zegarmistrz 731[05] z1 04 u

_________________________________________________________________________________________
„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Halina Śledziona

Montowanie zegarów - budzików
731[05].Z1.04

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr Inż. Ireneusz Kocoń
mgr inż. Leon Zujko

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Halina Śledziona

Konsultacja:
dr inż. Janusz Figurski
mgr inż. Andrzej Zych

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej Montowanie

zegarów – budzików 731[05].Z1.04 zawartego w programie nauczania dla zawodu
zegarmistrz.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Działanie i montaż mechanizmu dźwiękowego

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające 16
4.1.3. Ćwiczenia 17
4.1.4. Sprawdzian postępów 18
4.2. Montaż i demontaż zegarów – budzików

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające 25
4.2.3. Ćwiczenia 25
4.2.4. Sprawdzian postępów 28
4.3. Narzędzia i przyrządy do montażu i sprawdzania zegarów – budzików

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające 30
4.3.3. Ćwiczenia 31
4.3.4. Sprawdzian postępów 33
4.4. Sprawdzanie poprawności montażu i regulacja zegarów – budzików

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające 36
4.4.3. Ćwiczenia 36
4.4.4. Sprawdzian postępów 38
5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik, ten będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o budowie i zasadzie działania

mechanizmów zegarowych budzików. Po zapoznaniu się z całością materiału zawartego
w poradniku będziesz potrafił określić podstawowe funkcje jakie spełniają w budziku
poszczególne podzespoły, jak prawidłowo wykonać ich montaż a następnie z podzespołów
prawidłowo zmontować zegar – budzik. Po dokonaniu czynności montażowych, będziesz
potrafił dokonać oceny prawidłowości działania zegara budzika i w razie konieczności
dokonać czynności regulacyjnych.

Poradnik ten zawiera:
Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś

mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.

Cele kształcenia tej jednostki modułowej.
Materiał nauczania (rozdział 4) umożliwia samodzielne przygotowanie się do wykonania

ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy wskazaną literaturę
oraz inne źródła informacji. Obejmuje on również ćwiczenia, które zawierają:

−

wykaz materiałów, narzędzi i sprzętu potrzebnych do realizacji ćwiczenia,

−

pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczenia,

−

sprawdzian teoretyczny.
Przykład zadań/ćwiczeń oraz zestaw pytań sprawdzających Twoje opanowanie wiedzy

i umiejętności z zakresu całej jednostki. Zaliczenie tego ćwiczenia jest dowodem osiągnięcia
umiejętności praktycznych określonych w tej jednostce modułowej. Wykonując sprawdzian
postępów powinieneś odpowiadać na pytanie tak lub nie, co oznacza, że opanowałeś materiał
albo nie.

Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub

instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność.
Po przerobieniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki modułowej.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp oraz

instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac. Przepisy te
poznasz podczas trwania nauki.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych w module 731[05].Z1

731[ 05]. Z1

MONTAŻ ZEGARÓW I ZEGARKÓW

731[ 05]. Z1.01

Organizowanie stanowiska montażu mechanizmów

zegarowych

731[ 05]. Z1.02

Montowanie mechanizmu zegarowego

731[ 05]. Z1.03

Montowanie mechanizmu chodzika

731[ 05]. Z1.04

Montowanie zegarów - budzików

731[ 05]. Z1.05

Montowanie zegarów bijących

731[ 05]. Z1.06

Montowanie zegarów i zegarków mechanicznych

731[ 05]. Z1.07

Montowanie zegarów i zegarków elektrycznych i

elektronicznych

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu nauczania jednostki modułowej powinieneś umieć:

− zinterpretować dokumentację techniczną,

− rozpoznać podstawowe rodzaje materiałów stosowanych w budowie zegarów,
− scharakteryzować właściwości materiałów stosowanych w budowie zegarów,

− wykonać pomiary warsztatowe,

− wykonać proste obliczenia części mechanizmów zegarowych,
− rozróżniać części i podzespoły mechanizmu zegarowego,

− rozróżniać części i podzespoły budzika,

− scharakteryzować działanie mechanizmu zegarowego,
− scharakteryzować działanie budzika,

− wykonać montaż mechanizmu zegarowego,

− wykonać montaż budzika,
− dokonać kontroli poprawności montażu mechanizmu zegarowego,

− dokonać kontroli poprawności montażu budzika,

− wykonać podstawową regulację budzika,
− stosować przepisy bhp i przeciwpożarowe podczas zajęć w pracowni,

−

udzielić pierwszej pomocy osobie poszkodowanej w wypadku.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

− zidentyfikować części i podzespoły budzika,

− scharakteryzować rozwiązania konstrukcyjne mechanizmu budzenia,
− rozróżnić odmiany konstrukcyjne budzików,

− określić zasadę działania budzika popularnego,

− określić zasadę działania budzika naręcznego,
− zaplanować wykonanie montażu budzika popularnego i naręcznego,

− zorganizować stanowisko montażu,

− wykonać montaż budzika popularnego,
− wykonać montaż budzika naręcznego,

− sprawdzić poprawność montażu budzika popularnego,

− sprawdzić poprawność montażu budzika naręcznego,
− dokonać podstawowej regulacji budzika popularnego,

− dokonać podstawowej regulacji budzika naręcznego.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZNIA

4.1 Działanie i montaż mechanizmu dźwiękowego

4.1.1. Materiały nauczania

Większość zegarów domowych, oprócz wskazywania czasu na tarczy, spełnia jeszcze

inne specjalne zadania, a mianowicie – sygnalizuje swoje wskazania w pewnych odstępach
czasu. Zegary takie należą do grupy zegarów sygnalizujących. Zegar sygnalizujący może
wykonywać następujące zadania:
− budzić użytkownika ze snu o uprzednio nastawiony czasie,
− oznajmiać upływający czas,

− wygrywać jakąś melodię w pewnych odstępach czasu lub w czasie uprzednio

nastawionym.

Stosuje się w zegarach sposoby sygnalizacji:
− sygnalizacja świetlna – stosowana rzadko,
− sygnalizacja dotykowa – polega na uderzaniu, kłuciu lub drapaniu – stosuje się

w budzikach naręcznych,

− sygnalizacja dźwiękowa – najbardziej rozpowszechniona.

Do sygnalizacji dźwiękowej upływającego czasu stosuje się wiele rodzajów źródeł

dźwięku.

W zegarach mechanicznych pobudzanie źródła może odbywać się mechanicznie, np.

przez uderzanie, oraz pneumatycznie – przez wydmuchiwanie sprężonego powietrza.
W zależności od sposobu pobudzania dzielimy źródła dźwięku na mechaniczno-akustyczne
i pneumatyczno-akustyczne. Najczęściej stosowanymi źródłami dźwięku w zegarach
sygnalizacyjnych są metalowe dzwonki i gongi, pobudzane przez uderzenie. W budzikach
stosowane są zwykle dzwonki lub gongi prętowe. Dzwonki wydają dźwięk głośny nie
wymagający wzmocnienia. Gongi wymagają zastosowania rezonatora w celu zapewnienia
przyjemnego i dostatecznie głośnego brzmienia. Rezonatorem jest często drewniana obudowa
zegara.

Najliczniejszą grupą zegarów sygnalizujących stanowią budziki. Są one wyposażone

w dodatkowy mechanizm wydający sygnał dźwiękowy o dowolnym, uprzednio nastawionym
czasie. Ponieważ sygnał służy najczęściej do budzenia, stąd nazwa tych zegarów: budziki.

Obecnie są produkowane budziki mechaniczne i elektryczne. W zależności od

przeznaczenia, wielkości i kształtu obudowy oraz jakości wykonania rozróżnia się:
− budziki stołowe: popularne, gabinetowe,

− budziki noszone: portfelowe, kieszonkowe, naręczne.

Najbardziej są rozpowszechnione budziki popularne. Są to tanie zegary o średnicy około

70 mm, w różnych obudowach, przeważnie w blaszanych.

Konstrukcja i działanie budzików

Budzik mechaniczny składa się z dwóch mechanizmów:

− mechanizmu chodu,

− mechanizmu budzenia.

Mechanizm chodu budzika ma zwykle napęd sprężynowy, wychwyt kołkowy lub

szwajcarski i regulator balansowy.

W mechanizmie budzenia można rozróżnić następujące zespoły:

− zespół nastawczo – włączający,

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

− napęd i przekładnię,

− wychwyt służący do napędu młotka,

− źródło dźwięku – zwykle dzwonek lub gong,
− zastawkę do przerywania sygnału.

Zespół nastawczo- włączający stanowi połączenie mechanizmu chodu z mechanizmem

budzenia. Na rysunku przedstawiono mechanizm budzenia stosowany w budzikach.

Rys. 1. Mechanizm budzika popularnego [ 3 ].

Części mechanizmu budzenia:
1- zastawka, 2 – zębnik wychwytowy, 3 – koło wychwytowe, 4 – sprężyna napędowa,

5 – wałek sprężyny napędowej, 6 – młotek, 7 – klucz do nakręcania budzika.

Rys. 2. Mechanizm budzenia w budziku z boczną wskazówką nastawczą [ 3 ].

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Części składowe:
1 - sprężyna napędowa, 2 – koło napędowe, 3 – zębnik wychwytowy, 4 – koło wychwytowe,
5 – kotwica, 6 – wałek nastawczy, 7 – zgięty koniec sprężyny włączającej, 8 – ramię
włączającej, 9 – zębnik zmianowy, 10 – kołek wyłączający, 11- wskazówka nastawcza,
12 – krzywka włączająca, 13 – młotek.

Mechanizm budzenia jest napędzany sprężyną 1 przez koło napędowe 2 , zazębiające się

z zębnikiem wychwytowym 3. Koło wychwytowe 4 współpracuje z kotwicą 5 umocowaną na
wałku, do którego jest przytwierdzony młotek 13, uderzający w dzwonek. Współpraca
kotwicy z kołem wychwytowym jest taka sama jak w wychwycie hakowym, lecz ruchy
kotwicy i koła odbywają się tutaj znacznie szybciej niż w mechanizmie chodu. Mechanizm
budzenia jest zatrzymywany przez zgięty koniec sprężyny 7, dociskającej koło z krzywką 12
do kołka 10 osadzonego w wałku nastawczym 6 na którym osadzona jest wskazówka
nastawcza 11. Wałek nastawczy 6 jest związany z płytą mechanizmu sprzęgłem ciernym
w celu zabezpieczenia go przed samoczynnym przestawieniem. Koło z krzywką 12 otrzymuje
napęd od zębnika zmianowego 9. Podczas ruchu przekładni wskazań krzywka 12 obraca się
względem nieruchomego kołka 10. Gdy próg krzywki minie kołek, krzywka wraz z kołem
przesunie się pod działaniem sprężyny włączającej, której zgięty koniec 7 zwalnia ramię
włączające 8. Jeżeli sprężyna napędowa jest naciągnięta, mechanizm budzenia zaczyna
działać, wydając sygnał dźwiękowy. W budzikach stosuje się dwie odmiany konstrukcyjne
zespołu nastawczo-włączającego, różniące się umiejscowieniem wskazówki nastawczej ma
tarczy budzika. Na rysunku 2 przedstawiono mechanizm budzenia z wskazówką nastawczą
znajdującą się z boku tarczy.

Rys. 3. Urządzenie nastawczo-właczające z centralną wskazówką nastawczą [ 3 ].

Części składowe:
1 – wałek nastawczy, 2 – sprężyna włączająca, 3 – wskazówka nastawcza, 4 – występ
włączający na kole godzinowym , 5 – koło nastawcze, 6 – krzywka włączająca.

