PODSTAWY 

PIELĘGNIARSTWA

Wykład I cz II:
Rys historyczny pielęgniarstwa na 
ś

wiecie  i w Polsce

Ewa Wiśniewska

1

ZOFIA 

SZLENKIERÓWNA

(1882-1939r.)

„ polska Florencja 

Nightingal”

2

Córka zamożnego przemysłowca i filantropa Karola 

Szlenkiera. Rozpoczyna studia na wydziale 

lekarskim /Genewa/, później przenosi się do  Szkoły 

Pielęgniarstwa F. Nightingale w Londynie. Przerywa 

naukę z powodu choroby matki. Po odziedziczeniu 

majątku buduje Szpital Pediatryczny im. Karola i 

Marii na Warszawskiej Woli (najnowocześniejszy w 

Europie). Mogły w nim pracować pielęgniarki 

świeckie, niezamężne i bezdzietne.

3

4

ZOFIA SZLENKIERÓWNA

5

6

Zmarła w 1939 roku . Jej grobem na 

Warszawskich Powązkach zajmuje się Polskie 

Towarzystwo Pielęgniarskie

.

7

HANNA CHRZANOWSKA

(1902r.-1973r.)

Absolwentka Warszawskiej 

Szkoły Pielęgniarskiej

Redaktorka miesięcznika 

Pielęgniarka Polska

Działaczka PSPZ i PTP
Autorka wielu publikacji

8

- absolwentka warszawskiej szkoły pielęgniarstwa /1924r./
- stypendystka Fundacji Rockefellera  / 1926r./ Belgia
- współinicjatorka Polskiego Stowarzyszenia Pielęgniarek 

Zawodowych, redaktor naczelny „Pielęgniarka Polska”

- w czasie wojny członek Polskiego Komitetu Opiekuńczego 

( pomagała osobom wysiedlonym, osieroconym dzieciom) 

członek AK

- od 1945r. Pracownik Uniwersyteckiej Szkoły Pielęgniarek

w  Krakowie 

- autor książki „ Zabiegi pielęgniarskie”„Pielęgniarstwo w 

otwartej opiece zdrowotnej”

-

inicjatorka opieki nad chorymi pod patronatem Kościoła

W 1998r. otworzono proces beatyfikacyjny Hanny 

Chrzanowskiej

9

Powstanie Polskiego Stowarzyszenia 

Pielęgniarek Zawodowych 

Powstało w 1925 r. Inicjatorem była Helena 

Bridge i Koło Absolwentów Warszawskiej 

Szkoły. Celem zrzeszanie absolwentów szkół 

pielęgniarskich z całej Polski w celu 

podnoszenia poziomu wiedzy.

W lipcu  1925r. Stowarzyszenie zostało przyjęte 

do Międzynarodowej Rady Pielęgniarek (ICN). 

Funkcjonowało do 1939 roku.

10

Zadania:

- stałe dokształcanie pielęgniarek
- współpraca z innymi organizacjami 
społecznymi
- utrzymywanie współpracy między szkołami
- organizowanie zjazdów krajowych
- uczestnictwo w zjazdach 
międzynarodowych
- wydanie czasopisma zawodowego

11

„ PIELĘGNIARKA POLSKA”

Wydawanie czasopisma ”Pielęgniarka Polska”  

było w latach 1929-39 (wznowienie 1948-
1958r.)

Cel: kształtowanie świadomości zawodowej 

pielęgniarek

Decyzja o powołaniu była podjęta na III 

zjeździe Polskiego Stowarzyszenia Pielęgniarek 

Zawodowych. Pierwszy numer ukazał się 1 lipca 

1929 roku ( naczelną redaktorką była Hanna 
Chrzanowska)

12

13

REGULACJE PRAWNE

Pierwsze regulacje odnoszące się do zawodu 

pielęgniarki znajdowały się w Ustawie 

Sanitarnej z 1919 r. Rozporządzenie do tej 

ustawy wprowadziła możliwość zdawania 

egzaminów państwowych dla osób, które nie 

ukończyły szkoły pielęgniarskiej (musiały 

mieć 6 klas gimnazjum i wieloletnie 

doświadczenie w pracy)

14

Wydano Ustawę o pielęgniarstwie 21 luty 1935r. 

/Dz.U.RP, Nr 27,poz.199/

Ustawa regulowała zasady kształcenia, nabywania 

uprawnień i wykonywania zawodu ( obowiązki i 
uprawnienia) m.in.:

- dla osób które nie ukończyły szkoły pielęgniarskiej 

wprowadziła egzaminy pielęgniarskie przy Urzędach 
Wojewódzkich  (obowiązywały do 1939r.)

- wprowadziła obowiązek rejestracji w urzędzie 

wojewódzkim 

- zaliczyła zawód do grupy zawodów umysłowych

15

SYMBOLE ZAWODOWE

- czepek pielęgniarski

- mundur pielęgniarski

- hymn pielęgniarski

- lampka oliwna

16

Na

I

krajowym

Zjeździe Pielęgniarek

i Położnych w dniu 12 grudnia 1990r.
Uchwalono

stanowisko

w

sprawie

identyfikatorów zawodowych. Dokument
ten zwalnia z obowiązku noszenia czepka
a zobowiązuje do noszenia identyfikatorów
osobowych.

17

- Wzmianka dotycząca stroju zawarta 

była w ustawie z 1935r.

- Zarządzenie MZiOS z dnia 31 marca 

1977r. określa strój pielęgniarki: czepek, 

sukienka, ubranie dwuczęściowe, fartuch 

krzyżowy, fartuch biały, trzewiki 

profilaktyczne, półbuty tekstylne, 

peleryna sukienna

18

MUNDUR       UCZENNIC 

SZKÓŁ PIELĘGNIARSKICH

19

Propozycja stroju galowego

20

Stanowisko PTP w sprawie wykorzystywania wizerunku oraz 

symboli zawodów pielęgniarki i położnej w mediach 

Wyrażamy swoje oburzenie wobec coraz częstszego wykorzystywania 

wizerunku pielęgniarki i położnej oraz symboli tych zawodów/munduru i 

czepka/w mediach, zwłaszcza do celów reklamowych  jednak też nie 

związanych z sektorem usług zdrowotnych. Najczęściej są one 

przedstawiane w sposób daleki od szacunku dla zawodów o bogatej, 

pięknej historii, tradycji, spełniających wielkie zadania społeczne: 

ochronę zdrowia i życia człowieka.  Uważamy, iż Komisja Etyki mediów 

oraz każdy przedsiębiorca powinien wnikliwie analizować 

przy­gotowywane do emisji programy celem wyeliminowania obrazów i 

treści godzących w naszą godność zawodową.

Tło:Zawód pielęgniarki i położnej są zawodami zaufania publicznego. 

Realizowanie czynności zawodo­wych wymaga zaufania i poczucia 

bezpieczeństwa ze strony każdego obywatela i pacjenta. Zaburzenie 

właściwej relacji pielęgniarka/położna - pacjent może wpłynąć na 

zakłócenie współpracy z chorym.

9 maja 2008

21