Przeglądy
i naprawy narzędzi

A. Wstęp

1. Podczas pracy z narzędziami należy:

• używać tylko tych, które są w dobrym

stanie technicznym

• stosować metody pracy zgodnie

z dokumentacją techniczno-ruchową
lub instrukcją obsługi

• zachowywać ład i porządek w miejscu

pracy

• pamiętać o stosowaniu ochron

zbiorowych i osobistych.

2. Prawidłowa organizacja stanowiska pracy

określona w standardzie szczegółowym
„15.1 Narzędzia ręczne” oraz właściwe
sposoby pracy pozwalają na eliminację
wypadków przy pracy z narzędziami, jak
również na zmniejszenie liczby zagrożeń.

3. Zidentyfi kowane zagrożenia związane

z użyciem narzędzi należy uwzględnić
w Ocenie Ryzyka dla Zadania oraz
Instrukcji Bezpiecznego Wykonywania
Robót (IBWR).

Standard ten zawiera minimum wymagań w zakresie bezpieczeństwa, jakie należy spełnić
w związku z przeglądami i naprawami narzędzi.

Obowiązkiem Skanska jest zapewnienie, aby wszystkie stosowane w procesach
produkcyjnych narzędzia pracy spełniały wymagania przepisów i norm w zakresie
bezpieczeństwa. Konstrukcja i wykonanie narzędzi powinny zabezpieczać pracowników
przed urazami, działaniem czynników niebezpiecznych, porażeniem prądem, nadmiernym
hałasem oraz uwzględniać zasady ergonomii.

Standard pracy

15.6

W przypadku pytań
lub wątpliwości skontaktuj
się z najbliższym specjalistą
BHP lub wejdź na:
www.skanska.pl/bhp,
one.skanska/bhp

Standard ten:

• zawiera

wymagania

wynikające z prawa
i norm polskich
oraz wewnętrznych
uregulowań Skanska S.A.

•

jest obligatoryjny dla
wszystkich jednostek
Skanska S.A.

• pomaga

zapewnić

bezpieczne i skuteczne
praktyki podczas prac.

Wersja 1.0

Standard 15.6

1

4. Umiejętność posługiwania się narzędziami

ręcznymi pracownik powinien uzyskać
podczas przygotowania do zawodu.

5. Szkolenie w zakresie bezpieczeństwa

i higieny pracy przy stosowaniu
narzędzi ręcznych odbywa się w trybie
określonym w standardzie szczegółowym
„18.1 Szkolenia BHP”.

6. Na narzędziach znajdują się piktogramy

informujące o zagrożeniach bądź zalecające
stosowanie odpowiednich środków ochrony
indywidualnej (Rys. 1).

7. Przed przystąpieniem do pracy pracownik

powinien każdorazowo dokonać przeglądu
narzędzi ręcznych i mechanicznych.

8. W przypadku stwierdzenia przez

pracownika złego stanu narzędzia ręcznego
lub mechanicznego należy niezwłocznie
powiadomić przełożonego.

9. Niesprawne, uszkodzone narzędzia

powinny zostać usunięte i wymienione na
sprawne.

10. Narzędzia niesprawne powinny

być wyraźnie oznakowane w celu
zapobiegnięcia ich przypadkowemu użyciu.

B. Przeglądy narzędzi ręcznych pod

względem wymagań bezpieczeństwa

1. Klucze oczkowe, nasadowe – należy

sprawdzić, czy szczęki klucza są dokładnie
równoległe, bez zbitych i wytartych końców,
pęknięć i złamań.

2. Szczęki, kleszcze, szczypce – powinny być na

tyle wytrzymałe, aby nie uległy pęknięciom
i złamaniom w czasie pracy. Ostrza szczypiec
używanych do przecinania materiału

Rys. 1 Piktogramy informujące o zagrożeniach

powinny dokładnie się schodzić i nie mogą
być wyszczerbione.

3. Szczypce nastawne (tzw. żabki) – powinny

mieć obie części połączone za pomocą
zabezpieczonej nakrętką śruby, która
stanowi oś obrotu. Śruba ta nie może
się dawać przekładać w celu uzyskania
większego czy mniejszego rozwarcia szczęk.

