1
1. DYSTRYBUCJA
1.1 POJĘCIE DYSTRYBUCJI I JEJ STRUKTURA
1.2 FUNKCJE DYSTRYBUCJI
1.3 KLASYFIKACJA KANAŁÓW DYSTRYBUCJI
1.4 CHARAKTERYSTYKA PODSTAWOWYCH TYPÓW KANAŁÓW DYSTRY-
BUCJI
1.5 POŚREDNICY W KANAŁACH DYSTRYBUCJI
2. FORMY
ORGANIZACYJNE
DYSTRYBUCJI PRODUKTÓW W SYSTEMIE
HANDLU DETALICZNEGO
2.1 ISTOTA I ZNACZENIE HANDLU DETALICZNEGO
2.2 KLASYFIKACJA FORM ORGANIZACYJNYCH HANDLU DETALICZNEGO
2.3 FORMY SPRZEDAŻY SKLEPOWEJ
2
2.4 FORMY SPRZEDAŻY POZASKLEPOWEJ
3. FORMY
ORGANIZACYJNE
DYSTRYBUCJI PRODUKTÓW W SYSTEMIE
HANDLU HURTOWEGO
3.1 ISTOTA I ZNACZENIE SPRZEDAŻY HURTOWEJ
3.2 KLASYFIKACJA FORM ORGANIZACYJNYCH HANDLU HURTOWEGO
3.3 FORMY ZORGANIZOWANYCH RYNKÓW HURTOWYCH
4. STRATEGIE
MARKETINGOWE
ZWIĄZANE Z DYSTRYBUCJĄ
3
RYNEK DOCELOWY
4
1. DYSTRYBUCJA
1.1 POJĘCIE DYSTRYBUCJI I JEJ STRUKTURA
Dystrybucja
oznacza zorientowaną na osiągnięcie zysku działalność
obejmującą planowanie, organizowanie i kontrolowanie sposobu przemiesz-
czania gotowych produktów z miejsc ich wytworzenia do miejsc sprzedaży
nabywcom finalnym
1
.
Zadaniem dystrybucji
jest dostarczenie nabywcom finalnym po-
żądanych przez nich produktów do miejsc, w których chcą je nabyć, w od-
powiadającym im czasie, na uzgodnionych warunkach i po akceptowanej
przez nich cenie.
1
Kotler Ph., Marketing. Analiza, planowanie, wdrażanie i kontrola, Gebethner & Ska, Warszawa 1994.
5
Realizacja tego zadania wymaga od producenta podjęcia decyzji, co do
wyborów
kanałów dystrybucji
oraz
sposobu fizycznego prze-
mieszczania produktów.
Kanały dystrybucji o odpowiedniej strukturze, przepustowości i konku-
rencyjności powinny umożliwić producentowi realizację planowanej wielko-
ści sprzedaży, a właściwa organizacja dystrybucji fizycznej powinna zapew-
nić nabywcom odpowiedni poziom obsługi przy minimalizacji kosztów dys-
trybucji
2
.
2
J.w.
6
STRUKTURA DYSTRYBUCJI
Źródło: A. Czubała, Dystrybucja produktów, PWE, Warszawa 2001, str. 16.
Dystrybucja
Kanały dystrybucji:
Dystrybucja fizyczna:
przepustowość kanału
-----------------------------
poziom obsługi dystrybucyjnej
------------------------------------
7
1.2 FUNKCJE DYSTRYBUCJI
W procesie dystrybucji podejmowane decyzje i czynności składają się
na trzy grupy funkcji dystrybucji:
funkcje przedtransakcyjne.
funkcje związane z realizacją transakcji kupna-sprzedaży,
funkcje potransakcyjne.
Do
funkcji przedtransakcyjnych
należy:
zbieranie i przekazywanie transakcji rynkowych,
promocja produktów i firm,
poszukiwanie i zgłaszanie ofert kupna-sprzedaży,
nawiązywanie kontaktów handlowych oraz
8
negocjowanie warunków umów stwarzających podstawy prawne dla
przepływu prawa własności do przemieszczanych produktów.
Głównym ich celem jest koordynacja podaży z popytem na dany produkt,
dzięki zapewnieniu odpowiedniej przepustowości kanałów dystrybucji. Prze-
jawem realizacja tych funkcji są decyzje, co do długości, szerokości, i struk-
tury kanału oraz typu powiązań jego uczestników.
