AMERYKA PÓŁNOCNA atrakcyjno¶ c turystyczna

AMERYKA PÓŁNOCNA

Obszar i położenie:

•

powierzchnia 24,2 mln km² (gdzie na ląd przypada ≈ 16,1, półwyspy i międzymorza ≈
4 mln km², wyspy ≈ 4,1 mln km²),

•

Długość linii brzegowej wynosi ≈ 75 500 km,

•

Oblewana jest od wschodu przez Ocean Atlantycki, od zachodu Ocean Spokojny, od
północy Ocean Arktyczny,

•

Położona jest na półkuli północnej, zachodniej,

•

Punktami skrajnymi są:

- na północy: Murchisona na półwyspie Boothia (71º58´ szerokości
geograficznej północnej)
- na południu: Mariato w Panamie (7º12´ szerokości geograficznej północnej)
- na wschodzie: Saint Charlesa na Labradorze (55º40´ szerokości geograficznej
zachodniej)
- na zachodzie: Księcia Walii na Alasce (168º4´ szerokości geograficznej
zachodniej)

•

Do Ameryki Północnej zaliczana jest również Ameryka Środkowa (wąski pas lądu
między przesmykami Tehuantepec i Panamskim oraz Archipelagi wysp na Morzu
Karaibskim i w Zatoce Meksykańskiej),

•

Granicami są :

- północ: Morze Arktyczne z przybrzeżnymi morzami: Czukockim, Beauforta,
Grenlandzkim, Baffina
- południe: Przesmyk Panamski
- wschód: Ocean Atlantycki
- zachód: Ocean Spokojny + Morze Beringa. Od Azji oddziela Cieśnina Beringa

•

Zatoki: Hudsona i Meksykańska,

•

Największe wyspy:

- na północy: Grenlandia + pozostałe wyspy tworzą Archipelag Wielki
Arktyczny
- na południu: Archipelag Wielkich i Małych Antyli, Bahama
- na wschodzie: Nowa Fundlandia
- na zachodzie: Vancouver, Archipelag Aleksandria, Wyspy Królowej Charlotte

•

Największe półwyspy:

- Labrador, Jukatan, Kalifornijski, Floryda, Melville, Steward, Alaska, Nowa
Szkocja

Budowa geologiczna:

Północno-wschodnia i centralna część Ameryki Północnej leży w obrębie prekambryjskiej platformy
krystalicznej, pokrytej na południowym zachodzie miąższową warstwą skał osadowych. Platformę
otaczają ze wszystkich stron różnowiekowe pasma górskie: m.in pasmo wschodniogrenlandzkie, oraz
Apallachy Od zachodu do platformy przylegają pasma sfałdowane Oregon czasie orogenezy alpejskiej-
Kordyliery,które tworzą aktywną strefę sejsmiczną, miejscami również wulkaniczną.

Ukształtowanie powierzchni:

•

Przeważają wyżyny i góry (ponad 64 % powierzchni lądu posiada wysokość powyżej
300 mnpm, niziny zajmują 36 % powierzchni kontynentu),

•

rednia wysokość 677 mnpm, a z wyspami 781mnpm

•

Najwyższy punkt – szczyt McKinley (6194 mnpm) Góry Kordyliery,

•

Najniższy punkt – depresja w Dolinie Śmierci (- 85 m),

•

Wielkie jednostki orograficzne:

- Kordyliery
- Appalachy
- Wielkie Równiny Prerii
- Niziny Środkowe
- Niziny Atlantyckie

•

Obszary płytowe i zbudowane z krystalicznego podłoża są na ogół wyrównane i mają
charakter nizin. Wyżej wznoszą się obszary starych gór, najwyżej zajmują łańcuchy gór
młodych,

•

Wysokie systemy górskie rozciągają się w zachodniej i wschodniej części kontynentu
ograniczając rozciągające się pośrodku rozległe obniżenie, dlatego całość terenu na
charakter olbrzymiej niecki. Biegnie ona od Zatoki Hudson wzdłuż Missisipi do Zatoki
Meksykańskiej. Otwarta jest w kierunku północnym południowym. Dno niecki jest
nizinne, nachylone ku północy i południowi, ku wschodowi stopniowo przechodzi
w obszary wyżynne (Wyżyna Appalachijska, Labradorska), ku zachodowi wznosi się
w Wielką Równinę Prerii. Południowo-wschodnie obrzeże niecki w postaci
Appalachów jest niższe natomiast zachodnie tworzą najwyższy na kontynencie
łańcuchy górskie Kordylierów. Wyżynny charakter posiadają również:

- Grenlandia oraz niektóre wyspy archipelagu arktycznego
- Wnętrza wysp Wielkich Antyli

Klimat:

•

Na tym kontynencie mają między innymi wpływ takie czynniki jak:

- rozciągłość południkowa kontynentu
- ukształtowanie powierzchni
- odległość od mórz
- prądy morskie oraz układy ośrodków barycznych i ruchy mas powietrza

Klimat podrównikowy:
1.

Równikowy wybitnie wilgotny – Nizina Ameryki Środkowej i Antyle. W lecie
przewaga mas powietrza równikowego, w zimie powietrze zwrotnikowe.
Ś

rednia temperatura roczna 25-27 ºC. Roczne opady wynoszą około 2000 mm.

W okresie zmian mas powietrza występują często wiatry cykliczne nazywane
Hurrikanami.

Podrównikowy wilgotny – właściwy dla górzystych terenów Ameryki
Ś

rodkowej. Niższe temperatury + dwie pory deszczowe w ciągu roku.

Podrównikowy suchy – zachodnie wybrzeże oraz stoki Sierra Madre, Sierra
Marde Zachodniej + południowa część półwyspu Kalifornijskiego. Do osuszania
wybrzeży przyczynia się w znacznym stopniu zimny prąd kalifornijski, który
powoduje znaczne obniżenie temperatury powietrza. Pora deszczowa występuje
w okresie zimy, lato jest suche. Jest to klimat o cechach śródziemnomorskich,
głównie na terenie Kalifornii.