4. Wkrętaki (śrubokręty) – należy dokładnie

sprawdzić boki ostrza wkrętaka, które nie
mogą być zaokrąglone, a część pracująca
powinna stanowić linię prostą (Rys. 2).

5. Wiertła, rozwiertaki, narzynki, gwintowniki

– niedozwolone jest stosowanie tępych
narzędzi tego rodzaju, ponieważ może
to stać się przyczyną zniszczenia samego
narzędzia, a w konsekwencji – przyczynić się
do urazu.

6. Młotki – obuch młotka nie może posiadać

wad takich jak rozklep, spękanie,
wyszczerbienia. Trzonek młotka nie
może być spękany i powinien być mocno
osadzony z pomocą klina (Rys. 3).

7. Przecinaki – nie mogą mieć zbitej

i zdeformowanej główki oraz uszkodzonego
ochraniacza PCV.

8. Pilniki – muszą być ostre i nie mogą posiadać

żadnych śladów uszkodzeń.

9. Nożyce – muszą być ostre.
10. Piły ręczne – brzeszczot piły powinien być

ostry i właściwie osadzony.

11. Dłuta – noże dłut muszą być mocno

osadzone w trzonkach, a drewniane
trzonki powinny być zabezpieczone przed
pęknięciem za pomocą metalowych
pierścieni (skuwek).

12. Wszystkie narzędzia ręczne powinny być

odkładane na wyznaczone miejsca jak np.
szafka narzędziowa bądź też umieszczone
w pasie narzędziowym (monterskim)
noszonym przez pracownika.

C. Przeglądy narzędzi ręcznych o napędzie

elektrycznym (elektronarzędzi)

1. W zależności od sposobu i czasu

użytkowania elektronarzędzia dzielimy na
trzy grupy:
• kategoria użytkowania I oznacza

elektronarzędzie eksploatowane
dorywczo, kilkakrotnie w ciągu
jednej zmiany, które jest zwracane do
wypożyczalni po zakończeniu pracy

• kategoria użytkowania II oznacza

elektronarzędzie eksploatowane często
w ciągu jednej zmiany roboczej, które
nie jest zwracane do wypożyczalni po
zakończeniu pracy

• kategoria użytkowania III oznacza

elektronarzędzie eksploatowane w
sposób ciągły na więcej niż jednej
zmianie, zainstalowane na stałe np.
w linii produkcyjnej lub montażowej.

2. Elektronarzędzia

podlegają

udokumentowanym przeglądom
kontrolnym.

3. Ze względu na zakres przeglądy kontrolne

dzielimy na:
• bieżące
• okresowe.

Lp.

Przeglądy

Zakres przeglądów
bieżących

okresowych

1

Oględziny
zewnętrzne

+

+

2

Demontaż
i oględziny
wewnętrzne

-

+

3

Pomiar
rezystancji
izolacji

-

+

4

Sprawdzenie
obwodu
ochronnego

-

+

5

Sprawdzenie
biegu
jałowego

+

+

Znak + oznacza przeglądy, które należy
przeprowadzić
Znak – oznacza przeglądy, których nie
przeprowadza się

4. Zakres przeglądów elektronarzędzi

zamieszczono w Tabeli 1 (Rys. 4).

2

Rys. 2 Ostrza wkrętaka

Rys. 3 Osadzenie obuchu
młotka z pomocą klina

Rys. 4 Zakres przeglądów elektronarzędzi

5. Przeglądy bieżące mogą być wykonywane

bezpośrednio przez pracownika, który
posiada wiedzę i umiejętność w zakresie
bezpiecznej eksploatacji elektronarzędzi.

6. Przeglądy bieżące elektronarzędzi należy

wykonywać:
• każdorazowo przed rozpoczęciem

zmiany roboczej – kategoria
użytkowania I, II, III

• każdorazowo przed wydaniem

do eksploatacji i po ich zwrocie
do wypożyczalni – kategoria
użytkowania I i II.

7. Przeglądy okresowe elektronarzędzi mogą

wykonywać osoby posiadające odpowiednie
zaświadczenia kwalifi kacyjne wymagane
przepisami szczegółowymi.

8. Rodzaj uprawnień i kwalifi kacji określono

w standardzie szczegółowym „4.2 Polecenia
na prace, kwalifi kacje, uprawnienia”.