9
Funkcje związane z realizacją transakcji kupna-sprzedaży
obejmują:
obsługę zamówień,
transport,
użytkowanie magazynów,
utrzymanie zapasów,
przerób handlowy,
przekształcenie asortymentu produkcyjnego w asortyment handlowy,
przekazywanie produktów pośrednikom i nabywcom finalnym,
przekazywanie należności,
przejmowanie ryzyka.
10
Dzięki tym czynnościom
następuje fizyczny przepływ produktów
od wytwórcy do nabywcy
,
czyli inaczej mówiąc
-
dystrybucja fi-
zyczna lub logistyka dystrybucji.
Głównym ich celem jest osiągnięcie pożądanego przez nabywców poziomu
obsługi przy minimalizacji kosztu całkowitego dystrybucji.
Funkcje potransakcyjne
obejmują:
realizację praw nabywców z tytułu rękojmi i gwarancji,
świadczenie nabywcom różnorodnych usług instalacyjnych, napraw-
czych, dostawczych,
badanie stopnia zadowolenia nabywców z dokonanych zakupów,
11
gromadzenie informacji o oczekiwanych przez klientów formach
i standardach obsługi,
badanie przyczyn utraty klientów itp.
Głównym ich celem jest
utrzymanie kontaktów z nabywcami
,
za-
spokajanie ich potrzeb i oczekiwań oraz wpływanie na ich lojalność.
Funkcje dystrybucji
mogą być realizowane
przez samych wy-
twórców produktów (dystrybucja bezpośrednia)
lub
zlecane
pośrednikom (dystrybucja pośrednia).
12
1.3 KLASYFIKACJA
KANAŁÓW DYSTRYBUCJI
Kanały dystrybucji
,
zwane także
kanałami marketingu
lub
kana-
łami rynku
są to niezależne organizacje zaangażowane w proces udo-
stępniania produktu do użytkowania lub konsumpcji, które tworzą grupy
jednostek lub organizacji odpowiedzialnych za kierowanie przepływem pro-
duktów od producenta do nabywcy.
Są to najczęściej pośrednicy handlowi oraz firmy współdziałające
3
.
3
Kramer T., Podstawy marketingu, PWE, Warszawa 1994.
13
KRYTERIA KLASYFIKACJI I TYPY KANA
Ł
ÓW
DYSTRYBUCJI
Kryteria klasyfikacji
Typy kana
łów
1. Rodzaje
uczestników
2.
Liczba szczebli p
o
średnich
krótkie
d
ługie
3. Liczba
po
ś
redników na t
ym samym
szczeblu
dy
stry
b
ucji
4. Rodzaj
przep
ływ
a
ją
cy
ch strumieni
transakcy
jne
rzeczowe
5. Zakres
wspó
łdzia
łania uczestników ka-
na
łu
konwe
n
cjonalne
zintegrowane na ca
łej
d
ługo
ś
ci
zintegrowane cz
ę
-
ściowo na pewn
ych
odcinkach
6.
Sposób koord
ynacji uczestników kana
łu
administrowanie
kontraktowe
korporacy
jne
7. Prawo
w
łasno
ś
ci uczestników kana
łu w
stosunk
u do podmiotów tworz
ą
cy
ch
dan
y kana
ł
w
łasne
cz
ęś
cio
w
o w
łasne
obce
Ź
ród
ło: A.
Czuba
ła, Dystrybucja produktów,
PWE, Warsz
awa, str. 25
14
Producent
Nabywcy indywidualni
TYPOWE ·KANAŁY DYSTRYBUCJI PRODUKTÓW KONSUMPCYJNYCH
Źródło: A. Czubała, Dystrybucja produktów, PWE, Warszawa 2001, str. 26.
15
Ze ·względu na liczbę szczebli pośrednich
rozróżnia się:
kanały krótkie (np. producent-nabywca, producent-detalista-nabywca),
kanały długie (np. producent-agent-hurtownik-detalista-nabywca).
Inną cechą kanału jest jego
szerokość
. O
kreśla ją liczba osób lub instytu-
cji występujących na poszczególnych szczeblach kanału. Ze względu na
szerokość kanału wyróżnia się
kanały wąskie
,
w których na poszczegól-
nych szczeblach kanału występuje niewielka liczba pośredników, i
kanały
szerokie
,
w których produkty są oferowane do sprzedaży przez dużą, nie-
kiedy możliwie największą liczbę pośredników działających na odpowiednim
szczeblu kanał. O szerokości kanału przesądza strategia firmy dotycząca
firmy dotycząca stopnia intensywności dystrybucji.
