„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
MINISTERSTWO EDUKACJI
i NAUKI
Ewa Kawczyńska-Kiełbasa
Teresa Stolarek
Ewidencjonowanie zmian w zasobach rzeczowych
przedsiębiorstwa 412[01].Z1.03
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2005
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
1
Recenzenci:
prof. zw. dr hab. Maria Gmytrasiewicz
mgr Monika Szczerbak
Opracowanie redakcyjne:
Katarzyna Maćkowska
Konsultacja:
mgr inż. Maria Majewska
Korekta:
Joanna Iwanowska
Edyta Kozieł
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 412[01].Z1.03
Ewidencjonowanie zmian w zasobach rzeczowych przedsiębiorstwa zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu technik rachunkowości.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2005
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
2
Spis treści
1. Wprowadzenie
3
2. Wymagania wstępne
5
3. Cele kształcenia
6
4. Materiał nauczania
7
4.1 Rzeczowe aktywa trwałe
7
4.1.1 Materiał nauczania
7
4.1.2 Pytania sprawdzające
15
4.1.3 Ćwiczenia 15
4.1.4 Sprawdzian postępów 20
4.2 Leasing
21
4.2.1 Materiał nauczania
21
4.2.2 Pytania sprawdzające
24
4.2.3 Ćwiczenia 25
4.2.4 Sprawdzian postępów 27
4.3 Wartości niematerialne i prawne
28
4.3.1 Materiał nauczania
28
4.3.2 Pytania sprawdzające
30
4.3.3 Ćwiczenia 30
4.3.4 Sprawdzian postępów 34
4.4 Gospodarka zapasami materiałowymi
35
4.4.1 Materiał nauczania
35
4.4.2 Pytania sprawdzające
41
4.4.3 Ćwiczenia 41
4.4.4 Sprawdzian postępów 45
4.5 Obrót towarowy
46
4.5.1 Materiał nauczania
46
4.5.2 Pytania sprawdzające
50
4.5.3 Ćwiczenia 51
4.5.4 Sprawdzian postępów 54
4.6 Obrót wyrobami gotowymi
55
4.6.1 Materiał nauczania
55
4.6.2 Pytania sprawdzające
58
4.6.3 Ćwiczenia 58
4.6.4 Sprawdzian postępów 59
4.7. Obsługa komputerowego programu środków trwałych
60
4.7.1. Materiał nauczania
60
4.7.2. Pytania sprawdzające 62
4.7.3. Ćwiczenia 62
4.7.4. Sprawdzian postępów 67
4.8. Obsługa komputerowego programu handlowego
68
4.8.1. Materiał nauczania
68
4.8.2. Pytania sprawdzające 69
4.8.3. Ćwiczenia 69
4.8.4. Sprawdzian postępów 76
5. Sprawdzian osiągnięć
77
6. Literatura
84
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
3
1. WPROWADZENIE
Rachunkowość stanowi logiczny, całościowy i zwarty system. Najbardziej pracochłonną
i jedną z trudniejszych w praktyce jest ewidencja księgowa stanowiąca część tego systemu.
Niniejszy poradnik ma ułatwić słuchaczom poznanie ewidencji wybranego zagadnienia
rachunkowości - zmian w rzeczowych zasobach przedsiębiorstwa, także z wykorzystaniem
użytkowego programu komputerowego. Podjęcie próby samodzielnego rozwiązywania zadań
musi być poprzedzone przyswojeniem treści teoretycznych, które w niezbędnym zakresie
zawarte są w materiale nauczania do poszczególnych części.
Poradnik zawiera:
1. wymagania wstępne, to znaczy określenie posiadanej wiedzy i umiejętności niezbędnych
do realizacji tej jednostki modułowej,
2. cele kształcenia, które określają jakie umiejętności uczeń powinien opanować w wyniku
procesu kształcenia,
3. materiał nauczania umożliwiający samodzielne wykonywanie ćwiczeń
4. ćwiczenia, zawierające treść, sposób wykonania, niezbędne materiały,
5. sprawdzian postępów, który ma umożliwić sprawdzenie poziomu wiedzy,
6. sprawdzian osiągnięć umożliwiający ocenę umiejętności zdobytych podczas realizacji
jednostki modułowej,
7. wykaz literatury.
W materiale nauczania zostały omówione szczegółowo treści dotyczące obsługi
użytkowych programów komputerowych środków trwałych i programu magazynowego
(handlowego), zarządzania danymi komputerowymi, zabezpieczania ich przed osobami
nieuprawnionymi oraz ich archiwizowania. Są to bardzo istotne wskazówki praktyczne, które
umożliwią Ci wykorzystanie różnych programów komputerowych w pracy zawodowej.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
4
Schemat układu jednostek modułowych
Moduł 412[01].Z1
Ewidencja księgowa działalności
przedsiębiorstwa
412[01].Z1.01
Organizowanie
rachunkowości
w przedsiębiorstwie
412[01].Z1.02
Ewidencjonowanie
rozrachunków
i obsługa płatności
412[01].Z!.03
Ewidencjonowanie zmian
w zasobach rzeczowych
przedsiębiorstwa
412[01].Z1.04
Prowadzenie ewidencji
procesów gospodarczych
412[01].Z1.05
Sporządzanie sprawozdań
rocznych
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
5
2. WYMAGANIA WSTĘPNE
Do realizacji jednostki modułowej powinieneś umieć:
−
zdefiniować podstawowe pojęcia dotyczące rachunkowości
−
zdefiniować pojęcie aktywów trwałych i obrotowych,
−
sklasyfikować aktywa trwałe i obrotowe,
−
zdefiniować poszczególne składniki aktywów,
−
przyporządkować dany składnik majątku do aktywów trwałych lub obrotowych,
−
dokonywać rozliczeń z kontrahentami i urzędem skarbowym
−
poruszać się w oknach systemu Windows,
−
wykonywać podstawowe operacje na plikach i folderach,
−
sterować miejscem zapisu danych na dysku i dyskietkach,
−
stosować podstawowe dane dotyczące arkuszy kalkulacyjnych,
−
formatować i redagować komórki arkusza,
−
stosować zasady adresowania względnego i bezwzględnego komórek,
−
efektywnie wykorzystywać podstawowe działania na komórkach,
−
sporządzać tabele i wykresy z wykorzystaniem arkusza kalkulacyjnego,
−
stosować zasady tworzenia wydruków w arkuszu.