Koło nastawcze 5 jest połączone z krzywką 6, z którą współdziała występ 4, znajdujący

się na kole godzinowym. Koło jest dociskane do krzywki 6 przez sprężynę 2, której zgięty
koniec zaczepia o ramię młotka.
Czas budzenia nastawia się wałkiem 1, zazębiającym się z kołem nastawczym 5. Wskazówka
nastawcza 3 jest osadzona bezpośrednio w tulei koła nastawczego. Urządzenie z centralna
wskazówką nastawczą, umożliwia dokładniejsze nastawienie czasu budzenia niż urządzenie
z boczną wskazówką nastawczą.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Napęd sprężynowy
W mechanizmach budzenia stosuje się napęd sprężynowy. W budzikach popularnych
sprężyna jest swobodna, a w innych budzikach sprężyna jest umieszczona w bębnie.
W małych mechanizmach, budzików kieszonkowych stosuje się jedna sprężynę do napędu
chodu i mechanizmu budzenia. Konstrukcje napędu obydwoma końcami sprężyny
przedstawia rysunek.

Rys. 4. Konstrukcja napędu obydwom końcami sprężyny [ 5 ].

Części składowe:
1 – oś napędowa, 2 – wieniec zębaty bębna, 3 – zębnik minutowy, 4 – zapadka, 5 – koło
zapadkowe, 6 – kołek stożkowy, 7 – koło napędowe, 8 – zębnik.

Wieniec zębaty bębna 2 zazębia się z zębnikiem minutowym 3. Na osi napędowej 1, która
jest zarazem wałkiem sprężyny, jest umieszczone na zewnątrz płyty koło napędowe 7,
zazębiające się z zębnikiem 8 mechanizmu bicia. Zapadka 4 umocowana jest na kole
napędowym 7 i współpracuje z kołem zapadkowym 5, osadzonym na czopie kwadratowym
osi napędowej 1. Koło napędowe 7 wraz z kołem zapadkowym 5 jest zabezpieczone przed
zsunięciem się z wałka 1 stożkowym kołkiem 6. Obydwa końce sprężyny napędowej są
zaopatrzone w zaczepy. Na wewnętrznym końcu sprężyny znajduje się podłużny otwór
służący do zaczepienia sprężyny na haku wystającym z wałka.
W przypadku zastosowania napędu obydwoma końcami sprężyny musi być zastosowana
zastawka napędu, która zabezpiecza przed całkowitym rozwinięciem się sprężyny napędowej
podczas sygnału.

Rys. 5. Zastawka napędu w budziku z jedna sprężyną napędową [ 5 ]

Części składowe: 1 – koło, 2 – zębnik, 3 – sprężynka;

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Na wałku sprężyny osadzony jest zębnik 2, który podczas sygnału obraca koło 1w kierunku
zaznaczonym strzałką. Gdy bezwrębna część koła oprze się o zęby zębnika, sygnał ustaje.
Podczas nakręcania zegarka koło 1 obraca się w kierunku odwrotnym aż do miejsca,
w którym nie ma zębów. Sprężynka 3 zapobiega całkowitemu wyzębieniu się koła 1
z zębnika 2.

Przekładnia napędu i wychwyt

Przekładnia napędu mechanizmu budzenia składa się z koła napędowego i zębnika
wychwytowego. W mechanizmach stosuje się wychwyt hakowy. Jednak ze względu na
szybki ruch i szarpnięcia powstałe na wskutek bezwładności młotka stosuje się masywną
konstrukcję koła wychwytowego i palety.

Rys. 6. Wychwyt hakowy [ 5 ].

Wychwyt hakowy zalicza się do wychwytów cofających.
Zęby koła wychwytowego są pochylone do tyłu względem kierunku obrotu koła. Liczba
zębów wynosi 12 do 45. Palety stanowią całość z kotwicą. Paleta wejściowa ma kształt haka.
Palety nie są jednakowe. Powierzchnia impulsu palety wejściowej ograniczona jest łukiem,
a wyjściowa linia prosta. Gdyby obydwie palety miały powierzchnie impulsu proste, wtedy
odpad wewnętrzny (przy palecie wejściowej) byłby trochę większy.

Rys. 7. Odpady w uchwycie hakowy: a) wewnętrzny, b) zewnętrzny, [ 5 ].

Odpad jest odległością między zębem koła wychwytowego i paletą. Odpad wewnętrzny

(wejściowy) jest odległością między zębem koła wychwytowego i paletą wejściową, gdy
paleta wyjściowa spoczywa na jednym z zębów koła wychwytowego. Odpad zewnętrzny
(wyjściowy) jest odległością między zębem koła wychwytowego i paletą wyjściową, gdy
paleta wyjściowa spoczywa już na innym z zębów koła wychwytowego. W działaniu

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wychwytów odpadem nazywa się także fazę ruchu koła wychwytowego, w czasie którego ząb
przebywa tę odległość, tzn. oddala się od palety (odpada).
Paleta wejściowa bywa zaokrąglona w celu uzyskania jednakowych odpadów.
Przyjmując za początek takiego położenia wychwytu jak na rysunku 6, można prześledzić
jego działanie. Ząb koła wychwytowego spoczywa na palecie wejściowej, a balans wykonuje
dalej swój ruch uzupełniający i przez widełki przechyla kotwicę. Paleta wejściowa naciska na
ząb koła wychwytowego i cofa je, dopóki wahadło nie osiągnie największego wychylenia.
Z chwilą rozpoczęcia powrotnego ruchu balansu ząb koła wychwytowego działa w kierunku
zgodnym z ruchem kotwicy i udziela balansowi impulsu. Po zakończeniu impulsu ząb
wykonuje mały ruch swobodny (odpad) a inny ząb w tym czasie spada na paletę wyjściową,
gdzie powtarzają się te same fazy i ruchy.
Wychwyt hakowy odznacza się prostą konstrukcją i niewrażliwością na niedokładności
produkcyjne oraz na niezbyt dokładne pionowe ustawienie zegara. Zanik momentu
napędowego podczas nakręcania zegara nie powoduje uszkodzenia wychwytu, więc nie jest
konieczny napęd pomocniczy. Do wad należy zliczyć duże i zmienne tarcie na paletach. Do
napędu potrzebna jest duża ilość energii, gdyż sprawność wychwytu jest mała.
Kotwica wychwytu w mechanizmach budzenia jest wykrojona lub wyfrezowana z płytki
stalowej a więc jest konstrukcją masywną.

Dzwonki

Dzwonki umieszczone są na wierzchu lub z tyłu. Wydają głośny i dźwięczny ton.

W niektórych budzikach popularny młotek uderza w występ zamocowany w pokrywie lub
bezpośrednio w obudowę. Wydają one sygnał przytłumiony. Są także budziki grające.

Zastawka sygnału

Zastawka do przerywania sygnału w budziku z dzwonkiem na wierzchu znajduje się na

obudowie pod dzwonkiem.

Rys. 8. Zastawka sygnału [ 3 ].

Zastawka ma kształt dzwigni , którą zastawia się ramię młotka. Na zewnątrz obudowy jest
widoczny tylko przycisk 1. Wskutek wciśnięcia przycisku, koniec dźwigni 2 zahacza o ząb
koła wychwytowego 3 i następuje zastawienie sygnału. Podczas nakręcania mechanizmu
budzenia koło wychwytowe trochę się cofa i uwalnia dźwignię, która odskakuje pod
naciskiem sprężyny 4. Nie trzeba pamiętać o odchyleniu dźwigni.

Budziki specjalne

Budziki repetiery

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Istnieją budziki, tzw. repetiery, które powtarzają sygnał kilka razy. Po kilku sekundach
sygnału przekładnia chodu wyłącza mechanizm budzenia, a po kilku sekundach ciszy
ponownie włącza sygnał. Na rysunku przedstawiono urządzenie przerywające sygnał
w budziku firmy SMITH.

Rys. 9 Urządzenie przerywające sygnał w budziku [ 3 ]

Części składowe:
1 – dzwonek, 2 – młotek, 3 – koło wychwytowe, 4 – kotwica, 5 – przycisk zastawki sygnału,
6 – zastawka sygnału, 7 – krzywka urządzenia przerywającej sygnał, 8 – występ dźwigni
urządzenia przerywającego, 9 – przycisk urządzenia przerywającego sygnał, 10 – koło zębate,
11- sprężyna dźwigni.

Na osi koła pośredniego mechanizmu chodu jest umocowane koło 10 z pochylonymi

zębami. Występ 8 dźwigni, dociskanej sprężynką 11, ślizga się po zębach koła 10. Gdy
występ 8 wpadnie we wrąb, górny koniec dźwigni, za pośrednictwem krzywki 4, zatrzyma
pracę wychwytu mechanizmu budzenia. Wskutek obrotu koła 10 następny jego ząb odsunie
dźwignię i uwolni wychwyt, wtedy młotek 2 uderzy kilkanaście razy w dzwonek 1. Gdy
występ 8 wpadnie w następny wrąb, znowu nastąpi zatrzymanie wychwytu. W taki sposób
powtarza się sygnał aż do rozwinięcia się sprężyny napędowej mechanizmu budzenia.
Sprężyna 11 nie powinna być bardzo sztywna, aby zbytnio nie hamowała ruchów
mechanizmu chodu. Wciśnięcie przycisku 9 powoduje odchylenie dźwigienki 8, dzięki czemu
sygnał jest ciągły.

W budzikach występują sygnały o wzrastającym natężeniu sygnału. Sygnał takiego

budzika rozpoczyna się bardzo cicho, a po pewnym czasie natężenie sygnału wzrasta.
W użyciu o zmienny natężeniu sygnału budzenia są dwie odmiany:

–

budziki z sygnałem podwójnym, zwane bivox,

–

budziki z sygnałem potrójnym, zwane trivox.

Budzik z podwójnym sygnałem.

Na wałku sprężyny mechanizmu budzenia jest osadzony krążek z wycięciem na

obwodzie, o który opiera się ramię młotka, co ogranicza jego ruchy. Na początku sygnału
młotek drga w powietrzu, powodując szmer. Gdy po pewnym czasie wycięcie w krążku daje
swobodę młotkowi, uderza on w dzwonek z całym natężeniem. Po naciągnięciu sprężyny
napędowej krążek wraca do pozycji wyjściowej i budzik jest przygotowany do pierwszej fazy
następnego sygnału.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Budzik z potrójnym sygnałem

Rys. 10. Urządzenie budzika z sygnałem potrójnym [3].

Części składowe:
1 – wałek sprężyny napędowe, 2 – dźwignia , 3 – zębnik, 4 – mimośród, 5 – młotek.

Mimośród 4 znajduje się na zewnętrznej stronie płyty tylnej i jest osadzony ciernie na

wałku sprężyny 1. Dźwignia 2 jest osadzona luźno pod płytą tylną, prostopadle do wałka 1
sprężyny napędowej. W pierwszej fazie sygnału dają się słyszeć tylko szmery powodowane
ruchami młotka w powietrzu. Potem następuje druga faza: kilka pojedynczych, rzadko po
sobie następujących uderzeń w dzwonek, a następnie trzecia faza: głośne, ciągłe dzwonienie.
Zależnie od głębokości snu i wrażliwości, użytkownik może przerwać sygnał w pierwszej lub
drugiej jego fazie.

Budziki naręczne

Mechanizm budzenia budzika naręcznego składa się z takich samych zespołów, jak

mechanizm budzenia dużych budzików.
Zespół nastawczo-włączający działa tak samo, jak w innych budzikach z centralną
wskazówką nastawczą. Włączanie mechanizmu budzenia następuje również między kołem
godzinowym i kołem nastawczym. Natomiast krzywkę włączającą zastępują trzy
rozmieszczone występy na kole godzinowym.

