Wœród œrodków odurzaj¹cych

i psychotropowych najliczniejsz¹ gru-
pê stanowi¹ substancje syntetyczne.
Narkotyki syntetyczne produkowane
s¹ najczêœciej w nielegalnych labora-
toriach z syntetycznych prekursorów.
Sta³y wzrost zainteresowania nimi da-
tuje siê na lata 80. XX wieku, w po-
równaniu z narkotykami naturalnymi
narkotyki syntetyczne s¹ wiêc sub-
stancjami nowymi. Istniej¹ dwie pod-
stawowe przyczyny ich popularnoœci.
Pierwsza to olbrzymia ró¿norodnoœæ
tego typu narkotyków, z których wiêk-
szoœæ, mimo ¿e ma dzia³anie psycho-
tropowe, nie jest prawnie kontrolowa-
na. Doskona³ym przyk³adem s¹ po-
chodne zwi¹zku o nazwie fenetylo-
amina. W Polsce, podobnie jak w ca-
³ej Europie, prawnie kontrolowanych
jest oko³o 20 jej pochodnych, tymcza-
sem w jednej tylko ksi¹¿ce pt. „PIH-
KAL, A Chemical Love Story” A.
Shulgin przedstawi³ receptury syntezy
i opisa³ dzia³anie biologiczne oko³o
200 pochodnych. Kilkanaœcie z nich
stale pojawia siê na nielegalnym ryn-
ku narkotykowym. Najwiêksz¹ popu-
larnoœci¹ wœród narkomanów w Euro-
pie cieszy siê amfetamina oraz po-
chodne 3,4-metylenodioksyamfetam-
iny nazywane potocznie „ekstaz¹”
i oznaczane skrótami MDMA, MDA
i MDEA.

Druga przyczyna to ³atwoœæ pro-

dukcji narkotyków syntetycznych.
Wiêkszoœæ z nich mo¿na otrzymaæ
prostymi metodami w niewielkich la-
boratoriach, a nawet w warunkach
domowych. Produkowane s¹ prze-
wa¿nie dla potrzeb lokalnych, ich
transport na olbrzymie odleg³oœci nie
jest wiêc konieczny, jak ma to miej-
sce w przypadku kokainy czy heroiny.
Zmniejsza to ryzyko konfiskaty przez

organa zwalczaj¹ce przestêpczoœæ
narkotykow¹ i obni¿a koszty produk-
cji. Narkotyki syntetyczne bardzo
czêsto wystêpuj¹ w postaci koloro-
wych tabletek, co znosi barierê psy-
chologiczn¹ przed ich za¿ywaniem,
zw³aszcza wœród m³odzie¿y.

Cz³owiek za¿ywa tabletki od

wczesnego dzieciñstwa – zarówno
podczas choroby (leki), jak i w ce-
lach profilaktycznych (witaminy, mi-
nera³y). Ich popularnoœæ jako farma-
ceutyków i przyzwyczajenie do ich
przyjmowania wykorzystali produ-
cenci tabletek nielegalnych zawiera-
j¹cych narkotyki zamiast leków.
Oprócz braku psychicznych zaha-
mowañ przed ich przyjmowaniem –
kojarz¹ siê bowiem pozytywnie z far-
maceutykami, na rosn¹c¹ popular-
noϾ tabletek narkotykowych ma
równie¿ wp³yw ³atwoœæ ich za¿ywa-
nia (bez koniecznoœci wykorzysty-
wania strzykawek, rurek czy wch³a-
niania przez œluzówkê nosa) i „ele-
gancka” forma. Nie bez znaczenia
jest równie¿ fakt, ¿e nie mo¿na ich
rozcieñczyæ, wiêc potencjalny u¿yt-
kownik, kupuj¹cy tego samego typu
tabletki, spodziewa siê, ¿e ich sk³ad
oraz efekt dzia³ania bêd¹ podobne.
Przewiduje siê, ¿e w ci¹gu najbli¿-
szych kilku lat wszystkie narkotyki
syntetyczne bêd¹ produkowane
w postaci tabletek.