−
stosować programy komputerowe przy wprowadzaniu, modyfikacji i przeglądaniu
danych oraz przy konstruowaniu zestawień i raportów,
−
zabezpieczyć dane w postaci elektronicznej: dodać nowego użytkownika, edytować jego
dane oraz zmienić mu hasło, nadawać uprawnienia użytkownikom do pracy
z programem,
−
zarchiwizować i odtworzyć dane w postaci elektronicznej,
−
dokonywać ustawień archiwum (określić miejsce tworzenia bazy archiwum).
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
6
3. CELE KSZTAŁCENIA
Po realizacji jednostki modułowej powinieneś umieć:
−
sklasyfikować środki trwałe według grup klasyfikacji GUS,
−
ustalić wartość początkową i bieżącą rzeczowych aktywów trwałych i wartości
niematerialnych i prawnych,
−
zaprowadzić księgi inwentarzowe,
−
zaewidencjonować dowody księgowe i operacje gospodarcze związane ze zmianami
w stanie środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych,
−
zaewidencjonować środki trwałe na kontach pozabilansowych,
−
rozróżnić amortyzację dla celów bilansowych i podatkowych,
−
obliczyć i zaksięgować odpisy umorzeniowe i amortyzacyjne różnymi metodami,
−
zastosować najkorzystniejszą metodę amortyzacji,
−
scharakteryzować środki trwałe w budowie,
−
ustalić koszt środków trwałych w budowie,
−
zdefiniować i rozróżnić leasing operacyjny i finansowy,
−
zaewidencjonować operacje gospodarcze związane z leasingiem finansowym
i operacyjnym,
−
wycenić rozchód materiałów różnymi metodami,
−
zastosować w wycenie stałe ceny ewidencyjne oraz rozliczyć odchylenia od tych cen,
−
zaewidencjonować operacje gospodarcze związane z obrotem materiałowym,
−
ustalić ceny i marże w obrocie towarowym,
−
zaewidencjonować operacje gospodarcze związane z obrotem towarowym,
−
rozliczać i ewidencjonować koszty zakupu,
−
sporządzić rejestry zakupu,
−
zaewidencjonować podatek VAT naliczony,
−
dokonać klasyfikacji produktów pracy,
−
wycenić przychód i rozchód produktów gotowych i produktów w toku, według
poszczególnych metod wyceny,
−
zaewidencjonować operacje gospodarcze w zakresie produktów pracy,
−
znać podstawowe zasady obsługi wybranych programów komputerowych: środków
trwałych, magazynowo - sprzedażowego,
−
dołączyć, odłączyć firmy, magazyny,
−
skonfigurować program komputerowy zgodnie z obowiązującymi przepisami,
−
wprowadzić i zatwierdzić środek trwały do ewidencji,
−
naliczyć kwoty umorzenia środków trwałych,
−
wykonać inwentaryzację środków trwałych,
−
wprowadzić do programu wyniki spisu z natury,
−
przeglądać i drukować przebieg amortyzacji środka trwałego,
−
sporządzić protokół wprowadzania i inwentaryzacji w programie magazynowym,
−
zarejestrować dokumenty zakupu VAT oraz dokumenty magazynowe,
−
rozliczać towary w cenach rzeczywistych metodami LIFO i FIFO lub wg wskazanej
dostawy,
−
zdefiniować rejestry zakupu i tworzyć dla nich zestawienia,
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
7
4. MATERIAŁ NAUCZANIA I ZESTAWY ĆWICZEŃ
4.1 Rzeczowe aktywa trwałe
4.1.1 Materiał nauczania
Zgodnie z ustawą o rachunkowości za środki trwałe uważa się rzeczowe aktywa trwałe
i zrównane z nimi, niezakwalifikowane do inwestycji, o przewidywanym okresie
ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na
potrzeby jednostki. W szczególności są to:
nieruchomości – w tym grunty, prawo wieczystego użytkowania gruntów, budowle
i budynki, a także będące odrębną własnością lokale, spółdzielcze własnościowe
prawo do lokalu mieszkalnego oraz spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego,
maszyny, urządzenia, środki transportu i inne rzeczy,
ulepszenia w obcych środkach trwałych,
inwentarz żywy.
Aby prawidłowo wprowadzić środki trwałe do ewidencji w księgach rachunkowych należy
posłużyć się Klasyfikacją Środków Trwałych (KŚT) – tj. usystematyzowanym zbiorem
obiektów majątku trwałego służącym m.in. do celów ewidencyjnych, ustalania stawek
odpisów amortyzacyjnych, badań statystycznych. KŚT zawiera podział na trzech poziomach:
grupa (symbol jednocyfrowy), podgrupa (symbol dwucyfrowy), rodzaj (symbol trzycyfrowy).