16
Z uwagi na odmienne niekiedy drogi przepływu różnych strumieni w kana-
łach dystrybucji rozróżnia się wśród nich
kanały transakcyjne
, które
tworzą uczestnicy zawierający transakcje kupna-sprzedaży lub pomagający
w ich zawarciu, i
kanały rzeczowe
, które tworzą podmioty wykonujące
czynności związane z fizycznym przemieszczeniem produktów na ich dro-
dze od producenta do nabywcy finalnego.
Najważniejszymi strumieniami przepływającymi w kanałach dystrybucji są:
informacja rynkowa,
promocja,
negocjacje,
zamówienia,
17
produkty,
płatności,
prawo własności,
ryzyko.
18
Rozpatrywanie kanałów z
punktu widzenia zakresu współdzia-
łania
uczestników kanału pozwala wyodrębnić
kanały konwencjo-
nalne
i
kanały zintegrowane pionowo
.
Uczestnicy
kanałów konwencjonalnych
nawiązują wzajemne
kontakty w celu zrealizowania określonej transakcji kupna-sprzedaży. Nie
zakładają kontynuacji kontaktów i bliższego współdziałania, każdy dąży do
maksymalizacji własnych korzyści, żaden z uczestników kanału nie ma kon-
troli nad pozostałymi.
19
W kanałach zintegrowanych pionowo
działalność firm występu-
jących na różnych szczeblach kanału jest koordynowana i kontrolowana
przez jedną z tych firm
.
Koordynacja ta może obejmować wszystkich uczestników bądź też kształ-
tować powiązania i współpracę poszczególnych szczebli kanału, np. hur-
townika z detalistą, producenta z hurtownikiem.
20
Sposób koordynacji działań uczestników kanału może wynikać z:
ekonomicznej lub administracyjnej nadrzędności jednej firmy nad pozo-
stałymi
(
kanał administracyjny
)
,
zawartej umowy szczegółowo określającej zachowanie firm w procesie
wspólnego rozmieszczenia produktów na rynku i oferowania ich do
sprzedaży
(
kanał kontraktowy
)
,
nabycia na własność podmiotów działających na kolejnych szczeblach
kanału
(
kanał korporacyjny
)
.
21
Jeden uczestnik kanału może mieć
prawo własności
w stosunku do:
wszystkich podmiotów tworzących dany kanał dystrybucji
(
kanał
własny
)
,
do jednego lub kilku podmiotów
(
kanał częściowo własny
)
,
ale uczestnicy kanału mogą być również niezależni ekonomicznie, or-
ganizacyjnie i prawnie
(
kanał obcy
)
22
1.4 CHARAKTERYSTYKA PODSTAWOWYCH TYPÓW
KANAŁÓW DYSTRYBUCJI
23
DYSTRYBUCJA BEZPOŚREDNIA
Źródło: A. Czubała, Dystrybucja produktów, PWE, Warszawa 2001, str. 31.
Producent
sprzedaż
osobista
informacja
o ofercie
obsługa za-
mówień
wykonywanie
zamówień
Nabywca
decyzja
o zakupie
zamówienie
odbiór pro-
duktu
Dostawa osobi-
sta
Poczta
Telefon
Poczta
Dostawa
osobista
Przesyłka
pocztowa
Katalog
Komputer
Radio
Prasa
Telefon
T
V
24
SPRZEDAŻ BEZPOŚREDNIA RAFINERII GDAŃSKIEJ
Źródło: B. Żurawik, W. Żurawik, Zarządzanie marketingiem w przedsiębiorstwie, PWE, Warszawa 1996, str. 405.
R a f i n e r i a
G d a ń s k a
Sklep firmowy
Odbiorcy przemysłowi
i inni
Firmowe
stacje paliw
Odbiorcy przemysłowi
i inni
Odbiorcy przemysłowi
25
Bezpośrednie kanały dystrybucji
mają swoje wady i zalety.
Z punktu widzenia producentów, gdyż przez nich są tworzone zaletą tych
kanałów jest to, że pozwalają na:
pełną kontrolę producenta nad: zbytem wytworzonych produktów, ce-
nami, poziomem usług świadczonych nabywcą finalnym;
szybki, bezpośredni, niezakłócony, dwukierunkowy przepływ informacji
rynkowych między producentem a jego klientami;
szybkie dostosowanie oferty rynkowej do zmiany popytu w obsługiwany
segmencie rynku;
skrócenie czasu przepływu produktów od wytwórców do nabywców fi-
nalnych;
szybszy przepływ płatności za zakupione produkty;
26
realizację przez producenta pełnego zysku z tytułu sprzedaży produk-
tów;
nawiązanie trwalszych więzi z klientami i wykształcenie grupy lojalnych
nabywców;
kreowanie marki.
