SPIS TREŚCI

1. EKONOMIA
2. RYNEK
3. POPYT
4. ELASTYCZNOŚĆ
5. PODAŻ
6. CENA
7. KONSUMENT
8. CZYNNIKI PRODUKCJI
9. PRODUCENT
10. PODST. MODELE STRUKTURY RYNKU
11. BILANS PRZEDSIĘBIORSTWA I INNE !!!

1. EKONOMIA-nauka gromadząca i porządkująca wiedzę o gospodarowaniu.
Ekonomia-nauka badająca, w jaki sposób społeczeństwo decyduje co jak i dla kogo wytwarzać.
Funkcje ekonomii:
- teoriopoznawcza – próbuje określić, przewidzieć i
wyjaśnić występowanie i przebieg zjawisk w procesie
gospodarowania
- aplikacyjna – próbuje: formułować wskazówki, rozwiązania dla praktyki gospodarczej, określić możliwości wpływu społ.
na proces gosp.
- edukacyjna/wychowawcza/społeczna
Makroekonomia - bada wzajemne związki zachodzące w gospodarce jako całości.
Mikroekonomia - zajmuje się badaniem indywidualnych decyzji, decyzji dotyczących pojedynczych podmiotów
Podmioty gospodarcze - firma, gosp. dom., państwo
Ekonomia pozytywna - to obiektywne naukowe objaśnienie zasad funkcjonowania gosp. niezawierająca sądów
wartościujących.
Ekonomia normatywna - formułuje założenia dotyczące tego co powinno się czynić w gosp. oparta na subiekty.
sądach wartościujących.
Metoda badawcza ekonomii:
-obserwacja-celowe spostrzeganie zmysłowe w wyniku obserwacji powstają:
-wyrażenia- służą oznaczeniu zjawisk i poprzez to ułatwiają przekazywanie informacji
-definicje-precyzyjne charakterystyki lub wyjaśnienia używanych wyrażeń,
-klasyfikacje-sposoby uporządkowania przedmiotów objętych analizą,
-indukcja-uogólnienie wiedzy zdobytej na drodze oserw
-dedukcja-logiczne wnioskowanie, w którym na podstawie uznania prawdziwości niektórych sądów uznaje się
prawdziwość innych sądów,
-krytyka-polega na konfrontacji teorii a rzeczywistości oraz na analizie logicznej.
Metoda ekonomi składa się z trzech etapów:
1. Abstrakcja - metoda indukcji (wyciąganie wniosków z przesłanek będących poszczególnymi przypadkami tego
wniosku).
2. Stopniowa konkretyzacja - wnioskowanie typu dedukcja.
3. Weryfikacja - wnioskowanie typu redukcja.
Prawa ekonomii
1. Prawa ekonomii (prawa wykryte bądź sformułowane)
2. Prawa ekonomiczne (funkcjonujące w rzeczywistej gospodarce, przerażająca większość nie została wykryta)

Prawa mają czworaki charakter:

- obiektywny
- żywiołowy (żywiołowość działania praw ekonomi polega na tym, iż ich skutki są nieosiągalne z zamierzeniami ludzkimi)
- historyczny (historyczność polega na tym, iż prawo działa w ściśle określonych właściwościach. W momencie, gdy te
warunki przestają działać lub modyfikują swoje działanie prawo nie działa)
- stochastyczny (oznacza, że dane zjawisko możemy odkryć jedynie dzięki prawu działania wielkich liczb tzn. ujawniają
się przy nieskończonej liczbie zdarzeń)
Trudności badawcze w naukach ekonomicznych:
-rola doświadczenia
-zmienność warunków gospodarowania
-zachowanie się podmiotu gosp. w trakcie badania
-statystyczny charakter praw ekonomicznych
-interesy grup nacisku.
Zasób rzadki - jeśli cena=0, pop > podaż.
Dobra wolne - jeśli cena=0, pod > popyt.
Klasyfikacja dóbr z punktu widzenia wysokości współczynnika elastyczności dochodowej popytu:
-dobra wyższego rzędu E>1
-dobra normalne E>0
-dobra niższego rzędu E<0
-dobra pierwszej potrzeby 0<E<1
POTRZEBY

- egzystencjonalne, prokreacji i rozwoju, społeczne,
samorealizacji i samoakceptacji
Piramida potrzeb Maslov’a:
(od góry) - samorealizacji, szacunku i uznania, społeczne, bezpieczeństwa, fizjologiczne.
Racjonalność:
- rzeczywista (1 rozwiązanie najlepsze)
- proceduralna (dochodzenie do najlepszych rozwiązań)
Zasady racjonalnego gospodarowania:
- Maksymalizacja efekty przy danych nakładach
- Minimalizacja nakładów do osiągnięcia danego celu
Gospodarowanie:
- pozytywne (rzeczywiste korzyści z rzeczywistych
nakładów/kosztów)
- negatywne – koszt alternatywny
Cechy dobrego rachunku ekonomicznego:
względny/celowy; dualny (zasada minimax’u); kompletny/kompleksowy
System społeczny – ekonomiczny, prawno-polityczny, kulturowy
System ekonomiczny – decyzyjny, motywacyjny, kontrolny, koordynacyjny.

