Podział rozwoju twórczości plastycznej dzieci i młodzieży

według różnych autorów

Podział na okresy i fazy rysunku dziecięcego według C. Burta (Anglia-1947)

Lp.

Okres-stadium Faza

Czas

trwania

Cechy charakterystyczne

1.

Stadium

bazgroty

a)Bazgrota

bezcelowa

2;0 – 3;0

Ruchy mięśni ramienia od strony prawej

w lewo.

b)Bazgrota

celowa

3;0

Nadawanie nazw bazgrotom

bezprzedmiotowym.

c)Bazgrota

odtwórcza

4;0

Próba naśladowania w bazgraniu osób

dorosłych.

d)Bazgrota

zlokalizowana

5;0

Przedstawienie ogólnych części

przedmiotu.

2.

Stadium linii

Głowonogi

4;0 – 5;0

Przedstawienie postaci ludzkiej za pomocą

koła i linii, kropek i kresek.

3.

Stadium

symbolizmu

opisowego

Schemat

symboliczny

5;0 – 6;0

Próba uchwycenia cech twarzy, tułowia

kończyn.Dopracowanie się schematu

postaci ludzi i zwierząt.

4.

Stadium

realizmu

opisowego

Faza typu

wewnętrznego

7;0 – 8;0

Dziecko rysuje, to co wie, a nie to, co

widzi. Próba operowania schematem

wzbogaconym.

5.

Stadium

realizmu

wizualnego

Faza

dwuwymiarowa

9;0 – 10;0 Próba przejścia z rysunku wyobrażeniowo-

pamięciowego do rysunku z natury

Faza

trójwymiarowa

9;0 – 10;0 Próba przedstawienia trzeciego wymiaru.

Uwzględnianie planów w obrazie i skrótu

perspektywicznego

6.

Stadium

zahamowania

Faza regresji

11;0 – 14;0 Rysunek konwencjonalny z natury.

Rozczarowanie i zniechęcenie twórcze.

Przesuwanie się w kierunku ekspresji

językowej

7.

Stadium

artystycznego

odrodzenia

Faza rysunku

artystycznego

Po 15 roku

życia

Uświadomienie sobie artystycznych

aspektu własnego rysunku. Różnicowanie

się wypowiedzi plastycznych ze względu

na płeć. Odradzanie się u części młodzieży

zainteresowań i pasji twórczej.

Podział rozwoju twórczości plastycznej dzieci i młodzieży na okresy według J.F.

Boutonier (Francja- 1953)

Lp.

Okres

Czas trwania

Cechy charakterystyczne

1.

Sztuka

przypadku

2;0 – 3;0

-

okres bazgrot; linie, kropki, plamy

-

przestrzenne

i

płaskie

formy

bezprzedmiotowe;

2.

Okres swobodnej

wypowiedzi

3;0 – 7;0

-

wyrażenie uczuć, pragnień, zainteresowań,

wiedzy o świecie

-

tematyka związana głównie z postacią ludzką

(matka) i zwierzęcą

Lp.

Okres

Czas trwania

Cechy charakterystyczne

1.

Dopracowanie się

charakterystyczne

go typu

7;0 – 11;0

-

zjawianie się wypowiedzi pozbawionych

swobody i samodzielności;

-

chęć podporządkowania się normom

i realizmowi;

2.

Okres oschłości

11;0 – 15;0

-

szablonowość wypowiedzi uwarunkowana

społeczną i grupową działalnością dziecka;

-

wpływy i naśladownictwo;

-

zanikanie sądów osobistych;

-

zjawiska kryzysowe.

Podział rozwoju twórczości plastycznej dzieci i młodzieży na okresy

według M.Debess′a (Francja-1952)

Lp.

Okres

Czas trwania

Cechy charakterystyczne

1.

Sztuka

przypadku(pierwszy

okres dzieciństwa)

2;0 – 4;0

-

okres bazgrot: linie, kropki, kreski, plamy;

-

bezprzedmiotowość form płaskich i

przestrzennych;

2.

Sztuka przemijająca

(drugi okres

dzieciństwa)

4;0 – 10;0

-

uproszczenie formalne;

-

operowanie symbolami typowymi dla

dzieci;

-

wyrażanie przeżyć, wiedzy i stosunku do

świata;

3.

Sztuka okresu

oschłości (realizmu)

10;0 – 15;0

-

załamywanie się swobodnej wypowiedzi

-

skrępowanie, oschłość, naśladownictwo;

-

zjawiska kryzysowe;

Podział rozwoju twórczości rysunkowej na okresy i fazy według

S. Szumana (Polska-1927)

Lp.

Okres

Faza

Czas

trwania

(wiek)

Cechy charakterystyczne

wytworów

1.

Okres bazgrot

Wstępne formowanie

się schematu postaci

1;6 – 3;0

Zapełnianie płaszczyzny

kropkami, kreskami

krzyżującymi się liniami

krzywymi, próba zamknięcia

koła.

2.