Tabletki narkotykowe zawieraj¹

masê tabletkow¹, substancje psy-
chotropowe i dodatki, takie jak kofe-
ina lub aspiryna. W jednej tabletce
mo¿e siê znajdowaæ od kilkunastu do
300 mg substancji aktywnej, co
w konsekwencji jej spo¿ycia wywo³u-
je ró¿ne reakcje organizmu. Najpopu-
larniejsze s¹ tabletki ekstazy zawie-
raj¹ce ró¿ne pochodne amfetaminy.

Tabletki ekstazy maj¹ ró¿ne

kszta³ty, kolory i znaki, tzw. logo, co
ma byæ zachêt¹ dla potencjalnych
nabywców i stanowiæ swoist¹ gwa-
rancjê jakoœci (tylko w zamyœle pro-
ducentów, jednak nie w rzeczywisto-
œci). Nale¿y przy tym pamiêtaæ, ¿e
podobny kszta³t i logo nie maj¹
zwi¹zku z zawartoœci¹ tabletek i do-
piero szczegó³owa analiza chemicz-
na pozwala okreœliæ, jaki rodzaj i jaka
iloœæ substancji aktywnej s¹ w nich
zawarte.

Na polskim rynku narkotykowym

jest dostêpnych ponad 100 rodzajów
tabletek, w których sk³adzie znajduje
siê kilkanaœcie ró¿nych pochodnych
amfetaminy. Najczêœciej spotykane,
„klasyczne”, zawieraj¹ MDMA – sub-
stancjê o stosunkowo ³agodnym
dzia³aniu pobudzaj¹cym i halucyno-
gennym (niegdyœ nazwa „ekstazy”
by³a zarezerwowana jedynie dla tych
tabletek), których cech¹ charaktery-
styczn¹ jest szybkie rozpoczêcie
dzia³ania, czyli 15–20 min od chwili
za¿ycia. Organizm cz³owieka jest po-
nadto w znacznym stopniu odporny
na ich przedawkowanie. Coraz czê-
œciej dealerzy oferuj¹ tabletki zawie-
raj¹ce ró¿ne pochodne amfetaminy,
zarówno kontrolowane, jak i niekon-
trolowane. W sk³adzie czêœci z nich
odkryto dobrze znane substancje, jak
metamfetamina czy MDA, w innych
znajduj¹ siê nowe i czêsto niebez-
pieczne dla zdrowia substancje psy-
chotropowe, np. 4-MTA (para-metylo-
tioamfetamina), PMA lub PMMA. Na-
le¿y jednoczeœnie stanowczo podkre-
œliæ, ¿e nie jest mo¿liwe sprawdzenie
prostymi domowymi metodami, jaki
rodzaj substancji psychotropowej
znajduje siê w tabletce, a wiêc czy jej
za¿ycie bêdzie bezpieczne.

5

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 257/07

Waldemar Krawczyk

Nowe narkotyki syntetyczne

Istniej¹ tysi¹ce syntetycznych sub-

stancji o dzia³aniu psychotropowym,
lecz tylko niektóre z nich (oko³o 100)
podlegaj¹ kontroli z punktu widzenia
ustawy o przeciwdzia³aniu narkoma-
nii, a wiêc s¹ substancjami psycho-
tropowymi w

sensie prawnym.

Oprócz omówionych wy¿ej najpopu-
larniejszych narkotyków na polskim
rynku narkotykowym sporadycznie
pojawiaj¹ siê równie¿ inne. Nale¿¹
do nich pochodne fenetyloaminy, ta-
kie jak meskalina (naturalny sk³adnik
kaktusa rosn¹cego w USA i Meksy-
ku), amfetaminy (np. N-hydroksyam-
fetamina), fencyklidyny (PCP) oraz
tryptaminy.