2. RYNEK – współcześnie oznacz całokształt transakcji kupna i sprzedaży wraz z warunkami i urządzeniami
umożliwiającymi ich dokonanie.
Podział rynku:
-z punktu widzenia przedmiotu wymiany:
-rynek dóbr
-rynek usług, czyn wytwórczych, edukacyjny walutowy..
-z punktu widzenia zasięgu terytorialnego:
-rynek światowy, międzynarodowy, krajowy, lokalny, reg
-z punktu widzenia ilości podmiotów:
-rynek wolnokonkurencyjny,
-rynek zmonopolizowany,
-wpływ państwa na transakcję kupna sprzedaży:
-rynek sterowany –rynek wolny
-z punktu widzenia legalności:
-rynek czarny –rynek szarej strefy
-z punktu widzenia równowagi rynkowej:
-rynek równowagi gosp: popyt = podaż
-rynek niezrównoważony:
-rynek producenta (popyt > podaż)
-rynek konsumenta (popyt < podaż)
- wpływ państwa na funkcjonowanie rynku:
- rynek wolny, sterowany
-z punktu widzenia liczby podmiotów:
- wolnokonkurencyjny
- oligopolistyczny
- monopolistyczny
Funkcje pieniądza:
1. Miernik wartości.
2. Środek cyrkulacji
3. Środek tezauryzacji
4. Środek płatniczy

3. POPYT - to relacja między ceną dobra (usługi) a jego ilością, którą konsumenci są skłonni i są w stanie nabyć w
danym czasie, przy założeniu ceteris paribus. Dzieli się na: p. potencjalny (nie mający poparcia w sile nabywczej) oraz
popyt efektywny (poparty siłą nabywczą). Czynnikami określającymi popyt są: potrzeby, dochód i cena.
Rodzaje popytu
1.

sztywny

2.

doskonale elastyczny

3.

potencjalny, efektywny, sterowany, substytucyjny,

komplementarny, złożony, ograniczony
Rozmiary popytu to konkretna ilość dobra, jaką chce i może nabyć konsument przy danej cenie.
Rynkowe determinanty popytu:
cena, dochód, potrzeby, stan cywilny, gusty, poziom cen dóbr komplementarnych i substytucyjnych, oczekiwania co do
zmian cen i dochodów w przyszłości, dobra normalne (im większy dochód tym większy popyt), dobra niższego rzędu (im
większy dochód tym wielkość popytu spada), charakter wykonywanej pracy,
Poza rynkowe determinanty popytu:
Czynnik demograficzny, klimatyczny, sytuacja polityczna.
Prawo popytu - funkcjonalna zależność między wysokością popytu na dany towar a poziomem ceny rynkowej. Gdy

cena rośnie popyt zmniejsza się i na odwrót.

4. ELASTYCZNOŚĆ – miara procentowej zmiany wielkości popytu w stosunku do procentowej zmiany czynnika
wpływającego na popyt.
Rozróżniamy popyt: elastyczny (E>1), nieelastyczny (E<1), sztywny (E=0 lekarstwo, sól),nie elastyczny (0<E<1)
doskonale elastyczny (E= dobra luksusowe)
Wysokie wartości - duża zmiana ceny wywołuje duże zmiany popytu-duża elastyczność.
Niskie wartości - duża zmiana ceny wywołuje niewielkie zmiany popytu.
Cenowa elastyczność popytu - to stopień reakcji wielkości popytu na określone dobro lub usługę na zmianę ceny tego
dobra.

Elastyczność mieszana popytu - stosunek względnej zmiany wielkości popytu na dobro i do względnej zmiany ceny
dobra j.

E<0 - dobra komplementarne
E>0 - dobra substytucyjne
E=0 – dobra nizależne
Elastyczność dochodowa popytu - to stosunek względnej zmiany rozmiarów popytu na określone dobro do względnej
zmiany dochodu.