Rys. 11. Koło godzinowe budzika naręcznego [3].

Rozmieszczenie takie występów jest konieczne, aby w ciągu dwunastu godzin włączenie
nastąpiło tylko jeden raz.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zespół nastawczo-włączajacy budzika naręcznego przy sygnale wyłączonym – rys 12a
i sygnale włączonym – 12b przedstawia poniższy rysunek.

Rys. 12. Zespół nastawczo-właczający budzika naręcznego [3].

Części składowe:
1 – koło godzinowe, 2 – koło nastawcze, 3 – sprężyna włączająca, 4 – wkręt mocujący.

Koło godzinowe 1 jest dociskane do koła nastawczego 2 sprężyną włączającą 3, która jest

przykręcona do płyty zegarka wkrętem 4. Zakrzywiony koniec sprężyny włączającej
zatrzymuje ramię młotka. Gdy występy koła godzinowego na skutek jego obrotu i nacisku
sprężyny włączającej wpadną do otworów koła nastawczego, koła te zbliżą się wtedy do
siebie, a koniec sprężyny włączającej 3 uwolni ramię młotka i nastąpi sygnał.

Budzik naręczny może mieć jedną sprężynę napędzającą mechanizm chodu i mechanizm

budzenia lub dwie oddzielne; jedna do napędu chodu i drugą do napędu mechanizmu
budzenia. Sprężyny są zawsze umieszczone w bębnie napędowym. W zegarkach z jednym
bębnem napędowym koło zapadkowe zazębia się zębnikiem przekładni budzenia. Zastawka
napędu uniemożliwia obracanie się koła budzenia. Po włączeniu sygnału koło zapadkowe
obraca się w kierunku przeciwnym do kierunku działania zatrzymującej je zapadki i napędza
przekładnię budzenia. Sprężyna napędowa rozwija się tylko częściowo podczas sygnału, gdyż
zastawka napędu blokuje przekładnie budzenia. Podczas sygnału sprężyna napędza także
przekładnię chodu bez zmniejszenia momentu napędowego. Po naciągnięciu sprężyny
uzyskuje się rezerwę napędu wystarczającą na ponad jedną dobę pracy zegarka.

W zegarkach z dwoma bębnami napędowymi sprężyny mogą być naciągane jednym

wałkiem naciągowym lub do każdej sprężyny jest osobny wałek naciągowy z główką do
nakręcania. Jeżeli wałki są osobne, to zwykle do naciągania sprężyny mechanizmu chodu
stosuje się urządzenie sprzęgnikowe, a do naciągania sprężyny mechanizmu budzenia,
urządzenie chybotkowe.

W budzikach z jedną sprężyną napędową stosuje się najczęściej jeszcze jedna parę kół

zębatych: zębnik i koło, między napędzającym kołem zapadkowym a zębnikiem
wychwytowym mechanizmu budzenia.

Na zębniku wychwytowym mechanizmu budzenia jest zanitowane koło wychwytowe

z trójkątnymi zębami, z którymi współpracują dwa kołki stalowe lub palety masywnej
kotwicy. Pogrubione zakończenie drążka kotwicy jest jednocześnie młotkiem. Podczas obrotu
koła wychwytowego jego zęby przechylają na przemian ramiona kotwicy i w ten sposób
poruszają młotek. Czopy koła wychwytowego i kotwicy zakończonej młotkiem są
ułożyskowane w panewkach metalowych lub mineralnych, wciśniętych do otworów
wykonanych w płycie i mostku. Dźwięk powstaje wskutek uderzeń młotka w gong, dzwonek

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

lub membranę lub słupek zamocowany w wieczku koperty. Schemat działania nawrotnika
chybotkowego przedstawia rysunek 13.

Rys. 13. Zasada działania chybotki [3].

Części składowe:
1 i 2 – koła przekładni naciągu automatycznego, 3 – zębnik chybotkowy, 4 – zębnik
wahnika, 5 – chybota jednoramienna, 6 – czop chybotki, 7 – wahnik.

Chybotką nazywa się dzwignię dwuramienną, ułożyskowaną wahliwie pośrodku, na

której końcach są osadzone obrotowo koła zębate lub zębniki. W naciągach automatycznych
częściej są stosowane chybotniki jednoramienne z jednym zębnikiem.

Na rysunku 12 przedstawiono działania chybotki jednoramiennej z zębnikiem. Gdy

wahnik 7 obraca się w lewo (rys.12a), zabiera swym zębnikiem 4 zębnik chybotkowy 3
osadzonym obrotowo na chyboce 5, ułożyskowanej na czopie 6. Zębnik 3 zazębia się
wówczas z kołem 2 i za jego pośrednictwem napędza koło 1, nadając mu ruch w prawo,
zgodnie z kierunkiem naciągania sprężyny napędowej.

Gdy wahnik 7 obraca się w prawo 12b, zębnik chybotkowy 3 pod działaniem sił

międzyrębnych zębnika 4 opuszcza koło 2 i bezpośrednio napędza koło 1, a więc w prawo,
zgodnie z zgodnie z kierunkiem naciągania sprężyny napędowej.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Określ jaką podstawową funkcję spełniają budziki.
2. Wymień sposoby oraz przykłady sygnalizacji stosowanych w budzikach.
3. Wymień rodzaje budzików.
4. Określ jakie mechanizmy wchodzą w skład budzika mechanicznego.
5. Wymień z jakich zespołów składa się mechanizm chodu.
6. Określ z jakich zespołów składa się mechanizm budzenia.
7. Na podstawie tablicy poglądowej urządzenia nastawczo-włączającego z boczną

wskazówką nastawczą wskaż podstawowe części urządzenia i omów jego działanie.

8. Wskaż różnicę i podobieństwa obu urządzeń wymienionych w punktach 8 i 9.

10. Wymień cel stosowania w budzikach zastawki napędu.
11. Wyjaśnij jaki rodzaj wychwytu jest najczęściej stosowany do napędu młotka

w budzikach.

12. Opisz działanie wychwytu zastosowanego do napędu młotka.
13. Określ cel stosowania zastawki sygnału w budzikach, oraz opisz jego konstrukcje.
14. Wymień cel stosowania różnych rozwiązań urządzeń o zmieniających się parametrach

dźwięku budzenia.

15. Określ sposoby przekazywania sygnałów budzenia, najczęściej stosowane w budzikach

ręcznych.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.3 Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Z otrzymanego od nauczyciela kompletu części zegara - budzika należy wybrać te części,

z których zbudowany jest mechanizm budzenia. Wybrane części należy prawidłowo nazwać
oraz wpisać do tabeli.

Nazwa mechanizmu:

Nr części Nazwa

części:

Ilość sztuk

Uwagi

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) uważnie wysłuchać instruktażu nauczyciela.
2) dokładnie przeczytać materiał nauczania, punkt 4.1.1. z poradnika dla ucznia.
3) wybierać części składowe mechanizmu budzenia.
4) określić prawidłowo nazwę części, oraz ich ilość w mechanizmie budzenia.
5) wypełnić poprawnie tabelę.
6) dokonać analizy poprawności wykonanego ćwiczenia w oparciu o losowo

zaprezentowane poprawnie wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

poradnik dla ucznia,

–

tablice poglądowe lub prezentacja komputerowa dotycząca budowy zegara – budzika,

–

foliogramy dotyczące mechanizmu budzenia,

–

komplet części składowych budzika.

–

katalogi części i podzespołów zegarków.

Ćwiczenie 2

Na podstawie wypełnionej tabeli w ćwiczeniu 1 wykonaj montaż mechanizm budzenia.

Do montażu mechanizmu budzenia należy dobrać te części z otrzymanego od nauczyciela
kompletu części budzika , które współpracują z mechanizmem budzenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) uważnie wysłuchać instruktażu nauczyciela.
2) dokładnie przeczytać materiał nauczania, punkt 4.1.1. z poradnika dla ucznia.
3) zorganizować stanowisko pracy do montażu.
4) wybierać części składowe mechanizmu budzenia zgodnie z wypełnioną tabelką

w ćwiczeniu 1.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5) dobierz dodatkowe części współpracujące, pozwalające na dokonanie montażu

mechanizmu budzenia.

6) wykonać montaż mechanizmu budzenia.
7) dokonać samooceny poprawności dokonanego montażu.
8) zaprezentować wykonane zadanie.
9) dokonać analizy poprawności wykonanego ćwiczenia w oparciu o losowo

zaprezentowane poprawnie wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

poradnik dla ucznia,

–

katalog części i podzespołów zegarów,

–

tabele poglądowe dotyczące budowy i działania zegara – budzika oraz schemat
mechanizmu budzenia,

–

komplet rzeczywistych części składowych budzika,

–

narzędzia i przyrządy konieczne do montażu i demontażu mechanizmów budzika,

–

narzędzia i przyrządy pomiarowe.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz: Tak Nie

1) określić podstawową funkcję jaką spełniają budziki ?

⁮

2) wymienić sposoby sygnalizacji budzenia ?

⁮

3) wymienić rodzaje budzików ?

⁮

4) określić podstawowe mechanizmy i zespoły mechanizmu budzenia ?

⁮

5) wyjaśnić stosowane rozwiązania konstrukcyjne napędu mechanizmu

budzenia ?

⁮

6) określić cel stosowania zastawki napędu i kiedy ma ona zastosowanie ?

⁮

7) wyjaśnić zasadę działania wychwytu hakowego ?

⁮

8) określić różnicę pomiędzy mechanizmami budzenia w budziku i budziku

naręcznym ?

⁮

9) wyjaśnić sposoby napędu mechanizmu budzenia w budzikach

naręcznych ?

⁮

10) wykonać montaż zespołów mechanizmu budzenia ?

⁮

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Montaż i demontaż zegarów - budzików

4.2.1. Materiały nauczania

Montaż budzika popularnego

Mechanizm budzenia w budziku znajduje się albo razem z mechanizmem chodu pod

jedną płytką, albo osobno pod oddzielnym mostkiem. W budzikach popularnych stosuje się
tylko pierwsze rozwiązanie, w budzikach naręcznych stosuje się drugie rozwiązanie,
natomiast w małych budzikach gabinetowych i podróżnych stosuje się oba rozwiązania.
Składanie budzika zależy od jego konstrukcji. Jeżeli mechanizm budzenia znajduje się pod

osobnym mostkiem, to najpierw składa się mechanizm chodu, a potem mechanizm budzenia.

Podstawą rozpoczęcia montażu jest zawsze płyta przednia. Montaż rozpoczyna się od

montażu mechanizmu chodu. Najpierw wkłada się do odpowiednich otworów łożyskowych
płyty przedniej oś minutową, wałki sprężyn i wałek nastawczy budzenia, a jeśli budzik ma
wskazówkę sekundową, to także oś sekundową. Następnie montuje się płytę tylną i po
włożeniu czopów do tulejek łożyskowych skręca dwoma nakrętkami, najbliżej położonymi
osi napędowej. Należy pamiętać o smarowaniu wszystkich łożysk oraz części trących
o siebie. Na pozostałe filarki nie nakręca się nakrętek. W budzikach, których sprężyny
napędowe są w bębnach, nie ma trudności przy składaniu. Natomiast w budzikach w których
sprężyny są bez wałków montaż sprężyn jest utrudniony. Przed wmontowaniem wałka ze
sprężyną bez bębna należy posmarować czop zapadki oraz zęby koła zapadkowego. Przy
wkładaniu czopów do otworów łożyskowych trzeba użyć znacznej siły na pokonanie oporu
rozwiniętej sprężyny. Innych czopów nie należy dociskać zbyt silnie do siebie, aby ich nie
uszkodzić. Po wmontowaniu wszystkich czopów do łożysk oraz wmontowaniu kotwicy
i młotka mechanizmu budzenia dociska się płyty do siebie coraz bliżej drugiej pary filarków
i nakręca na nie nakrętki. Kotwicy jeszcze nie montujemy do mechanizmu. Po dokręceniu
nakrętek sprawdza się luzy poszczególnych osi przekładni oraz zazębienia. Po nieznacznym
nakręceniu sprężyny wszystkie osie powinny lekko się obracać, a po skończeniu obrotu koło
wychwytowe powinno się nieco cofnąć. Następnie wmontowuje się sprężynę i smaruje
pozostałe łożyska. Następnie nakłada się smar do łożysk balansu i wmontowuje balans
z sprężyną włosową. Po zamontowaniu balansu i dokręceniu mostka, sprawdza się jego luz.
Następnie sprawdzamy ustawienie chodu, czyli symetrię działania wychwytu.

