47

q

cyfrowy procesor dŸwiêku (DSP),

q

dekoder Dolby Pro Logic,

q

dekoder Dolby Digital,

q

dekoder DTS,

q

uk³ad CINEMA DSP bêd¹cy kombinacj¹

DSP z Dolby Pro Logic, Dolby Digital lub

DTS.

Uk³ady te umo¿liwiaj¹ wytworzenie dŸwiê-

ku dookólnego (surround).

W tunerze FM/AM znajduje siê pamiêæ 40

stacji, uk³ady automatycznego programowa-

nia oraz wielofunkcyjny uk³ad RDS (Radio

Data System). System RDS wprowadzany

jest stopniowo przez nadawców progra-

mów emitowanych na falach UKF. Sygna³y

nios¹ce informacje s¹ nies³yszalnym do-

datkiem do sygna³u radiowego i zawieraj¹

rozmaite dane, takie jak: PI (identyfikacja

programu), PS (nazwa aktualnie odbieranej

stacji), PTY (typ programu _ aktualnoœci,

sport, muzyka itp.), RT (radio tekst _ wyœwie-

tla informacje o programie, np. nazwa utwo-

ru, nazwisko wykonawcy itp.), CT (zegar _

wyœwietla bie¿¹cy czas), EON (rozszerze-

nie na inne sieci). Po okreœleniu typu poszu-

kiwanego programu (aktualnoœci, sport, mu-

zyka), tuner automatycznie przeszukuje

wszystkie zaprogramowane stacje RDS

(bez przerywania aktualnie odbieranego

programu) sprawdzaj¹c, czy nadawany jest

ten typ programu. Po odnalezieniu stacji, na

której rozpoczê³a siê emisja po¿¹danego

programu, jest w³¹czany odbiór tej stacji

zamiast stacji dotychczas odbieranej.

Inne elementy opisywanego amplitunera, to:

q

24-bitowy przetwornik o czêstotliwoœci

próbkowania 96 kHz,

q

menu, które umo¿liwia konfigurowanie

posiadanego zestawu audio/wideo,

q

generator sygna³ów testowych u³atwia-

j¹cy sprawdzanie ca³ego systemu,

q

wielofunkcyjny pilot zdalnego sterowania,

do którego mo¿na wprowadziæ kody innych

producentów, umo¿liwiaj¹c w ten sposób

sterowanie odbiornikiem telewizyjnym, a tak-

¿e innymi segmentami zestawu.

P³yta czo³owa

Wzmacniacz dostarczony do Redakcji mia³

p³ytê czo³ow¹ (rys. 1) w kolorze grafitu, wy-

konan¹ bardzo starannie z profilu alumi-

niowego, jak to zwykle ma miejsce w kon-

strukcjach japoñskich.

Obs³uga urz¹dzenia jest z³o¿ona, o czym

œwiadczy liczba przycisków, tak na p³ycie

czo³owej, jak i w pilocie.

G³ówne miejsce zajmuje alfanumeryczny

wyœwietlacz, na którym prezentowane s¹

aktualnie realizowane funkcje, rodzaj Ÿród³a

sygna³u, a tak¿e informacje dostarczane

przez RDS.

Z lewej strony wyœwietlacza umieszczono

tzw. miêkkodotykowy w³¹cznik sieciowy.

Umo¿liwia on w³¹czanie urz¹dzenia tak¿e

pilotem.

Pod w³¹cznikiem jest gniazdo s³uchawkowe,

z prawej strony wyœwietlacza zaœ prze³¹cznik

INPUT MODE, umo¿liwiaj¹cy wybór jednego

z trzech trybów pracy wejœæ: AUTO, DTS

i ANALOG dla DVD/LD, TV/cyfrowa TV lub tu-

nerów satelitarnych. Dalej znajduje siê prze-

³¹cznik obrotowy selektora wejœciowego oraz,

wyposa¿ony w du¿¹ ga³kê, regulator wzmoc-

nienia, sterowany równie¿ pilotem.

Pod wyœwietlaczem, w dwóch rzêdach,

umieszczono te¿ szereg przycisków i ga³ek.

C

yfrowe przetwarzanie

sygna³ów wkracza co-

raz œmielej w ró¿ne

dziedziny techniki.