Wyodrębnia się 10 grup środków trwałych:
0 grunty
1 budynki i lokale, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego oraz
spółdzielcze prawo do lokalu niemieszkalnego
2 obiekty inżynierii lądowej i wodnej
3 kotły i maszyny energetyczne
4 maszyny, urządzenia i aparaty ogólnego zastosowania
5 specjalistyczne maszyny, urządzenia i aparaty
6 urządzenia techniczne
7 środki transportu
8 narzędzia, przyrządy, ruchomości i wyposażenie
9 inwentarz żywy.
Prawidłowe ujęcie środków trwałych wymaga także wyceny. Wycena dla potrzeb
bilansowych dokonywana jest:
w momencie przyjęcia środka trwałego do używania – co pozwala na ustalenie
wartości początkowej będącej podstawą dokonywania odpisów umorzeniowych,
na dzień bilansowy.
Środki trwałe ujmuje się w księgach rachunkowych według wartości początkowej, którą
ustala się w zależności od sposobu wejścia środka trwałego w posiadanie:
Środki trwałe nabyte drogą kupna-sprzedaży wycenia się według ceny nabycia (Cn),
która obejmuje rzeczywistą cenę zakupu (Crz) powiększoną o koszty bezpośrednio
związane z zakupem i przystosowaniem składnika do stanu zdatnego do używania
(Kz), np.: transport, załadunek, wyładunek, ubezpieczenie, cło, koszt montażu, opłaty
skarbowe, notarialne.
Cn = Crz + Kz
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
8
W cenie nabycia nie uwzględnia się podatku VAT, z wyjątkiem, gdy podatnikowi nie
przysługuje obniżenie o VAT naliczony,
Środki trwałe wytworzone we własnym zakresie wycenia się według kosztu
wytworzenia, który obejmuje koszty bezpośrednie produkcji tego środka oraz
uzasadnioną część kosztów pośrednich (usługi obce, wynagrodzenia, świadczenia na
rzecz pracowników, zużycie materiałów). Zalicza się także koszty finansowania
zewnętrznego (odsetki, prowizje, różnice kursowe), ale tylko w części do dnia oddania
wytworzonego składnika do użytkowania. Nie zalicza się kosztów zarządu oraz
kosztów sprzedaży.
Środki nabyte nieodpłatnie wycenia się szacunkowo według ceny sprzedaży lub
wartości godziwej. Wycena może być dokonana przez rzeczoznawców lub
samodzielnie przez właściciela, który jednak powinien sporządzić dokument podający
źródło informacji o cenach podobnych składników.
Zmiana wartości początkowej środków trwałych w trakcie ich używania może ulec zmianie
w następujących sytuacjach:
1. ulepszenia – powodującego, że wartość użytkowa tego środka po zakończeniu
ulepszenia przewyższa posiadaną przy przyjęciu do używania (przebudowa,
rozbudowa, rekonstrukcja, adaptacja, modernizacja),
2. aktualizacji wyceny na mocy odrębnych przepisów – gdy na skutek inflacji
wartość początkowa po pewnym czasie jest zbyt niska w stosunku do
aktualnych cen.
Zgodnie z ustawą o rachunkowości środki trwałe nie rzadziej niż na dzień bilansowy
wycenia się według cen nabycia lub kosztów wytworzenia, pomniejszonych o odpisy
umorzeniowe oraz odpisy aktualizujące z tytułu trwałej utraty wartości. Odpisy aktualizujące
dokonywane są:
- w przypadku zmiany technologii produkcji,
- w razie przeznaczenia do likwidacji,
- w przypadku wycofania z używania,
- z innych przyczyn powodujących trwałą utratę wartości.
Podstawę ewidencji środków trwałych stanowią dokumenty:
1. OT – przyjęcie środka trwałego
2. LT – likwidacja środka trwałego
3. PT – przekazanie środka trwałego
Ewidencja szczegółowa w formie księgi inwentarzowej i kart analitycznych obiektów
powinna zapewnić ustalenie dla każdego środka: wartości początkowej, identyfikacji za
pomocą numeru inwentarzowego, klasyfikacji rodzajowej, daty przyjęcia do użytkowania.
Ewidencja syntetyczna prowadzona jest na koncie „Środki trwałe”.
Ze względu na zużycie środków trwałych w wyniku ich użytkowania dokonuje się odpisów
umorzeniowych, stanowiących zmniejszenie wartości początkowej. Odpisy te traktowane są
na równi z amortyzacją i dokonywane są począwszy od pierwszego dnia miesiąca
następującego po miesiącu wydania do użytkowania, aż do miesiąca, w którym nastąpiło
całkowite umorzenie, sprzedaż, likwidacja, stwierdzenie niedoboru.
Umorzenie jest to odpis wartości początkowej o wartość zużycia.
Amortyzacja jest to koszt zużycia środków trwałych na skutek ich użytkowania.
Przy ustalaniu okresu amortyzacji oraz jego ekonomicznej użyteczności dla celów
bilansowych uwzględnia się:
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
9
- liczbę zmian, na których pracuje środek,
- tempo postępu techniczno-ekonomicznego,
- wydajność mierzoną liczbą godzin pracy lub wytworzonych produktów lub innym
miernikiem,
- prawne lub inne ograniczenia czasu używania środka trwałego,
- przewidywaną przy likwidacji cenę sprzedaży netto istotnej pozostałości środka
trwałego.
Obecne rozwiązania nie wskazują i nie zakazują przyjęcia rocznej stawki amortyzacji
określonej w przepisach ustaw o podatkach dochodowych dla celów bilansowych. Praktyka
wskazuje na dość częste przyjęcie takiej możliwości jeżeli okres ekonomicznej użyteczności
pokrywa się z okresem przyjęcia stawki podatkowej.