Symetryczny chód zegarka uzyskuje się przez odpowiednie zestawienie wychwytu

z regulatorem, aby jego ruch uzupełniający był jednakowy po obu stronach. Gdy sprężyna
włosowa nie jest naprężona, drążek widełek powinien się ustawić na wprost osi balansu,
a palec przerzutowy powinien się znajdować w środku widełek. Jeśli palec przerzutowy
przechyla widełki na jedną stronę, należy przekręcić pierścień włosa na osi w tę stronę,
w którą przechylone są widełki. Pierścień obraca się wkrętakiem włożonym w jego
przecięcie.

Opisany sposób sprawdzenia ustawienia chodu nie jest dokładny, gdyż pozwala

zauważyć tylko większe jego odchylenia. Najlepiej sprawdza się symetrię pracy wychwytu za
pomocą sprawdzarki elektronicznej.

Kolejną operacją montażową jest sprawdzenie działania wychwytu mechanizmu

budzenia oraz swobodę ruchów młotka. Następnie nabija się ćwiertnik na czop osi minutowej,
zostawiając dostateczny luz między płytą z ćwiertnikiem. Teraz zakłada się koło zmianowe
wraz z zębnikiem oraz koło godzinowe. Czop koła zmianowego należy posmarować.

W budzikach z boczną wskazówką nastawczą trzeba włożyć koło nastawcze na wałek

nastawczy, wcisnąć kołek włączający do otworu wałka i nasmarować krzywkę włączającą.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W innych rozwiązaniach koło nastawcze nakłada się razem z tarczą. Przedtem należy

przykręcić sprężynę włączającą, a następnie przymocowuje tarczę, sprawdza włączenie
sygnału budzenia i osadza wskazówki.

Najpierw osadza się wskazówkę sekundową (jeżeli występuje w konstrukcji budzika)

i wskazówkę nastawczą, a następnie wskazówkę godzinową i wskazówkę minutową.

Pozycja wskazówki sekundowej jest dowolna. Natomiast wskazówkę nastawczą ustawia

się na szóstkę i pokręca osią minutową aż do włączenia sygnału. Teraz nasadza się
wskazówkę godzinową, również na szóstkę, a wskazówkę minutową na dwunastkę, ale
jeszcze jej się nie wciska, dopiero po kilku próbach i ewentualnym wyrównaniu należy ją
silnie wcisnąć.

Należy zwrócić uwagę aby wskazówki miały dostateczny luz między sobą, aby nie

zaczepiały o siebie. Następnie wkłada się mechanizm do obudowy i przykręca nóżki oraz
nakrętkę zastawki sygnału. Przed założeniem pokrywy budzika należy jeszcze raz sprawdzić
działanie sygnału i zastawki.

Gdy pokrywa jest jednocześnie dzwonkiem, należy przykręcić ją wkrętami. Następnie

nakręca się klucze naciągowe na wałki sprężyn i wciska pokrętła.

Należy zwrócić uwagę aby wszystkie wkręty budzika były mocno dokręcane, aby pod

wpływem drgań powstałych podczas uderzeń młotka same się nie odkręciły.

Demontaż budzika

Pierwszą czynnością przed rozebraniem budzika jest włączenie sygnału, aby występy

koła godzinowego znalazły się w otworach koła nastawczego i nie uległy uszkodzeniu.
Następnie zwalnia się sprężynę napędową. Prawą ręką za pomocą czyszczaka odchyla się
zapadkę, a lewą hamuje obroty główki naciągowej. Jeżeli nie można tego wykonać, trzeba
natychmiast puścić zapadkę, aby zatrzymała koło zapadkowe. Nie wolno dopuścić, aby
sprężyna gwałtownie się rozwinęła, ponieważ może uszkodzić mechanizm. Następnie
zdejmuje się wskazówki. Czynność należy wykonać bardzo uważnie aby nie uszkodzić
tarczy. Odkręca się wkręty mocujące i zdejmuje tarczę. Kolejną czynnością jest wyjęcie
mechanizmu z obudowy.

W czasie wyjmowania mechanizmu z obudowy należy podtrzymywać mechanizm od

spodu palcami, aby nie wypadł po odkręceniu. Następnie odkręcamy wkręty mocujące
półmostek balansu. Zdejmując półmostek z kołków ustalających należy postępować bardzo
ostrożnie. Najlepiej podważać go stopniowo z obu stron wkrętakiem. Gdy kołki ustalające
wyjdą już otworów trzeba ostrożnie wyjąć z mechanizmu balans razem z półmostkiem
uważając aby nie uszkodzić sprężyny włosowej. W przypadku gdy sprężyna włosowa nie jest
zamknięta w zamku od spodu, wtedy przed odkręceniem półmostka balansu odkręca się wkręt
mocujący klocek włosa i wypycha go z otworu. Potem dopiero odkręca się i zdejmuje sam
półmostek, a w końcu wyjmuje balans z włosem.

Po wyjęciu balansu razem z półmostkiem przytrzymuje się go lewą ręką, a prawą za

pomocą wkrętaka przekręca klucz zamka aby, aby uwolnić sprężyną włosową. Następnie
ściąga się ćwiertnik z czopa osi minutowej za pomocą szczypiec lub ściagacza. W zegarach
bez osi minutowej ćwiernik jest osadzony luźno na czopie zamocowanym w płycie. Kolejną
operacją jest odkręcenie mostka kotwicy. Wyjmuje się kotwicę, oraz odkręca wkręty koła
naciągowego i zapadkowego. Kolejno demontujemy zespól naciągowo - nastawczy i wyjmuje
jego części. Należy uważać podczas wyjmowani sprężyny wodzika i przytrzymać ją aby nie
wyskoczyla.

Podczas demontażu należy odkładać wszystkie części oddzielnie z przynależnymi

wkrętami.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Montaż budzika naręcznego

Na rysunku 14 przedstawiono z dwóch stron mechanizm budzika naręcznego. Zegarek

jest wyposażony w dwa osobne napędy sprężynowe z jednym wspólnym urządzeniem
naciągowym typu chybotkowo-sprzęgnikowym. Nakręcanie obydwu mechanizmów,
przesuwanie wskazówek i nastawienie sygnału wykonuje się za pomocą jednej główki
i znajdującego się obok niej tłoczka.

Rys. 14. Przykład mechanizmu budzika naręcznego [ 3 ].

Części składowe:
1 – koło chybotkowe, 2 – chybotka, 3 – koło zapadkowe, 4 – koło zapadkowe mechanizmu
budzenia, 5 – mostek, 6 – koło nastawcze, 7,9,10 – płytki dociskowe, 8 – zastawka sygnału,
11 – sprzęgnik, 12 – zębnik naciągowy,

Główka i tłoczek są ze sobą konstrukcyjnie związane. Naciśnięcie tłoczka powoduje

wysunięcie główki, a naciśnięcie główki – wysunięcie tłoczka. Przesunięcia są
dwustopniowe. Po pierwszym naciśnięciu tłoczka z pozycji 3’ (rys. 14a) do pozycji 2’ główka
wysuwa się z pozycji 1 do pozycji 2. Po drugim naciśnięciu tłoczka do pozycji 1’ główka
przesuwa się do pozycji 3. Tłoczka nie należy wyciągać, zawsze wysuwa się go naciśnięciem
główki. Natomiast główkę można też wyciągać.
Przez odpowiednie naciskanie tłoczka i główki można uzyskać cztery różne pozycje zespołu
„główka-tłoczek”, w których wykonuje się następujące czynności:
- pozycja 1 – 3’ – zwalnianie sprężyn napędowych i nakręcanie mechanizmów: w prawo –
mechanizm budzenia, a w lewo- mechanizm chodu,
- pozycja 3 – 3’ – przesuwanie wskazówki chodu,
- pozycja 3 – 1’ – przesuwanie wskazówki nastawczej,
- pozycja 2 – 2’ – zastawianie sygnału.
Na rysunku 14a przedstawiono pozycję 1 –3’. W czasie pokręcania główki w prawo koło
chybotkowe 1 zazębia się z kołem zapadkowym 3, w wyniku czego następuje naciągnięcie
sprężyny mechanizmu budzenia. Przekręcenie główki w lewo powoduje przechylenie
chybotki 2 i koło chybotkowe 1 zazębia się z kołem zapadkowym 4, wskutek czego zostaje
naciągnięta sprężyna mechanizmu chodu. Zęby sprzęgła kłowego, łączącego sprzęgnik 11
z zębnikiem naciągowym 12, są proste, aby obie strony mogły przenosić moment obrotowe.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Montaż mechanizmu budzika naręcznego

Montaż rozpoczynamy od składania mechanizmu chodu i następnie mechanizmu

budzenia. Potem montuje się resztę części od strony tarczy, przykręcając je płytką dociskową
9. Pod tą płytką, po drugiej stronie płyty mechanizmu, znajduje się koło wychwytowe
i kotwica z młotkiem mechanizmu budzenia, zastawka sygnału 8 i sprężyna włączająca.
Z kolei wkłada się na swoje czopy koło zmianowe i koło nastawcze 6 i przykręca je płytą
dociskową 7. Na koniec montuje się zespół naciągowy pod tarczą łącznie z dźwigienkami,
nastawnikiem i zapadkami oraz przykręca je płytką dociskową 10, ustawiając odpowiednio
nastawniki w wycięcia sprężynek ustalających. Podczas składani należy smarować wszystkie
powierzchnie pracujące kołków, czopów i innych elementów mechanizmów budzenia, a także
kilka zębów koła wychwytowego i kołki kotwicy. Stosuje się olej nr 2. Natomiast występy
koła godzinowego i miejsca ich tarcia na kole nastawczym smaruje się wazeliną. Do
smarowania łożysk przekładni chodu, wychwytu i balansu używa się zwykle oleju nr 1.
Dźwięk powstaje wskutek uderzenia młotka o słupek zamocowany w membranie. W drugim
wieczku koperty jest otwór, przez który przenika dźwięk. Membrana zapewnia szczelne
zamknięcie koperty i chroni mechanizm od kurzu, gdyby się dostał przez otwór w wieczku.
Nieprawidłowe ustawienie membrany może osłabić, a nawet zupełnie zablokować sygnał.
Jest więc bardzo ważne, aby membranę umocować w pozycji oznaczonej specjalnymi
znakami, które powinny się z sobą zgadzać. Po założeniu tarczy i osadzeniu wskazówek
sprawdza się jeszcze raz dokładność sygnału w nastawionym czasie, a potem wkłada
mechanizm do koperty i przykręca go specjalnymi płytkami. Wkręty dociskające płytki
i mocujące mechanizm w kopercie należy mocno dokręcić.