Osobn¹ grupê stanowi¹ tzw. desi-

gner drugs, czyli narkotyki projekto-
wane. S¹ to najczêœciej pochodne fe-
netyloaminy lub amfetaminy, których
struktura zosta³a tak zmodyfikowana,
aby nie mog³y zostaæ zaliczone do
substancji kontrolowanych, a jedno-
czeœnie wykazywa³y silne dzia³anie
psychotropowe lub odurzaj¹ce.
G³ównym celem tych modyfikacji jest
unikniêcie odpowiedzialnoœci za pro-
dukcjê narkotyków. Mo¿liwoœci w tym
zakresie s¹ olbrzymie, gdy¿ w litera-
turze opisanych jest oko³o 300 po-
chodnych z grupy fenetyloamin, które
maj¹ dzia³anie biologiczne. Prawnie
kontrolowanych jest przy tym kilka-
dziesi¹t z nich (w Polsce niewiele po-
nad 20).

Aby zapobiegaæ zagro¿eniom

p³yn¹cym z pojawiania siê na rynku
nowych, prawnie niekontrolowanych
substancji, które mog¹, jak by³o to
w przypadku PMA, byæ niebezpiecz-
ne dla ¿ycia i zdrowia wielu prze-
wa¿nie m³odych ludzi, w Unii Euro-
pejskiej wprowadzono mechanizm
monitorowania rynku narkotykowe-
go. Decyzj¹ Rady Unii Europejskiej
Europejskie Centrum Monitorowa-
nia Narkotyków i

Narkomanii

(EMCDDA) zosta³o zobowi¹zane do
wdro¿enia systemu wczesnego
ostrzegania (EWS). Ka¿de pañstwo
cz³onkowskie UE ma za zadanie in-
formowaæ EMCDDA o pojawieniu
siê nowych substancji psychotropo-
wych oraz nowych mieszanek nar-
kotyków. Chc¹c zg³osiæ wystêpowa-
nie nowej, niebezpiecznej substan-

cji, nale¿y wype³niæ odpowiedni for-
mularz (ryc. 1).

Jeœli nowa substancja psychotro-

powa lub œrodek odurzaj¹cy pojawi
siê w co najmniej 5 pañstwach cz³on-
kowskich, EMCDDA wspólnie z Euro-
polem przeprowadzi tzw. analizê ry-
zyka. Polega to na ocenie nowej sub-
stancji z punktu widzenia jej dzia³ania
na organizm (bada siê jej si³ê dzia³a-
nia psychotropowego, szkodliwoϾ
dla zdrowia, aspekty spo³eczne jej
za¿ywania, a tak¿e czy dana sub-
stancja jest substancj¹ uzale¿niaj¹-
c¹) oraz mo¿liwoœci jej produkcji
i dystrybucji. We wnioskach koñco-
wych postuluje siê (lub nie) wprowa-
dzenie analizowanej substancji na li-
stê substancji kontrolowanych. Pañ-
stwa cz³onkowskie UE maj¹ rok na
wprowadzenie jej na tê listê.

W latach 2002–2004 na europej-

skim rynku narkotykowym pojawi³o
siê kilkanaœcie nowych substancji.
Z myœl¹ o nich, zgodnie z opisanym
wy¿ej mechanizmem, przeprowadzo-
no analizê ryzyka i rekomendowano
do wprowadzenia na listê substancji
kontrolowanych przez pañstwa
cz³onkowskie (tab. 1)

Wszystkie wymienione w tabeli

substancje zosta³y wprowadzone na
listê substancji psychotropowych

w obowi¹zuj¹cej w Polsce od 2005
roku ustawie o przeciwdzia³aniu nar-
komanii.

SzeϾ (TMA-2, 2C-I, 2C-T2, 2C-T-

-7, PMMA, 4-MTA) spoœród oœmiu
nowych narkotyków to pochodne fe-
netyloaminy o dzia³aniu podobnym
do dzia³ania amfetaminy. Ich synteza
zosta³a opisana we wspomnianej
wczeœniej ksi¹¿ce A. i A. Shulginów.

