HISTORIA ROZWOJU TEOLOGII PASTORALNEJ

1. Scharakteryzuj koncepcję F.S. Rautenstraucha. Na czym polega w niej antropocentryzm? (s. 64-65)

Koncepcja Rautenstraucha została zaakceptowana przez władze austriackie jako nowy program studiów
teologicznych. Koncepcja ta za podstawę (podmiot) wskazywała na duszpasterza jednostkowo jako urzędnika –
było to uwarunkowane chęcią wkroczenia państwa w struktury kościelne stąd antropocentryzm. Rautenstrauch
przedstawił swoją wizję umieszczenia tej koncepcji realizując ją w przedmiocie teologii pastoralnej, którą
umieścił obok teologii moralnej szczegółowej na po piątym roku studiów. Dzielił ją na trzy części: po wstępie,
który opisywał teologię pastoralną

a) Nauczanie wiary i obyczajów (katechetyka, homiletyka)
b) Sprawowanie Sakramentów (liturgika)
c) Świadectwo życia (zwłaszcza kapłana)

2. Ujęcie teologii pastoralnej według A. Grafa (s. 66-68)

Graf widział TP w trzech ujęciach:

a) historycznym – czym miała się zajmować teologia historyczna
b) niezmiennej istoty Kościoła – teologia systematyczna
c) budowania przyszłości Kościoła – teologia praktyczna

3. Na jakich płaszczyznach w koncepcji Grafa należy widzieć wzrost Kościoła? (s. 66-68)

a) transcendentalnym (Bóg, tradycja, łaska)
b) instytucjonalnym (instytucje kościelne)
c) wspólnotowo-osobowym (modlitwa, wychowanie)

4. „Sprawa Jezusa” według H. Schustera polega na tym, że: (s. 86-87)

Schuster widzi tę formułę w powiązaniu z formułą „Ewangelia Jezusa” i „Królestwo Boże”, o ile oznaczają one
nierozdzielną naukę i działalność Jezusa oraz uwydatniają treść, jaką miały w pierwotnej wspólnocie
chrześcijańskiej. Wydarzenie Jezusa wskazuje na Osobę Jezusa, na Jego nauczanie, śmierć
i zmartwychwstanie. Sprawa Jezusa jest sprawą Boga i sprawą człowieka: sprawą Boga – ponieważ w
posłannictwie Chrystusa do człowieka jest Bóg. Jest to także sprawa człowieka, gdyż ona nadała sens
i znaczenie ludzkiej egzystencji. Fakt, że chrześcijanie wierzą i chcą wyrażać swoją wiarę we wspólnotach, jest
wynikiem sprawy Jezusa. Oparcie TP na „sprawie Jezusa” nie dopuszcza do jednostronnego akcentowania bądź
teologii, bądź praktyki.

5. Jaką zasadę zaproponował F. Arnold w analizie TP i na czym ona polega? (s. 79-83)

Arnold nawiązał w swej analizie do Grafa wzbogacając jego myśli o aspekt chrystologiczny. Widział w swej
analizie chrystologicznej zasadę bosko-ludzką. Polegała ona na podkreśleniu działania Chrystusa jako Boga, a
jednocześnie wskazywaniu na podstawy TP w ziemskim życiu Chrystusa. Arnold w funkcjach Kościoła widzi:
Słowo, sakramenty i szeroko pojmowane duszpasterstwo.

6. Wymień funkcje Kościoła, które powinien on pełnić wg wutorów w/w podręcznika.

Przepowiadanie Słowa, liturgia, sakramenty, kult, dyscyplina, Caritas.
Funkcje te dedykuje się z istoty Kościoła. Bierze się pod uwagę czym jest Kościół i do czego zmierza.
Na funkcję Kościoła składają się zespoły czynności, które spełnia cały Kościół wykorzystując pośrednictwo
zbawcze.

7. Istota koncepcji autorów niemieckiego podręcznika „Handbuch Pastoraltheologie” (okres przed Vat. II)

Koncepcja ta polega na ukazaniu Kościoła jako żywego organizmu. Przedmiotem ich wizji TP jest każdy
ochrzczony (tak z hierarchii jak i laikatu). Przedmiotem materialnym jest życie i działalność Kościoła,

a formalnym uwarunkowania i urzeczywistnianie się Kościoła. Za cel wskazują pośrednictwo zbawcze. Dzielą oni
TP na: dydaktykę pastoralną, liturgikę pastoralną, hodegetykę. Dwie pierwsze wkrótce stały się dyscyplinami
samodzielnymi, zatem za właściwą teologię pastoralną widziano hodegetykę.

8. Wyjaśnij na czym polega „zasada inkarnacji” w koncepcji TP w ujęciu J. Goldbrunnera.

Zasada inkarnacji (wcielania) Goldbrunnera podkreśla działanie Chrystusa w Kościele. Jest On pierwszym
działającym, dzięki któremu Kościół staje się pośrednikiem zbawczym w osobistej drodze każdego człowieka z
Bogiem. Idea inkarnacji obejmuje aspekt zarówno teocentryczny jak i chrystocentryczny.

Polega na budowaniu koncepcji TP w oparciu o dogmat wcielenia. Idea ta broni prymatu osoby w dobie
kolektywizmu i sekularyzacji. Pozwala powiązać teorię z praktyką oraz przezwycięża na terenie TP napięcia
pomiędzy wertykalizmem a horyzontalizmem i między dualizmem: natura-nadnatura; stworzenie-Odkupienie.
Dowartościowuje element personalny w życiu chrześcijanina. Nie doczekała się pełnego i gruntownego ujęcia.
Pozostaje bardziej ideą niż koncepcją.

9. Istota koncepcji prakseologicznych TP (np. według M. Levebra)

TP wg Levebra powinna czerpać z różnych nauk: humanistycznych, prakseologicznych, teologicznych. Dlatego
winna

ją

cechować

refleksja

interdyscyplinarna.

TP

powinna

mieć

także

swoją

metodę

i sposoby działań. Leveber wymienia tutaj przygotowanie działalności duszpasterskiej (rozeznanie, analiza
sytuacji, w której człowiek ma zaistnieć), kierowanie, koordynowanie, decydowanie. Zwraca też uwagę na
podniesienie kwalifikacji duszpasterzy a także na ich uwrażliwienie na wspólnotę, współuczestnictwo,
współodpowiedzialność.