Demontaż mechanizmu budzika naręcznego

Pierwszą czynnością przed rozebraniem budzika jest włączenie sygnału , aby występy

koła godzinowego znalazły się w otworach koła nastawczego i nie uległy uszkodzeniu.
Należy wtedy zwolnić obie sprężyny napędowe. Należy uważać, aby koło chybotkowe 1 było
umieszczone w chybotce 2 było zazębione z kołem zapadkowym, które przytrzymuje
zwalnianą w tej chwili sprężynę. Pozycja chybotki pokazanej na rysunku 12a umożliwia
zwalnianie sprężyny mechanizmu budzenia, gdyż koło chybotkowe 1 zazębia się z kołem
zapadkowym 3. Strzałki pokazują kierunek pokręcania główki i obracania się kół podczas
naciągania sprężyny. Pokręcanie główki w kierunku przeciwnym niż wskazuje strzałka
spowoduje przesunięcie się chybotki i zazębienie koła chybotkowego 1 z kołem zapadkowym
4. Pozycja taka umożliwia naciąganie i zwalnianie sprężyny napędowej mechanizmu chodu.
Po zwolnieniu sprężyn należy wysunąć tłoczek do pozycji skrajnej i dopiero wtedy wyjąć
mechanizm z koperty. Po zdjęciu wskazówek i tarczy odkręca się najpierw mostki i wyjmuje
balans, kotwicę oraz koła przekładnię chodu, następnie koło wychwytowe mechanizmu
budzenia i kotwicę z młotkiem.
Następnie odwraca się mechanizm na drugą stronę i odkręca płytki dociskowe 7, 9 10.
Płytka 10 ma dwie sprężynki ustalające dwa nastawniki. Środkowa część tej płytki, jak
przedstawiono na rysunku 12b jest wyrwana, aby lepiej pokazać znajdujące się pod nią
elementy. Wyjmuje się resztę części, sprawdza ich stan i usuwa ewentualnie usterki.
Przykład 2 – konstrukcja posiada dwa wałki napędowe i dwa wałki naciągowe.
Na rysunku nr 13 jest przedstawione rozwiązanie konstrukcyjne z dwoma osobnymi
napędami sprężynowymi i dwoma wałkami naciągowymi.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 15. Mechanizm budzika naręcznego z dwiema główkami naciągowymi [ 3 ].

Części składowe:
1 – młotek, 2 – kotwica, 3 – koło wychwytowe, 4 – koło zapadkowe, 5 – koło naciągowe,
6 – zębnik naciągowy, 7 – nastawnik.

Demontaż budzika

Przedstawiony budzik naręczny ma dwie sprężyny napędowe oraz dwa wałki naciągowe

z główkami, dlatego czynności nakręcania mechanizmów oraz nastawiania wskazówek są od
siebie niezależne i odbywają się w podobny sposób, jak w każdym innym zegarku.
W mechanizmie chodu zastosowano urządzenie naciągowo-nastawcze typu sprzęgniowego,
a w mechanizmie budzenia – typu chybotkowego.
Przed przystąpieniem do rozbierania budzika należy włączyć sygnał, nastawiając wskazówkę
na czas budzenia, aby sprężyna mechanizmu budzenia zupełnie się rozwinęła. Sprężynę
mechanizmu chodu zwalnia się tak samo, jak w zwykłych zegarkach. Uwalnia się obydwa
wałki naciągowe i wyjmuje mechanizm z koperty. Odkręca się półmostki balansu i kotwicy
oraz wyjmuje je z mechanizmu. Następnie zdejmuje się wskazówki i tarczę. Z kolei odkręca
się koło zapadkowe 4 i mostek mechanizmu budzenia oraz wyjmuje kotwicę 2 z młotkiem 1,
koło wychwytowe 3 i bęben ze sprężyną oraz zdejmuje się z wałka sprężyny dolne koło
naciągowe 5.
Odwraca się mechanizm na drugą stronę, odkręca się płytki dociskowe i wyjmuje koło
godzinowe, zębniki naciągowe, nastawniki i ich sprężynki. Należy przy tym uważać, aby
sprężynki nie wyskoczyły. Odkręca się pozostałe mostki, wyjmuje koła przekładni
i wszystkie części.

Montaż budzika.

Po oczyszczeniu lub rozkonserwowaniu części składowych budzika przystępuje się do
montażu. Montaż budzika rozpoczyna się od montażu chodu. Należy pamiętać aby jeszcze
nie montować kotwicy i balansu. Następnie wkłada się oś nastawnika 7 oraz bęben
mechanizmu budzenia wraz z kołem naciągowym 5 włożonym na dokładnie na czop
kwadratowy wałka sprężyny. Kolejno wstawia się koło wychwytowe 3 i kotwicę 2 wraz
z młotkiem 1, nakłada się na nie mostek i przykręca wkrętami. Kolejno na czop kwadratowy
wałka sprężyny wkłada się koło zapadkowe 4 i montuje urządzenie naciągowe mechanizmu
budzenia, zakładając kolejno zębnik naciągowy 6, nastawnik 7 wałek naciągowy, chybotkę
i inne części. Na nie nakłada się plytkę dociskową i przykręca się ja wkrętami, uważając aby
kołek nastawczy znajdował się w karbie jego sprężynki.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Następnie montuje się urządzenie naciągowe mechanizmu chodu, a po skończeniu składania
mechanizmu od strony tarczy zakłada się kotwicę i balans.
Podczas składania smaruje się wszystkie miejsca trące oraz łożyska całego mechanizmu. Po
sprawdzeniu działania mechanizmu budzenia zakłada się tarczę i osadza wskazówki oraz
wkłada mechanizm do koperty.

Regulacja zegarka – budzika.

Regulację mechanizmu zegarowego budzików przeprowadza się w taki sam sposób jak

podstawowego mechanizmu zegarowego. Podstawowe zasady regulacji zostały
przedstawione w materiałach nauczania - pkt. 4.5.1 poradnika dla ucznia w jednostce
modułowej – 731 [05] Z1.02.

Regulacja wychwytu hakowego.

Wychwyt hakowy jest dobrze ustawiony, gdy kotwica zagłębia się daleko we wręby koła,

jak to wynika z konstrukcji, a odpady są jednakowe na obu paletach (patrz rys. 06 i 07).
Jeżeli odpad zewnętrzny jest większy od wewnętrznego, oznacza to, że odległość osi koła
wychwytowego od osi kotwicy jest za duża, czyli za płytkie jest ich zazębienie. Trzeba
zmniejszyć odległość tych osi, co łatwo uczynić, gdyż jeden z czopów kotwicy jest zwykle
ułożyskowany w łożysku nastawnym lub mostku. Przy zmniejszaniu odległości osi odpad
zewnętrzny może zniknąć zupełnie. Natomiast odpad wewnętrzny pozostaje bez zmian lub
zmienia się bardzo mało. Jeżeli natomiast odpad wewnętrzny jest większy od zewnętrznego,
kotwica jest za szeroka i trzeba ją zwęzić. Jeżeli odpad wewnętrzny jest mniejszy od
zewnętrznego, kotwica jest za wąska. W takim przypadku kotwicy się nie rozchyla, lecz
szlifuje paletę wejściową od środka. Jeżeli któraś z palet nasadzi się na ząb koła
wychwytowego, oznacza to, że odpad z tej strony jest zbyt mały lub nie ma go wcale. Jest to
słuszne tylko wtedy gdy wszystkie zęby koła wychwytowego i czopy jego osi nie mają
żadnych wad i uszkodzeń.

Regulacja sygnalizacji budzenia.

Należy dokonać regulacji ramienia młotka, w taki sposób aby przy uderzeniu tylko lekko

dotykał dzwonka, a poza tym był od niego oddalony. Tony będą wtedy dźwięczne pod
warunkiem, że dzwonek nie będzie niczego dotykał oprócz miejsca umocowania. Nawet gdy
młotek uderza w obudowę lub słupek, również i wtedy należy wygiąć jego ramię, aby uderzał
lekko. Jeśli w budziku nie ma osobnego ramienia włączającego, a sprężyna włączająca
zatrzymuje mechanizm budzenia za pomocą ramienia młotka, po uregulowaniu dźwięku
dzwonka odpowiednim wygięciem ramiona trzeba sprawdzić, czy sprężyna dobrze ją
zatrzymuje. Koniec sprężyny włączającej powinien wystawać na całą grubość ramienia
młotka. Gdy wystaje mniej, wtedy po zupełnym nakręceniu sprężyny nie zatrzyma młotka
i budzik będzie dzwonił bez przerwy. Niedobrze jest również, gdy koniec sprężyny wystaje za
daleko poza ramię młotka, gdyż w czasie dzwonienia ramię będzie się o niego ocierało lub
zupełnie zahaczy.
Jeżeli koniec dźwigni zastawki, rysunek 8 nie zatrzymuje sygnału , to trzeba go tak podgiąć,
aby zatrzymywanie koła było pewne. Za duże podgięcie dźwigni jest również szkodliwe,
gdyż podczas nakręcania budzika sprężyna może nie odchylić dźwigni.
Regulacja sygnału budzenia w budzikach naręcznych jest uzależniona od zastosowanego
rozwiązania konstrukcyjnego budzika. W przypadku zastosowania membrany do sygnału
budzenia należy zwrócić uwagę na prawidłowe jej ustawieni, gdyż niewłaściwe jej ustawienie
może osłabić jej dźwięk lub zablokować sygnał. Jest więc bardzo ważne, aby membranę
umocować w pozycji oznaczonej specjalnymi znakami. Ponieważ membrana jest bardzo

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

cienka, w czasie jej przykręcania dociska się ją polerownikiem skórzanym na całej
powierzchni. Nie należy dociskać jej w środku, gdyż często dochodzi wtedy do uszkodzenia
membrany.
W innym rozwiązaniu, gdy młotek uderza w słupek zamocowany na wieczku, należy zwrócić
uwagą, aby przy zamykaniu wieczka, znajdujący się na obwodzie kołek wszedł
w przygotowany dla niego otwór.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Wyjaśni cel stosowania smarowania części.
2. Wymień sposoby oznaczenia środków smarowych i podaj po jednym przykładzie do

którego smarowania są używane.

3. Wymień nazwę płyty szkieletowej od której zaczyna się proces montażu budzika.
4. Określ od jakich pierwszych operacji należy rozpocząć montaż.
5. Wymień kolejno jakie zespoły wmontowuje się w budzikach.
6. Określ kolejność postępowania podczas operacji demontażu budzika.
7. Określ kolejność postępowania podczas montażu budzika naręcznego
8. Wymień podstawowe zasady jakie należy przestrzegać podczas wykonywania operacji

montażu i demontażu budzika.

9. Wymień sposób regulacji wychwytu hakowego.
10. Określ sposób regulacji sygnału budzenia w budzikach.

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonać demontaż zegara - budzika popularnego. Przy demontażu należy zachować

staranność wykonana wszystkich czynności, aby uniknąć uszkodzenia część. Kolejno
wykonywane czynności demontażu należy zapisać w tabeli.

Zapis czynności demontażu mechanizmu zegarowego budzika.

Nr
czynności

Opis czynności Ilość

sztuk:

Stosowane
narzędzia:

Stosowane
przyrządy:

Uwagi:

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) uważnie wysłuchać wskazówek nauczyciela.
2) dokładnie przeczytać materiał nauczania, punkt 4.2.1 z poradnika dla ucznia.
3) zorganizować stanowisko pracy do demontażu.
4) dokonać analizy rysunku złożeniowego zegara – budzika popularnego.
5) zaplanować demontaż zegara – budzika popularnego.
6) zidentyfikować części i podzespoły oraz ich funkcje w budziku.
7) wykonać demontaż zegara – budzika popularnego.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8) dokonać analizy poprawności wykonania ćwiczenia.
9) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

poradnik dla ucznia,

–

katalog części i podzespołów zegarów,

–

schemat budowy mechanizmu budzenia,

–

tabele poglądowe budzika oraz schemat budowy mechanizmu budzenia, przekroje,
modele,

–

kompletny budzik popularny,

–

narzędzia i przyrządy konieczne do montażu i demontażu mechanizmów budzika.