GHB i ketamina to znane i po-

wszechnie stosowane substancje,
które w ostatnim okresie zaczêto wy-
korzystywaæ na nielegalnym rynku
narkotykowym jako tzw. narkotyki
gwa³tu.

Benzylopiperazyna

Od 1999 roku na rynku narkotyko-

wym zaczê³a siê pojawiaæ nowa sub-
stancja okreœlana skrótem BZP
(1-benzylopiperazyna). Do po³owy
2004 roku jej wystêpowanie notowa-
no sporadycznie. Do niedawna BZP
nie stanowi³a zagro¿enia dla u¿yt-
kowników narkotyków, jednak
w ostatnich trzech latach, miêdzy in-
nymi dziêki intensywnej internetowej
kampanii reklamowej promuj¹cej ta-
bletki zawieraj¹ce pochodne benzy-
lopiperazyny jako legalne ekstazy (le-
gal highs), BZP i jej pochodne sta³y

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 257/07

6

Nr

Nazwa zwyczajowa

Nazwa chemiczna

1

TMA-2

2,4,5-trimetoksyamfetamina

2

2C-I

2,5-dimetoksy-4-jodofenetyloamina

3

2C-T-2

2,5-dimetoksy-4-etylotiofenetyloam ina

4

2C-T-7

2,5-dimetoksy-4-n-propylotiofenetyloamina

5

PMMA

para-metoksymetamfetamina

6

GHB

Kwas gamma-hydroksymasłowy

7

Ketamina

Ketamina

8

4-MTA

4-metylotioamfetamina

Tabela 1

Substancje psychotropowe rekomendowane przez EMCDDA do wprowadzenia

na listê substancji kontrolowanych*

Psychotropic substances recommended by EMCDDA to be added

to List of Controlled Substances

* W tym samym okresie analizie ryzyka poddano równie¿ MBDB (substancjê przez pewien czas poja-
wiaj¹c¹ siê w tabletkach ekstazy. MBDB – nie zosta³o rekomendowane do wprowadzenia na listê sub-
stancji kontrolowanych. W chwili obecnej zniknê³o z rynku narkotykowego.

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 257/07

7

Ryc. 1. Raport o pojawieniu siê nowego narkotyku przesy³any do EMCCDA

Fig. 1. Report on new synthetic drugs submitted to EMCCDA

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 257/07

8

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 257/07

9

siê modne i coraz czêœciej pojawiaj¹
siê na rynku narkotykowym. W dniu
17.07.2007 Komisja Europejska
z³o¿y³a wniosek o wprowadzenie
BZP na listy substancji kontrolowa-
nych.

BZP nale¿y do grupy arylopodsta-

wionych pochodnych piperazyny, tej
samej, do której nale¿¹ mCPP (1-(3-
-chlorofenylopiperazyna)), TFMPP
(m-trifluorometylofenylopiperazyna),
pMeOPP (1-4-metoksyfenylopipera-
zyna), pFPP (p-flurofenylopipera-
zyna), DBZP (dibenzylpiperazyna)
i MDBP (1-(3,4-metylenodioksyben-
zylo)piperazyna.

BZP wystêpuje w dwóch formach

chemicznych: chlorowodorku (bia³y
proszek) lub wolnej zasady (jasna
¿ó³tozielona ciecz). Nie znajduje siê
na listach substancji kontrolowanych
ONZ, jednak zgodnie z narodowym
prawodawstwem jest objêta kontrol¹
w 22 pañstwach, w tym w 5 pañ-
stwach cz³onkowskich UE – Belgii,
Danii, Grecji, Szwecji i w Malcie.
W pozosta³ych pañstwach BZP jest
legalnie dostêpna przez Internet
i w fabrykach chemicznych. Grupy
przestêpcze ograniczaj¹ siê do przy-
stosowania jej do potrzeb u¿ytkowni-
ków narkotyków poprzez tabletkowa-

nie lub kapsu³ko-
wanie.