II.

Klimat zwrotnikowy:

Zwrotnikowy wybitnie suchy – środkowa część dorzecza Rio Grande.
Skąpe opady i znaczne wahania temperatury.

Zwrotnikowy skrajnie suchy (pustynny) – zachodnia część Arizony,
Wyżyna Kolorado, Półwysep Kalifornijski + Wielka Kotlina. Brak opadów,
duże wahania temperatur do + 57 ºC.

Zwrotnikowy morski – Wybrzeże Meksykańskie, nizina nad Zatoką
Meksykańską i Atlantykiem, Floryda. Północny skrawek Jukatanu. W lecie
wieją wiatry południowo-zachodnie wywołane Wyżem Azorskim na
Atlantyku. Średnia temperatura stycznia wynosi 3-10 ºC, lipca 20-25 ºC.

III.

Klimat podzwrotnikowy:

Podrównikowy wilgotny morski – wybrzeże atlantyckie, Appalachy oraz
na wybrzeżu pacyficznym pomiędzy 35, a 43 º szer. geog. pn. Jest to klimat
atlantycki o cechach morskich i znacznej ilości opadów w ciągu całego roku.

Podzwrotnikowy odmiany kontynentalnej – obejmuje niziny w dolnym
dorzeczu Missisipi. Latem dopływa powietrze zwrotnikowe, w zimie
polarne. Temperatura najchłodniejszego miesiąca 0-10 ºC. Opady
atmosferyczne około 500-2000 mm rocznie.

Podzwrotnikowy suchy – Wielka równina Prerii. Lata gorące, zimy
chłodne. Średnia temperatura najcieplejszego miesiąca wynosi około 25-28
ºC, najchłodniejszego 2-4 ºC. Opady w okresie letnim 250-500 mm.

Podzwrotnikowy suchy odmiany pustynnej – znaczna część gór
skalistych, duża Suchość powietrza. W lecie wzrost temperatury, zimą
znaczne ochłodzenie. Opady w tej części gór osiągają około 250 mm.

IV.

Klimat szerokości umiarkowanej:

Umiarkowany ciepły morski – kanadyjskie wybrzeża zachodnie, niziny nad
Atlantykiem, na noc od Nowego Jorku, Nowa Finlandia. W strefie
pacyficznej opady atmosferyczne wynoszą około 2000 mm. Na wybrzeżu
opady są nieco niższe. Temperatury stycznia wahają się około 0 ºC, lipca
dochodzą do 20 ºC.

Umiarkowany ciepły kontynentalny – obszar w rejonie Wielkich Jezior
oraz Góry Skaliste. Średnia temperatura stycznia poniżej 0 ºC, lipiec
powyżej 20 ºC. Roczna suma opadów atmosferycznych waha się
w granicach 250-500 mm. Wyodrębnia się odmianę kontynentalna
i kontynentalną suchą.

Umiarkowany ciepły suchy – zajmuje wąski pas Wielkiej Równiny Prerii.
Klimat podobny do klimatu umiarkowanego ciepłego z bardziej
zaawansowanymi cechami kontynentalnymi.

Umiarkowany chłodny kontynentalny – południowa część Labradoru
ciągnie się wąskim pasem równoleżnikowym, skręca ku północy, w kierunku
Alaski. W środkowej części tego pasa wyodrębnia się odmianę wybitnie
kontynentalnej. W styczniu temperatura spada -15 do -20 ºC. Średnia
temperatura lipca waha się 15 ºC. Opady atmosferyczne 250-500 mm.

Klimat okołobiegunowy:

Subpolarny – temperatura 10 ºC e najcieplejszym miejscu w roku.
Obejmuje północną część Labradoru, teren wokół Zatoki Hudson, pas lądu
koła podbiegunowego, czyli południową część Grenlandii i północna Alaska.
W zimie – powietrze arktyczne, lato – kontynentalne. Zimy surowe, lata
chłodne. Temperatura stycznia -20 do -30 ºC, lipiec około 10 ºC. Na
znacznej części występuje wieczna zmarzlina. Opady około 250-500 mm.

Polarny – temperatura najcieplejszego miejsca poniżej 0 ºC, pustynie
ś

nieżno- lodowe. Północna część lądu + wyspy arktyczne - średnia

temperatura stycznia -30 do - 40 ºC, lipiec 10 ºC. w centralnej Grenlandii
poniżej 0 ºC. Suma rocznych opadów atmosferycznych poniżej 250 mm. Na
Grenlandii i wielu mniejszych wyspach zalegają czasze lodowe.

Roślinność:

Klimat równikowy – w gorącym, wilgotnym typie klimatu równikowego wiecznie zielone wilgotne
lasy równikowe. W wyższych rejonach (powyżej 1000 mnpm) spotykać można równikowe lasy
górskie. Na wybrzeżach morskich w strefie międzyzwrotnikowej lub oblewane przez ciepłe prądy
morskie rosną mangrowia. Natomiast w najsuchszych obszarach tej strefy rosną kolczaste zarośla
krzewiaste.

II.

Klimat zwrotnikowy – w okresowo suchym typie klimatu zwrotnikowego, a także na sąsiadujących
z nimi strefami klimatu równikowego tworzą się trawiaste formacje zwane sawannami. Ogromne
powierzchnie zajmują pustynie i półpustynie.

III.

Klimat podzwrotnikowy – charakterystycznymi gatunkami są sekwoje, świerki i tuje. Na
wilgotnych obszarach są wiecznie zielone lasy podzwrotnikowe, które dzisiaj spotkać można tam,
gdzie z powodu niesprzyjających warunków nie rozwinęło się rolnictwo. Lasy te tworzą dęby
(korkowy), sosny (alpejska, nadmorska), a także jodła, tuje, cyprysy i palmy. Chaparralu – zimozielona

formacja roślinna, (zachodnia część USA – Kalifornia, północny Meksyk), przypominają wyglądem
makię. Jest to zbiorowisko wtórne, porastające tereny poprzednio zajęte przez lasy wiecznie zielone
twardolistne (wawrzyny, wrzosowate, karłowate dęby, kaktusy).