Obecnie równie¿ tory

audio s¹ realizowane

technik¹ cyfrow¹. Nie-

sie to _ zdaniem jed-

nych _ poprawê odtwarzania dŸwiêku, inni

zaœ uwa¿aj¹, ¿e sygna³ dŸwiêkowy staje siê

swego rodzaju preparatem, sk³adank¹ sygna-

³ów dyskretnych, które tylko dziêki odpowie-

dniej szybkoœci transmisji daj¹ z³udzenie ci¹-

g³oœci i tak s¹ rozpoznawane przez cz³owie-

ka, podobnie jak obraz w kinie. Istnienie du-

¿ego grona zwolenników techniki ca³kowi-

cie analogowej mo¿e œwiadczyæ o pewnych

mankamentach wspó³czesnej techniki cy-

frowej w odniesieniu do przetwarzania sygna-

³ów audio. Cyfrowe przetwarzanie sygna³ów

rozwija siê jednak coraz szybciej, ostatnio

w urz¹dzeniach kina domowego, a œciœlej

w amplitunerach _ urz¹dzeniach zawieraj¹-

cych tuner, 5-kana³owy wzmacniacz mocy

oraz cyfrowy procesor dŸwiêku (DSP _ Digi-

tal Sound Procesor), tworz¹cy z dwóch kana-

³ów stereo dodatkowe sygna³y dla dwóch

g³oœników tylnych oraz dla g³oœnika œrodko-

wego, pracuj¹cego w tzw. kanale centralnym.

Cyfrowy procesor dŸwiêku jest uk³adem bar-

dzo rozbudowanym i umo¿liwia wytworzenie

zupe³nie nowych wra¿eñ s³uchowych, cha-

rakterystycznych dla du¿ych wnêtrz, takich jak

teatr, kino, sala koncertowa itp.

Amplituner firmy Yamaha ma 5-kana³owy

wzmacniacz mocy (5 x 70 W) i cyfrowy pro-

cesor pól dŸwiêkowych, w sk³ad którego

wchodz¹:

Kino domowe

to ostatni krzyk mody

w technice audio-

wideo. Coraz wiêcej

firm do³¹cza wiêc do

grona producentów

tego typu sprzêtu.

Jedn¹ z nich jest

Yamaha.

AMPLITUNER YAMAHA

RX-V596 RDS

Rys. 1. P³yta czo³owa amplitunera

POZNAJEMY SPRZÊT

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 4/2001

48

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 4/2001

I tak, jako pierwszy z lewej jest przycisk

wyboru programu DSP. Wybraæ mo¿na: DI-

SCO, ROCK CONCERT, CONCERT HALL,

PRO LOGIC, SPECTACLE 70 mm, SCI-FI

70 mm, ADVENTURE 70 mm, GENERAL

70 mm, MONO MOVIE, TV SPORT 5.

Cztery programy oznaczone przez ”70 mm”

dotycz¹ przestrzeni dŸwiêkowej kina z wie-

lokana³owym dŸwiêkiem.

Dalej umieszczono przycisk EFECT, w³¹cza-

j¹cy sygna³ dla g³oœników tylnych i g³oœnika

centralnego, przy czym je¿eli odbierany jest

sygna³ kodowany wg Dolby Digital, to po wy-

³¹czeniu efektów dŸwiêkowych, sygna³y

wszystkich kana³ów s¹ doprowadzane do

kana³ów przednich _ lewego i prawego.

Kolejnym przyciskiem jest TAPE/MD

MON/EXT, DECODER do odtwarzania

z magnetofonu lub minidysku. Jego ponow-

ne naciœniêcie powoduje prze³¹czenie na

zewnêtrzny dekoder.

Przycisk nastêpny, oznaczony jako

A/B/C/D/E s³u¿y do wybrania jednej z grup

(A do E) zapamiêtanych stacji radiowych.

Przycisk PRESET TUNING s³u¿y do stroje-

nia stacji lub do wybrania zapamiêtanej sta-

cji, lecz tylko wówczas, gdy na wyœwietla-

czu istnieje znak >. Do w³¹czenia lub wy³¹-

czenia tego znaku jest kolejny przycisk

PRESET/TUNING,EDIT.

Przycisk oznaczony jako FM/AM s³u¿y do

zmiany pasma radiowego, a MEMORY do

zapamiêtania odbieranej stacji.