Ustawa o rachunkowości dopuszcza możliwość stosowania:
1. Metody liniowej (równomiernego odpisu bez uwzględnienia wartości likwidacyjnej)
Wp
roczna stawka amortyzacji a =
⎯
t
100%
Wp
⋅ a%
roczna stopa amortyzacji a% =
⎯⎯
a =
⎯⎯⎯⎯ ;
t
100
gdzie: a – stawka rocznej amortyzacji w złotych
a% - stopa rocznej amortyzacji wyrażona w procentach
Wp – wartość początkowa środka trwałego
t – przewidywany okres użytkowania wyrażony w latach
Metoda liniowa dla celów podatkowych obliczana jest w taki sam sposób
z uwzględnieniem stopy amortyzacji wynikającej z tabeli amortyzacyjnej stanowiącej
załącznik do ustawy o podatku dochodowym.
2. Metody liniowa (równomiernego odpisu z uwzględnieniem wartości likwidacyjnej)
Wp
-
Wl
roczna stawka amortyzacji
a =
⎯⎯⎯
t
a
⋅ 100
roczna stopa amortyzacji
a% =
⎯⎯⎯ ;
Wp
gdzie: a, a%, Wp, t – jak w poprzednim wzorze
Wl – wartość likwidacyjna
Metoda liniowa w takiej postaci nie jest stosowana dla celów podatkowych.
3. Metody degresywnej (sumy cyfr rocznych) odpis przyspieszony – kwota do odpisania
jest rozkładana tak, że wielkość odpisu jest odwrotnie proporcjonalna do numeru okresu.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
10
Wp
-
Wl
roczna stawka amortyzacji
a = (N – n+1)
⋅ ⎯⎯⎯⎯⎯⎯;
(N + 1)
⋅ N
⎯⎯⎯⎯⎯
2
gdzie: (N – n+1) – numer jaki przypada danemu okresowi w numeracji
odwrotnej,
N
–
łączna liczba okresów
Wp
-
Wl
⎯⎯⎯⎯⎯⎯ = kwota bazowa
(N + 1)
⋅ N
⎯⎯⎯⎯⎯
2
Metoda degresywna dla celów podatkowych jest obliczana według zupełnie innych zasad.
Wykorzystuje się zasadę malejącego salda. Przyspieszony odpis uzyskuje się przez
zastosowanie współczynnika od 1 do 3, który zwiększa odpowiednio zastosowaną stopę
amortyzacji zgodną z wykazem stawek w przepisach podatkowych.
- w pierwszym roku odpisu dokonuje się od wartości początkowej środka trwałego,
- w latach następnych odpisu dokonuje się od wartości netto środka trwałego
wartość netto = wartość początkowa – umorzenie
- w roku, w którym nastąpi zrównanie rocznej kwoty odpisu metodą degresywną
z roczną kwota odpisu metodą liniową należy przejść na metodę liniową.
Metodę degresywną można zastosować dla środków trwałych z grupy 3-6 i 7 z wyłączeniem
samochodów osobowych.
4. Metoda jednostek naturalnych – przyjmuje założenie, że zużycie środka trwałego jest
proporcjonalne do jego wydajności lub przepracowanych jednostek,
Wp
-
Wl
roczna stawka amortyzacji
a =
⎯⎯⎯⎯⎯⎯ ⋅ ZP n
;
ZP
N
gdzie: ZP N – zdolność produkcyjna całego okresu
ZP n - zdolność produkcyjna danego roku
Metoda ta wykorzystywana jest tylko dla celów bilansowych.
Dokonywanie odpisów amortyzacyjnych poprzedzone jest sporządzeniem planu
amortyzacji w tabeli amortyzacyjnej na cały okres.
Przepisy podatkowe dopuszczają dokonywanie odpisów uznaniowo: co miesiąc, raz na
koniec kwartału lub raz na koniec roku. Środki trwałe o wartości do 3 500 zł. mogą być
zamortyzowane jednorazowo w miesiącu wydania do używania.
Dla celów podatków dochodowych ustawodawca dopuścił korzystne rozwiązania przy
nabyciu środka trwałego fabrycznie nowego oraz środków używanych i ulepszonych po raz
pierwszy wprowadzonych do ewidencji u danego podatnika.
070 Umorzenie środków
trwałych 400 Amortyzacja
kwota amortyzacji
i
umorzenia
Rys. 4.1 Schemat ewidencji umorzenia i amortyzacji. Źródło: opracowanie własne.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
11
Ewidencja zmian w stanie środków trwałych prowadzona jest na koncie „Środki trwałe”
i na koncie korygującym „Umorzenie środków trwałych”. Zmiany dotyczą zwiększeń
i zmniejszeń wynikających: z nabycia nie wymagającego montażu, nieodpłatnego otrzymania,
zakończenia budowy środka trwałego, przyjęcia w formie aportu, ulepszenia, sprzedaży,
likwidacji, nieodpłatnego przekazania, przeszacowania na mocy odrębnych przepisów.
Poniżej przedstawione zostaną schematy ewidencji zmian w stanie środków trwałych.
Zakup i przyjęcie środka trwałego dokumentowane jest fakturą lub rachunkiem zakupu oraz
dokumentem OT.
201 Rozrachunki z dostawcami
010 Środki trwałe
1.
304
Rozliczenie zakupu
innych składników majątku
2.
3.
224 VAT naliczony
4.
Rys. 4.2 Schemat zakupu i przyjęcia środka trwałego. Źródło: opracowanie własne.