IV.

Klimat umiarkowany ciepły – wykształciły się formacje trawiaste zwane stepami, preriami.
Pierwotne stepy zostały mocno przetrzebione ponieważ tworzą się one na bardzo żyznych
czarnoziemach lub kasztanoziemach związanych z pokrywami lessowymi, utworzonymi
w plejstocenie. Potencjalną roślinność stepów stanowią ostnice, kostrzewy, bylica, rośliny cebulowe
i bulowe, byliny, mchy, a także różnorakie zioła i kwiaty. W porze suchej wszystkie te rośliny
zapadają w stan życia utajonego.

Klimat umiarkowany chłodny – w południowej części występują lasy iglaste zwane z języków
Jakucji tajgą. Występują na północ od równoleżnika 60 º N (Kanada, Alaska). W tajdze dominują
drzewa iglaste, chociaż w południowej części tajgi może rosnąć brzoza, topola, olcha. Runo leśne
składa się z mchów i roślin zielonych i krzewów, paproci, borówek i mchów (w tajdze świetlistej).
Często występują bagna i torfy.

VI.

Klimat subpolarny – tajga zmienia się w tundrę, w której rzadziej występować będą pojedyncze,
karłowate świerki, brzozy, wierzby, a coraz częściej krzewiki oraz turzyce, by w końcu całkowicie
zaniknąć i ustąpić miejsca pustyniom lodowym.

Wody lądowe:

Kontynent należy do zlewisko Oceanu Atlantyckiego (18,1 mln km²), Spokojnego (4,4 mln km²).

•

Do najdłuższych rzek zaliczyć można:

- Mckenzie (4240 km)
- Missisipi
- Jukon
- Rio Grande
- Nelson

•

Większość jezior to jeziora pochodzenia polodowcowego, powstałe na obszarze
zlodowacenia plejstoceńskiego Wielkie Jeziora Północnoamerykańskie, to największe
na ziemi zbiorniki słodkiej wody. Do jezior tektoniczno – polodowcowych zaliczyć
można: Górne, Huron, Michigan, Erie, Ontario, Wielkie Jezioro Niedźwiedzie, Wielkie
Jezioro Niewolnicze, Winnipeg, Athabaska i inne.

Mniejsze jeziora polodowcowe typu górskiego znaleźć można w Kordylierach.
W Górach Kaskadowych występują niewielkie powulkaniczne jeziora kretowe. Na
obszarach tarczy kanadyjskiej znaleźć można kilka przykładów jezior meteorytowych.
Na obszarach wielkiej kotliny znaleźć można jeziora reliktowe stanowiące pozostałości
wielkich jezior plejstoceńskich, które w suchym klimacie uległy znacznemu
zmniejszeniu i zasoleniu np. Wielkie Jezioro Słone. Rzadsze są przykłady jezior
pochodzenia lagunowego (wybrzeże Oceanu Atlantyckiego i Zatoki Meksykańskiej,
krasowe (Floryda, Przedgórze Appalachów). Obszary bezodpływowe to obszary pustyń
i półpustyń (Kolorado, środkowa część Kordylierów, Dolina Śmierci). Do największych
jezior zaliczyć można:

- Jezioro Górne (82424 km ²)

- Jezioro Huron

- Jezioro Michigan

- Jezioro Wielkie Niedźwiedzie

- Jezioro Wielkie Niewolnicze

•

Lodowce:

- Grenlandia, Alaska,
- północna część Kordylierów
- Lodowce dolinne i piedmowe (Góry Wrangla, Św. Eliasza)
- lodowce w Górach Brookesa i Góry Skaliste, Góry Kaskadowe

Warunki rozwoju turystyki:

Walory wypoczynkowe:

•

zalesiona, nie przekształcony krajobraz, cisza – Kanada,Alaska

•

wypoczynek związany z wodą: Floryda, Zatoka Meksykańska, Wyspy Morza Karaibskiego .

Wybrzeże

Oceanu

Spokojnego

obszar

występowania

wielu

miejscowości

wypoczynkowych i ośrodków sportów wodnych. Do najbardziej znanych należą: Santa
Monica San Pedro, Long Beach, , Santa Barbara, Cannon Beach, Seaside, Depoe Bay i
Gold Beach.

Nowa Anglia - rozwojowi turystyki w Nowej Anglii sprzyjają walory wypoczynkowe
wybrzeży morskich. Dogodne warunki do uprawiania kąpieli i sportów wodnych występują
zwłaszcza w rejonie zatoki Cape Cod, Narragansett i Buzzards oraz cieśnin Rhode Island,
Long Island i Nantucket. Do najbardziej znanych kąpielisk należą: Newport, Hyannis,
Eastham, Falmouth, Brewster, Sandwich, Yarmouth, Tiverton, Martha's Vineyard, Błock
Island i Bridgeport.

Nizina Nadbrzeżna

Subregion Atlantycki - obszary Cape Hatteras National Seashore, Cape Lookout State
Park, znane kąpieliska: Atlantic City, Cape May, Long Branch, Ocean City, Virginia
Beach, Fripp Island, Isle of Palms, Myrtle Beach i Sullivan's Island.
Subregion Florydy – największym kąpieliskiem jest Miami, położone nad Oceanem
Atlantyckim w zatoce Biscayne. W skład zespołu miejskiego Miami wchodzą
kąpieliska: Miami Beach, Coral Gables i Hialeah. Spośród pozostałych kąpielisk
wybrzeża atlantyckiego do najbardziej znanych należa: daytona Beach, Palm Beach,
Lake Worth i Fort Lauderdale. Znanymi ośrodkami wypoczynkowymi nad
Zatoką Meksykańska są: Clearwater, St. Petersburg, Tampa, Madeira Beach, Venice,
Naples i Marco Island oraz najdalej na południu kąpielisko Key West
Subregion Niziny Zatokowej – wśród wielu nadmorskich ośrodków turystycznych
szczególną popularnością cieszą się Corpus Christi, Padre Island, Port Aransas, Port
Isabel, Dauphin Island, Orange Beach i Mobile.