TUNING MODE zmienia sposób wyszuki-

wania stacji z automatycznego na rêczny lub

odwrotnie.

Drugi rz¹d przycisków rozpoczynaj¹ prze-

³¹czniki wyboru zestawów g³oœnikowych

przednich A lub B, a dalej s¹ trzy ga³ki _ dwie

do regulacji barwy dŸwiêku, tonów niskich

i wysokich, a trzecia do równowa¿enia ka-

na³ów _ balans.

Rz¹d zamykaj¹ cztery prze³¹czniki:

q

RDS MODE/FREQ _ zmieniaj¹cy tryb

nadawania na PS, PTY, RT, CT jeœli stacja

nadaje sygna³y tekstowe RDS lub czêstotli-

woœæ, na której stacja nadaje.

q

EON _ s³u¿¹cy do wyboru typu progra-

mu (NEWS, INFO, AGFFAIRS, SPORT),

który ma byæ automatycznie odnaleziony,

q

PTY SEEK MODE _ do ustawienia tune-

ra w tryb poszukiwania informacji PTY SEEK,

q

PTY SEEK START _ do odnajdywania

stacji radiowej nadaj¹cej program, którego

typ zosta³ okreœlony w trybie PTY SEEK.

Na koñcu rzêdu prze³¹czników umieszczo-

no gniazda wejœciowe, wygodne do do³¹cze-

nia dodatkowego Ÿród³a sygna³u audio-wi-

deo. Do wyboru jest gniazdo S-VIDEO,

przypominaj¹ce miniaturowe gniazdo DIN,

jakie dawniej stosowano w sprzêcie audio

oraz trzy gniazda typu cinch.

P³yta tylna

Widok p³yty przedstawiono na rys. 2.

Na p³ycie tylnej amplitunera umieszczono

wiele ró¿nego typu gniazd.

Z lewej strony umieszczono gniazda ante-

nowe dla FM _ 75

Ω

oraz gniazdo dla ante-

ny AM. Poni¿ej, gniazda wejœciowe typu

cinch do gramofonu analogowego oraz dla

CD. W pobli¿u tych gniazd jest zacisk uzie-

miaj¹cy.

Kolejny zespó³ szeœciu gniazd jest dla ze-

wnêtrznego dekodera. Wyró¿niono wejœcia

dla sygna³ów kana³u lewego i prawego, wyj-

œcia surround, równie¿ dla dwóch kana³ów

oraz osobne wejœcie do subwoofera i kana-

³u centralnego. Kolejne gniazda, umieszczo-

ne w górnej czêœci p³yty, s¹ dla sygna³ów cy-

frowych. Dwa gniazda wspó³osiowe dla

DVD/LD (laser disc) oraz CBL/SAT i trzy

gniazda optyczne dla DVD/LD, D-TV oraz

CBL/SAT.

Dla sygna³ów audio s¹ klasyczne wejœcia ty-

pu cinch dla prawego i lewego kana³u dla

DVD/LD, D-TV, CBL/SAT oraz gniazda wej-

œciowe i wyjœciowe dla VCR oraz magneto-

fonu/MD.

Œrodek p³yty tylnej zajmuj¹ gniazda wyjœcio-

we typu cinch dla sygna³ów napiêciowych,

którymi mo¿na sterowaæ zewnêtrzny, wielo-

kana³owy wzmacniacz mocy (system 5.1).

Kolejnym zespo³em gniazd s¹ gniazda wyj-

œciowe wzmacniaczy mocy do bezpoœre-

dniego do³¹czenia g³oœników. Zastosowa-

no podwójny system gniazd wyjœciowych

A i B do g³oœników g³ównych kana³u le-

wego i prawego, w postaci zacisków labo-

ratoryjnych. Dla kana³u centralnego oraz

dwóch tylnych zastosowano specjalny ro-

dzaj zacisków.

Podwójne gniazda, wejœciowe i wyjœciowe

wg standardu S-video oraz cinch, s¹ dla

sygna³ów wideo z DVD/LD, D-TV, CBL/SAT

oraz VCR. W tych samych rzêdach umie-

szczono gniazdo wyjœciowe monitorowe

w wersji S-video oraz cinch.

Wzmacniacz wyposa¿ono dodatkowo

w dwa gniazda sieciowe do do³¹czania in-

nych segmentów

zestawu.