Okres

schematyczny

(ideoplastyka)

-

głowonogi

-

głowotułowie

-

schematy

uproszczone

-

schematy

wzbogacone

(dopracowanie

się typu

charakterystyczn

ego)

3;0 – 4;0

4;0 – 5;0

5;0 – 7;0

7;0 – 12;0

-

Uprzedmiotowienie

wypowiedzi plastycznych

(postać ludzka, zwierzęca,

środki lokomocji).

-

Przekształcenie afektywne.

-

Symboliczne ujmowanie

formy.

-

Stopniowe wzbogacenie

schematu w „akcydensy”

typowe.

-

Stosowanie układów:

topograficznego,

pasowego i kulisowego

jako form wyrażenia

przestrzeni na

płaszczyźnie.

3.

Okres typu

poschematycznego

(fizjoplastyka)

Faza realizmu

wrażeniowego, faza

realizmu

intelektualnego

12;0 – 13;0

13;0 – 15;0

-

Próba naśladowania

natury

-

Ujęcie typu

Podział na okresy rozwojowe twórczości rysunkowej dzieci według

G. Kerschensteinera (Niemcy – 1905)

Lp.

Okres

Czas

trwania

okresu

Cechy charakterystyczne

wytworów rysunkowych

1.

Okres rysunku schematycznego

6;0 – 8;01

-

uproszczone kształty postaci;

-

brak proporcji;

-

nieumiejętność wyrażania

przestrzeni;

2.

Okres budzącego się odczuwania

kształtu i linii

8;0 – 10;01

-

operowanie schematem

wzbogaconym;

-

próba dopracowania się proporcji

i kształtu;

3.

Okres, w którym rysunek

odpowiada rzeczywistemu

wyglądowi przedmiotów

10;0 – 12;01 -

próba wyrażania przestrzeni za

pomocą form płaskich;

-

naturalne ujmowanie proporcji;

4.

Okres wiernego odtwarzania

postaci

12;0 – 14;01 -

trójwymiarowe opracowanie form;

-

naturalne kształty i proporcje;

-

drobiazgowe odtwarzanie cech

typowych.

Podział na fazy rozwojowe twórczości plastycznej według V. Lowenfelda i

W. Lamberta Brittaina (USA – 1964

)

Lp.

Faza

Czas

trwania

Cechy charakterystyczne

1.

Faza bazgrot

2;0 – 4;0

-

Nieświadome działanie dziecka;

-

nabieranie doświadczeń kinestycznych;

-

zjawianie się koordynacji wzrokowo-

ruchowej;

-

wypowiadanie się plamą barwną, kreską a

także formowanie przestrzenne dające

dziecku dużą przestrzenność;

2.

Faza

przedschematyczna

(ekspresja swobodna)

4;0 – 7;0

-

odkrycie zależności między przedmiotem a

rysunkiem

-

zmiana znaczeń form symbolicznych;

-

zarysowanie płaszczyzny w sposób nie

uporządkowany;

-

zjawienie się postaci ludzkiej;

-

rysunki konturowe i płaszczyznowe

pozbawione proporcji, złożone z kół i linii oraz

plam;

3.

Faza schematyczna

(ekspresja

inspirowana)

7;0 – 9;0

-

formowanie się pojęć w zależności od

rozwoju osobowości dziecka;

-

próba wyrażania tych pojęć w scenach

ilustracyjnych;

-

duże, emocjonalne nastawienie do

twórczości;

-

zjawienie się szczegółów w sztywnych

schematach;

-

subiektywne traktowanie koloru w wytworach

plastycznych;

4.

Faza początkowego

realizmu

9;0 – 12;0

-

odchodzenie od wyrażania za pomocą linii do

przedstawiania płaszczyznowego;

-

krycie elementów- zjawianie się planów

przestrzennych w obrazie;

-

odchodzenie od schematu do formy

realistycznej;

-

wypowiadanie własnych emocji za pomocą

koloru i ekspresyjnej linii ujmowanej

subiektywnie;

-

zjawianie się odrębności płci w

wypowiedziach plastycznych chłopców i

dziewcząt;

5.

Faza

pseudonaturalistyczna

12;0 – 14;0

-

stopniowe naturalistyczne podchodzenie do

otaczającego świata;

-

różnicowanie się dzieci;

-

wzrokowe i nie wzrokowe podejście do

otoczenia(praca z wyobraźni);

-

właściwe ujmowanie „typu” i proporcji;

-

akcentowanie przeżyć osobistych-

dramatyzacja;

6.

Faza kryzysu w

okresie adolescencji

14;0 – 17;0

-

krytyczne ustosunkowanie się do środowiska

i własnych wytworów;

-

naturalistyczna interpretacja obiektywnych

wartości;

-

naturalność proporcji; lokalność koloru;

-

reagowanie na wartości;

-

próba świadomej interpretacji estetycznej

formy, równowagi ,rytmu, koloru,

wprowadzenie przekształceń dekoracyjnych i

kompozycyjnych;

-

posługiwanie się przestrzenią trójwymiarową;

-

zjawianie się trzech typów twórczych;

wzrokowego, kinestetycznego i pośredniego;

-

zanikanie szczerości wypowiedzi, zjawianie

się wyraźnych zahamowań i kryzysów w

działalności własnej;

-

stopniowy zanik zainteresowań plastyką.