Czynniki wpływające na elastyczność popytu:
- dostępność substytutów
- udział w wydatkach
- „ważkość” produktu
- okres czasu

5. PODAŻ to relacja pomiędzy ilością dóbr i usług dostarczonych na rynek, a ich cenami w określonym czasie
Rozmiar podaży to konkretna ilość dóbr i usług, jakie producent jest w stanie wyprodukować i zaoferować do
sprzedaży przy konkretnej cenie.
Prawo podaży - to związek pomiędzy poziomem ceny a wielkością podaży określonego dobra. Jeśli cena rośnie podaż
również rośnie i na odwrót.
Determinanty podaży
cena, koszt produkcji, przewidywania producentów co do zmiany cen i popytu w przyszłości, interwencjonalizm
państwowy, rozmiary importu i eksportu, warunki naturalne, sezonowość, czynniki losowe, realizowane inwestycje
(czynnik czasu), liczba przedsiębiorstw w branży.
Współczynnik cenowej elastyczności podaży -stosunek względnej zmiany ilości oferowanej danego dobra do
względnej zmiany jego cen (punktowa lub łukowa):

Determinanty elastyczności podaży:
-techniczne możliwości rozszerzenia produkcji
-czas w długim okresie elastyczność jest większa
-inne np. import

6. CENA: to wartość towaru wyrażona w pieniądzu.
- absolutna (ilość jedn pieniężnych potrzebnych do nabycia 1 jedn produktu)
- RELATYWNA (ilość jedn dobra A za 1 jedn dobra B)
System powstawania cen:
- cena rynkowa (żywiołowa; konkurencja doskonała)
- cena administrowana (zarządzana; konkur niedoskon)
- cena administracyjna (gosp centralnie planowana)
Funkcje ceny:
- informacyjna (rzadkość/dostępność)
- agregacyjna (pozwala wyrazić wartość)
- dochodowa (mierzy dochód)
- kosztowa (mierzy koszty/racjonalne ponoszenie koszt)
- społeczna (narzędzie polityki społecznej / musi
zapewniać dostępność produktu)
- równoważy popyt z podażą
Skala cen to określanie jednostki pieniądza w danym kraju i sposobu podziału tej jednostki na części mniejsze.
Cena minimalna - określona urzędowo cena, poniżej której nie wolno sprzedawać określonego dobra. Leży zawsze
powyżej punktu równowagi rynkowej.
Cena maksymalna - to cena poniżej punktu równowagi rynkowej, ustalana jest przez państwo.
Cena równowagi - cena, w kierunku której będzie zmierzał rynek konkurencyjny i na poziomie której będzie pozostawał
po jej osiągnięciu, przy założeniu, że nic w otoczeniu nie ulegnie zmianie.

7. KONSUMENT:
Zachowanie konsumenta założenia:

- istnienie funkcji użyteczności
- konsument wie o istnieniu wszystkich możliwych do
nabycia koszyków dóbr i potrafi je ocenić.
- konsumenci wolą mieć więcej niż mniej
- dobro jest dla kons. tym cenniejsze im ma go mniej
Decyzje konsumentów - wybór koszyka dóbr, który posiada dla nich maksymalną wartość. Punkt równowagi
konsumenta-punkt styczności krzywe użyteczności z linią budżetową.
Użyteczność - to suma zadowolenia, jaką daje konsumentowi posiadanie danego dobra.
Użyteczność krańcowa - to zadowolenie, jakiego doznaje konsument z konsumpcji każdej kolejnej jednostki tego
samego dobra lub usługi;
Użyteczność całkowita - to suma zadowolenia z konsumpcji lub posiadania wszystkich jednostek danego dobra.
I prawo Gossena - użyteczność kolejnych jednostek zużywanego w określonym czasie dobra jest coraz mniejsza.
Spadek użyteczności nie musi nastąpić od drugiej jednostki, ale wcześniej czy później ma miejsce spadek użyteczności
kolejnych konsumowanych jednostek.
II prawo Gossena - Maksymalne zadowolenie z konsumpcji dobra A i B konsument osiąga wtedy, gdy stosunek
użyteczności krańcowych tych dóbr zrówna się z relacją ich cen.

Krzywa obojętności przedstawia wszystkie kombinacje ilościowe dóbr, które dla konsumenta są obojętne:
- wzdłuż krzywych użyteczność jest stała
- jest ich nieskończenie wiele
- mają wychylenie ujemne(konsu. woli więcej niż mniej)
- położonym dalej od początku układu współrzędnych
odpowiadają wyżej ocenione koszyki dóbr
- są wypukłe
- stają się bardziej płaskie w miarę przesuwania się po
nich w prawo
- nie mogą się przecinać
- przebieg krzywych obojętności zależy od upodobań
(gustów) konsumentów.
Krańcowa stopa substytucji to miernik efektu substytucyjnego, który określa stosunek przyrostu konsumpcji jednego
dobra do ubytku innego dobra w sytuacji, kiedy konsument pozostaje na tej samej krzywej obojętności.
Linia budżetu konsumenta
(Linia ograniczeń budżetowych) pokazuje kombinacje dóbr, które mogą być zrealizowane przez gospodarstwo domowe
przy danym dochodzie pieniężnym i przy danych cenach. Linia ta oddziela kombinacje osiągalne od nieosiągalnych.
Poniżej linii budżetowej znajdują się kombinacje osiągalne przy danym dochodzie, powyżej zaś nieosiągalne.
Równowaga konsumenta - jest to optymalna sytuacja, w której przy określonym dochodzie i ustalonych na rynku
cenach dochodzi do zaspokojenia w stopniu najwyższym preferencji konsumenta. Oznacz to, że konsument nie jest
wtedy zainteresowany zmianą osiągniętej kombinacji konsumowanych dóbr.