BZP jest sub-

stancj¹ syntetycz-
n¹, pochodn¹ pi-
perazyny. Po raz
pierwszy zosta³a
otrzymana w 1944
roku w

Wielkiej

Brytanii jako po-
tencjalny œrodek
zwalczaj¹cy paso-
¿yty u zwierz¹t.
Nie rozpowszech-
ni³a siê jednak ze
wzglêdu na s³abe
dzia³anie i wywo³y-
wanie efektów
ubocznych. Naj-
czêœciej wystêpuje
pod postaci¹ ta-
bletek (ryc. 2)

1

lub

w kapsu³kach (ryc.
3), niekiedy w po-

staci proszku lub cieczy. Ze wzglêdu
na to, ¿e BZP jest ³atwo dostêpna
w legalnym obrocie, nie odnotowano
prób jej syntezy w nielegalnych labo-
ratoriach.

Konfiskaty

BZP skonfiskowano do tej pory

w 13 pañstwach cz³onkowskich UE
oraz Norwegii, a tak¿e w Nowej Ze-
landii, Australii i USA. Nic nie wska-
zuje jednak na to, ¿eby substancja
by³a wykorzystywana na nielegalnym
rynku w du¿ych iloœciach. Na ogó³
konfiskowane s¹ ma³e iloœci tabletek
lub proszku, jedynie w Wielkiej Bryta-
nii zarekwirowano jednorazowo
64 900 tabletek i dwukrotnie po po-
nad 2000 tabletek. Wiêkszoœæ z nich
zawiera³a TFMPP. Mia³y logo „Mitsu-
bishi” lub „uœmiechniêtej twarzy” i by-
³y rozprowadzane jako tabletki eksta-
zy. W Polsce nie odnotowano dot¹d
przypadków konfiskaty BZP.

BZP bardzo czêsto jest mieszana

z innymi pochodnymi piperazyny, ta-
kimi jak TFMPP, mCPP, pMeOPP lub
DBZP. Zdarza siê równie¿, ¿e stano-
wi dodatek do MDMA i jest wykrywa-
na w typowych tabletkach ekstazy.
Najczêœciej dodatkiem do BZP jest
TFMPP. Jak wynika z badañ przepro-
wadzonych w Londynie, zawartoϾ
BZP w tabletce dostêpnej przez Inter-
net wynosi 28–133 mg, a TFMPP
4–72 mg (ryc. 4).

Zagro¿enie dla zdrowia

BZP jest stymulantem centralnego

uk³adu nerwowego. Dzia³anie
substancji jest podobne do dzia³ania
amfetaminy, jednak oko³o dziesiêcio-
krotnie s³absze. Skutkami ubocznymi
jej za¿ywania s¹ czêstokroæ skurcz
serca i nadciœnienie.

Campbell i inni

2

stwierdzili, ¿e

osoby uzale¿nione od amfetaminy
nie s¹ w stanie rozró¿niæ efektów
dzia³ania substancji, jeœli otrzymuj¹
równowa¿n¹ dawkê BZP i amfetami-
ny. Badania Baumana i innych

3

wy-

kaza³y, ¿e mieszanina BZP i TFMPP
dzia³a podobnie do MDMA. Prawdo-
podobnie z tego powodu bardzo czê-
sto rozprowadzana jest pod postaci¹

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 257/07

10

Ryc. 2. Tabletki skonfiskowane w: a) Danii zawieraj¹ce mieszaninê BZP,
MeOPP i TFMPP; b) Oceanii zawieraj¹ce BZP
Fig. 2. Pills seized in a) Denmark containing mixture of BZP, MeOPP
and TFMPP, b) in Oceania – pills containing BZP

Ryc. 3. Kapsu³ki zawiera-
j¹ce BZP
Fig. 3. BZP containing
capsules

Ryc. 4. Tabletki zawieraj¹ce BZP dostêpne przez Internet
Fig. 4. Pills containing BZP to be purchased on Internet

a)

b)

tabletek przypominaj¹cych tabletki
ekstazy.