Do niedogodności związanych
z
e stosowaniem bezpośrednich ka-
nałów dystrybucji przez producentów można zaliczyć:
ograniczenie zakresu penetracji rynku do przepustowości posiadanej
sieci dystrybucji (akwizytorów, placówek);
konieczność ponoszenia wszystkich kosztów dystrybucji i pełnego ry-
zyka sprzedaży;
27
rozbudowę struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa;
odroczone w czasie efekty budowy, niekiedy bardzo kosztochłonnych,
więzi z nabywcami finalnymi (koszty wizyt sprzedawców producenta u
klientów, szkoleń, delegacji, telefonów, prowizji, zaangażowania me-
diów, gromadzenie i przechowywanie zapasów, itp.);
utrudniony dostęp do indywidualnych nabywców produktów konsump-
cyjnych.
Kanał pośredni
składa się z producenta, pośrednika (-ów) i nabywców
finalnych (indywidualnych). Pośrednikiem w kanale dystrybucji jest osoba
fizyczna lub prawna przejmująca prawo własności do produktu na jego dro-
28
dze od producenta do nabywcy finalnego albo pomagająca w przesuwaniu
tego prawa.
PRODUCENT-HURTOWNIA-DETALISTA-NABYWCA
PRODUCENT-AGENT-HURTOWNIA-DETALISTA-NABYWCA
PRODUCENT-DETALISTA-NABYWCA
PRODUCENT-AGENT-DETALISTA-NABYWCA
PRODUCENT-AKWIZYTORZY-NABYWCA
Kanał pośredni
dystrybucji produktów
ma swoje zalety i wady.
Obecność pośredników w kanale:
zwiększa możliwości penetracji rynku i potencjalną sprzedaż produktów;
29
ułatwia ekspansję producenta na nowe, dotychczas nieobsługiwane
rynki;
redukuje ogólną liczbę transakcji producenta z nabywcami finalnymi, co
obniża koszty dystrybucji;
pozwala odnosić korzyści związane ze specjalizacją i wykonywaniem
jednorodnych czynności na dużą skalę;
uwalnia producenta od ponoszenia kosztów związanych ze znajdowa-
niem nabywców, budową własnej sieci sprzedaży, zatrudnieniem perso-
nelu sprzedażowego, utrzymaniem zapasów i in.;
zmniejsza część ryzyka, jaka zostaje przeniesiona na pośrednika;
zwalnia producenta od wykonywania czynności mających na celu do-
stosowanie produktów do potrzeb nabywcy finalnego (np. rozlewanie,
paczkowanie);
30
zapewnia większą niż u producenta elastyczność produktów konsump-
cyjnych i standardowego sprzętu.
Do wad pośrednich kanałów
dystrybucji zalicza się:
częściową lub całkowitą utratę bezpośredniej kontroli nad wyborem na-
bywców finalnych, cenami, promocją, akceptacją produktu;
wydłużony okres płatności za produkty, co oznacza kredytowanie
sprzedaży pośrednika;
możliwość powstawania konfliktów w kanale; ujemne konsekwencje wy-
nikające z nie wywiązywania się pośrednika z przyjętych zobowiązań,
ignorowanie żądań producenta, niskich kwalifikacji pośredników.
31
D
Ł
UGO
ŚĆ
KANA
Ł
U DYSTRYBUCJI I MO
Ż
LIWA
DO OSI
Ą
GNI
Ę
CI
A WIELKO
ŚĆ
RYNKU
Ź
ród
ło:
R
. K
łecz
ek, W. Kowal, P. Waniawski, J. Wo
źnic
zka, M
arketing. Ja
k to si
ę robi ?,
Osolineum, Wroc
ła
w
199
2, str. 193.
