Fundacja Instytut Ludwiga von Misesa, 00-241 Warszawa ul. Długa 44/50, p. 214

KRS 0000174572 ▪ NIP 894 277 56 04 ▪ Regon 932949234 Bank account: PL 19 2130 0004 2001 0253 7975 0001

www.mises.pl ▪ [e-mail] ▪ [phone]

Czy powinniśmy wierzyć PKB?

Autor:

Doug French

Źródło:

mises.org

Tłumaczenie: Jagoda Kordas

Korekta: Zespół Redakcyjny Mises.pl

Ogłoszone za trzeci kwartał dane Produktu Krajowego Brutto (PKB) pokazały, że
wskaźnik odbił się, a gospodarka Stanów Zjednoczonych znowu zaczyna rosnąć
w tempie 3,5 procent. Gadające głowy w telewizjach biznesowych nie kryją
radości, a inwestorzy coraz wyżej windują indeksy giełdowe. Nawet szef Systemu
Rezerwy Federalnej, Ben Bernanke, przewidział, że recesja się skończy. Świadczą
o tym jego słowa wypowiedziane w Instytucie Brookings w połowie września:

„Z technicznego punktu widzenia, jest
bardzo prawdopodobne, że recesja
skończyła się w tym momencie”.

Mark Zandi, główny ekonomista
i

współzałożyciel

Moody’s

Economy.com,

powiedział

Joint

Economic

Comittee

[Połączona

Komisja Ekonomiczna – przyp. tłum.]:
„Wielka

Recesja

wreszcie

się

skończyła, w dużej części dzięki

bezprecedensowym wysiłkom podejmowanym przez Rezerwę Federalną
i decydentów fiskalnych”.

Pomijając fakt, że w trzecim kwartale dane obejmowały Cash for Clunkers
[pieniądze za wraki – przyp. tłum.] i inne bezpośrednie interwencje rządu, które
wypaczyły wyniki, należy zadać pytanie – jaka, w takim razie, jest przydatność
takiego wskaźnika jak PKB? Czy skoro Departament Handlu podrasował dane
i rezultat obliczeń okazał się pozytywny, mamy sądzić, że wszystkim jest lepiej?
Żaden z 15,7 milionów zarejestrowanych bezrobotnych Amerykanów daleki jest
od stwierdzenia, że recesja (ani wielka, ani żadna inna) już się skończyła.
Szczególnie, jeśli jesteś jednym z ponad 5 milionów ludzi, którzy nie mają pracy
przez okres dłuższy niż sześć miesięcy.

Megan McArdle rozprawia się z uwielbieniem dla PKB w listopadowym wydaniu
,,Atlantic” w artykule: „Wprowadzający w błąd wskaźnik”. Pisze w nim, że Simon
Kuznets dokonał „przełomowego osiągnięcia”, stwarzając system rachunków
dochodów narodowych. Trzeba uwzględnić natomiast, że PKB: „oznacza wartość

Fundacja Instytut Ludwiga von Misesa, 00-241 Warszawa ul. Długa 44/50, p. 214

KRS 0000174572 ▪ NIP 894 277 56 04 ▪ Regon 932949234 Bank account: PL 19 2130 0004 2001 0253 7975 0001

www.mises.pl ▪ [e-mail] ▪ [phone]

dolara naszej produkcji, a nie jest wyznacznikiem rzeczywistej poprawy naszego
życia, czy nawet sytuacji ekonomicznej”.

McArdle podaje przykład budowy nowego domu podczas boomu, aby pokazać, że
budownictwo napompowało wysokość PKB w czasie jego trwania. Jednak teraz:
„dom stoi pusty, podczas gdy bankierzy, kredytobiorcy i kontrolerzy sprzeczają
się ze sobą. Jedną z funkcji 2,4 milionów nadmiarowych domów na rynku stało
się doprowadzenie do bankructwa ich właścicieli.”

Redaktor naczelny „Atlantic” (prawdopodobnie nie wiedząc o tym) zgadza się
z wnioskiem wysuniętym wcześniej przez Austriaków. Twierdzi, że: „PKB nie
może i nie umie odzwierciedlić wydatkowanego ogromnego wysiłku i cennych
zasobów naturalnych, które przyczyniły się do zbudowania czegoś, czego nagle
nikt nie chce”. Tak, wszystkie złe inwestycje sprawiły, że PKB wzrósł, ale
w ostatecznym rozrachunku inwestycje te tylko zrujnowały kapitał. Frank
Shostak wyjaśnia: „Na podstawie struktury PKB nie można określić, czy dobra
i usługi finalne, które były produkowane w określonym czasie, są
odzwierciedleniem rzeczywistej ekspansji bogactwa, czy

odbiciem zużycia

kapitału

”.