Opis wnêtrza

Wnêtrze wzmacnia-

cza przedstawiono

na rys. 3. Wzmac-

niacz konstrukcyjnie

podzielono na dwie

DANE TECHNICZNE

Znamionowa moc wyjœciowa

w pasmie 20 Hz

÷

20 kHz

R

L

= 8

Ω

, h

≤

0,06%

5 x 70 W

Znamionowa moc wyjœciowa

dla f = 1 kHz, h = 0,09%, R

L

= 8

Ω

5 x 80 W

Moc wyjœciowa dynamiczna,

przy R

L

= 8/6/4/2

Ω

90/110/135/160 W

Wspó³czynnik t³umienia

w pasmie 20 Hz

÷

20 kHz, R

L

= 8

Ω

80

Pasmo przenoszenia dla wejœcia CD

10 Hz

÷

100 kHz

±

3 dB

Wspó³czynnik zniekszta³ceñ nieliniowych

w pasmie 20 Hz

÷

20 kHz,

R

L

= 8

Ω

, P

wy

= 0,5 P

znam.

0,06 %

Stosunek sygna³/zak³ócenia dla wejœcia CD 99 dB

Znamionowe napiêcie wejœciowe

dla wejϾ CF, magnetofon,

150 mV/47 k

Ω

zewn. dekoder

150 mV/47 k

Ω

poziom sygna³ów :

wyjœcie do nagrañ - magnet./MD

150 mV/1,2 k

Ω

przedwzmacniacz _ wyjœcie

2,1 V/1,2 k

Ω

subwoofer

4,0 V/1,2 k

Ω

s³uchawki

0,34 V/560

Ω

Separacja kana³ów dla f = 1 kHz/10 kHz 60 dB/45 dB

Regulacja barwy dŸwiêku

basy

±

10 dB dla f = 50 Hz

soprany

±

10 dB dla f = 20 kHz

Sekcja wideo

Typ sygna³u

NTSC lub PAL

Poziom sygna³u wideo (pp)

1 V/75

Ω

Stosunek sygna³/zak³ócenia

50 dB

Pasmo przenoszenia dla wyjœcia

monitorowego

50 Hz

÷

10 MHz

±

3 dB

Sekcja FM

Zakres przestrajania

87,5

÷

108 MHz

Znamionowe napiêcie wejœciowe

sygna³ mono (S/N = 26 dB)

0,9

µ

V

sygna³ stereo (S/N = 46 dB)

28

µ

V

SelektywnoϾ

55 dB

Stosunek sygna³ zak³ócenia:

DIN mono/stereo

75/69 dB

IHF mono/stereo

81/75 dB

Wsp. zniekszta³ceñ nieliniowych f = 1 kHz

mono/stereo

0,1/0,2%

Separacja kana³ów, f = 1 kHz

48 dB

Pasmo przenoszenia 20 Hz

÷

15 kHz

±

1 dB

Sekcja AM

Zakres przestrajania 530/531 do 1710/1611 kHz

Czu³oœæ u¿yteczna

300

µ

V/m

Stosunek sygna³/zak³ócenia

52 dB

Dane ogólne

Pobór mocy (maks.)

310 W

Pobór mocy w stanie czuwania (standby)

1 W

Wymiary

435x151x391 mm

Masa

11,2 kg

Cena

2650 z³

Rys. 2. P³yta tylna amplitunera

Rys. 3. Wnêtrze amplitunera

Radioelektronik Audio-HiFi-Video 4/2001

czêœci: silnopr¹dow¹ i s³abopr¹dow¹. Ele-

mentem dziel¹cym przestrzeñ jest d³ugi ra-

diator wyciêty z profilu aluminiowego, siêga-

j¹cy niemal od p³yty tylnej do p³yty czo³owej.

¯eberka radiatora po³¹czono taœm¹ t³u-

mi¹c¹ drgania.

Na p³askiej czêœci radiatora od strony silno-

pr¹dowej umieszczono 10 tranzystorów mo-

cy w obudowach TO-3 plastic dla piêciu ka-

na³ów mocy. Zastosowano elementy bipolar-

ne typu 2SC4468/2SA1696 o parametrach:

U

CEO

= 140 V, I

C

= 10 A, P

C

= 100 W

(T

C

= 25

o

C), f

T

= 20 MHz, h

FE

≥

50 (U

CEO

= 4 V, I

C

= 3 A).