Producent
Producent
10 transakcji
Osi
ągni
ęt
y r
ynek 10
naby
w
ców finalny
ch
10 transakcji
10 hurtowników
10 transakcji ka
żde-
go hurtownika
100 detalistów
10 transakcji
ka
żdego detalisty
Osi
ągni
ęt
y r
ynek 1000
naby
w
ców finalny
ch
32
WP
Ł
YW PO
Ś
REDNIKÓW NA LICZB
Ę
KONTAK-
TÓW RYNKOWYCH
Liczba transakcji = PD = 25
Liczba transakcji = P + D = 10
Obja
śnienia: P - producent D - detalista H - hurtownik
Ź
ród
ło: Pod
staw
y M
arke
tingu, praca
z
b
iorowa pod red. J. Altk
orna, Instytut
Marketingu,
Krakó
w 200
0.
P
P
P
P
P
D
D
D
D
D
P
P
P
P
P
D
D
D
D
D
H
33
PORÓWNANIE CECH BEZPO
Ś
REDNICH I PO-
Ś
REDNICH KANA
Ł
ÓW DYSTRYBUCJI
Cecha
Kana
ł dystrybucji
bezpo
średni po
średni
Kontrola nad kana-
łem
pe
łna pr
oducenta
podzielona mi
ę
dzy
uczestników
Strategia dy
stry
b
ucji
producenta
po
ś
redni
ków
Koszty
producenta
wy
sokie
niskie
Przep
ływ
p
łatno
ści sz
yb
ki
wolniejsz
y
Szt
ywno
ść
regu
ł ma
ła du
ża
Produkt mo
żliwe uwzgl
ędnie-
nie specjalny
ch
ży-
cze
ń
naby
wc
y
standardow
y
Asort
ym
ent w
ą
ski, w
łasny szeroki,
zło
żony
z
produktów wielu
producentów
Cena
negocjowana z klien-
tem
zale
żna od strategii
dy
stry
butora
Sprz
ęż
enie zwrotne
informacji
du
że ma
łe
Promocj
a i mot
ywa-
cja
skierowane do na-
by
wców finalny
c
h
skierowane do po-
ś
redników
Reklama
„pcha” produkt
„ci
ągnie” produk
t
Ź
ród
ło: A.
Czuba
ła, Dys
trybucja pro
d
u
któ
w
, PWE, Wars
za
wa 2
001, str. 34
34
1.5 POŚREDNICY W KANAŁACH DYSTRYBUCJI PRODUK-
TÓW
Możemy wyróżnić:
pośredników handlowych, np. hurtowników czy detalistów oraz
pośredników występujących w imieniu producenta, tj. agentów (przed-
stawicieli) producenta, agentów handlowych i brokerów.
Pośrednicy handlowi
kupują w swoim imieniu i na swój rachunek to-
wary w celu dalszej odsprzedaży, nabywając prawo własności. Są to hur-
townicy lub detaliści. Hurtownicy kupują towary w celu ich odsprzedaży in-
35
nym hurtowniom lub sklepom. Handel detaliczny natomiast kupuje towary w
celu ich sprzedaży ostatecznym nabywcom
4
.
Przedstawiciele producenta
,
agenci handlowi oraz brokerzy wystę-
pują w imieniu i na rachunek producenta i za swoje usługi pobierają prowi-
zję.
Brokerzy z reguły reprezentują różnych producentów, natomiast przedsta-
wiciele i agenci występują w imieniu jednego producenta
5
.
4
Żurawik B., Żurawik W., Zarządzanie marketingiem w przedsiębiorstwie, PWE, Warszawa 1996.
5
J.w.
36
W procesie dystrybucji biorą również udział tzw. firmy współdziałające, jak:
firmy transportowe, przeładunkowe, magazyny, banki, agencje reklamowe.
Ich zadaniem nie jest wyłącznie fizyczna dystrybucja towarów od producen-
ta do nabywcy, lecz także różnorodna pomoc w ich sprzedaży. W polityce
dystrybucji zyski i sukces są możliwe do osiągnięcia pod warunkiem współ-
pracy uczestników kanałów
6
.
Pośrednicy w kanale dystrybucji pełnią funkcję:
transakcyjną (negocjowanie warunków umów, zawieranie transakcji
kupna-sprzedaży, przenoszenie tytułu własności, przejmowanie ryzyka i
in.);
logistyczną (zamawianie produktów, organizacja dostaw, przechowywa-
nie, sortowanie, transportowanie i in.);
6
J.w.
37
pomocniczą (zbieranie i przekazywanie informacji rynkowych, badanie
popytu, finansowanie, rozliczanie, kredytowanie transakcji i in.).