Wielkie Jeziora – ośrodki wypoczynkowe: Tawas City, Traverse City, Ludington,
Harbor Springs, Baileys Harbor, Wasshington Island, Brimley, Les Cheneaux Islands,
Marquette, Munising, Superior.

Kordyliery

Subregion Wybrzeża Oceanu Spokojnego - Wybrzeże Oceanu Spokojnego to obszar
występowania wielu miejscowości wypoczynkowych i ośrodków sportów wodnych.
Do najbardziej znanych należą: Santa Monica, Marina del Rey, Redondo Beach, Palos
Ver-des Estates, San Pedro, Long Beach, Newport Beach, Costa Mesa, Ventura, Santa
Barbara, Cannon Beach, Seaside, Depoe Bay i Gold Beach.

Hawaje – liczne kąpieliska: Waikiki Beach, Kailua. Makaha, Kahuku

W Kanadzie ze względu na zimne wody oceaniczne oraz częste mgły, uprawianie
kąpieli morskich ograniczone głównie do południowego wybrzeża Zatoki Św.
Wawrzyńca i Wyspy Księcia Edwarda części wybrzeża Oceanu Spokojnego-rejon
Viktorii

W Meksyku wybrzeże Ocenau Spokojnego:Puerto Vallarta, Acapulco a także Płw Jukatan
z kapieliskiem Conzumel Cancun,Veracruz ,Płw Kalifornijski z plażami oraz wybrzeże
Zatoki Meksykańskiej jak również Jeziora tektoniczne w głębi kraju

W Ameryce Północnej występują doskonałe warunki do uprawiania sportów zimowych
Regiony wypoczynku zimowego:

Nowa Anglia - najbardziej znaną stacją narciarską jest Berlin, położony w Górach
Białych u podnóża Góry Waszyngtona — siedziba najstarszego w Stanach
Zjednoczonych (zał. w 1872 r.) Klubu Narciarskiego Nansen. Do popularnych
miejscowości tego typu należą ponadto: Franconia, Center Ossipee, Killington, Magie
Mountain, Mount Snów i Stowe.

Środkowe i Południowe Appalachy – ośrodki wypoczynkowe położone w górach:
Catskill, Adirondack,Lake Placid

Wielkie Jeziora – płaskowyże w stanie Michigan, Porcupine Mountains, Indianhead
Mountain i Whitecap Mountains.

Stany Środkowe – Lead i Hill City, boundary Waters canoe Area, Red Lake i
Warroad.

Kordyliery – Colorado Springs, Aspen i Teton Village, Sun Valley, Phoenix, Salt Lake City,
okolice jeziora Tahoe, Palm SpringsBerlin, położony w Górach Białych u podnóża Góry
Waszyngtona — siedziba najstarszego w Stanach Zjednoczonych (zał. w 1872 r.) Klubu
Narciarskiego

Obszarem o dużych walorach wypoczynkowych w Kanadzie są Góry Laurentyńskie
(Laurentides) — górzyste tereny położone na północ od Montrealu i Ouebecu. Do znanych stacji
narciarskich i ośrodków sportów wodnych (liczne jeziora) należą tu m.in. Mont-Gabriel, Mont
Tremblant, Sainte Agathe des Monts.

•

uzdrowiska Palm Springs, Saratoga Springs White Sulphur Springs Berkley Springs,Hot Springs

•

w Meksyku San Jose Pura, Aguablanca, Los Azufres, Santa Barbara, Aguascalientes (dosłownie gorące
wody

Przyrodnicze

Formacje skalne: Red Rock Country- słynne z gigantycznych skał z czerwonego piaskowca
Arizona, Arches-Łuki Skalne, Monument Valley (Arizona) – znane na całym świecie
niesamowite monolity z piaskowca

Osobliwości flory i fauny: Sekwoje (PN Sekwoi), najstarsze dziwo świata cypryśnik liczący
2000 lat koło Oaxaki w Meksyku, drzewa Jozuego (PN Joshuas tree)

Formy polodowcowe np. Góry Kaskadowe

Zjawiska wulkaniczne znane są głównie: Lassen Volcanic (gorące źródła i wrzące jeziora),
Park Narodowy Jeziora Kraterowego (Crater Lakę National Park; jezioro w kraterze wulkanu)
oraz Góra św. Heleny (Waszyngton) – niesamowity krajobraz po potężnym wybuchu wulkanu

Rezerwaty przyrody: Celestun, Rafy koralowej , Pine Ridge, Meksyk- Reserva de la Biosfera
El Vizcaino – rezerwat biosfery, chroniący główne miejsca lęgowe wieloryba szarego w
Laguna Ojo de Liebre i w Laguna San Ignacio

Wąwozy: Barranca del Dobre(Meksyk), Zion Canyon- Wyniosłe ściany z piaskowca wysokość
prawie 800, Canyon de Chelly (Arizona) – fascynujący kanion o stromych ścianach Kanion
Sumidero w Meksyku

Wulkany: Popocatepetl, Ixtaccihuatl,Orizaba w Meksyku Mauna Kea, Mauna Loa, Lassen
Volcanic, St. Helens Mt., Haleakala, Wrangell, Rainier

Gejzery: Old Faithful, Daisy, Riverside, Unmak na Alasce, w Parku Narodowym Yellowstone

Przełomy rzeczny ; przełom rzeki Kolorado, Przełom Rio Grande

Wodospady: Niagara

Wodospad Yosemite Falls położony w Parku Narodowym Yosemite -

najwyższy wodospad w Ameryce Północnej. Wodospad Hałasu –w wielkim Kanionie, Misol
Ha i Aqua Azul w Meksyku Ribbon, Upper Fall

Wodospad Niagara Jedna z największych atrakcji środkowo-wschodniej części USA i Kanady.
Rzeka Niagara, płynąca z jeziora Erie do jeziora Ontario, musi pokonać prawie 100-metrową
różnicę poziomów. Mniej więcej w połowie drogi rzeka rozwidla się na dwie części i spada w dół
dwiema około 50-metrowymi kaskadami..