Malejąca M.S.S. – określa jaką ilość dobra Y należy poświęcić w celu zwiększenia konsumpcji dobra X o jednostkę w
sytuacji kiedy konsument pozostaje na tej samej krzywej obojętności (nie zmienia poziomu zadowolenia z konsumpcji).
Nadwyżka konsumenta-różnica między ceną, jaką skłonny jest zapłacić konsument za kolejne jednostki dobra a
rzeczywistą ceną rynkową.
Inne koszty mające wpływ na równowagę konsumenta i wielkość nadwyżki:
-koszty związane z wykorzystaniem danego dobra
-koszty czasu
-koszty poszukiwania
Szereg obojętności - zestawienie ilościowych kombinacji konsumpcji dwóch dóbr.
Efekt dochodowy - gdy cena danego dobra obniża się, a ceny pozostałych dóbr nie zmieniają się, siła nabywcza
konsumentów rośnie. Więcej klientów jest w stanie kupić dane dobro a wielu nabędzie więcej większości rodzajów dóbr.
Efekt substytucji - gdy cena dobra obniża się a ceny wszystkich pozostałych dóbr pozostają niezmienione, dobro to
staje się względnie tańsze, i konsument zastąpi nim inne dobra.
Prawo Engla - w miarę wzrostu przeciętnego dochodu na jednego członka rodziny nie tylko rośnie popyt ogólny, ale
zmienia się również jego struktura. Zmniejsza się procentowy udział wydatków na żywność i inne dobra niższego rzędu,
a rośnie na dobra wyższego rzędu.
Paradoks Giffena - (nędzy) dotyczy dóbr podstawowych. Robert Giffen badając konsumpcję niezamożnej ludności
stwierdził, że „im kartofle są droższe, tym więcej się ich spożywa”. Zjawisko to spowodowane było faktem, że przy
szybkim wzroście cen wszystkich artykułów żywnościowych kartofle stały się substytutem innych, relatywnie droższych
dóbr żywnościowych (np. mięsa).
Paradoks Vablena - polega na tym, że mimo wzrostu cen następuje zwiększenie popytu. Przykładem może być
nabywanie mimo wzrostu ceny – dóbr luksusowych, w celu dowartościowania swojej osobowości. Jest to tzw. efekt
prestiżu społecznego płynący z konsumpcji dóbr drogich, luksusowych.
Paradoks owczego pędu - oznacza, że popyt na dobra wzrasta, dlatego, że inni konsumują to dobro, oznacz potrzebę
utożsamiania się z innymi konsumentami i ich stylem życia. Narzędziem owczego pędu jest reklama.

8. CZYNNIKI PRODUKCJI:
● Praca (siła robocza zaangażowana w proces produkcji) => płaca

●Kapitał (wartość, bogactwo, które służy jej pomnażaniu. Może występować jako kapitał materialny, pieniężny,

finansowy) => procent

● Ziemia (areał powierzchni i wszystko to co w naturze, co może być użyte do produkcji) => renta
Przedmiot pracy: to wszystko to, na co kierowane są czynności człowieka podczas pracy – materiały, surowce.
Środki pracy: to narzędzia, czyli wszystko to, co pośredniczy między człowiekiem a przedmiotem pracy podczas
wykonywania pracy oraz materialne warunki wytwarzania, czyli wszystko to, co nie uczestnictwo bezpośrednio w
produkcji, ale jest konieczne, by ta produkcja mogła się odbywać (hale fabryczne, drogi dojazdowe, oświetlenie)
Środki produkcji: to przedmiot pracy (wszystko to, na co skierowane są czynności człowieka podczas pracy) oraz
środki pracy, czyli narzędzia i materialne warunki wytwarzania, to również kapitał, czyli wartość, która służy jej
pomnażaniu.
Przeciętna produkcyjność pracy - jest wielkością produkcji na jednego zatrudnionego.
Krańcowa produkcyjność pracy - jest przyrostem produkcji w stosunku do przyrostu zatrudnionych.
Krzywa jednakowego produktu (izokwanta) - jest to krzywa, która pokazuje obszar możliwych kombinacji ilości
czynników pozwalających wyprodukować tą samą ilość produktu.
Krzywa jednakowego kosztu (izokoszta) – jest to krzywa, która pokazuje wszystkie możliwe kombinacje dwóch
czynników, jakie można zakupić przeznaczając na ten cel daną wielkość środków.
Malejąca M.S.T.S. – stosunek, zgodnie z którym można zastąpić jeden czynnik produkcji drugim czynnikiem, tak, aby
wielkość produkcji nie uległa zmianie.
Optymalna kombinacja czynników – jest to punkt styczności izokoszty z możliwie najwyżej położoną izokwantą
produkcji (pkt równowagi przedsiębiorstwa, w którym osiąga ono max produkcji przy danym koszcie całkowitym)
Płaca realna - jest to płaca nominalna (pieniężna) podzielona przez przeciętny poziom cen nabywanych dóbr i usług
konsumpcyjnych.
Prawo malejącej produktywności pracy - w miarę wzrostu zatrudnienia rośnie suma wytworzonego produktu, ale
przyrosty produkcji stopniowo są coraz mniejsze.
Krzywa popytu na pracę - jest malejącą funkcją płacy realnej ze względu na malejącą produkcyjność krańcową,
pokazuje, że dla każdego poziomu płacy realnej przedsiębiorstwo wybierze taki poziom zatrudnienia, przy którym
krańcowy produkt pracy będzie się równał płacy realnej.