38
2 FORMY ORGANIZACYJNE DYSTRYBUCJI PRODUK-
TÓW W SYSTEMIE HANDLU DETALICZNEGO
2.1 ISTOTA I ZNACZENIE HANDLU DETALICZNEGO
Sprzedaż detaliczna
obejmuje wszystkie rodzaje działalności, mające
na celu sprzedawanie towarów i usług bezpośrednio finalnemu konsumen-
towi dla jego osobistego, nie komercyjnego użytku. Handel detaliczny sta-
nowi ostatnie ogniwo w kanale dystrybucji, za pośrednictwem którego pro-
dukty docierają do ostatecznego nabywcy.
39
2.2
KLASYFIKACJA FORM ORGA-
NIZACYJNYCH HANDLU DETALICZ-
NEGO
KLASYFI
KACJ
A FORM ORGANI
ZACYJNYCH HANDLU DE-
TALICZNEGO
Kryteria klasyfi
kacj
i
Rodzaje przedsi
ę
biorstw
Forma pr
awna
przedsi
ębiorstwo pa
ń
stwowe
spó
łki prawa handlowego
spó
łdzielnie
zak
łady
osób fizyczny
ch
Forma w
łasno
ś
ci
przedsi
ębiorstwa publiczne (pa
ń
stwowe,
komunalne)
przedsi
ębiorstwa pry
w
atne krajowe
przedsi
ębiorstwa zagraniczne
przedsi
ębiorstwa mieszane
Forma or
ganizac
yjna
przedsi
ę
biorstwa
przedsi
ębiorstwa niezale
żny
ch detali-
stów
przedsi
ębiorstwa wielosklepowe:
ła
ń
cuchowe
filialne
kongl
omerat
y
franchisingowe (franczy
zowe)
Stopie
ń
powi
ą
za
ń
z innymi
przedsi
ę
biorstwami w ka-
nale dy
stry
b
ucji
niezale
żni detali
ści
dobrowolne zrzeszenia detalistów (grup
y
zakupów, spó
łdzielnie)
dobrowolne orga
nizacje
ła
ń
cuchowe
przedsi
ębiorstwa pionowo zintegrowane
z produc
entem i (lub) hurt
o
wnikiem
Wielko
ść
przedsi
ębiorstwa
okre
ś
lona przez l
ic
zb
ę
pra-
cowników, wielko
ść
sprze-
da
ży
, liczb
ę
placówek, itp.
przedsi
ębiorstwa ma
łe
przedsi
ębiorstwa
ś
rednie
przedsi
ębiorstwa du
że
40
Rodzaj prowadzonego
asorty
m
entu
przedsi
ę
biorstwa niewy
specjalizowane
przedsi
ę
biorstwa wy
specjalizowane
bran
żowo, z art
yku
łami
żywn
o
ściowy
m
i
przedsi
ę
biorstwa wy
specjalizowane
bran
żowo, z art
yku
łami nie
żyw
n
o
ś
cio-
wy
mi
Cen
y w stosunku do
śred-
nich na ry
nk
u
Przedsi
ę
biorstwa stosuj
ą
ce ceny
:
wy
sokie
ś
rednie
niskie
Metod
y nawi
ą
zywania kon-
taktów z nab
ywcami
Przedsi
ę
biorstwa prowadz
ące dzia
łalno
ść
:
w sta
ły
c
h punktach sprzeda
ży
z pomini
ęciem sta
ły
c
h punktów
sprzeda
ży
Form
y s
p
rzeda
ży
Przedsi
ę
biorstwa obs
ługuj
ą
ce naby
wc
ów
w sy
stemie sprzeda
ży:
trady
c
yj
nej
preselekcy
jnej
samoobs
ługowej
wy
s
yłkowej
b
ę
d
ą
cej kombinacj
ą
ww. form
Zakres
świadczony
ch
us
ług
przedsi
ę
biorstwa o podstawow
ym
za-
kresie us
ług
przedsi
ę
biorstwa o szerokim zakresie
us
ług
Lokalizacja
Przedsi
ę
biorstwa prowadz
ące dzia
łalno
ść
:
w sieci skoncentrowanej (np. w
o
ś
rodka
ch handl
ow
yc
h, centralach
handlowy
c
h, centralach
ś
ródmiej-
skich, centralach dzielnicowy
c
h, do-
mach towarow
ych)
w sieci rozproszonej
Ź
ród
ło: A.