Jaskinie: Mamucia w Kentucky najdłuższy system jaskiniowy świata ponad 563 km, Wind
Cave jedna z najstarszych na świecie, Sistema Cheve i Cacahuamilpa w Meksyku należące do
najdłuższych na świecie, Carlsbad caverns

Pustynie: Sonora, Mohave, Dolina Śmierci

Doliny: Dolina Śmierci, Vinales, Dolina Kolorado

Ruchome wydmy: Great Sand Dunes czyli Park ruchomych wydm. Great Sand Dunes to
najwyższe piaszczyste wydmy w Północnej Ameryce. Great Sand Dunes, White Sands

Jeziora polodowcowe: np. System Wielkich Jezior

Lodowce górskie: Grenlandia, Alaska, północna część Kordylierów, lodowce dolinne i
piedmowe (Góry Wrangla, Św. Eliasza), lodowce w Górach Brookesa i Góry Skaliste, Góry
Kaskadowe

Fiordy np. płw labrador i Nowa Finlandia

Rafy koralowe: Floryda, wyspy Morza Karaibskiego El Garrafon w Meksyku -y jest parkiem
narodowym, zlokalizowanym w południowej części Isla de Mujeres. Atrakcjami tego parku są
niebywałe formy rafy koralowej, bardzo bogaty świat podwody

Parki Narodowe:

Park narodowy Acadia, znany m.in. dzięki licznym gatunkom żyjących tu ptaków, a także grotom skalnym i
klifom powstałym wskutek niszczącej działalności wód morskich.
Yosemite, położony w środkowej części gór Sierra Nevada. Został on założony już w 1890 r Występują w
nim m.in. wodospady (największy wys. 727 m) oraz cenne gatunki drzew (sekwoje
PN Bryce Canion,
PN Great Canion Wielki Kanion Kolorado -kanion ma ponad 500 km długości i w najgłębszym miejscu 1,5
km głębokości. Szerokość waha się od ok. 800 m (pod punktem widokowym Toroweap na North Rim -
Północnej Krawędzi) do 29 km w najszerszym miejscu.
PN Badlands, Na północy Stanów Zjednoczonych niedaleko Yellowstone na najciekawszych terenach
należących do Badlands został utworzony Park Narodowy. Zajmuje on około 10% całego obszaru "złych
lądów". Nazwa ta została nadana poprzez skojarzenia jakie wywoływał ten nieprzyjemny krajobraz.
Właściwie nie jest on porośnięty przez żadną roślinność. Wynika to z genezy wulkanicznej i czynników jakie
ukształtowały ten teren. Popioły wulkaniczne pokryły grubą warstwą duży obszar uniemożliwiając utrzymanie
się drzew. Stąd otaczające nas pustkowia, gdzieniegdzie poprzecinane bagnami.
PN Wood Buffalo, w Kanadzie. jest największym parkiem narodowym w Kanadzie i czwartym co do
wielkości na świecie. Park został utworzony w 1922 w celu ochrony największego na świecie stada bizonów,
które zgodnie z aktualnymi szacunkami liczy ok. 2000 osobników.W 1983 Park Narodowy Wood Buffalo
został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO
PN Banff w Kanadzie. Park Jest to pierwszy kanadyjski park narodowy oraz drugi park narodowy w Ameryce
północnej Park Narodowy Banff został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO, wspólnie z
pozostałymi parkami narodowymi znajdującymi się w kanadyjskich Górach Skalistych.

Park Narodowy Glacier -

oferuje on piękne lodowce oraz przeróżne formy lodowe i skalne jak i drugą

pod względem wielkości w systemie parków narodowych formację podziemnych korytarzy i jaskiń.

PN Everglades,
PN Jasper,

to największy z sześciu kanadyjskich parków położonych w Górach Skalistych, wraz z

najwyższym wzniesieniem sięgającym 3747 m.n.p.m. Park ten zawiera, piękne góry, liczne rzeki,
wodospady, przepiękną roślinność i zwierzęta a w tym słynne niedźwiedzie Grizli.

PN Rocky Mountain,
PN Yellowstone, jest pierwszym i najstarszym parkiem narodowym na świecie. Na jego terenie znajdują się
słynne gejzery i gorące żródła, wulkany błotne, fumarole i wodospady.
PN Sekwoi słynie z lasów sekwojowych (zwłaszcza jego część zwana Giant Forest oraz Kings Canyon.
PN North Cascades (formy polodowcowe)
PN Mt. Rainier (nieczynne wulkany z systemem lodowców).
PN Lassen Volcanic (gorące źródła i wrzące jeziora),
Park Narodowy Jeziora Kraterowego (Crater Lakę National Park; jezioro w kraterze wulkanu)
St. Helens Mt. — wulkan w Górach Kaskadowych, będący przykładem krajobrazu "żywego wulkanizmu".
PN Redwood (fragmenty pierwotnego lasu z 1000-letnimi drzewami)
PN Olympic (tzw. lasy deszczowe, o ogromnym bogactwie florystycznym - od mikroflory do olbrzymich
ś

wierków, jodeł i cedrów alaskich).