Ćwiczenie 2

Wykonaj montaż zegara – budzika popularnego korzystając z rysunku złożeniowego

i karty instrukcyjnej montażu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) uważnie wysłuchać wskazówek nauczyciela.
2) dokładnie przeczytać materiał nauczania, punkt 4.2.1 z poradnika dla ucznia jednostki

modułowej 731[05]Z1.04 oraz materiał nauczania , punkt 4.5.1 z poradnika dla ucznia
jednostki modułowej 731[05]Z1.02.

3) zorganizować stanowisko pracy do demontażu.
4) zidentyfikować części i podzespoły i ich funkcje w zegarze – budziku popularnym.
5) dokonać analizy rysunku złożeniowego i karty instrukcyjnej demontażu.
6) wykonać czynności przygotowawcze do montażu.
7) wykonać montaż zegara – budzika popularnego.
8) dokonać analizy poprawności wykonana ćwiczenia.
9) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

rysunek złożeniowy zegara – budzika popularnego,

–

karta instrukcyjna montażu,

–

poradniki dla ucznia z zakresu jednostek modułowych 731[05]Z1.02 i 731[05]Z1.04.

–

tabele poglądowe dotyczące budowy i działania budzika naręcznego oraz schemat
budowy mechanizmu budzenia,

–

części składowe zegara - budzika popularnego,

–

komplet olejów do smarowania części,

–

narzędzia i przyrządy konieczne do montażu i demontażu mechanizmów budzika,

–

narzędzia i przyrządy kontrolne.

–

czyszczarka do części zegarowych.

Ćwiczenie 3

Wykonać demontaż zegara - budzika naręcznego. Wykonując kolejne operacje demontażu

należy zachować staranność wykonania wszystkich czynności, aby uniknąć uszkodzenia
części. Kolejno wykonywane czynności demontażu należy zapisać w tabeli.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zapis czynności demontażu mechanizmu zegarowego budzika naręcznego.

czynności

Opis czynności

Ilość

sztuk:

Stosowane

narzędzia:

Stosowane

przyrządy:

Uwagi:

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) uważnie wysłuchać wskazówek nauczyciela.
2) dokładnie przeczytać materiał nauczania, punkt 4.2.1 z poradnika dla ucznia.
3) zorganizować stanowisko pracy do demontażu.
4) dokonać analizy rysunku złożeniowego zegara – budzika naręcznego.
5) zaplanować demontaż.
6) zidentyfikować części i podzespoły i ich funkcje w zegarze – budzika
7) wykonać demontaż zegara – budzika naręcznego.
8) zapisać w tabeli kolejno wykonane czynności, używane narzędzia oraz przyrządy.
9) dokonać analizy poprawności wykonanego ćwiczenia.
10) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

poradnik dla ucznia,

–

rysunek złożeniowy zegara - budzika naręcznego,

–

katalog części i podzespołów zegarów,

–

tablice poglądowe dotyczące budowy i działania budzika naręcznego,

–

kompletny zegar – budzik,

–

narzędzia i przyrządy konieczne do montażu i demontażu mechanizmów budzika.

Ćwiczenie 4

Wykonaj montaż zegara – budzika popularnego korzystając z rysunku złożeniowego i

karty instrukcyjnej montażu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) uważnie wysłuchać wskazówek nauczyciela.
2) dokładnie przeczytać materiał nauczania punkt 4.2.1 z poradnika dla ucznia oraz

uzupełnić wiedzę zawartą w materiale nauczania punkt 4.5.1 z poradnika dla ucznia
jednostki modułowej 731[05]Z1.02.

3) zorganizować stanowisko pracy do montażu.
4) zidentyfikować części i podzespoły i ich funkcje w budziku.
5) dokonać analizy rysunku złożeniowego i ich funkcje w budziku.
6) wykonać czynności przygotowawcze do montażu.
7) wykonać montaż zegara – budzika.
8) dokonać analizy poprawności wykonanego ćwiczenia.
9) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

rysunek złożeniowy zegara – budzika,

–

karta instrukcyjna montażu,

–

poradniki dla ucznia do jednostek modułowych: 731[05]Z1.02 i 731[05]Z1.04

–

tabele poglądowe dotyczące budowy i działania budzika naręcznego oraz schemat
budowy mechanizmu budzenia,

–

części składowe zegara – budzika,

–

komplet olejów do smarowania,

–

narzędzia i przyrządy konieczne do montażu i demontażu mechanizmów budzik,

–

narzędzia i przyrządy kontrolne,

–

czyszczarka do części zegarowych.

4.2.4 Sprawdzian postępów

Czy potrafisz Tak Nie

określić cel stosowania operacji czyszczenia części składowych

zegara - budzika ?

⁮

podać skutki w pracy zegarka w przypadku nie zastosowania smarowania ?

⁮

podać podstawowe podzespoły wchodzące w skład budowy budzika ?

⁮

wymienić różnicę w mechanizmach budzenia budzików popularnych

i budzików naręcznych ?

⁮

5) opisać czynności montażowe budzika popularnego ?

⁮

opisać czynności demontażu budzika popularnego ?

⁮

opisać czynności montażowe i demontażowe budzika naręcznego ?

⁮

podać podstawowe zasady przeprowadzenia prawidłowego montażu

i demontażu zegarków- budzików ?

⁮

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Narzędzia i przyrządy do montażu i sprawdzania
zegarów

–

budzików

4.3.1. Materiały nauczania

Aby zapewnić prawidłowy montaż jak i demontaż zegarków-budzików należy używać

odpowiednich narzędzi. Używane narzędzia powinny być w dobrym stanie technicznym, nie
powinny posiadać uszkodzeń oraz powinny być czyste. Na stanowisku pracy zegarmistrza
narzędzia oraz przyrządy powinny mieć swoje stałe miejsca przechowywana. Najbliżej,
w zasięgu ręki powinny znajdować się te narzędzia, których używamy najczęściej. Na stole
roboczym powinny znajdować się tylko te narzędzia, które aktualnie są potrzebne do pracy.
1. Podstawowe narzędzia do montażu i demontażu zegarów:

komplet wkrętaków do zegarków – minimum 6 sztuk w komplecie,

komplet wkrętaków do zegarów – są to wkrętaki większe wymiarowo,

otwierak nożowy,

otwierak uniwersalny,

chwytaki (pincety) zwykłe,

chwytaki (pincety) do sprężynek balansu,

ściągacz wskazówek,

ściągacz przerzutników,

klucze do kopert wodoszczelnych,

komplet kluczy do nakrętek,

szczypce płaskie i okrągłe,

kleszcze do wskazówek,

młotki (duży i mały).

2. Wyposażenie pomocnicze:

- lupa powiększająca 3 razy,
- lupa powiększająca min. 7 razy,
- imadło stołowe,
- imadło ręczne,
- imadełko trzonkowe,
- imaki do wałków,
- komplet podstawek do mechanizmów okrągłych,
- nastawnia mechanizmów kształtowych,
- przyrząd do ściskania ćwiertników,
- przyrząd do wkładania szkieł zegarowych,
- nabijarka z kompletem nabijaków i kowadełek.

3. Podstawowe urządzenia i narzędzia do sprawdzania i ustawienia zegarków:

- odmagneśnica,
- wibrograf,
- sprawdzian chodu i amplitudy,
- aparat do kontroli szczelności,
- grafoskop,
- wyciskarka do szkieł,
- chronokomparator,
- nabijarka.

4. Urządzenia pomiarowe, diagnostyczne:

- suwmiarka,
- mikrometr zegarmistrzowski,

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

- macki dziesiętne,
- macki zwykłe,
- miarka do czopów,
- ósemka,
- wyrównoważarka balansu.

5. Pomoce do konserwacji mechanizmów:

- czyszczarka mechaniczna,
- płyn do czyszczarki,
- dmuchawka,
- polerownik skórzany,
- pasta do polerowania,
- benzyniarka,
- nóż do czyszczaków,
- komplet smarowników, minimum 4 sztuki,
- komplet smarów,
- pędzelki z krótkim włosem,
- szczotka miękka,
- benzyna ekstrakcyjna.

6. Środki oraz sprzęt do utrzymania czystości na stanowisku pracy:

- środki ochrony osobiste,
- środki i sprzęt do utrzymania czystości,
- pojemniki na odpady.

7. Środki do udzielania pierwszej pomocy:

- apteczka z podstawowym wyposażeniem.

Do badania zegarków i mechanizmów zegarowych oraz wyszukiwania usterek jakie powstały
podczas montażu służą przede wszystkim chwytaki i lupa. Chwytakami bada się luzy
w łożyskach, a przez lupę trzeba sprawdzać działanie wychwytu. Do sprawdzania dużych
mechanizmów i budzików praktyczne są lupy dwuoczne o niewielkim powiększeniu. Do
badania zegarków używa się lupy silniejszej, powiększającej co najmniej 3 razy, a do
sprawdzania czopów i panewek łożysk mineralnych, powiększającej co najmniej 10 do 15
razy.
Do podstawowych i wstępnej oceny pracy zegarka można posłużyć się przyrządem do
nasłuchiwania stuków w zegarku. Jest to naczynie w formie kubka, w którym jest
zainstalowana półka z sprężyną podtrzymującą zegarek w różnych pozycjach. Przyrząd
pozwala na wykrycie szmerów i stuków w chodzie zegarka.
Poprawność wskazań montowanego mechanizmu zegarowego budzika może być również
sprawdzana przez porównanie wskazań między badanym mechanizmem, a sygnałem
radiowym, lub innym wzorcowym zegarem. Jednak dokładność ustalenia w ten sposób
poprawki wskazań jest niewielka. Dokładne ustalenie poprawki wskazań badanego
mechanizmu zegarowego uzyskuje się za pomocą chronografów.
Opis działania chronografu i sprawdzarki chodu (chronokomparatora) znajduje się
w Materiale naucznia, pkt. 4.5.1. – poradnik dla ucznia do jednostki modułowej 731 [05]
Z1.03.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Wymień podstawowe zasady organizacji stanowiska roboczego zegarmistrza.
2. Wymień podstawowe narzędzia stosowane do montażu i demontażu zegarków- budzików.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. Wymień podstawowe urządzenia pomiarowe, diagnostyczne stosowane na stanowisku

zegarmistrza.

4. Wymień podstawowe urządzenia i narzędzia do sprawdzania i ustawienia zegarków.
5. Wymień pomoce do konserwacji zegarków – budzików.
6. Określ zastosowanie w badaniach zegarków przyrządu – chronografu oraz podaj przykład

wykresu i zinterpretuj przedstawiony wykres.

7. Wymień przynajmniej trzy usterki zegarków jakie można wykryć przy pomocy

sprawdzarki chodu (chronokomparatora).

4.3.3 Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Mając wykaz narzędzi i urządzeń należących do wyposażenia stanowiska zegarmistrza,

wykonaj polecenia:
1. zakwalifikuj

każdy ze wskazanych w ćwiczeniu elementów wyposażenia stanowiska do

właściwej grupy wyposażenia, spośród niżej wymienionych:

–

podstawowe narzędzia do montażu i demontażu zegarów,

–

wyposażenie pomocnicze do montażu i demontażu,

–

podstawowe urządzenia i narzędzia do sprawdzania i ustawiania zegarów,

–

narzędzia i urządzenia pomiarowe i diagnostyczne,

–

pomoce do konserwacji mechanizmów,

–

środki oraz sprzęt do utrzymania czystości na stanowisku

2. sprawdź, które z wymienionych elementów wyposażenia posiadasz na stanowisku pracy

wybierz je i określ cel ich przeznaczenia.