9. Przeglądy okresowe elektronarzędzi należy

wykonywać:
• co 6 miesięcy dla elektronarzędzi

zaliczanych do kategorii użytkowania I

• co 4 miesiące dla elektronarzędzi

zaliczanych do kategorii użytkowania II

• co 2 miesiące dla elektronarzędzi

zaliczanych do kategorii użytkowania III

• po każdej zaistniałej sytuacji mogącej

mieć wpływ na bezpieczeństwo
użytkowania elektronarzędzia (upadek,
zawilgocenie).

10. Podane wyżej terminy przeglądów

okresowych należy skrócić o połowę dla
elektronarzędzi używanych w warunkach
zwiększonego niebezpieczeństwa
uszkodzenia mechanicznego,
eksploatowanych w pomieszczeniach
zapylonych, zawilgoconych, na
rusztowaniach.

11. Każde elektronarzędzie powinno posiadać

kartotekę, w której odnotowywane będą
terminy badań kontrolnych i ich wyniki oraz
termin następnych badań.

12. W kartotece należy również odnotowywać

rodzaje uszkodzeń, przeprowadzone
naprawy itp.

13. Elektronarzędzia powinny był oznakowane.
14. Oznaczenia powinny być umieszczone na

głównej części elektronarzędzia w taki
sposób, aby można je było łatwo dostrzec,
gdy narzędzie jest gotowe do użycia (Rys. 5).

Standard 15.6

3

Wersja 1.0

15. Oznaczenia powinny być trwałe i czytelne.
16. Pomiary elektryczne elektronarzędzi należy

przeprowadzać zgodnie z zaleceniami
zawartymi w standardach szczegółowych:
„4.3 Ochrona przed porażeniem prądem
elektrycznym. Pomiary ochronne” oraz
„15.3 Elektronarzędzia”.

17. Przed przystąpieniem do pracy

elektronarzędziem należy każdorazowo
sprawdzić:
• wtyczkę – czy nie jest pęknięta,

przypalona, kołki nie są zdeformowane
oraz czy wtyczka odpowiada
wymaganiom w części dotyczącej
rodzaju parametrów znamionowych dla
sprawdzanego elektronarzędzia

• przewód – pod kątem uszkodzeń,

zabezpieczenia przed wyrwaniem
z wtyczki i elektronarzędzia (sprawdzić
wzrokowo lub ręcznie), uszkodzeń
izolacji (czy nie jest przecięta, zgnieciona,
opalona itp.), a także czy przewód
odpowiada wymaganiom w części
dotyczącej rodzaju i parametrów

Rys. 5 Oznaczenia elektronarzędzia

znamionowych wymaganych dla
sprawdzanego elektronarzędzia

• działanie elementów sterujących

(przyciski, pokrętła, blokady itp.) i czy
elementy te nie są uszkodzone.

• kompletność obudowy, pęknięcia, ubytki
• kompletność osłon i możliwość ich

pewnej regulacji

• kompletność uchwytów i zacisków

narzędzi roboczych oraz czy nie
wykazują uszkodzeń.

18. Należy także upewnić się, czy:

• osprzęt np. tarcza nie jest uszkodzony

oraz czy będzie użyty zgodnie
z przeznaczeniem

• nie ma wycieków smaru wskazujących

na uszkodzenie uszczelnień

• narzędzie na biegu luzem pracuje

równo, bez drgań i nadmiernego hałasu

• urządzenie ma sprawny wyłącznik –

nie wolno używać urządzenia, jeżeli
nie można go załączyć i wyłączyć tym
wyłącznikiem.

D. Naprawy

1. Wszystkie stwierdzane w trakcie

przeglądów niesprawności i usterki narzędzi
powinny być na bieżąco usuwane w trybie
napraw.

2. Napraw narzędzi należy dokonywać

zgodnie z wytycznymi producenta
zawartymi w dokumentacji techniczno –
ruchowej bądź instrukcji użytkowania.

3. Napraw elektronarzędzi mogą dokonywać

uprawnione i wyspecjalizowane jednostki
bądź osoby posiadające wymagane
uprawnienia i kwalifi kacje.

4. Wytyczne w tym zakresie zawarto

w standardzie szczegółowym
„18.4 Szkolenia specjalistyczne –
kierowanie ruchem, hakowi, na
uprawnienia, kwalifi kacyjne”.