 pkt – podanie poprawnej odpowiedzi i przedstawienie poprawnego obliczenia
1 pkt – podanie poprawnej odpowiedzi, ale brak przedstawienia poprawnego obliczenia
0 pkt – podanie niepoprawnej odpowiedzi i przedstawienie niepoprawnego obliczenia
lub brak odpowiedzi
0–2
19.
Przykładowe odpowiedzi:
– Aminokwas może być kodowany przez więcej niż jeden kodon.
– Istnieje 20 rodzajów aminokwasów, a kodujących je trójek nukleotydów jest 61, przez
co większość aminokwasów jest kodowanych przez więcej niż jeden kodon.
1 pkt – podanie poprawnego wyjaśnienia
0 pkt – podanie niepoprawnego wyjaśnienia lub brak odpowiedzi
0–1
20.
4n
1 pkt – podanie poprawnej liczby chromosomów
0 pkt – podanie niepoprawnej liczby chromosomów lub brak odpowiedzi
0–1
Biologia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
www.operon.pl
4
Numer
zadania
Poprawna odpowiedź i zasady przyznawania punktów
Liczba
punktów
21.
a)
R
r
r
Rr
rr
r
Rr
rr
0–2
1 pkt – podanie poprawnego zapisu krzyżówki
0 pkt – podanie niepoprawnego zapisu krzyżówki lub brak odpowiedzi
b) Przykładowe odpowiedzi:
– Potomstwem czarnych lisów, które są homozygotami recesywnymi, mogą być tylko
homozygoty recesywne o czarnej barwie sierści.
– W hodowli czarnych lisów łatwo utrzymać czarną barwę sierści w kolejnych pokole-
niach zwierząt, ponieważ allel czarnej barwy sierści jest allelem recesywnym.
– W hodowli czarnych lisów łatwo utrzymać czarną barwę sierści w kolejnych pokole-
niach zwierząt, ponieważ czarna barwa sierści jest cechą recesywną.
1 pkt – podanie poprawnej odpowiedzi
0 pkt – podanie niepoprawnej odpowiedzi lub brak odpowiedzi
22.
A – 3, B – 5, C – 1, D – 4
2 pkt – podanie czterech poprawnych odpowiedzi
1 pkt – podanie trzech lub dwóch poprawnych odpowiedzi
0 pkt – podanie jednej poprawnej odpowiedzi, podanie niepoprawnych odpowiedzi lub
brak odpowiedzi
0–2
23.
a) Przykładowe odpowiedzi:
– Wektor to czynnik służący jako przenośnik genu dawcy do komórki biorcy.
– Wektor to organizm lub cząsteczka zdolna do przeniesienia fragmentu DNA do ko-
mórki biorcy.
1 pkt – podanie poprawnego wyjaśnienia
0 pkt – podanie niepoprawnego wyjaśnienia lub brak odpowiedzi
b) Przykładowe odpowiedzi:
– plazmid/pochodna plazmidu
– wirus/zmodyfikowany wirus
– sztuczny chromosom bakteryjny/BAC-i
– sztuczny chromosom drożdżowy/YAC-i
1 pkt – podanie poprawnej odpowiedzi
0 pkt – podanie niepoprawnej odpowiedzi lub brak odpowiedzi
0–2
24.
allelopatia, antybioza
1 pkt – podanie poprawnej nazwy
0 pkt – podanie niepoprawnej nazwy lub brak odpowiedzi
0–1
25.
Przykładowe odpowiedzi:
– Nadużywanie antybiotyków powoduje, że bakterie uzyskują na nie oporność.
– Bakterie mają krótki cykl życiowy i zachodzące w nich mutacje mogą stosunkowo
szybko doprowadzić do tego, że staną się one antybiotykooporne.
– Antybiotyki niszczą korzystnie działającą naturalną florę jelitową, sprzyjając rozwojo-
wi patogennych grzybów i bakterii.
– Antybiotyki, niszcząc naturalną florę jelitową, mogą doprowadzić do niedoboru pew-
nych witamin i składników odżywczych.
– Antybiotyki niszczą naturalną florę bakteryjną skóry i błon śluzowych, stanowiącą
ochronę przed bakteriami i wirusami chorobotwórczymi.
– Antybiotyki mogą uszkodzić nerki.
– Antybiotyki obciążają wątrobę.
1 pkt – podanie poprawnej odpowiedzi
0 pkt – podanie niepoprawnej odpowiedzi lub brak odpowiedzi
0–1
strona
303
www.operon.pl
5
Biologia. Poziom podstawowy
Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetą Wyborczą”
Numer
zadania
Poprawna odpowiedź i zasady przyznawania punktów
Liczba
punktów
26.
1 – populacja, 2 – biocenoza, 3 – ekosystem, 4 – biom, 5 – biosfera
1 pkt – podanie wszystkich poprawnych odpowiedzi
0 pkt – podanie części poprawnych odpowiedzi, podanie niepoprawnych odpowiedzi
lub brak odpowiedzi
0–1
27.
a) efekt cieplarniany
1 pkt – podanie poprawnej odpowiedzi
0 pkt – podanie niepoprawnej odpowiedzi lub brak odpowiedzi
b) dziura ozonowa
1 pkt – podanie poprawnej odpowiedzi
0 pkt – podanie niepoprawnej odpowiedzi lub brak odpowiedzi
0–2
28.
Liczba parków narodowych
w Polsce
0
5
10
15
20
25
1940 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010 rok
2 pkt – poprawne narysowanie i opisanie obu osi współrzędnych, poprawne wyskalo-
wanie osi oraz poprawne narysowanie linii wykresu
1 pkt – poprawne narysowanie i opisanie obu osi współrzędnych, ale niepoprawne
wyskalowanie osi oraz niepoprawne narysowanie linii wykresu
0 pkt – niepoprawne narysowanie i opisanie obu osi współrzędnych, niepoprawne wy-
skalowanie osi oraz niepoprawne narysowanie linii wykresu lub brak odpowiedzi
0–2
Document Outline
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
więcej podobnych podstron