Elementy wyposażenia;

1. suwmiarka,
2. otwierak uniwersalny,
3. lupy powiększające: 3- krotnie i 12 – krotnie,
4. sprawdzarka chodu,
5. nabijarka,
6. macki dziesiętne,
7. wyważarka,
8. szczypce płaskie,
9. wciskarka do szkieł,
10. szczypce płaskie,
11. mikrometr zegarmistrzowski,
12. nóż do czyszczaków,
13. dmuchawka,
14. kleszcze do wskazówek,
15. benzyniarka,
16. przyrząd do wkładania szkieł.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) uważnie wysłuchać wskazówek nauczyciela.
2) dokładnie przeczytać materiał nauczania – punkt 4.3.1. z poradnika dla ucznia.
3) wykonać polecenia podane w ćwiczeniu.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) dokonać analizy poprawności wykonanego ćwiczenia.

zaprezentowa

ć wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

poradnik dla ucznia,

–

foldery i katalogi wyposażenia stanowiska zegarmistrza,

–

kompletne wyposażenie stanowiska zegarmistrza,

–

tablice podzespołów i części zegara - budzika, przekroje, modele.

Ćwiczenie 2

Przeprowadź kontrolę prawidłowej pracy i sprawdź dokładność wskazań czasu

otrzymanego od nauczyciela zegarka – budzika. Wyniki kontroli zapisz w arkuszu pomiarów.
Czynności kontrolne powinny zawierać:
1. wstępne osłuchanie pracującego mechanizmu, oraz sprawdzenie dobowej poprawki na

podstawie sygnału radiowego lub zegarka wzorcowego, Wyniki zapisz w kolumnie:
„Badanie A”

2. wykonanie czynności sprawdzających w przyrządach:

–

chronografie – ustal poprawkę wskazań badanego budzika,

–

sprawdzarce chodu (chronokomparatorze).

Wyniki pomiarów zapisz w kolumnie: „Badanie B”.

3. opracowanie i zapisanie w tabeli wniosków z wykonanych czynności kontrolnych.

Arkusz pomiarów

L.p.

Nazwa pomiaru

Badanie A

Badanie B

Wnioski

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) uważnie wysłuchać wskazówek nauczyciela,
2) dokładnie przeczytać materiał nauczania, punkt 4.2.1 z poradnika dla ucznia jednostki

modułowej 731[05]Z1.04 oraz materiał nauczania punkt 4.5.1 z poradnika dla ucznia –
jednostka modułowa 731 [05 ] Z1.03,

3) zapoznać się z instrukcjami obsługi chronografu i chronokomparatora,
4) zapisać w tabeli wyniki pomiarów kontrolnych,
5) sporządzić i zapisać wnioski z przeprowadzonego ćwiczenia,
6) dokonać analizy poprawności wykonanego ćwiczenia,
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

poradniki dla ucznia do jednostek: 731[05]Z1.03 i 731[05]Z1.04.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

narzędzia i przyrządy pomiarowe,

–

kompletny zegar – budzik,

–

instrukcje i katalogi przyrządów pomiarowych,

–

chronograf,

–

chronokomparator.

4.3.4 Sprawdzian postępów

Czy potrafisz: Tak Nie

1) przedstawić organizację stanowiska pracy zegarmistrza?

⁭

2) wymienić podstawowe narzędzia stosowane do prac montażowych i do prac

demontażowych zegarów – budzików?

⁭

3) wymienić podstawowe narzędzia i przyrządy pomiarowe stosowane do

przeprowadzenia czynności kontrolnych zegarków – budzików?

⁭

4) wymienić pomoce używane do konserwacji zegarkach - budzikach?

⁭

5) określić zastosowanie w badaniach zegarka – budzika przyrządu

kontrolnego – chronografu ?

⁭

6) określić zastosowanie w badaniach zegarka – budzika przyrządu

kontrolnego – chronokomparatora ?

⁭

7) wymienić inne przyrządy stosowane w badaniach kontrolnych budzików

naręcznych ?

⁭

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Sprawdzenie poprawności montażu i regulacja
zegarów

–

budzików

4.4.1 Materiały nauczania

Badanie mechanizmu zegarowego polega na wyszukaniu i usunięciu przyczyn złego

funkcjonowania lub zatrzymaniu zegara.
Przyczyną złego funkcjonowania może być nieprawidłowy montaż lub wmontowanie do
mechanizmu wadliwych części. Usterkami nazywamy małe wady powstałe podczas montażu.
Błędem ukrytym nazywa się taką wadę, której w czasie normalnego badania nie można
zauważyć, a zegarek się zatrzymuje. Należy zaznaczyć, że szybkie i prawidłowe
zlokalizowanie przyczyny złego funkcjonowania budzika oraz prawidłowe usunięcie wady
zależy od umiejętności zegarmistrza. Trzeba zachować stałą kolejność w wyszukiwaniu wad
oraz wyrobić sobie pewną metodę badania i według niej sprawdzać i usuwać stwierdzone
wady lub usterki. Dobrą metodą jest zauważone wady mechanizmu zapisać na kartce, aby
o nich pamiętać i ich nie pominąć podczas usuwania stwierdzonych usterek.
Do badania poprawności przeprowadzonego montażu przyrządy opisane w materiałach
nauczania, pkt. 4.5.1. w materiałach dla ucznia – jednostka modułowa 731 [05] Z1.03.
Najczęściej spotykane wady i usterki w mechanizmach zegarowych budzików.
W regulatorach balansowych;
- zatarcie czopów osi balansu, spowodowane brakiem smarowania,
- za duży luz wzdłużny osi balansu lub brak luzu,
- niewyrównoważenie balansu i jego bicie osiowe,
- obluzowany pierścień sprężyny włosowej na osi balansu,
- obluzowana sprężyna włosowa w pierścieniu lub klocku.
W wychwytach:
- skrzywiony ząb koła wychwytowego,
- niejednakowe odpady i spoczynki,
- nasadzenie palety na ząb koła wychwytowe.
W współpracy kotwicy z balansem:
- ocieranie widełek o oś balansu,
- za krótki drążek widełek,
- za krótki bezpiecznik,
- za duży, za mały lub niejednakowy luz widełek po obu stronach osi balansu.
W przekładniach chodu:
- za duży luz wzdłużny osi lub brak tego luzu,
- bicie promieniowe lub osiowe kół,
- pęknięta sprężyna napędowa.
W przekładni wskazań:
- brak dostatecznego tarcia w sprzęgle ciernym między przekładnią chodu a przekładnią,
- wskazań, wskutek czego zegar chodzi a wskazówki stoją.
W mechanizmie budzenia:
- pęknięcie sprężyny napędowej,
- złamanie zapadki.
W zespole nastawczo-włączającym:
- obluzowana wskazówka nastawcza,
- zbyt słaba sprężyna dociskająca, wskutek czego zmienia się nastawiony czas sygnału,
- odgięte ramię młotka,
- odkręcony dzwonek,

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

- zbyt przegięty lub odgięty koniec dźwigni zastawki przerywania sygnału.

Regulacja mechanizmów zegarka – budzika

Regulację mechanizmu zegarowego budzików przeprowadza się w taki sam sposób jak

podstawowego mechanizmu zegarowego. Podstawowe zasady regulacji zostały
przedstawione w materiałach nauczania pkt.4.5.1. w materiałach dla ucznia w jednostce
modułowej – 731 [ 05 ] Z1.02.

Regulacja wychwytu hakowego

Wychwyt hakowy jest dobrze ustawiony, gdy kotwica zagłębia się daleko we wręby koła,

Regulacja sygnalizacji budzenia

Należy dokonać regulacji ramienia młotka, w taki sposób aby przy uderzeniu tylko lekko

dotykał dzwonka, a poza tym był od niego oddalony. Tony będą wtedy dźwięczne pod
warunkiem, że dzwonek nie będzie niczego dotykał oprócz miejsca umocowania. Nawet gdy
młotek uderza w obudowę lub słupek, również i wtedy należy wygiąć jego ramię, aby uderzał
lekko. Jeśli w budziku nie ma osobnego ramienia włączającego, a sprężyna włączająca
zatrzymuje mechanizm budzenia za pomocą ramienia młotka, po uregulowaniu dźwięku
dzwonka odpowiednim wygięciem ramiona trzeba sprawdzić, czy sprężyna dobrze ją
zatrzymuje. Koniec sprężyny włączającej powinien wystawać na całą grubość ramienia
młotka. Gdy wystaje mniej, wtedy po zupełnym nakręceniu sprężyny nie zatrzyma młotka
i budzik będzie dzwonił bez przerwy. Niedobrze jest również, gdy koniec sprężyny wystaje za
daleko poza ramię młotka, gdyż w czasie dzwonienia ramię będzie się o niego ocierało lub
zupełnie zahaczy.
Jeżeli koniec dźwigni zastawki, rysunek 7 nie zatrzymuje sygnału, to trzeba go tak podgiąć,
aby zatrzymywanie koła było pewne. Za duże podgięcie dźwigni jest również szkodliwe,
gdyż podczas nakręcania budzika sprężyna może nie odchylić dźwigni.
Regulacja sygnału budzenia w budzikach naręcznych jest uzależniona od zastosowanego
rozwiązania konstrukcyjnego budzika. W przypadku zastosowania membrany do sygnału
budzenia należy zwrócić uwagę na prawidłowe jej ustawieni, gdyż niewłaściwe jej ustawienie
może osłabić jej dźwięk lub zablokować sygnał. Jest więc bardzo ważne, aby membranę
umocować w pozycji oznaczonej specjalnymi znakami. Ponieważ membrana jest bardzo
cienka, w czasie jej przykręcania dociska się ją polerownikiem skórzanym na całej
powierzchni. Nie należy dociskać jej w środku, gdyż często dochodzi wtedy do uszkodzenia
membrany.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W innym rozwiązaniu, gdy młotek uderza w słupek zamocowany na wieczku, należy zwrócić
uwagą, aby przy zamykaniu wieczka, znajdujący się na obwodzie kołek wszedł
w przygotowany dla niego otwór.

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Podaj podstawowe przyrządy i narzędzia które służą do kontroli prawidłowego

wykonania montażu zegarka budzika.

2. Wyjaśnij jakie usterki może spowodować brak prawidłowo przeprowadzonego

smarowania podczas czynności montażu mechanizmu zegarowego budzika.

3. Wyjaśnij jakie usterki mogą wystąpić w regulatorach balansowych.
4. Wyjaśnij jakie usterki mogą wystąpić w współpracy kotwicy z balansem.
5. Wyjaśnij jakie usterki mogą wystąpić w przekładniach chodu.
6. Wyjaśnij jakie usterki mogą wystąpić w przekładni wskazań.
7. Wyjaśnij jakie usterki mogą wystąpić w mechanizmie budzenia oraz w zespole

nastawczo – włączającym.

8. Określ cel stosowania regulacji mechanizmu zegarowego i podstawowy warunek jaki

musi być spełniony aby regulacja była możliwa i skuteczna.

9. Podaj rodzaje regulacji i przykłady zastosowania.
10. Wymień wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny nierównej pracy regulatora.
11. Określ przyczynę nierównego tykania mechanizmu zegarowego.
12. Wyjaśnij sposób przeprowadzenia regulacji mechanizmu zegarowego budzika na

podstawie zegara wzorcowego.