Great Smoky Mountains National Park Ponad 120 gatunków drzew i ponad 1400 rodzajów kwitnących
roślin
Park Narodowy Denali na północ od Anchorage na Alasce. Największą, ale nie jedyną jego atrakcją jest
szczyt Mt McKinley. Można tu zobaczyć lodowce, jeziora oraz inne potężne wierzchołki łańcucha górskiego
Alaska. Najciekawsza jest niewątpliwie fauna, można tu spotkać niedźwiedzie grizzly, karibu, łosie i owce
Dalla.

Park Narodowy Hawajskich Wulkanów obejmuje dwa najdalej na południe wysunięte wulkany Wielkiej
Wyspy – Mauna Loa i Kilauea. To jeden z najbardziej malowniczych parków narodowych w Stanach
Zjednoczonych

Inne walory przyrodnicze utworzone przez człowieka:
Orlando- jeden z największych na świecie parków morskich
San Diego Zoo (San Diego) ,New York
Ogrody botaniczne: Washington , NY,Chicago
Punkty widokowe: Kanion Kolorado, NY, Niagara,
Muzea Historii Naturalnej: Pallas,New York

Wodne Ogrody w Fort Worth- niezwykły park z basenami i fontannami leży w centrum Fort Worth. Wodne
Ogrody zostały zbudowane w 1974 roku i zajmują obszar 1,7 ha. Zaprojektowane zostały przez nowojorskich
architektów: Philipa Johnsona i Johna Burgee’a. Park składa się z trzech basenów oraz tarasowatego pagórka,
który odgradza teren od drogi międzystanowej.

Walory Antropogeniczne

USA

Nowy Jork - Większość zabytkowych budowli Nowego Jorku pochodzi z XVIII i
XIX w. Należą do nich m.in.: Kaplica Św. Pawła (XVIII w.) i kościół St. Mark's-in-
the Bowerie (XVIII w.) oraz Trinity Church, katedra St. John's the Divine, katedra Św.
Patryka29 oraz Ratusz (City Hali), National Academy of Design, Nowojorska Biblioteka
Publiczna (wszystkie obiekty z XIX w.).Światową sławą cieszą się miejscowe muzea,
zwłaszcza Metropolitan Museum of Art - jedno z największych i najbogatszych na świecie30.
Oprócz kolekcji amerykańskiego malarstwa, rzeźby, grafiki i sztuki zdobniczej, zawiera ono
także galerię malarstwa europejskiego (m.in. ponad 30 obrazów Rem-brandta) oraz zbiory
sztuki starożytnej, Dalekiego i Bliskiego Wschodu. Równie znane jest Muzeum Sztuki
Nowoczesnej (słynne dzieła sztuki od końca XIX w. ze szczególnym uwzględnieniem artystów
tworzących w Stanach Zjednoczonych, Muzeum Guggenheima (cenne zbiory malarstwa)31
oraz Muzeum Historii Naturalnej.

Waszyngton - Wśród licznych zabytków stolicy na uwagę zasługują zwłaszcza Biały Dom
(koniec XVIII w., XIX i XX w.), Kapitol (XVIII i XIX w.), neogotycka katedra Św. Piotra i
Pawła, kościoły: Christ Church, St. JohrTs Church, Presbyterian Church (XIX w.), budowle
reprezentacyjne i gmachy użyteczności publicznej o formach klasycystycznych z XIX
w. (m.in. Blair House, Treasury Building, Library of Congress Building), a także mauzoleum
Lincolna37, obelisk Waszyngtona i pomnik Jeffersona.

Filadelfia - Zabytki Filadelfii, skupione głównie w rejonie starego miasta w widłach
rzek Delaware i Schuylkill, stanowią budowle z XVII - XIX w. Należą do nich domy
mieszkalne i kościoły (m.in. Gloria Dei z końca XVII w., katedra Św. Piotra i Pawła z połowy
XIX w.), liczne klasycystyczne i neogotyckie budowle reprezentacyjne z XVIII
(m.in. Independence Hali, Philosophical Hali, Congress Hali) i XIX w. (Second Bank of the
United States, giełda, Philadelphia Athenaeum).

Baltimore —Bazylika Wniebowstąpienia z 1809 r. — najstarsza w Stanach Zjednoczonych
katedra rzymskokatolicka, klasycystyczne budynki uniwersytetu stanowego (początek XIX w.)
oraz domy mieszkalne

Los Angeles - Wśród zabytków architektury na uwagę zasługują zwłaszcza kościół Nuestra
Senora de la Reina de Los Angeles i Lugo House (ob. część uniwersytetu Loyola), obydwa
obiekty z pierwszej połowy XIX w., a także liczne domy mieszkalne i budowle reprezentacyjne
z drugiej połowy XIX w. Zespoły nowoczesnych gmachów zaprojektowane były przez F.L.

Wrighta i R. Neutrę. Znajdują się tu muzea i galerie sztuki. Częścią metropolii jest Hollywood
- światowa stolica filmu, w którym m.in. można zwiedzać liczne wytwórnie filmowe.
Międzynarodową sławą cieszy się Beverly Hills - miejsce zamieszkania wielu gwiazd
filmowych, a także Disneyland - park rozrywki, założony w Anaheim w 1955 r.

San Francisco - Wśród budynków zabytkowych na uwagę zasługują m.in. zabudowania misji
Dolores (druga połowa XVIII w.), fortyfikacje (Castillo de San Joaquin i dom komendanta) z
XVIII w., jak również kościoły i budynki z XIX w. W mieście znajdują się liczne muzea
(m.in. Muzeum Morskie, Muzeum Historii Naturalnej), galerie sztuki, a także Akwarium Stein-
harta, planetarium i arboretum.

Charleston - budowle w stylu kolonialnym z XVIII i XIX w., wśród nich kościoły Św. Filipa,
ś

w. Michała, Św. Jana i in.41 oraz Wilmington (najstarszy w Stanach Zjednoczonych, czynny

do dziś kościół protestancki, zbudowany przez Szwedów w 1699 r.).