9. PRODUCENT:
Krzywa możliwości prod - przedstawia maksymalne kombinacje czynników produkcji możliwe do osiągnię. przy
pełnym wykorzystaniu zasobów czynników wytw.
Wydatki materialne - to zużywane w produkcji materiały, surowce komponenty, paliwa itp. Oraz fundusz amortyzacyjny
Wydatki osobowe - to wynagrodzenia zatrudnionych pracowników fizycznych i umysłowych.
Wydatki finansowe - to składki na ubezpieczenia wypłacane procenty z kredytów i obligacji, opłaty za korzystanie z
urządzeń komunalnych, czynsze.
Zysk - różnica między przychodem ze sprzedaży a kosztami ich uzyskania –nadwyżka przychodów nad kosztami
Zysk księgowy (bilansowy, brutto) - to nadwyżka rocznych wpływów nad kosztami własnymi produkcji
Zysk normalny - przedsiębiorca otrzymuje go wówczas, gdy sprzedaje swoją produkcję według kosztów
ekonomicznych
Zysk nadzwyczajny (ekonomiczny) - jest nadwyżką utargu całkowitego nad łącznymi kosztami ekonomicznymi.
Koszty własne - obejmują różnego rodzaju wydatki związane z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa i wytwarzaniem
produkcji. Dzielą się na: wydatki materialne, osobowe, finansowe
Koszty produkcji

● Koszty stałe – koszty, których wielkość w zasadzie nie zmienia się przy zmianie rozmiarów produkcji. Obejmuje te

wszystkie wydatki, które związane są z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa.

●Koszty zmienne - obejmują koszty zużytych surowców, materiałów, koszty ruchu maszyn i urządzeń oraz koszty

robocizny bezpośredniej, zmieniają się ze zmianą produkcji.

● Koszty przeciętne - zmienne lub całkowite wynikają z podzielenia Kz lub Kc przez ogólne rozmiary produkcji Q. Część

kosztów całkowitych przypadająca na jednostkę produkcji. Są to koszty całko podzielone przez wielkość produkcji.

● Koszty krańcowe (marginalny) - określone są przyrostem kosztów całkowitych w stosunku do przyrostu produkcji.

Wzrost kosztów całkowitych wywołany wzrostem produkcji o jednostkę.

● Koszty całkowite - składają się z kosztów stałych i zmiennych. Suma zużytych w danym okresie czynników produkcji.

Jest to iloczyn ilości czynników zużytych w procesie produkcji oraz cen tych czynników. Jeżeli koszty całkowite
podzielimy przez ilość produkcji otrzymamy koszt jednostkowy.

Koszty ekonomiczne - suma kosztów księgowych i kosztów alternatywnych.
Koszt alternatywny (utraconych możliwości) - suma dochodów utraconych w wyniku niewykorzystania posiadanych
zasobów w najlepszym z istniejących zastosowań.
KSP= KSC/Q