Murray Rothbard zawsze zwracał uwagę w swoich wykładach na to, że

liczby PKB

są podejrzane

, ponieważ została w nich uwzględniona produkcja rządu.

Oczywiście,

rząd nie produkuje niczego

, za co konsumenci będą chętnie płacić.

Musi zatem zabrać zasoby z produktywnej części gospodarki, by sfinansować
swoje usługi. Rezultatem jest co najmniej dwukrotne zliczanie produkcji.

„PKB może rejestrować, jak dużo pieniędzy wydajemy na opiekę zdrowotną, czy
edukację; nie może powiedzieć nam, czy usługi, które kupujemy są dobre”, pisze
McArdle. Izba Reprezentantów przyjęła ustawę, w której domaga się przejęcia
przez rząd opieki zdrowotnej w stopniu, w jakim kontrolowana jest już edukacja.
Rezultat wymienionych działań będzie taki sam: PKB wzrośnie, natomiast jakość
opieki zdrowotnej spadnie - w wyniku wzrastających kosztów (obsługi opieki
zdrowotnej – przyp. tłum.).

McArdle krytykuje twór Kuznets’a, gdyż jest zdania, że inny

ekonometryk

może

stworzyć: „lepszą statystyczną miarę”. Uważa, że tym człowiekiem jest Enrico
Giovannini, ponieważ pracuje on nad „bardziej wiarygodnymi licznikami do
pomiaru zmian zachodzących w sektorze opieki zdrowotnej edukacji, środowisku
– wielu czynnikach, które mają wpływ na życie człowieka”.

Oczywiście wprowadzanie tych liczb i pomiarów do subiektywnych wartości jest
nonsensem. Jak pisze Ludwig von Mises: „Próba określenia w pieniądzu bogactwa
narodu lub też całej ludzkości jest tak samo dziecinna, jak mistyczne wysiłki
zmierzające do rozwiązania zagadki wszechświata, mając za dane wymiary
piramidy Cheopsa”.

Fundacja Instytut Ludwiga von Misesa, 00-241 Warszawa ul. Długa 44/50, p. 214

KRS 0000174572 ▪ NIP 894 277 56 04 ▪ Regon 932949234 Bank account: PL 19 2130 0004 2001 0253 7975 0001

www.mises.pl ▪ [e-mail] ▪ [phone]

Nawet sam Kuznets poddaje w wątpliwość przydatność tych liczb:

Statystyk, który przypuszcza, że sam może wyłącznie obiektywnie
oszacować dochód narodowy, na który nie wpłynęły z góry przyjęte osądy
dotyczące „faktów”, łudzi się; za każdym razem, gdy uwzględnia jeden
przedmiot lub wyłącza inny, przyjmuje implicite standardy osądzania, jego
własne lub kompilatora danych. Nie ma ucieczki od tego subiektywnego
czynnika. (Kuznets, National Income and its Composition, 1919–1938,
NBER, 1941.)

McArdle pozostaje jednak optymistką. Jest rozczarowana, że Giovannini opuścił
OECD (i nowy projekt wskaźnika), by przewodniczyć władzom włoskiej statystyki.
Wierzy, że kiedy: „nasze wnuki zmierzą się z ich finansowym Waterloo, będą
prawdopodobnie miały pomysły Giovannini’ego, które pomogą im zmierzyć się
z kryzysem”.

Na razie mamy dzieło Kuznets’a, które dostarczyło, jak to wskazuje Sean
Corrigan: „etatystycznym bliskim doradcom Roosevelta szablon, dzięki któremu
mogą realizować swoje mussolińskie fantazje dotyczące tego, jak sprawy narodu
powinny być uporządkowane”.

Gdyby te wskaźniki zostały przeniesione do gier salonowych, nie stałoby się nic
złego. Niestety,

centralni bankierzy i centralni planiści

, usprawiedliwiając się

ważnością statystyki, wtrącają się do biznesu i powodują ubożenie nas w całym
tym procesie – bez względu na to, jakie te dane są.