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ jakie mogą wystąpić usterki podczas montażu otrzymanych od nauczyciela

podzespołów zegara – budzika.
1. w jaki sposób przeprowadza się diagnozę usterek,
2. sposób usunięcia usterek.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) uważnie wysłuchać wskazówek nauczyciela,
2) dokładnie przeczytać materiał nauczania, punkt 4.4.1. z poradnika dla ucznia,
3) wykonać ćwiczenie zgodnie z poleceniami,
4) dokonać analizy poprawności wykonanego ćwiczenia,
5) zaprezentować rozwiązanie ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

poradnik dla ucznia,

–

instrukcje i katalogi przyrządów do sprawdzania,

–

kompletne wyposażenie stanowiska zegarmistrza,

–

komplet części składowych zegara – budzika,

–

tablice podzespołów i części zegara – budzika, przekroje, modele

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Wykonaj sprawdzenie poprawności działania i jakości montażu otrzymanego od

nauczyciela zegara-budzika popularnego. W przypadku nie stwierdzenia usterek wykonaj
czynności regulacyjne.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) uważnie wysłuchać wskazówek nauczyciela,
2) dokładnie przeczytać materiał nauczania, punkt 4.4.1. z poradnika dla ucznia jednostki

modułowej 731[05]Z1.04 oraz materiał nauczania, punkt 4.5.1. z poradnika dla ucznia
jednostki modułowej – 731 [ 05 ] Z1.02,

3) wykonać ćwiczenie zgodnie z poleceniami,
4) sporządzić wnioski z wykonanego ćwiczenia,
5) dokonać analizy poprawności wykonanego ćwiczenia,
6) zaprezentować wnioski z wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

poradniki dla ucznia do jednostek: 731[05]Z1.02 i 731[05]Z1.04,

–

kompletne wyposażenie stanowiska zegarmistrza,

–

kompletny zegar - budzik popularny,

–

przyrządy i narzędzia pomiarowe,

–

instrukcje i katalogi przyrządów do sprawdzania,

–

tablice zespołów i części zegara - budzika popularnego.

Ćwiczenie 3

Wykonaj sprawdzenie poprawności działania i jakości otrzymanego od nauczyciela

zegara – budzika naręcznego. W przypadku nie stwierdzenia usterek wykonaj czynności
regulacyjne.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) uważnie wysłuchać wskazówek nauczyciela,
2) dokładnie przeczytać materiał nauczania punkt 4.4.1 z poradnika dla ucznia z jednostki

modułowej 731[05]Z1.04 oraz materiał nauczania, punkt 4.5.1 z poradnika dla ucznia
z jednostki modułowej – 731[05] Z1.02,

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

poradniki dla ucznia do jednostek: 731[05]Z1.02 i 731[05]Z1.04,

–

tablice podzespołów i części zegara-budzika,

–

kompletne wyposażenie stanowiska zegarmistrza,

–

kompletny zegar – budzik naręczny,

–

przyrządy i narzędzia pomiarowe,

–

instrukcje i katalogi przyrządów do sprawdzania.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz: Tak Nie

1) wymienić podstawowe zasady przeprowadzenia prawidłowego sprawdzania

zegara – budzika?

⁭

2) wymienić narzędzia pomiarowe oraz podać przykłady ich zastosowania?

⁭

3) wymienić podstawowe przyrządy pomiarowe do sprawdzania zegara

budzika?

⁭

4) dokonać sprawdzenia zegara – budzika na sprawdzarce?

⁭

5) dokonać sprawdzenia zegara – budzika z użyciem chronokomparatora?

⁭

6) określić sposób przeprowadzenia regulacji zegara – budzika na podstawie

zegara wzorcowego?

⁭

7) wyjaśnić podstawowe usterki jakie mogą wystąpić podczas montażu

podzespołów i kompletnego zegara – budzika?

⁭

8) określić technologię usunięcia stwierdzonych usterek?

⁭

9) wymienić cel stosowania regulacji zegara – budzika?

⁭

10) wymienić rodzaje regulacji zegara – budzika?

⁭

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPARWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań.
4. Test zawiera 22 zadania o różnym stopniu trudności. Są to zadania otwarte, z luką

i wielokrotnego wyboru.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej

rubryce znak X lub wpisując prawidłową odpowiedź. W przypadku pomyłki należy
błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź
prawidłową.

6. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności: I część – poziom

podstawowy, II część - poziom ponad podstawowy.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

9. Na rozwiązanie testu masz 90 min.

Powodzenia

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. W celu zapewnienia przyjemnego i dostatecznie głośnego brzmienia gongi wyposaża się
dodatkowo w:
a) rezonator,
b) rezystor,
c) dzwonek,
d) głośnik.

2. Zestaw nastawczo – właczający budzika stanowi połączenie mechanizmu budzenia z:
a) przekładnią wskazań,
b) mechanizmem chodu,
c) zespołem regulatora,
d) wychwytem.

3. Do przerywania sygnału budzenia w budzikach stosuje się część zwaną:
a) dźwignią wyłączającą,
b) zastawką sygnału,
c) wyłącznikiem sygnału,
d) przyciskiem wyłączającym sygnał.

4. Budziki, które powtarzają sygnał budzenia to:
a) budziki specjalne,
b) budziki powtarzające,
c) budziki repetiery,
d) budziki wielokrotnego sygnału.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Montaż zegara - budzika rozpoczyna się od:
a) płyty tylnej,
b) płyty środkowej,
c) płyty przedniej,
d) mostka balansu.

6. Brak czynności smarowania podczas montażu zegara – budzika spowoduje:
a) wypadnięcie osi koła zębatego z łożyska,
b) zatarcie współpracującego mechanizmu,
c) osadzenie palety na zębie koła wychwytowego,
d) pęknięcie sprężyny napędowej.

7. Którym narzędziem kontrolnym można sprawdzić średnicę wałka:
a) suwmiarką,
d) kątomierzem,
c) czujnikem,
d) wyrównoważarką.

8. Pierwszą czynnością podczas demontażu zegara - budzika jest:
a) wyłączenie sygnału budzenia,
b) zwolnienie sprężyny napędowej,
c) wyjęcie półmostaka z regulatorem balansowym,
d) wyjmuje zespół naciągowo-nastawczy.

9. Który z wymienionych elementów wyposażenia stanowiska zegarmistrza jest
narzędziem pomiarowym:
a) chwytak,
b) szczypce,
c) mikrometr,
d) wkrętak.

10. Nie wolno rozpoczynać demontażu zegarka – budzika, gdy jego sprężyna napędowa jest
napięta.

a) tak,
b) nie.

11. Urządzeniem naciągowym nazywa się zespół części mechanizmu zegarowego służącego

do nastawiania wskazówek.

a) tak,
b) nie.

12. Balans jest elementem regulatora obracającym się wokół osi przechodzącej przez jego

środek ciężkości wykonujący ruch obrotowy wokół tej osi pod działaniem momentu
sprężyny.
a) tak,
b) nie.

13. Uzupełnij:

Ilość smaru do każdego łożyska powinna być starannie dozowana, gdyż za duża ilość

smaru jest szkodliwa i może spowodować ................. .....budzika.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14. Uzupełnij:
Przekładnia wskazań to dwustopniowa przekładnia zwalniająca, która służy do
napędzania wskazówki .......................

15. Urządzenie zapadkowe cofające ma na celu zlikwidowanie zbyt silnego momentu

napędowego.

a) tak,
b) nie.

16. Odpadem w wychwycie hakowym nazywamy odległość między paletą a:
a) zębem koła wychwytowego,
b) zębem koła napędowego,
c) zębnikiem minutowym,
d) zębem koła zapadkowego.

17. Symetryczny ruch chodu zegara - budzika uzyskuje się poprzez:
a) oś drążka widełek, oś balansu oraz oś palca przerzutowego powinna znajdować się
w jednej linii,
b) oś drążka widełek i oś balansu powinna być w jednej linii,
c) oś balansu i oś palca przerzutowego powinna znajdować się w jednej linii,
d) oś drążka widełek i oś palca przerzutowego powinna znajdować się w jednej linii.

18. Wychwyt hakowy jest dobrze ustawiony, gdy odpady są jednakowe na obu paletach.
a) tak,
b) nie.

19. Uzupełnij:
W I fazie położenia palety i wychwytu hakowego, paleta zatrzymuje ruch przekładni,
następuje ..............................

20. Wychwyt szwajcarski stosowany w budzikach , wyróżnia się spośród innych wychwytów
zaletą:

a) wymaga precyzyjnego ustawienia palet,
b) impuls udzielany regulatorowi nie jest symetryczny,
c) działa prawidłowo we wszystkich pozycjach i mało reaguje na wstrząsy,
d) wykonanie wychwytu jest droższe.

21. Jaka jest kolejność montażu budzika:

1. regulacja mechanizmu,
2. mycie części,
3. montaż mechanizmu regulatora,
4. montaż mechanizmu chodu,
5. montaż mechanizmu budzeni,
6. montaż mechanizmu naciągowo-nastawczych.
a) 1, 3, 4, 2, 5, 6,
b) 2, 4, 5, 3, 6, 1,
c) 1, 2, 5, 6, 3, 4,
d) 2, 3, 4, 5, 6, 1.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22. W mechanizmach budzenia w budzikach stosuje się zastawkę napędu. Opisz zasadę
działania mechanizmu posługując się numeracją części podanymi na rysunku.

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………...........................................
Data.......................................................... klasa .........................................................................

Montowanie zegarów – budzików 731[05].Z1.04

Zakreśl poprawną odpowiedź, wpisz brakujące wyrazy lub udziel odpowiedzi opisowej

zadania

Odpowiedź

punkty

1. a

2. a

3. a

4. a

5. a

6. a

7. a

8. a

9. a

10. a

11. a

12.

13.

14.

15. a

16. a

17. a

18. a

19.

20.

21. a

22.

...........................................................................................................
...........................................................................................................
...........................................................................................................
...........................................................................................................
...........................................................................................................
..........................................................................................................

Razem:

__________________________________________________________________________________________

„Projekt współ finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Adler K.: Poradnik zegarmistrza . WPLiS. Warszawa. 1965
2. Bartnik St.: Technologia mechanizmów zegarowych. Mechanizmy. WSiP, Warszawa,

1986

3. Bartnik St., Podwapiński W.: Zegarmistrzostwo, WSiP, Warszawa, 1992
4. Bartnik St., Podwapiński W.: Zegary, zegarki specjalne, ISBN, Warszawa, 1993
5. Bartnik St., Podwapiński W.: Technologia mechanizmów zegarowych. Montaż,

konserwacja i naprawa, WSiP, Warszawa,1986

6. Głęboki Z.: Zegarmistrzowie warszawscy XIX w. PWN, Warszawa, 1992
7. Mrugalski Z.: Mechanizmy zegarowe, WNT, Warszawa, 1972
8. Mac S. , Lwowski J.: Bezpieczeństwo i Higiena Pracy. Podręcznik dla szkół

zasadniczych. WSiP, Warszawa, 1999

9. Podwapiński W.: Zegarmistrzostwo. Zegary i zegarki. Tom 6. Wpis Warszawa, 1973
10. Podwapiński W.: Zegarmistrzostwo. Technologia warsztatowa. Tom 7, WPLiS,

Warszawa, 1962

11. Podwapiński W.: Zegarmistrzostwo. Elektryczne zegary pojedyncze. Tom 9. Libra,

Warszawa, 1973

12. Praca zbiorowa.: Zegarmistrzostwo. Niepokalanów, 1956
13. Solis H. Lenart T.: Technologia i eksploatacja maszyn. WSiP, Warszawa, 1994.
14. Tryliński Wł.: Zegary i zegarki. Wyd. Politechniki Warszawskiej, Warszawa, 1960
15. Tryliński Wł.: Drobne mechanizmy i przyrządy precyzyjne, WNT, Warszawa, 1961
16. Zegarmistrzostwo. Ilustrowany słownik zegarmistrzowski, PWN, Warszawa, 1990

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:

więcej podobnych podstron