Dawka BZP o masie 100 mg wy-

wo³uje efekt biologiczny w okresie
6–8 godz. Przy dawkach pomiêdzy
75 a 150 mg ma dzia³anie pobu-
dzaj¹ce, zwiêksza czujnoœæ, popra-
wia samopoczucie i wprowadza
w dobry nastrój lub euforiê. U¿ytkow-
nicy opisuj¹ jednak czêsto ró¿ne ne-
gatywne skutki jej dzia³ania, takie jak
poczucie niepokoju, wymioty, bóle
g³owy, k³opoty ze snem, palpitacje
serca, dezorientacjê i za³amanie.
Skutki uboczne obejmuj¹ równie¿
zmniejszenie Ÿrenic, suchoœæ w gar-
dle oraz problemy z oddawaniem mo-
czu. BZP wywo³uje tak¿e uczucie ka-
ca, które mo¿e trwaæ do 24 godz.

W Nowej Zelandii – kraju, w któ-

rym historia za¿ywania BZP jest naj-
d³u¿sza, przeprowadzono ankietê
wœród ponad 2000 osób w wieku od
13 do 45 lat. Wszystkie mia³y kontakt
z BZP. Za skutki negatywne wp³ywa-
j¹ce na psychikê po za¿yciu substan-
cji ankietowani uznali problemy ze
snem (50,4%), ogólne os³abienie
(18,4%), czarne myœli (15,6%),
zmiennoϾ nastroju (14,8%), dez-
orientacjê (12,1%) i rozdra¿nienie
(11,4%). Skutki negatywnie wp³ywa-
j¹ce na kondycjê fizyczn¹ to wedle
nich s³aby apetyt (41,1%), uderzenia
fali ciep³a i zimna (30,6%), nadmier-
ne pocenie (23,4%), md³oœci
(22,2%), bóle g³owy (21,9%) oraz
dr¿enie i dreszcze (18,4%). Bior¹c
pod uwagê powy¿sze wyniki, nale¿y
stwierdziæ, ¿e BZP ma bardzo w¹ski
margines bezpiecznego za¿ywania
i w zale¿noœci od uwarunkowañ ge-
netycznych i osobowych mo¿e wywo-
³ywaæ wiele negatywnych skutków.

BZP wystêpuje w postaci tabletek

lub proszku i ze wzglêdu na to mo¿e
byæ za¿ywana doustnie, wdychana
przez nos lub wstrzykiwana. Badania
przeprowadzone w Nowej Zelandii od
roku 2000 wskazuj¹, ¿e prawie
w 100% BZP jest za¿ywana doustnie,
tylko jedna z badanych osób wskaza-
³a na iniekcjê.

W Europie historia za¿ywania BZP

zaczê³a siê w roku 1999. Wzrost po-
pularnoœci narkotyku zanotowano od
po³owy roku 2004. W tym okresie nie

stwierdzono udokumentowanych
zgonów spowodowanych za¿yciem
BZP. W kilkunastu przypadkach po-
œmiertnie wykryto j¹ jedynie we krwi
lub w moczu, lecz zawsze w takim
przypadku stwierdzono równie¿
obecnoϾ innych substancji psycho-
tropowych lub œrodków odurzaj¹-
cych. Nie ma w tej chwili jednoznacz-
nych dowodów na to, ¿e BZP mo¿e
byæ przyczyn¹ zgonu.

Potencjalni u¿ytkownicy BZP
i jej pochodnych

Tabletki BZP s¹ znane u¿ytkowni-

kom jako „tabletki prywatkowe”, które
legalnie mo¿na kupiæ przez Internet
i których sk³ad jest znany. Ostatnio
coraz czêœciej pojawiaj¹ siê jednak
tabletki ekstazy, które zawieraj¹ mie-
szaninê MDMA i pochodnych BZP
lub mieszaninê BZP i jej pochodnych.
Bior¹c pod uwagê powy¿sze uwarun-
kowania, mo¿na stwierdziæ, ¿e poten-
cjalnymi u¿ytkownikami BZP s¹ te
same osoby, które za¿ywaj¹ tabletki
ekstazy – m³odzi ludzie w wieku
15–24 lat, g³ównie mê¿czyŸni pocho-
dz¹cy z du¿ych miast i czêsto spê-
dzaj¹cy czas w pubach i dyskote-
kach.