KCP=KC/Q

KZP= KZC/Q KM = ∆KC/∆Q = ∆KZC/∆Q
KC= KSC+KZC
Przychód (utarg całkowity) - wartość dóbr sprzedanych przez przedsiębiorstwo w danym okresie; jest to iloczyn ceny i
sprzedanej ilości produktu.
Utarg krańcowy - przychód krańcowy(MR) - zmiana utargu całkowitego spowodowana wzrostem sprzedaży o jedno.
Prawo malejących przychodów (krańcowych) powoduje, że od pewnego poziomu nakładów czynnika zmiennego jego
produktywności stale się zmniejszają(osiąga się coraz mniejsze przyrosty rozmiarów produkcji). Prawo działa wówczas,
gdy czynniki produkcji są stałe, za wyjątkiem jednego.
Techniczne optimum produkcji - w punkcie, w którym krzywa kosztów krańcowych przecina krzywą przeciętnych

kosztów całkowitych, polega na minimalizacji przeciętnych kosztów wytwarzania.
Optimum ekonomiczne: polega na maksymalizacji zysku całkowitego, są to optymalne rozmiary produkcji w
przedsiębiorstwie.
Granica idealnego zróżnicowania ceny - jest to zrównanie się ceny z kosztami krańcowymi.
Czynniki wytwórcze - dobra służące do produkcji innych dóbr.
Czynniki produkcji - dobra zużywane do produkcji innych dóbr.
Kapitał ludzki - zasób umiejętności, wiedzy, doświadczenia o jego wartości decydują posiadane umiejętności, które
umożliwiają osiągnięcie dochodów.
Kapitał rzeczowy (fizyczny) - zasób wytworzonych dóbr przyczyniających się do produkcji innych dóbr i usług.
Popyt na czynniki produkcji - krótki okres
- jeden czynnik produkcji jest zmienny (np. praca) a
drugi stały.
- działa prawo malejących przychodów
Produkt krańcowy - produkcja wytworzona przez dodatkową jednostkę czynnika.
Wartość krańcowa produktu - danego czynnika wytwórczego - wartość produkcji wytworzonej przez dodatkową
jednostkę tego czynnika. Jest to iloczyn produktu krańcowego i ceny wytworzonego dobra.
Popyt na czynniki produkcji - długi okres:
-zmiany stosowanych technologii
-zmiany czynników wytwórczych
Efekt substytucyjny - zmiana popytu na czynniki wytwórcze spowodowane zmianą techniki i zastępowaniem czynnika,
który podrożał czynnikiem relatywnie tańszym
Efekt podażowy - zmiana popytu na czynniki wytwórcze spowodowana zmianą ich cen, kosztów i wielkość produkcji
Podaż czynników produkcji:
Praca - determinanty:
-realne wynagrodzenie,
-dochód z innych źródeł,
-koszty podjęcia pracy,
-preferencje gospodarstw domowych
Determinanty procesów dostosowawczych na rynku:
-ustawodawstwo dotyczące płac minimalnych
-umowy zbiorowe
-postawa pracowników
-niedoskonałość konkurencji
-trudności w obiektywnej ocenie pracowników

10. PODSTAW. MODELE STRUKTURY RYNKU:
Konkurencja doskonała - to sytuacja, kiedy sprzedawca i odbiorca nie mają wpływu na ceny.
- duża liczba niezależnych sprzedawców i nabywców
- jednorodność produktu
- doskonała informacja
- pełna mobilność czynników produkcji
Monopol absolutny (pełny) - występuje ta gdzie istnieje niedostatek konkurencji i produkcja jest zdominowana przez
jedną firmę.
- produkty jednorodne lub zróżnicowane
- pełna bariera wejścia
- jeden sprzedający, wielu kupujących
- doskonała informacja o rynku
- przeważają formy konkurencji pozacenowej
- całkowita kontrola ceny
Monopol naturalny - występuje wówczas, gdy podaż jakiegoś produktu lub usługi jest świadomie ograniczona tylko do
jednego przedsiębiorstwa.
- jeden podmiot sprzedający dobro lub wykonujący
usługę
- brak bliskich substytutów
- zablokowanie wejścia, cenotwórstwo
Konkurencja monopolistyczna:
- wielu nabywców i sprzedawców
- nie ma barier wejścia / wyjścia
- produkty są bliskimi, ale nie doskonałymi substytutami
- doskonała informacja o rynku
Oligopol - działa na nim kilku silnych monopolistów,
którzy opanowali rynek zbytu:
- niewielu sprzedawców, wielu kupujących
- współzależność zachowań przedsiębiorstw
- stosunkowo wysokie bariery wejścia
- produkty jednorodne lub zróżnicowane
- doskonała informacja o rynku

DUOPOL: dwóch monopolistów
● Założenia modelu Cournot’a
- nabywcy określają ceny
- duopoliści szacują popyt na swoje produkty (pod
warunkiem, że produkcja rywala nie zmienia się)
- produkcja bez kosztów
- ten sam produkt
● Założenia modelu Edgeworth’a
- KM=0
- zdolności produkcyjne są ograniczone
- max wielkość produkcji duoplistów jest mniejsza od
wielkości popytu jaka wystąpiłaby w przypadku ceny=0
- produkty jednorodne
- sami wyznaczają ceny
- niema punktu równowagi
● Założenia modelu Chamberlin’a
- produkt identyczny
- koszty produkcji i popyt są jednakowe dla obu
duopolistów
- równy podział zysku monopolowego
- punkt równowagi odpowiada monopolowi pełnemu

ZRZESZENIA MONOPOLOWE:

●POOL (RING) – zawierany na krótko w czasie złej koniunktury, w celu prowadzenia wspólnej polityki cenowej,

określenia rynków zbytu, tworzenie wspólnych funduszy.