Czuba
ła, Dystrybucja produktów,
PWE, Warsz
awa, str. 68
41
FORMY ORGANI
ZA
CYJNE DYSTRYBU
C
J
I PRODUKTÓW KONSUMPC
YJ-
NYCH W S
Y
STEMIE HANDL
U DET
A
LICZNEGO
Ź
ród
ło: op
rac
o
w
an
ie w
łasn
e n
a p
o
stawie an
alizo
w
an
ej
literatu
ry p
rze
d
m
io
tu
.
Handel detaliczny
-
form
y sprzeda
ży t
o
-
wa
ró
w
F
o
rmy
s
p
rz
ed
aż
y
sklepow
ej
F
o
rmy
s
p
rz
ed
aż
y
pozasklep
ow
ej
Form
y orga-
nizacy
jne
sprzedaw
ców
detaliczny
ch
Sklep
y spe
cjali-
sty
czne i bran
żow
e
Sklep
y pow
szechnej
i maso
w
ej
obs
ługi
Minisam
y
Sam
y
Supersam
y
Wielkopo
w
ierzchnio
w
e
sklep
y sam
oobs
ługo
we
Supermark
ety
hipermarke
ty
S
kle
py
dy
sk
o
n
to
we
D
o
my
t
o
wa
ro
we
Dom
y hand
lowe
Dom
y uniw
ersalne
Sklep
y off price
Sprzeda
ż
wy
sy
łkow
a
Sprzeda
ż
bezpo
średnia
Sprzeda
ż
z automatów
O
środki
handlo
w
e
Kompleks
y
handlo
w
e
42
2.3 FORMY
SPRZEDAŻY SKLEPOWEJ
W większości kategorii towarów klient ma do wyboru cztery rodzaje usług:
samoobsługa- używana w wielu sklepach sprzedających produkty co-
dziennego użytku.
samoobsługa z możliwością pomocy sprzedawcy; wymaga, aby klient
sam znalazł towar, choć może też zwrócić się o pomoc.
niepełna obsługa klienta; potrzebny jest większy personel sprzedaży,
ponieważ sprzedaż obejmuje znaczną różnorodność towarów, w związku
z czym klient potrzebuje więcej informacji.
pełna obsługa klienta-sprzedawcy, którzy towarzyszą klientowi w całym
procesie znalezienia, porównania, wybrania pożądanego produktu.
43
Główne formy sprzedaży sklepowej, czyli najbardziej reprezentacyjne pla-
cówki współczesnego handlu detalicznego to:
sklepy specjalistyczne i branżowe,
sklepy powszechnej i masowej obsługi,
wielkopowierzchniowe sklepy samoobsługowe,
sklepy dyskontowe,
domy towarowe,
sklepy off-price.
44
2.4 FORMY
SPRZEDAŻY POZASKLEPOWEJ
Wspólną cechą form pozasklepowych handlu detalicznego jest nawiązywa-
nie kontaktów z nabywcą poza sklepem – w miejscu jego zamieszkania, pra-
cy na ulicy. Formy te tworzą system domowych zakupów obejmujący:
sprzedaż wysyłkową,
bezpośrednią,
sprzedaż z automatów.
45
3. FORMY ORGANIZACYJNE DYSTRYBUCJI PRODUK-
TÓW W SYSTEMIE SPRZEDAŻY HURTOWEJ
3.1 ISTOTA I ZNACZENIE SPRZEDAŻY HURTOWEJ
Handel hurtowy
obejmuje wszystkie działania związane ze sprzeda-
żą towarów i usług podmiotom, które odsprzedają je na zasadach komercyj-
nych.
46
3.2
KLASYFIKACJA FORM ORGA-
NIZACYJNYCH HANDLU HURTOWE-
GO
KLASYFI
KACJ
A FORM ORGANI
ZACJI HANDLU HURTOWEGO
Kr
yt
eria
Rodzaje przedsi
ębiorstw
Forma organizacyj
no – prawna
Przedsi
ębiorstwa pa
ństwowe
Spó
łki prawa handlowego
Spó
łki cywilne
Spó
łdzielnie
Zak
łady osób fi
zycznych
Forma w
łasno
ści kapita
łu
Pa
ństwowe
Prywatne
Zagraniczne
Mieszane
Wielko
ść
przedsi
ę
biorstw mi
erzona
liczb
ą pracowników
, liczb
ą posia-
danych magazynów, wielko
ści
ą
ob-
rotów
Ma
łe
Ś
rednie
Du
że
Zasi
ęg przestrzenny rynku
Globalne
Mi
ę
dzynarodowe
Krajowe
Regional
ne
Lokalne
Rodzaj prowadzonego asortymentu
Niewyspecjalizowane
Wyspecj
alizowane
bran
żowo
Specjalist
yczne
Zakres pe
łnionych funkcji
Pe
łni
ące szeroki zakres funkcji
Pe
łni
ące ograni
czony zakres
fu
nk
cji
Forma sprzeda
ży
Tradycyj
ne (hurt dostawczy)
Samoobs
ługowe („ cash and
carry”)
Hurt
rega
łowy
Ź
ród
ło: A. Czuba
ła, Dystrybucja produktów, PWE, Warszawa 2001, str. 4
7.