Jedyne statystyczne badania doty-

cz¹ce BZP przeprowadzono w Nowej
Zelandii, gdzie pochodne piperazyny
s¹ szczególnie popularne. Wœród po-
nad 2000 respondentów w wieku
13–45 lat 20,3% za¿ywa³o tabletki
z BZP, zaœ 15,3% za¿ywa³o je
w ostatnim roku. A¿ 33,9% m³odych
ludzi w wieku 18–24 lat przyzna³o siê
do za¿ywania tabletek w ostatnim ro-
ku. Po BZP zdecydowanie czêœciej
siêgaj¹ mê¿czyŸni ni¿ kobiety, np.
w grupie wiekowej 20–24 lata 48,5%
mê¿czyzn i 27,9% kobiet, w grupie
30–34-latków 15,4% mê¿czyzn
i 6,6% kobiet.

m-chlorofenylopiperazyna

W 2005 roku w kilkunastu pañ-

stwach UE, w tym w Polsce, pojawi³a
siê nowa substancja o nazwie mCPP
(m-chlorofenylopiperazyna). Skonfi-
skowano kilkadziesi¹t tysiêcy têczo-
wych tabletek, której by³a sk³adni-
kiem (ryc. 5).

mCPP jest wykorzystywana do

produkcji leku o nazwie Trazodone.
Wykazuje s³abe dzia³anie psychotro-
powe. W ostatnim okresie pojawi³y
siê „typowe” tabletki ekstazy z logo
ukazuj¹cym serduszko i wisienki za-
wieraj¹ce mCPP lub mieszaniny
mCPP i MDMA.

Nowe narkotyki w Polsce

W Polsce, podobnie jak w ca³ej

Europie, obserwowane s¹ nowe ten-
dencje i zjawiska na rynku narkotyko-
wym. Do najwa¿niejszych nale¿y
zmiana rynku amfetaminowego, któ-
ra zasz³a w ci¹gu ostatniego roku –
zamiast tradycyjnego proszku poja-
wia siê coraz wiêcej tabletek (ryc. 6).
Ich cech¹ charakterystyczn¹ jest s³a-
ba jakoœæ, kolorowe wtrêty i niewielka

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 257/07

11

Ryc. 5. Typowa tabletka zawieraj¹ca mCPP
Fig. 5. Typical mCPP containing pill

Ryc. 6. Tabletki zawieraj¹ce siarczan amfetaminy
Fig. 6. Amphetamine sulfate containing pill

zawartoœæ amfetaminy (poni¿ej
20%).

W tabeli 2 podano najciekawsze

przyk³ady nowych substancji psycho-
tropowych i œrodków odurzaj¹cych
skonfiskowanych w Polsce w okresie
ostatnich dwóch lat.

Podsumowanie

Co roku na rynku narkotyko-

wym pojawia siê od kilku do kil-
kunastu nowych substancji psy-
chotropowych i œrodków odu-
rzaj¹cych. Zaobserwowanie no-
wego narkotyku w kilku pañ-
stwach jest podstaw¹ do anali-
zy ryzyka wykonywanej przez
EMCDDA. Jeœli EMCDDA
uzna, ze dana substancja jest
niebezpieczna dla zdrowia
i mo¿e powodowaæ uzale¿nie-
nie, pañstwa cz³onkowskie UE
s¹ zobowi¹zane do wprowa-
dzenia jej na listê substancji
kontrolowanych.