Pozosta³e elementy wzmacniacza umie-

szczono na p³ycie drukowanej. Zasilacz za-

wiera du¿y transformator sieciowy, zaekra-

nowany magnetycznie i taœm¹ miedzian¹,

oraz zespó³ prostowników z filtrem pojem-

noœciowym (2 x 10 000

µ

F). Jest jeszcze za-

silacz ma³ej mocy, z osobnym transforma-

torem w wersji bezpiecznej do zasilania

odbiornika sygna³ów pilota. Dziêki temu

mo¿liwe jest w³¹czanie i wy³¹czanie urz¹-

dzenia z sieci pilotem.

Uk³ady o niskim poziomie sygna³ów (s³abo-

pr¹dowe) to oprócz czêœci analogowej, zwi¹-

zanej bezpoœrednio ze wzmacniaczem mo-

cy, równie¿ odbiorniki wejœciowych sygna-

³ów cyfrowych oraz uk³ady z procesorami

efektów przestrzennych. W tej czêœci umie-

szczono równie¿ odbiornik radiowy _ tuner.

Pozosta³e elementy zwi¹zane z prze³¹czni-

kami na p³ycie czo³owej s¹ na jednej du¿ej

p³ycie drukowanej, przymocowanej do prze-

dniej p³yty monta¿owej.

Pomiary

Pomiary dotyczy³y wzmacniacza mocy, który

ma 5 jednakowych kana³ów. Pomiary ogra-

niczono wiêc do sprawdzenia dwóch ka-

na³ów g³ównych, lewego i prawego. Zmie-

rzono maksymaln¹ moc wyjœciow¹ dla ob-

ci¹¿eñ 4

Ω

i 8

Ω

, zmianê wspó³czynnika t³umienia

w funkcji czêstotliwoœci, przenoszenie przebiegu

prostok¹tnego o czêstotliwoœci 20 Hz i 20 kHz, t³u-

mienie przes³uchów miêdzy kana³ami, odpornoœæ

wzmacniacza na obci¹¿enia o charakterze reaktan-

cyjnym oraz przebieg regulacji barwy dŸwiêku. War-

toœci maksymalnej mocy wyjœciowej dla dwóch rezy-

stancji obci¹¿enia s¹ podane w tablicy 1.

Wzrost mocy wyjœciowej o ponad 50% dla obci¹¿enia

4

Ω

w stosunku do mocy dla obci¹¿enia 8

Ω

jest do

przyjêcia w sprzêcie tej klasy. Wartoœci wspó³czynni-

ka t³umienia (tablica 2) s¹ na dobrym poziomie i, co jest

istotne, niewiele zmieniaj¹ siê w funkcji czêstotliwoœci.

Œwiadczy to dobrze o czêstotliwoœci granicznej tran-

zystorów zastosowanych w stopniu koñcowym.

T³umienie przes³uchów miêdzy kana³ami jest rów-

nie¿ na w³aœciwym poziomie, szczególnie przy porów-

naniu ze wzmacniaczami stereofonicznymi o dwóch

kana³ach _ rys. 4. Regulatory barwy dŸwiêku, zgodnie

ze wspó³czesnymi tendencjami, dzia³aj¹ w ograniczo-

nym zakresie, nie mo¿na niestety wyeliminowaæ ich

z toru sygna³owego.

Przebieg regulacji barwy dŸwiêku w funkcji czêstotli-

woœci przedstawiono na rys. 5. Przenoszenie przez

wzmacniacz przebiegów prostok¹tnych o czêstotliwo-

œciach 20 Hz i 20 kHz przedstawiono na rys. 6a i b.