Objaśnienia do schematu:
1. FV, OT – przyjęcie zakupionego środka trwałego bez prawa odliczenia podatku VAT
naliczonego
2. FV – zakup środka trwałego
3. OT – przyjęcie środka trwałego (wartość netto z faktury)
4. Pk – wyksięgowanie naliczonego VAT podlegającego odliczeniu.
Nieodpłatne otrzymanie środka trwałego w formie darowizny stanowi przychody
przyszłych okresów, które są rozliczane w pozostałe przychody operacyjne zgodnie z zasadą
współmierności, na bieżąco, równolegle do odpisów amortyzacyjnych.
760 Pozostałe przychody 845 Rozliczenia międzyokresowe
operacyjne
przychodów 010 Środki trwałe
2.
1.
Rys. 4.3 Schemat nieodpłatnego przyjęcia środka trwałego. Źródło: opracowanie własne.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
12
Objaśnienia do schematu:
1. PT – nieodpłatne otrzymanie środka trwałego w formie darowizny
2.
Pk – bieżący odpis darowizny w pozostałe przychody operacyjne równolegle do
odpisu amortyzacji.
Częstą sytuacją zwiększenia wartości środków trwałych jest ich otrzymanie tytułem
wniesienia udziału do spółki w formie niepieniężnej (aportem).
800 Kapitał (fundusz) zasadniczy
010 Środki trwałe
wniesienie
udziału aportem
Rys. 4.4 Schemat przyjęcia środka trwałego stanowiącego udział. Źródło: opracowanie własne.
Na mocy odrębnych przepisów ogłaszanych przez Ministra Finansów, gdy wskaźnik
wzrostu cen nakładów inwestycyjnych (ogłaszany przez GUS) w okresie trzech kwartałów
roku ubiegłego w stosunku do analogicznego okresu poprzedzającego rok ubiegły przekroczy
10%, dokonuje się aktualizacji (przeszacowania) majątku oraz dotychczasowego umorzenia.
070 Umorzenie środków 807
Kapitał z aktualizacji
trwałych
wyceny 010 Środki trwałe
2. 1.
Rys. 4.5 Schemat aktualizacji wartości środka trwałego na skutek zmian cen. Źródło: opracowanie własne.
Objaśnienia do schematu:
1. Zwiększenie wartości środków trwałych na skutek aktualizacji cen
2. Zwiększenie wartości umorzenia środków trwałych na skutek aktualizacji cen
Ze sprzedażą środków trwałych wiążą się dwie typowe operacje gospodarcze:
- wystawienie i ujęcie w księgach dowodu sprzedaży,
- wystawienie dowodu wydania i wydanie sprzedanego środka.
070 Umorzenie środków
010 Środki trwałe trwałych
1. 765 Pozostałe koszty operacyjne
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
13
760 Pozostałe 200 Rozrachunki z odbiorcami
przychody
operacyjne
2.
225 VAT należny
Rys. 4.6 Schemat ewidencji sprzedaży i wydania środka trwałego. Źródło: opracowanie własne.
Objaśnienia do schematu:
1. PT wydanie sprzedanego środka trwałego odbiorcy
2. FV należność z tytułu sprzedaży środka trwałego
Likwidacja dotyczy środków trwałych całkowicie lub częściowo zużytych (umorzonych),
które nie nadają się do dalszego wykorzystania. Likwidacji dokonuje się komisyjnie
sporządzając protokół likwidacji.
Pod datą postawienia w stan likwidacji należy wyksięgować likwidowany środek na konto
pozabilansowe „Środki trwałe w likwidacji”.
Nieodpłatne przekazanie następuje na podstawie protokołu przekazania PT.
Ewidencja likwidacji i nieodpłatnego przekazania dokonywana jest w taki sam sposób.
070
Umorzenie
środków
010 Środki trwałe
trwałych
dotychczasowe
umorzenie
Wp
765
Pozostałe koszty operacyjne
wartość
bieżąca
090
Środki trwałe w likwidacji
*
*
postawienie
w
stan
zakończenie likwidacji
likwidacji
Rys. 4.7 Schemat ewidencji likwidacji i nieodpłatnego przekazania środka trwałego. Źródło: opracowanie
własne.
Odpisów aktualizujących środków trwałych dokonuje się w ciężar pozostałych kosztów
operacyjnych. W przypadku, gdy odpis aktualizujący dotyczy środka uprzednio
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
14
zaktualizowanego, wówczas odpis ten w pierwszej kolejności zmniejsza utworzony wcześniej
kapitał z aktualizacji wyceny, a nadwyżka odpisu ponad wartość kapitału
z aktualizacji wyceny odnoszona jest w pozostałe koszty operacyjne.
079 Odpisy aktualizujące wartość 807 Kapitał z aktualizacji wyceny
środków trwałych
(Sp.)
1.
765
Pozostałe koszty operacyjne
2.
Rys. 4.8 Schemat ewidencji odpisów aktualizujących. Źródło: opracowanie własne.
Objaśnienia do schematu:
1. Pk wyksięgowanie odpisu aktualizującego do wysokości kapitału z aktualizacji wyceny
2. Pk wyksięgowanie pozostałej kwoty odpisu aktualizującego
Środki trwałe w budowie tworzą koszty wytworzenia nowego środka lub ulepszenia już
istniejącego liczone narastająco dla danego przedsięwzięcia. Koszt wytworzenia oprócz
kosztów budowy, montażu czy ulepszenia obejmuje także: niepodlegający odliczeniu
podatek VAT oraz podatek akcyzowy, koszt zobowiązań zaciągniętych na sfinansowanie
budowy i ujemne różnice kursowe.
Rozliczenie kosztów robót następuje pod datą przyjęcia środka trwałego do użytkowania.
Do ewidencji służy konto „Środki trwałe w budowie”, które może wykazywać saldo Dt
oznaczające koszt nie zakończonych robót. Ujmowane jest w bilansie po stronie aktywów.