● KARTEL – zakładany na krótko w celu ograniczenia konkurencji (poziom cen, rozmiary produkcji i rynków zbytu),

ograniczając produkcję sztucznie winduje ceny (szybki zysk), ostra walka o limity produkcji.

● SYNDYKAT – cele podobne jak w kartelu, ale: wspólne biuro handlowe. Zadania: określanie globalnych rozmiarów i

limitów produkcji.

●TRUST – firmy tracą: osobowość prawną, niezależność ekonomiczną; łączenie kapitałów, wspólne kierownictwo

(kierowany przez 1 firmę!!!), akcje zamieniane proporcjonalnie na zaświadczenia trustowe, wspólna kasa – dzielona
proporcjonalnie.

● KONCERN – osobowość prawna, wspólny zarząd-1 właściciel, centrala określa długookresową strategię rozwoju,

politykę cen i rynki zbytu, brak konkurencji wewnątrz, powiązania pionowe lub poziome.

●KONGLOMERAT – zakładany w celu rozłożenia ryzyka i zabezpieczenia przed oskarżeniem o praktyki

monopolistyczne, możliwość lokowania kapitału poza podstawową sferą działalności

● HOLDING – zwykle Sp. Akcyjna posiadająca akcje różnych firm sprawując nad nimi kontrolę
Cele łączenia się w w/w zrzeszenia:
- koncentracja produkcji
- zysk monopolistyczny wyższy niż w konkuren. doskon.
- obniżenie kosztów
DYSKRYMINACJA CENOWA – praktyka różnicowania cen z innych powodów niż kosztowe. Rynek pozwala na
różnicowanie cen. Nadwyżka konsumenta. Polega na:
- różnicowaniu cen na produkt dla różnych odbiorców
- ten sam produkt, ten sam odbiorca - po różnych
cenach za różne jednostki produktu
Wpływa na niż elastyczność cenowa popytu:
- NIŻSZA (wyższe ceny)
- WYŻSZA (niższe ceny)

11. BILANS PRZEDSIĘBIORSTWA I INNE !!!
Wskaźnik płynności - charakteryzują zdolność przedsiębiorstwa do regulowania krótkookresowych zobowiązań, oraz
zdolność firmy do pokrycia bieżących zobowiązań.
Wskaźnik stopnia wspomagania finansowego - pokazuje relację kapitału obcego do kapitału własnego oraz zdolność
firmy do obsługi stałych obciążeń.
Wskaźnik aktywności - informuje jak przedsiębiorstwo efektywnie i sprawnie używa swoich zasobów.
Wskaźnik zyskowności - (rentowności), najważniejszy miernik oceny działalności kierownictwa przedsiębiorstwa, na
jego poziom wpływa całokształt różnych zjawisk zachodzących w przedsiębiorstwie. Składa się z stopy rentowności
netto, zwrotu z inwestycji, zwrotu z kapitału.
Marketing - rozpoznanie i wykorzystanie znajomości rynku, tzn. Występujących na nim związków przyczynowo
skutkowych oraz zależności między podmiotami działającymi na rynku a ich otoczeniem.
Aktywa przedsiębiorstwa - jego majątek o różnym stopniu płynności, czyli zdolności jego zamiany na środki pieniężne.

SPÓŁKI

1. Spółki cywilne:
● Sp. Cywilna:
Najprostsza forma zorganizowanego współdziałania dwóch lub więcej osób dla wspólnej realizacji określonego celu

gospodarczego. Wspólnikiem może być osoba fizyczna i osoba prawna.
Nie ma osobowości prawnej. Przedmiotem praw i obowiązków są sami wspólnicy, a nie spółka jako osoba prawna.
Każdy ze wspólników obowiązany jest do wniesienia wkładu oznaczonego w umowie. Przedmiotem wkładu mogą
być pieniądze, rzeczy ruchome, nieruchomości, prawa majątkowe a także świadczenia usługi lub pracy. Każdy ze
wspólników jest współwłaścicielem majątku. Za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiedzialni są solidarnie, również
majątkiem osobistym. Każdy wspólnik jest uprawniony do równego udziału w zyskach i stratach bez względu na
wielkość wkładu. Umowa może to zmienić. Można wyłączyć wspólnika od udziału w stratach, nie można od udziału w
zyskach.
● Sp. Komandytowa