47
FORMY ORGANI
ZACYJNE DYSTRY
BUCJI PRODUKTÓW KONSUMP-
CYJNYCH W SYSTEMIE
HANDLU HURTOWEGO
Handel hurtow
y -
form
y sprzeda
ży t
o
w
ar
ó
w
Samodzielni po
śred-
nicy
kupcy
hur
tow
i
Przedstaw
icielstw
o
handlow
e
Form
y zor
g
anizow
a-
ny
ch r
ynków
hurto-
wy
ch
Pe
łni
ący
szeroki zakres
funkcji hurtow
ych
h
u
rto
w
n
icy
sp
rzed
aj
ący
to
w
ar
de
ta
lis
tom na
ry
nk
u
ar
t. k
o
ns
umpcy
jn
yc
h
a)
h.
w
ie
lobra
n
żo
w
i (
uni
w
er-
saln
i)
b) h.
bra
n
żow
i
c) h
. w
ysp
ecjalizo
w
an
i
hurto
w
n
ic
y dzia
łaj
ący
na
ry
nk
u dóbr i
n
w
es
ty
c
yjn
yc
h
hurto
w
n
ic
y dzia
łaj
ący
na
ry
nk
u p
łod
ó
w
rolny
ch
Pe
łni
ący
ograniczony
zakres funkcji hurto-
wy
ch
hurto
w
n
ic
y orga
nizuj
ący
tranzy
t rozliczenio
w
y (pó
łhu
r-
to
w
n
icy
)
h
u
rto
w
n
icy
sp
rzed
aj
ący
to
w
ar
w
yłą
cz
nie
z
a gotó
w
kę
hurto
w
n
ic
y zaopa
truj
ący
detalistó
w
w
for
m
ie objazdo-
we
j
hurto
w
n
ic
y zaopa
truj
ąc
y skl
ep
y
sp
o
ży
w
cz
e i droge
ry
j-
n
e w
artyku
ły n
ie
żyw
n
o
ściow
e
h
u
rto
w
n
icy
sp
rzed
aj
ąc
y tow
ar za zamów
ie
n
iem pocz-
to
w
ym
sp
ó
łdziel
n
ie p
roducentó
w
ro
lny
ch
Agenci
ag
en
ci h
an
d
low
i
a) ag
en
ci
p
rzerm
ys
łow
i
b) prze
ds
ta
w
ic
ie
le
ha
ndlo
w
i
ag
en
ci d
o
sp
ra
w
zaku
-
pó
w
ag
en
ci ko
miso
w
i (h
an
-
dlo
w
cy
pr
o
w
iz
yjni)
ag
en
ci au
kc
yj
n
i
Brokerz
y
(maklerz
y)
Gie
łdy
to-
wa
ro
we
Aukcje
Przetargi
Targi i
wy
st
aw
y
Centra
handlu
hurtow
ego
48
3.3 FORMY ZORGANIZOWANYCH RYNKÓW HURTO-
WYCH
Podstawowymi formami zorganizowanych rynków handlu hurtowego są:
giełdy towarowe,
aukcje,
przetargi,
targi i wystawy,
centra handlu hurtowego.
49
STRATEGIE MARKETINGOWE ZWIĄZANE Z DYSTRYBUCJĄ:
strategia push i pull (tłoczenia i ssania lub pchania i ciągnięcia),
strategia dystrybucji szerokiej i wąskiej,
strategia dystrybucji masowej,
strategia dystrybucji selektywnej,
strategia dystrybucji wyłącznej (ekskluzywnej),
50
Źródło – opracowanie własne na podstawie: Podstawy marketingu. Praca zbiorowa pod red. J Altkorna, Instytut Marketingu, Kraków 1995.
51
52
53
54
film „Supermarket” 43:30