201 Rozrachunki z dostawcami 304 Rozliczenie zakupu 080 Środki trwałe w budowie
1. netto
2.
224
VAT
naliczony
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
15
084
Rozliczenie
środków
080 Środki trwałe w budowie
trwałych w budowie 010 Środki trwałe
*
3.
5.
4.
765
Pozostałe koszty operacyjne
6.
Rys. 4.9 Schemat ewidencji kosztów środków trwałych w budowie. Źródło: opracowanie własne.
Objaśnienia do schematu:
1. FV brutto za roboty, dostawy, usługi dotyczące budowy środków trwałych.
2. PK zaliczenie kosztów robót netto do kosztów budowy środka trwałego, wyksięgowanie
naliczonego VAT podlegającego odliczeniu,
3. Pk odbiór techniczny środka trwałego,
4. OT przyjęcie zakończonego zadania na stan środków trwałych bez konieczności odbioru
technicznego
5. OT przyjęcie zakończonego zadania na stan środków trwałych po odbiorze technicznym
6. Pk odpisanie kosztów związanych z zaniechaniem budowy środka trwałego.
4.1.2 Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie składniki majątkowe zalicza się do środków trwałych?
2. W jaki sposób ustala się wartość początkową środków trwałych?
3. Czym różni się metoda odpisów amortyzacji równomiernej i nierównomiernej?
4. W jaki sposób oblicza się wartość netto środków trwałych?
5. Co oznacza pojęcie środki trwałe w budowie?
6. Jakie są typowe operacje dotyczące zmian wartości środków trwałych? Podaj dekretację.
7. Jakie są typowe operacje dotyczące środków trwałych w budowie? Podaj dekretację.
4.1.3 Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Klasyfikowanie środków trwałych.
Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe XYZ Sp. z o.o. w Zgierzu (podatnik VAT) zakupiło
zgodnie z fakturą VAT nr 123/5005 z dnia 22 lipca 2005 r. od AUTO-MOBIL-SALON
w Łodzi samochód osobowy marki Fiat Panda o pojemności silnika 1 600 . Samochód będzie
wykorzystywany do celów ogólnych. Wartość zgodnie z fakturą netto 37 000,00 VAT
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
16
8 140,00 brutto 45 140,00. Przed wydaniem do użytkowania 28 lipca 2005 r. pojazd
zarejestrowano dokonując opłaty 50,00. Na zakup samochodu zaciągnięto 10 000,00 kredytu,
który został przelany bezpośrednio na konto sprzedawcy pojazdu 25lipca 2005 r., resztę
opłacono przelewem. Od kredytu bank pobrał jednorazową prowizję 100,00. Spłata rat
kredytu wraz z odsetkami nastąpi od sierpnia 2005 r.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) ustalić wartość początkową biorąc pod uwagę aktualnie obowiązujące regulacje podatku
od towarów i usług,
4) określić numer KŚT nabytego środka trwałego i stopę amortyzacji
5) sporządzić dokument OT na przekazanym druku przez nauczyciela,
6) podać datę rozpoczęcia amortyzacji
7) dokonać wszystkich możliwych księgowań na kontach , wynikających z treści zdania.
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura punktu 4.1 niniejszego poradnika,
- wykaz KŚT
- druk dokumentu OT
- aktualne przepisy ustawy o podatku od towarów i usług w zakresie możliwości odliczania
VAT od zakupionych samochodów osobowych
- kalkulator,
- arkusze papieru,
- pisaki.
Ćwiczenie 2
Obliczanie amortyzacji środków trwałych.
We wrześniu bieżącego roku podmiot wydał do użytkowania maszynę do robót budowlanych
o wartości początkowej 90 000,00. Podmiot stosuje współczynnik 2.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) ustalić numer KŚT i stopę amortyzacji dla maszyny do robót budowlanych
4) ustalić miesiąc rozpoczęcia amortyzacji
5) sporządzić plan amortyzacji na kolejne lata użytkowania
6) ustalić miesiąc i rok zakończenia amortyzacji
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
8) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
-
wykaz KŚT
-
literatura do punktu 4.1
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
17
- druk tabeli amortyzacyjnej,
- kalkulator
- arkusze papieru,
- pisaki.
Ćwiczenie 3
Obliczanie amortyzacji środków trwałych.
Spółka z o.o. wprowadza do użytkowania w listopadzie br. fabrycznie nowy środek –
urządzenie wiertnicze o wartości początkowej 120 000,00. Stopa amortyzacji tego urządzenia
według wykazu stawek wynosi 20%.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) obliczyć kwotę amortyzacji w pierwszym roku stosując przepisy art. 16 k ustawy
o podatku dochodowym od osób prawnych
4) przeprowadzić rachunek amortyzacji i wybrać korzystniejszy wariant dla podatnika
korzystając z możliwości jakie daje art. 16 k ustawy o podatku dochodowym od osób
prawnych
5) przeprowadzić rachunek amortyzacji i wybrać korzystniejszy wariant na podstawie tych
samych danych zakładając, że urządzenie wydano do użytkowania w lutym br.
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- aktualne przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (art. 16 k)
- literatura do punktu 4.1
- kalkulator
- arkusze papieru,
- pisaki.
Ćwiczenie 4
Obliczanie amortyzacji środków trwałych dla celów bilansowych.
Przedsiębiorstwo nabyło specjalistyczne urządzenie za 11 000,00. długość okresu
ekonomicznej użyteczności oszacowano na 3 lata. Po takim okresie urządzenie ma być
wycofane i zastąpione nowym. Wartość końcową oszacowano na 500,00.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) obliczyć kwotę amortyzacji metodą sumy cyfr rocznych,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- ustawa o rachunkowości,
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
18
- literatura do punktu 4.1
- kalkulator,
- zeszyt przedmiotowy.
