1 

 

Systematyka norm prawa administracyjnego  

Normy prawne zaliczane do prawa administracyjnego dzielą 
się z punktu widzenia regulowanego przedmiotu na:  
 
 
1) 

Normy ustrojowe  

 

- adresatami tych norm są wyłącznie podmioty administracji 
publicznej, gdyż ich dyspozycja jest zwrócona wyłącznie do 
tych podmiotów; określają one status prawny poszczególnych 
organów administracji i wzajemne powiązania między tymi 
organami;  
 
- W zakresie norm ustrojowych rozróżnić można normy:  
 
a) określające właściwość – umożliwiają przypisanie 
organowi lub innej jednostce organizacyjnej, względnie osobie 
fizycznej, określonego uprawnienia lub obowiązku. Normy te 
opierają się na różnych przepisach prawnych, określających: 
czas i miejsce działania, rodzaj spraw, status prawny 
podmiotu, jego strukturę organizacyjną, obsadę personalna 
itp.;  
 
b) ustanawiające zadania – określają kierunki działania 
administracji oraz wskazują na wartości, którymi powinna się 
ona kierować;  
 
c) regulujące prawne formy działania i wskazujące na 
kompetencje – zezwalają podmiotom administracji publicznej 
na zastosowanie określonej w prawie formy lub na podjęcie 
działania w sposób określony prawem i z wynikającymi z 
prawa konsekwencjami. Normy

 

wskazujące na kompetencje 

2 

 

organów umożliwiają zaś realizację norm materialnych, 
ustrojowych lub proceduralnych; 

 

 
d) regulujące organizację administracji – mają na celu 
wyznaczenie stosunku zależności (nadrzędności i 
podporządkowania) między organami, między organami i 
innymi jednostkami organizacyjnymi itp., dokonanie podziału 
czynności między organami i podległymi jednostkami 
organizacyjnymi, określenie przedmiotu i trybu 
porozumiewania się organów, jednostek organizacyjnych oraz 
zasad ich współdziałania.  
 

2) Normy materialne  
 

- adresatami tych norm są zazwyczaj podmioty znajdujące się 
poza administracją publiczną, normy te określają treść ich 
uprawnień lub obowiązków;   
 
- W zakresie norm materialnych rozróżnić można normy:  
 
a) merytoryczne – nakazują lub zakazują określonym 
podmiotom zachowywać się w pewnych okolicznościach w 
określony sposób;  
 
b) blankietowe – są przeciwieństwem norm merytorycznych. 
Wskazują one jedynie sposób, w jaki mogą być podjęte 
czynności organu, nie określając natomiast ich treści;  
 
c) generalne – nie mają indywidualnie oznaczonego adresata;  
 
d) abstrakcyjne – nie określają konkretnie okoliczności 
(warunków), od których zależy uprawnienie lub obowiązek 
adresata.  

3 

 

3) 

Normy procesowe  

 

- wspomagają wydanie aktu administracyjnego, wprowadzając 
sformalizowane reguły w tym zakresie i dając adresatowi aktu 
możliwość obrony; 
 

- W zakresie norm procesowych rozróżnić można normy:  
 
a) normy postępowania administracyjnego- określają one 
czynności podmiotów postępowania, tj. organu 
zobowiązanego do prowadzenia postępowania, oraz 
uczestników tego postępowania (strony, skarżącego itp.);  
 
b) normy postępowania sądowo-administracyjnego – są to 
normy zdeterminowane przepisami regulującymi 
postępowanie przed sądem administracyjnym. Ich treść jest 
więc uzależniona od funkcji i struktury tego postępowania. 
Stąd też prawa i obowiązki sądu oraz obu stron tego 
postępowania (tj. organu, który wydał decyzję, oraz 
skarżącego) mają na celu zweryfikowanie zachowania się 
organu administracji publicznej ze względu z punktu widzenia 
obowiązującego prawa. Sąd administracyjny jednak, co do 
zasady, nie nakłada wprost na strony postępowania 
obowiązków materialno-prawnych ani też nie przyznaje im 
takich praw, lecz dokonuje jedynie prawnie wiążącej 
kwalifikacji zaskarżanych aktów i czynności;  
 
c) normy postępowania skargowo-wnioskowego- ich celem 
jest dokonanie urzędowej oceny stanu faktycznego 
wskazanego w skardze lub we wniosku i skonfrontowanie go z 
aktualnym stanem prawnym oraz określenie sposobu 
urzeczywistniania (załatwienia merytorycznego) sprawy 
będącej przedmiotem skargi lub wniosku;  

4 

 

 
d) normy postępowania kontrolnego- pełnią podobną 
funkcję do norm postępowania skargowo-wnioskowego. 
Określają one jedynie zachowanie się podmiotu uprawnionego 
do kontroli oraz prawa i obowiązki kontrolowanych. Z 
prawem materialnym czy ustrojowym łączą się jedynie 
pośrednio i tylko wtedy, gdy wniosek pokontrolny stanie się 
przyczyną zmiany materialnoprawnej sytuacji kontrolowanego 
(jego praw i obowiązków).  

 

 

  Istotne znaczenie w zakresie funkcjonowania prawa 

administracyjnego mają także normy sankcjonujące. 
Określają one następstwa (sankcje) niewykonania innej 
normy nakazującej określone postępowanie (zachowanie 
się) w danych okolicznościach, zwanej normą 
sankcjonowaną.