Organizacja wewnętrzna

Zaraz po swoim powstaniu, templariusze uzyskali poparcie Bernarda de Clairvaux. Z
jego to właśnie inicjatywy, podczas Syndou w Troyes w 1128 roku, zostali oficjalnie
uznani. Przyznano im regułę podobną do cysterskiej, tyle, że obok ślubów ubóstwa,
czystości i posłuszeństwa, mnisi-rycerze mieli składać kolejny, czwarty ślub, dotyczący
walki z niewiernymi. Stworzono w ten sposób precedensową organizację, na poły
militarną i na poły religijną. Po pierwszej wersji reguły, napisanej przez Bernarda de
Clarirvaux, opracowano wkrótce kolejną autorstwa Stefana de Chartres - patriarchy
jerozolimskiego. Reguła została napisana po łacinie i następnie przetłumaczona na język
francuski i kataloński. Życie oraz zwyczaje zakonne określały publikowane kolejno
dokumenty: "Statuty", "Ordonanse", "Uwagi" oraz "Odejścia z zakonu".

Bernard de Clairvaux w latach 1130-1136 napisał Pochwałę nowego rycerstwa (De laude
novae militiae), która była prawdziwym peanem na cześć templariuszy. To właśnie dzięki
niej, a także szeroko zakrojonej akcji propagandowej, prowadzonej przez założycieli
zgromadzenia, templariusze stali się wkrótce bardzo popularni. Odnosiło się to nie tylko
do Ziemi Świętej, ale też do państw Europy Zachodniej, a zwłaszcza Francji, Anglii, a
następnie Hiszpanii, Portugalii oraz w mniejszym stopniu Włoch.
Rycerze zakonni mieli prawo do noszenia białego płaszcza z czerwonym krzyżem
umieszczonym po prawej stronie, na sercu. Bracia służebni oraz konfratrzy nosili płaszcz
brunatny. Sztandar bojowy, nazywany gonfanon beaucent był czarno-biały z czerwonym
krzyżem. Reguła zakonna zakładała funkcjonowanie kilku grup braci, co odpowiadało
ówcześnie obowiązującej hierarchii feudalnej. Pełnoprawnymi członkami zakonu mogli
zostać jedynie rycerze, natomiast inni - mieszczanie lub osoby pochodzące z ludu,
zasilali zakon jako kapelani, giermkowie oraz bracia służebni. Ludźmi związanymi z
templariuszami byli zarządcy, dzierżawcy oraz ludność poddańcza, nazywana "ludźmi
świątyni".

Zakon był wyłączony spod władzy biskupiej i był bezpośrednio podporządkowany
papieżowi. Uważa się, że najwyższą władzą w zgromadzeniu była kapituła generalna
zbierająca się pod przewodnictwem tzw. wielkiego mistrza. Kapituła generalna składała
się ze wszystkich grup braci, naturalnie bracia rycerze byli tam stosunkowo najlepiej
reprezentowani. Decydowała ona o głównych kierunkach działalności i wybierała ze
swojego grona dygnitarzy zakonnych. Pomiędzy jej zebraniami władza należała

1

wyłącznie do wielkiego mistrza i jego otoczenia: dwóch komandorów, oraz innych
wyspecjalizowanych funkcjonariuszy zakonnych: marszałka, seneszala oraz skarbnika.
Templariusze dzięki licznym nadaniom posiadali dobra na terenie Ziemi Świętej i państw
Zachodniej Europy. Pojedynczy bracia nie mogli posiadać własności indywidualnej, mieli
jedynie do swojej dyspozycji konia lub większą ilość koni, rzeczy codziennego użytku,
sprzęt oraz ekwipunek wojenny. Wszystko to było własnością zakonu. Zniszczenie,
zaniedbanie lub zagubienie własności zgromadzenia było bardzo surowo karane.

W sensie administracyjnym zakon był podzielony na prowincje, w Ziemi Świętej były to:
prowincja jerozolimska, antiocheńska oraz trypolitańska, na kontynencie europejskim:
prowincja francuska, hiszpańska, portugalska, włoska, angielska, szkocka, irlandzka,
niemiecka i węgierska (odrębność tej ostatniej poddawana jest w wątpliwość). Na czele
każdej z prowincji stały kapituły i mistrzowie. W obrębie prowincji znajdowały się
mniejsze jednostki administracyjne nazywane preceptoratami, na czele których stała
kapituła pod przewodnictwem mistrz tzw. preceptora. Najmniejszymi wreszcie
jednostkami administracyjnymi były komandorie (curia), znajdujące się pod zarządem
komandora (magister), który miał do dyspozycji kilku braci rycerzy, kapelana, braci
giermków i służebnych.

Błażej Skaziński

2