Ćwiczenie 5
Ewidencjonowanie zmian w stanie i wartości środków trwałych.
Salda wybranych kont w spółce akcyjnej wynoszą:
010
Środki trwałe
257 800,00
050
Umorzenie
środków trwałych
62 252,00
Podmiot jest płatnikiem VAT.
W bieżącym miesiącu miały miejsce operacje gospodarcze:
1. LT zlikwidowano środek trwały w związku z jego zużyciem
wartość początkowa 8
300,00
umorzenie 8
100,00
wartość netto
200
1 a. Pk ewidencja likwidowanego środka na koncie pozabilansowym
2. FV za złomowanie i transport zlikwidowanej maszyny
wartość netto
203,00
VAT
22%
44,66
wartość brutto
247,66
3. Rk (KP) wpłata za sprzedaż złomu pochodzącego ze zlikwidowanej maszyny
307,00
4. FV za zakupiony komputer
wartość netto
4 400,00
VAT 22%
968,00
wartość brutto
5 368,00
5. OT przyjęcie zakupionego komputera do użytkowania 4
400,00
6. FV za sprzedaż samochodu dostawczego
wartość netto
1 800,00
VAT
22%
396,00
wartość brutto
2 196,00
7. PT rozchód ze stanu sprzedanego samochodu dostawczego
wartość początkowa 39
600,00
umorzenie
38
160,00
wartość netto
1 440,00
8. FV za zakupioną obrabiarkę
wartość netto
9 200,00
VAT 22%
2 024,00
wartość brutto
11 224,00
9. OT przyjęcie zakupionej obrabiarki do użytkowania 9
200,00
10. Pk wyksięgowanie z ewidencji pozabilansowej zlikwidowanej maszyny w związku
z zakończeniem likwidacji
8 300,00
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
19
3) otworzyć konta księgowe na podstawie treści,
4) dokonać ewidencji operacji gospodarczych na kontach,
5) ustalić wartość netto posiadanych środków trwałych,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- ustawa o rachunkowości,
- literatura do punktu 4.1
- kalkulator,
- zeszyt przedmiotowy.
Ćwiczenie 6
Ewidencjonowanie zmian w stanie i wartości środków trwałych oraz środków trwałych
w budowie.
Salda wybranych kont przedsiębiorstwa wynoszą: 131 Rachunek bieżący 136 000,00
Podmiot jest podatnikiem VAT.
Operacje gospodarcze, które miały miejsce w bieżącym miesiącu:
1. FV za opracowaną dokumentację techniczną hali produkcyjnej zaliczona w koszty środka
trwałego w budowie
wartość netto
2 200,00
VAT
22%
484,00
wartość brutto
2 684,00
2. FV za zakupione materiały przekazane bezpośrednio do budowy hali produkcyjnej
wartość netto
74 000,00
VAT 7%
5 180,00
wartość brutto
79 180,00
3. Wb - zapłata za materiały do budowy hali
79 180,00
4. FV za prace budowlano-montażowe przy budowie hali produkcyjnej, których koszt
zaliczono do kosztów budowy środka
wartość netto
20 000,00
VAT 7%
1 400,00
wartość brutto
21 400,00
5. Wb przekazanie przez bank na rachunek bieżący środków kredytu na sfinansowanie
budowy hali według umowy z bankiem o kredyt długoterminowy 45
000,00
6. Wb – zapłata za prace budowlano-montażowe 21
400,00
7. Wb – pobranie prowizji od kredytu
450,00
8. FV za sprawowanie nadzoru inwestorskiego zaliczone w koszty środka trwałego w
budowie
wartość netto
3 000,00
VAT
22%
660,00
wartość brutto
3 660,00
9. Pk protokół przyjęcia zakończonego przedsięwzięcia (odbiór techniczny) – przeniesienie
kosztów budowy środka trwałego ...................
10. OT przyjęcie hali produkcyjnej do eksploatacji
....................
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
20
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) otworzyć konta księgowe na podstawie treści,
4) dokonać ewidencji operacji gospodarczych na kontach,
5) ustalić wartość przyjętego środka trwałego z budowy,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- ustawa o rachunkowości,
- literatura do punktu 4.1
- kalkulator,
- zeszyt przedmiotowy.
4.1.4 Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak
Nie
1) definiować pojęcie środków trwałych ?
□
□
2) definiować pojęcie środków trwałych w budowie ?
□
□
3) definiować pojęcie wartości początkowej środka trwałego ?
□
□
4) definiować pojęcie amortyzacji ?
□
□
5) definiować pojęcie umorzenia ?
□
□
6) klasyfikować środki trwałe według KŚT ?
□
□
7) określić stopę amortyzacji z wykazu stawek ?
□
□
8) obliczyć wartość początkową środka trwałego ?
□
□
9) ustalić koszt wytworzenia środka trwałego w budowie ?
□
□
10) rozróżnić amortyzację dla celów bilansowych i podatkowych ?
□
□
11) obliczyć amortyzację metodą liniową ?
□
□
12) obliczyć amortyzację metodą degresywną ?
□
□
13) ustalić wartość netto środków trwałych ?
□
□
14) ewidencjonować typowe operacje gospodarcze dotyczące
środków trwałych ?
□
□
15) ewidencjonować typowe operacje gospodarcze dotyczące
środków trwałych w budowie ?