 BZP po raz pierwszy pojawi³a

siê na europejskim rynku narko-
tykowym w 1999 roku. Zagro¿e-
nie z jej strony, jako narkotyku
rekreacyjnego, by³o niewielkie
a¿ do po³owy 2004 roku. W ci¹-
gu ostatnich dwóch lat, zw³asz-
cza w Internecie, nasili³a siê

agresywna reklama BZP jako
legalnej alternatywy dla table-
tek ekstazy. Reklamy czêsto
podaj¹ nieprawdziw¹ informa-
cjê, ¿e tabletki te s¹ pochodze-
nia naturalnego lub zio³owego,
podczas gdy BZP jest substan-
cj¹ syntetyczn¹. Tabletki zawie-
raj¹ce j¹ i jej pochodne coraz
czêœciej s¹ rozprowadzane na
nielegalnym rynku narkotyko-
wym jako tabletki ekstazy.

 Nowe narkotyki, np. mCPP lub

BZP, pojawiaj¹ siê zwykle
w wielu pañstwach jednocze-
œnie. Informacje o wystêpowa-
niu nowego narkotyku s¹ uzy-
skiwane dziêki Systemowi
Wczesnego Ostrzegania, który
umo¿liwia zbieranie i wymianê
informacji nie tylko o nowych
substancjach, lecz tak¿e o no-
wych mieszaninach (np. koka-

ina z atropin¹). Dziêki temu
mo¿liwe jest nie tylko zbieranie
i wymiana informacji, lecz tak¿e
ostrzeganie potencjalnych u¿yt-
kowników o pojawieniu siê na
rynku niebezpiecznych dla
zdrowia substancji lub nowych
mieszanek znanych narkoty-
ków.

 Polski rynek narkotykowy nie

ró¿ni siê znacznie od rynku eu-
ropejskiego. Nowoœci¹ w ostat-
nich latach jest coraz wiêksza
liczba tabletek zawieraj¹cych
siarczan amfetaminy. Pojawi³y
siê równie¿ tabletki, w których
znajduj¹ siê pochodne fenetylo-
aminy i które nie s¹ w tej chwili
kontrolowane (2C-E, 2C-H,
2C-D). Byæ mo¿e EMCDDA
podda je wkrótce analizie ryzy-
ka.

zdj.: zbiory CLK KGP

PRZYPISY

1 Zdjêcia 2–4 pochodz¹ z „Europol-

-EMCDDA Joint Report on a new
psychoactive substance: 1-benzyl-
piperazine (BZP);

2 H. Campbell, W. Cline, M. Evans,

J. Lloyd, A.W. Peck: Comparison
of the effects of dexamphetamine
and 1-benzylpiperazine in former
addicts. „Eur. J. Clin. Parmacol”
1973, nr 6, s. 170–176;

3 M. Bauman, R.D. Clark, A.G. Bu-

dzynski, et al.: N-substituted pipe-
razines abused by humans mimic
the molecular mechanism of 3,4-
-methylenedioxymethamphetamine
(MDMA, or „Ecstasy”), „Neuropsy-
chopharmacology” 2005, nr 30,
s. 550–560.

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 257/07

12

Tabela 2

Nowe substancje psychotropowe i œrodki odurzaj¹ce skonfiskowane

w Polsce w latach 2005–2007

New psychotropic substances and narcotics seized in Poland in years 2005–2007

Nr

Nazwa zwyczajowa

Nazwa chemiczna

1

mCPP

m-chlorofenylopiperazyna

2

kokaina+atropina*

kokaina, atropina

3

rohypnol

flunitrazepam

4

2C-E

2,5-dimetoksy-4-etylofenetyloamin a

5

DPT

N,N-dipropylotryptamina

6

DXM

dekstromorfan

7

2C-H

2,5-dimetoksyfenetyloamina

8

2C-D

2,5-dimetoksy-4-metylofenetyloamina

9

2C-B

2,5-dimetoksy-4-bromofenetyloamina

*nowa mieszanina kokainy i atropiny spowodowa³a zgon wielu osób w Europie

Informacje dotycz¹ce prenumeraty

„Problemów Kryminalistyki”

oraz zasad sk³adania zamówieñ

na wydawnictwa CLK KGP

mo¿na uzyskaæ pod numerem telefonu

(0-22) 601-29-45