Nowy Orlean – zabytki: kościoły z XVIII i XIX w. Św. Ludwika, Św. Jana Chrzciciela, oraz
liczne domy mieszkalne i budowle użytności publicznej (Madame John's Legacy, Miro
House, Thierry House, Old Louisiana State Bank)

Memphis – dom rodzinny Elvisa Presleya oraz tzw. Ogród Medytacji, w którym
znajduje się grób piosenkarza.

Dallas – miejsce zamordowania prezydenta Stanów Zjednoczonych J.F. Kennedy'ego, muzea
historii Naturalnej i Sztuk Pięknych, Akwarium, Planetarium

Houston- centrum lotów kosmicznych w Houston

Mount Rushmore -głowy prezydenckie na

Boston —domy mieszkalne z XVII-XIX w., budowle administracji i użyteczności publicznej z
XVIII w. (m.in. Stary i Nowy Dom Stanowy) i XIX w. (szpital Massachusetts, giełda,
Bostońska Biblioteka Publiczna) oraz kościoły z XVIII w. (Christ Church, King's Chapel) i
XIX w. (m.in. katedra Św. Pawła w stylu klasycystycznym). W Bostonie znajduje się siedziba
Harvard University - najstarszego (zał. w 1636 r.) i jednego z czołowych uniwersytetów
amerykańskich. Światową sławę ma Instytut Technologii (Massachusetts In-titute of
Technology), a także Bostońska Orkiestra Symfoniczna (zał. w 1881 r.). Atrakcję turystyczną
stanowią miejscowe muzea, zwłaszcza Fogg Art Museum (sztuka starożytna i orientalna,
rzeźba romańska i gotycka).

Plymouth. Tutaj w 1620 r. przybił (po krótkim postoju w Provincetown) żaglowiec
"Mayflower", przywożąc z Anglii pielgrzymów — purytanów (102 osoby), będących jedną z
pierwszych grup osadników angielskich na kontynencie amerykańskim. W istniejącym w
pobliżu muzeum — skansenie Pi-Igrim Village można zapoznać się z warunkami życia
kolonistów na wschodnim wybrzeżu Stanów Zjednoczonych. W porcie Plymouth znajduje się
kopia żaglowca „Mayflower".

Jamestown - pierwsza osada angielska z 1607 r.,

Hampton - jedno z najstarszych miast angielskich w Stanach Zjednoczonych (zał. w 1610 r.),

York - stolica 13 kolonii w czasie wojny amerykańskiej o niepodległość,

Yorktown - miejsce jednego z decydujących zwycięstw wojsk amerykańskich nad
Anglikami w 1781 r.,

Annapolis - miejsce podpisania traktatu pokojowego z Wielką Brytanią w 1784 r.,

Savannah - baza zaopatrzenia wojsk Południa w czasie wojny secesyjnej,

Williamsburg - jeden z najbogatszych w Stanach Zjednoczonych zespołów architektury
kolonialnej,

Charleston - budowle w stylu kolonialnym z XVIII i XIX w., wśród nich kościoły Św. Filipa,
ś

w. Michała, Św. Jana i in.41 oraz Wilmington (najstarszy w Stanach Zjednoczonych, czynny

dziś

kościół

protestancki,

zbudowany

przez

Szwedów

1699

r.).

z drugiej połowy XIX w. Zespoły nowoczesnych gmachów zaprojektowane były przez F.L.
Wrighta i R. Neutrę. Znajdują się tu muzea i galerie sztuki. Częścią metropolii jest Hollywood
- światowa stolica filmu, w którym m.in. można zwiedzać liczne wytwórnie filmowe.
Międzynarodową sławą cieszy się Beverly Hills - miejsce zamieszkania wielu gwiazd
filmowych, a także Disneyland - park rozrywki, założony w Anaheim w 1955 r.

Key West-muzeum Hemingwaya

Russel Cave -osada sprzed 7000 lat

Orlando- Disney World

Przylądek Canaveral-miejsce startu wahadłowców

Memphis-dom E Presleya

Kanada

Halifax - zabudowa głównie z przełomu XIX i XX w

Louisbourg na wyspie Cape Breton, z największą w Kanadzie zrekonstruowaną osadą francuską z XVIII w.
Pozostałości starego osadnictwa francuskiego zachowały się w Annapolis Valley, Caraquet (stara wieś
akadyjska z 1757 r.) i Village Historique Acadien (skansen z okresu 1780-1880 r.).

Quebek- Do najważniejszych zabytków należą: cytadela (pierwsza połowa XIX w.) oraz budowle Starego
Górnego Miasta (Old Upper Town) i Starego Dolnego Miasta (Old Lower Town), zwłaszcza ratusz -
(pierwsza połowa XIX w.), bazylika Notre Damę (XVII w klasztor Św. Urszuli i seminarium,(XVII w. katedra
Trójcy Świętej (początek XIX w.) i kościół Notre Damę des Victories (XVII w.) oraz hotel Chateau de
Frontenac (XIX w.). W Parć d'Esplanade odbywają się każdego roku główne imprezy zimowego karnawału,
trwającego 10 dni (festiwal podobny do Mardi Gras w Nowym Orleanie).
Montreal —zabytki, m.in. seminarium St. Sulpice (koniec XVII w.), neogotycka katedra Notre Dame (XIX
w.), kościół Notre Dame de Bonsecours oraz domy i budowle użyteczności publicznej z XVIII - XIX w. (np.
Calvet House, Chateau de Ramezay, dawna rezydencja gubernatora). Mieści się tu również Uniwersytet
McGilla — jeden z czołowych uniwersytetów Kanady. Atrakcją Montrealu są muzea i galerie sztuki
(zwłaszcza Muzeum Sztuki Ludowej, Galeria Sztuk Pięknych),.
Toronto —na szczególną uwagę zasługuje zbudowana w 1975 r. wieża radiowo-telewizyjna CNN Tower,
będąca najwyższym tego typu obiektem na świecie (533 m wys.). W szczytowej części znajduje się restauracja
i punkt widokowy. Zainteresowanie budzą również budowle reprezentacyjne z XIX i XX w., m.in. parlament,
uniwersytet i ratusz. Toronto ma liczne muzea i galerie sztuki. Cenne eksponaty znajdują się zwłaszcza w The
Royal Ontario Museum (dzieła sztuki chińskiej, egipskiej, greckiej i rzymskiej, kolekcja wyrobów indiańskich
i eskimoskich) oraz Art Gallery of Ontario (zbiory malarstwa od XIV w., kolekcja rzeźb współczesnych).
Black Creek Pioneer — skansen budownictwa wiejskiego z XIX w., a także park wypoczynkowy Ontario
Place (40 ha pow.), ogród zoologiczny oraz Wonderland — kanadyjski Disneyland, zbudowany w 1981