Odpornoœæ wzmacniacza na obci¹¿enie o charakte-

rze pojemnoœciowym jest bardzo dobra. Minimalne

podwzbudzenia maj¹ charakter szybko gasn¹cy _

rys. 6c.

n

HiFi

Dekoder Dolby Pro Logic
Dekoduje on sygna³ zapisany w standardzie Dolby Surround, charakte-
ryzuj¹cym siê czterema kana³ami dŸwiêkowymi przy piêciu g³oœnikach.
Dekoder rozdziela sygna³ wejœciowy na dwa kana³y g³ówne: lewy i pra-
wy, kana³ centralny (dialogi) i kana³ g³oœników tylnych (efekty prze-
strzenne, t³o dŸwiêkowe). Kana³ centralny umo¿liwia precyzyjne usytu-
owanie akcji na ekranie przy jednoczesnym szerokim planie dŸwiêkowym
kana³u lewego i prawego. Sygna³ Dolby Surround mo¿e byæ odbierany
z zapisanych w tym systemie taœm wideo, p³yt DVD i transmisji TV.
Dolby Digital
Dolby Digital to cyfrowy system kodowania dŸwiêku, przewiduj¹cy wyko-
rzystanie kilku niezale¿nych kana³ów audio. Zapewnia on wysterowanie
piêciu kana³ów: trzy przednie (lewy, œrodkowy i prawy) oraz dwa kana³y tyl-
ne. Przewidziany jest tak¿e szósty kana³ basowy (LFE) _ subwoofer. Ka-
na³ ten liczony jest jako 0,1 st¹d liczba kana³ów w tym systemie wynosi 5,1.
DTS (Digital Theater System)
System DTS opracowano, aby zast¹piæ analogow¹ œcie¿kê dŸwiêkow¹ na
taœmie filmowej szeœcioma kana³ami dŸwiêku towarzysz¹cego, zapisane-
go w postaci cyfrowej.
System kodowania DTS zapewnia odtwarzanie dŸwiêku z szeœciu œcie-
¿ek o rozdzielczoœci 20 bitów. Piêæ kana³ów jest pe³nopasmowych,
a kana³ szósty (LFE) dostarcza tylko efektów niskotonowych (system 5,1)
i ma pasmo od 20 do 120 Hz.
Cinema DSP
Systemy Dolby Surround, Dolby Digital i DTS opracowano w celu odtwa-
rzania wielokana³owego dŸwiêku w salach kinowych. Przy odtwarzaniu
tak przetworzonego dŸwiêku we wnêtrzach mieszkalnych pojawi³yby siê
zniekszta³cenia wynikaj¹ce z innej kubatury pomieszczenia, pokrycia
œcian, liczby g³oœników itp. Dlatego opracowano specjalny procesor
dŸwiêku, w którym obrabiany jest sygna³ kodowany w systemach Dolby
Surround lub Dolby Digital tak, aby umo¿liwiæ przeniesienie wra¿eñ
dŸwiêkowych z du¿ego pomieszczenia kinowego do normalnego, mie-
szkalnego wnêtrza.

Rys. 6. Przenoszenie przez amplituner

przebiegu prostok¹tnego

a _ o czêstotliwoœci 20 Hz, b _ o czêstotli-

woœci 20 kHz, c _ reakcja wzmacniacza na

obci¹¿enie o charakterze reaktancyjnym (8

Ω

//0,47

µ

F, f = 4 kHz)

Rys. 4. T³umienie przes³uchów miêdzy

kana³ami w funkcji czêstotliwoœci

Rys. 5. Przebieg regulacji barwy dŸwiêku

a)

c)

b)

f = 20 Hz x:10ms/dz y: 5V/dz

f = 20 kHz x:10

µ

s/dz y: 5V/dz

R

L

= 8

Ω

II 0,47

µ

F f = 4 kHz x:10

µ

s/dz y: 5V/dz

Warunki pomiaru

P

wy

[W]

Kana³ L Kana³ P

R

L

= 8

Ω

, f = 1 kHz

Kana³y sterowane pojedynczo 83,9 83,9

R

L

= 8

Ω

, f = 1 kHz

Kana³y sterowane razem 73,1 72,9

R

L

= 4

Ω

, f = 1 kHz

Kana³y sterowane pojedynczo 133,9 133,8

R

L

= 4

Ω

, f = 1 kHz

Kana³y sterowane razem 109,0 105,3

Ta b l i c a 1. Moc wyjœciowa

f [kHz] 0,1 1 5 10 15 20
Kana³ L
R

L

= 8

Ω

99,2 101,0 101,2 96,9 97,7 93,9

Kana³ P
R

L

= 8

Ω

88,6 89,0 90,1 90,6 87,5 84,6

T a b l i c a 2. Wspó³czynnik t³umienia

49

POZNAJEMY SPRZÊT

L

→

R

R

→

L