2. Spółki handlowe:
● Sp. z o.o.:
Podstawowymi substratami istnienia i działalności spółki są osoby i kapitał. Celem działalności jest cel gospodarczy.
Spółka posiada osobowość prawną, może być jednoosobowa. Akt założycielski to umowa spółki sporządzona w formie
aktu notarialnego. Kapitał zakładowy dzieli się na udziały, których wysokość określona jest w umowie.
Władze: Obligatoryjnie: zgromadzenie wspólników, zarząd. Fakultatywnie: Rada Nadzorcza lub komisja rewizyjna.
Odpowiedzialność wspólników jest ograniczona do wysokości posiadanych udziałów. Spółka odpowiada wobec
wierzycieli za powstałe zobowiązania całym swym majątkiem. Zbycie udziałów (wystąpienie ze spółki) może być
uzależnione od zgody władz spółki.
Rozwiązanie spółki:
1. przyczyny przewidziane w umowie spółki
2. uchwała wspólników o rozwiązaniu spółki
3. ogłoszenie upadłości spółki
4. wyrok sądowy
5. w wyniku połączenia spółki z inną spółką
● S.A.: (K.H. art.307-497)
Charakter spółki: podstawowym substratem istnienia i działalności spółki jest kapitał. Typowa spółka kapitałowa.
Cel działalności: każdy cel prawem dozwolony.
Posiada osobowość prawną. Co najmniej 3 akcjonariuszy.
Akt założycielski: statut i inne dokumenty wymagane przez kodeks handlowy, sporządzone w formie aktu notarialnego.
Kapitał zakładowy: kapitał akcyjny. Dzieli się na akcje imienne bądź na okaziciela. Może być pokryty wkładami
pieniężnymi lub aportami.
Władze spółki: (obligatoryjnie) wolne zgromadzenie, zarząd, rada nadzorcza lub komisja rewizyjna.


Odpowiedzialność: ograniczona do wysokości posiadanych akcji. Spółka odpowiada wobec wierzycieli całym swym
majątkiem. Zbycie akcji może być uzależnione od zgody władz spółki.
Rozwiązanie spółki:
1. Przyczyny przewidziane w statusie
2. Uchwała walnego zgromadzenia o rozwiązaniu
3. Ogłoszenie upadłości spółki
4. Inne przyczyny prawem przewidziane.
Spółki akcyjne (korporacje) są podstawową formą organizacji we współczesnym świecie.
● Sp. jawna
-------------------------------------------------------------------------------------------------
Gospodarstwo domowe – jedno lub wieloosobowy podmiot gospodarczy, działający w strefie konsumpcji, oparty
najczęściej, choć niekoniecznie na więzach rodzinnych, którego celem jest zaspokajanie potrzeb wszystkich jego
członków dzięki uzyskiwanym, również przez wszystkich lub niektórych tylko członków dochodów.
Gospodarstwo charakteryzuje się następującymi cechami:
1. Zdolność do podejmowania określonych decyzji,
w tym przede wszystkim ekonomicznych.
2. Dążenie do maksymalnej satysfakcji lub inaczej
najwyższej użyteczności w ramach
pozostających do dyspozycji ograniczonych
środków (racjonalność postępowania)
Przedsiębiorstwo
Jednostka gospodarcza wyodrębniona pod względem techniczno-produkcyjnym i ekonomicznym.
Cel: maksymalizacja zysku lub
- wzrost poziomu technicznego
- ilościowy i jakościowy wzrost produkcji
- poprawa efektywności gospodarowania
- ekspansja eksportowa
- wzrost kwalifikacji załogi
- poprawa warunków pracy
- powiększenie majątku produkcyjnego
Spółdzielnia
Dobrowolne zrzeszenie osób prowadzące wspólne przedsiębiorstwo w interesie członków, oparte na zasadach

demokratycznych, stosujące ograniczone oprocentowanie udziałów, dzielące nadwyżki i oszczędności między członków
w sposób wykluczający osiąganie przez któregokolwiek z nich korzyści kosztem innych, gromadzące środki na
działalność wychowawczą oraz wspólnie z innymi spółdzielniami.
-------------------------------------------------------------------------------------------------
Modele alternatywne przedsiębiorstwa:
- behawioralny – zadowalające minimum
- menadżerski – niższa stopa zysku, relatywnie mniej na
dywidendy, max zysku ze sprzedaży
-------------------------------------------------------------------------------------------------
Leasing: operacyjny, finansowy, bezpośredni i pośredni.
-------------------------------------------------------------------------------------------------
Cenodawcy: konsument lub producent na tyle znaczący w stosunku do całości rynku, iż jego sprzedaż i zakupy
wpływają na cenę rynkową.
Cenobiorcy: konsument lub producent na tyle mały w stosunku do całego rynku, iż jego sprzedaż i zakupy nie mogą
wpływać na ceny rynkowe.