Ottawa —Wśród obiektów architektury na szczególną uwagę zasługuje zespół neogotyckich gmachów
parlamentu (1859-75 r., rozbudowany w 1916 r.) oraz neoklasycystyczne budynki National Research Council i
Rideau Hali. Słynne są: miejscowe muzea sztuki, zwłaszcza Narodowa Galeria Kanady (dzieła twórców
europejskich i północnoamerykańskich, m.in. prace Grupy Siedmiu), Narodowe Muzeum Kanady, Narodowe
Muzeum Nauki, Kanadyjskie Muzeum Wojny i Kanadyjskie Muzeum Narciarstwa; imprezy organizowane w
Narodowym Centrum Kultury.

Stratford — słynne dzięki organizowanym w nim festiwalom szekspirowskim,

Kingston - zabytki architektury wiktoriańskiej z pierwszej połowy XIX w. Region Prerii
Whitehorse — znane głównie dzięki unikatowej budowli jaką jest miejscowa katedra drewniana Old Log
Church wzniesiona w 1900 r.

MEKSYK

Guadalajara jest jednym z najpiękniejszych kolonialnych miast kraju. cenne zabytki, jak katedra (1558-1616
r.) - przebudowana po silnych trzęsieniach ziemi w 1818 i 1848 r., Palacio del Gobierno (XVII-XVIII w.) -
doskonały przykład bogatego baroku meksykańskiego, oraz liczne kościoły (65 świątyń), w tym Santa
Monica,

San

Francisco,

Zapopan,

Aranzazu

przełomu

XVII-XVIII

Osobliwością Guadalajary jest jej przedmieście Tlaquepaque, największe w kraju centrum współczesnej
sztuki ceramicznej.

Taxco. górujący nad miastem kościół Santa Prisca - doskonały przykład stylu churique-resco oraz liczne
pałace, będące kopią architektury rodzimej Hiszpanii - Casa Figue-roa, Casa Borda. Imprezą ściągającą do
miasta tysiące turystów zagranicznych, są pasje wielkopiątkowe z pełną inscenizacją Męki Pańskiej.
Oaxaca, W mieście zachowały się liczne zabytki, w tym klasztor dominikanów Santo Domingo (XVI -XVII
w.) oraz utrzymane w stylu plateresco kościoły - San Felipe Neri i San Francisco.

Palenque centrum kultury i kultu religijnego Majów , który tworzą wzniesione pomiędzy VII a XII w. pałace,
ś

wiątynie usytuowane na piramidach, plac do rytualnej gry w piłkę, oraz resztki akweduktu),

Bonampak (zespół obiektów kultowych majów, których największą osobliwością są malowidła naścienne z
VIII w.),

Chichen Itza, Najokazalszą budowlą jest tam dziewięcioczłonowa piramida, mieszcząca na szczycie
sanktuarium Kukulkana.. Innymi obiektami są: obserwatorium astronomiczne El Caracol, pałace - Casa de las
Aguilas i Casa de las Monjas - oraz jedenaście stadionów do gry w piłkę.

Teotihuacan- Nazwa miasta, która znaczy Tam, gdzie ludzie stali się bogami, została nadana przez Azteków,
którzy traktowali opuszczone miasto jak mityczny cmentarz. Teotihuacan mieści się na wysokości około 2300
m n.p.m., między dzisiejszymi miastami Meksyk i Puebla.

Veracruz, jeden z najważniejszych portów założonych przez Hiszpanów w Ameryce, budowany był od 1520
r. Centrum miasta, otoczone fragmentami murów obronnych oraz przylegającą do nich twierdzą San Juan de
Ulua (XVII w.), ma charakter wielkomiejski, natomiast peryferyjne dzielnice (Macambo, Vi I la del Mar)
tworzą

ciąg

zabudowy

typowy

dla

miejscowości

kąpieliskowych.

W centrum stanu Veracruz, w widłach rzek Tecolutla i Cazones, wznoszą się ruiny zespołu administracyjno-
religijnego Totonaków - El Tajin.

Teotihuacan – największe miasto starożytnego Meksyku, w którym przetrwały dwie olbrzymie piramidy
Taxco – zabytkowe, kolonialne miasto, meksykańska stolica srebra
Zacatecas – pustynne miasto powstałe dzięki złożom srebra, z ogromną katedrą, świetnymi muzeami i
dykoteką w szybie kopalnianym

Guanajuato – ośrodek wydobycia srebra; wspaniałe rezydencje, kolorowe domy, kręte brukowane aleje,
słynny festiwal i atmosfera miasta akademickiego

Monte Alban – ruiny starożytnej stolicy Zapoteków

Walory specjalistyczne:

•

Góry Skaliste, Kordyliery: wspinaczka, wielkie systemy jaskiń

•

Kanada: wędkarstwo, myśliwstwo

•

Morze Karaibskie, Zatoka Meksykańska: żeglarstwo, nurkowanie

•

Jazda konna: Wielkie Równiny, Park Narodowy Great Sand Dunes, Park Narodowy Great Smoky
Mountains

•

Turystyka wędrowna: Nowa Anglia, Park Narodowy Great Smoky Mountains

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:

więcej podobnych podstron