□
□
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
21
4.2 Leasing
4.2.1 Materiał nauczania
Pojęcie leasingu zostało zdefiniowane prze kodeks cywilny jako umowa, w ramach której
finansujący zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, nabyć rzecz od
oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w tej umowie i oddać tę rzecz
korzystającemu do używania albo używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony,
a korzystający zobowiązuje się zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach
wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia
rzeczy przez finansującego (art. 709¹ k.c.).
Umowa leasingu powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności.
Podstawowe pojęcia związane z leasingiem:
finansujący – jednostka świadcząca usługę leasingu
korzystający – jednostka biorąca przedmiot leasingu w użytkowanie
czynsz inicjalny – wstępna opłata uiszczona w momencie zawierania umowy
czynsz leasingowy – rata opłacana w określonym terminie za użytkowanie przedmiotu
leasingu z podziałem na wartość netto i VAT – w leasingu kapitałowym składa się
z części kapitałowej i odsetkowej
opłata manipulacyjna – może wystąpić jednorazowo lub cyklicznie, np.; ubezpieczenie,
podatek od nieruchomości, od środków transportu
opcja wykupu – zobowiązanie finansującego do sprzedaży przedmiotu leasingu
korzystającemu po zakończeniu umowy
Praktyka gospodarcza rozróżnia dwa rodzaje leasingu: operacyjny i finansowy, które różnią
się ujęciem w ustawie o rachunkowości i ustawach podatkowych.
Leasing finansowy (kapitałowy, inwestycyjny) – odpłatne korzystanie z rzeczy
w czasie zbliżonym do jej ekonomicznej użyteczności. Stwarza prawo do przejęcia używanej
rzeczy na własność po zakończeniu umowy na podstawie tzw. opcji wykupu. Rata leasingowa
musi być podzielona na część odsetkową i kapitałową w celu prawidłowej ewidencji.
Charakter leasingu finansowego jest zbliżony do umowy kupna na raty.
Leasing operacyjny (bieżący, eksploatacyjny) – umożliwia korzystającemu używanie
przedmiotu leasingu przez czas trwania umowy. Przedmiot leasingu po upływie umowy
wraca do finansującego. Nie następuje przeniesienie prawa własności na korzystającego.
Leasing operacyjny w swej istocie zbliżony jest do umów dzierżawy lub najmu.
Dużą trudność w przepisach podatkowych sprawia określenie na podstawie zawartej
umowy czy leasing ma charakter operacyjny czy kapitałowy.
Z punktu widzenia przepisów podatkowych umowę leasingu operacyjnego charakteryzują
elementy:
umowa została zawarta na czas oznaczony, równemu co najmniej 40% normatywnego
okresu amortyzacji (wynikającego z amortyzacji według stawki podatkowej), jeżeli jej
przedmiotem są podlegające odpisom amortyzacyjnym rzeczy ruchome lub wartości
niematerialne i prawne; albo co najmniej 10 lat, jeżeli jej przedmiotem są podlegające
odpisom amortyzacyjnym nieruchomości,
suma rat netto (pomniejszona o należny podatek od towarów i usług) będzie równa co
najmniej wartości początkowej przedmiotu leasingu.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
22
Jeżeli umowa spełnia te warunki, to konsekwencje podatkowe w podstawowym okresie
umowy są następujące:
u finansującego – przychodem są opłaty leasingowe netto, odpisy amortyzacyjne od
przedmiotu leasingu zaliczane są w koszty
u korzystającego – kosztem jest opłata leasingowa
podatek od towarów i usług odliczany jest od rat i spłacany na zasadach ogólnych,
wykazywany w fakturach za poszczególne opłaty leasingowe wynikające
z harmonogramu.
Jeżeli umowa spełnia poniższe warunki – jest umową leasingu finansowego:
została zawarta na dowolnie oznaczony czas
suma ustalonych w umowie opłat netto (pomniejszonych o podatek od towarów i usług)
jest równa lub wyższa od wartości początkowej przedmiotu leasingu (środków trwałych
i wartości niematerialnych i prawnych)
umowa zawiera postanowienie, że w okresie podstawowym umowy odpisów
amortyzacyjnych dokonuje korzystający.
Konsekwencje podatkowe w podstawowym okresie umowy są następujące:
u finansującego – przychodem jest część odsetkowa opłaty leasingowej
u korzystającego – kosztem jest część odsetkowa opłaty leasingowej oraz amortyzacja
z punktu widzenia podatku od towarów i usług leasing finansowy traktowany jest na
równi ze sprzedażą – oznacza to obowiązek podatkowy dla finansującego z chwilą
wydania rzeczy lub wystawienia faktury, korzystający płaci VAT jednorazowo od całej
transakcji przy pierwszej wpłacie. Na fakturze powinna znaleźć się adnotacja, że dotyczy
rozliczenia podatkowego umowy leasingu, następne czynsze dokumentowane są notami
księgowymi i powinny zawierać tylko wartość netto czynszu oraz informację, że VAT
został rozliczony na podstawie faktury (należy podać numer i datę wystawienia)
Z przeniesieniem własności przedmiotu leasingu na korzystającego wiąże się określenie
wartości hipotetycznej. Wyliczenie to jest dokonywane tylko dla celów podatkowych, gdyż
u sprzedającego (finansujący) powstaje przychód. Określona w umowie sprzedaży cena nie
może być niższa od wartości hipotetycznej netto środka.
Wartość hipotetyczna równa się wartości początkowej pomniejszonej o odpis
amortyzacyjny obliczony metodą degresywną z uwzględnieniem współczynnika 3.
Ustawa o rachunkowości określa kryteria zaliczania do leasingu finansowego każdą umowę,
która spełnia co najmniej jeden z warunków:
własność przedmiotu leasingu jest przenoszona na korzystającego po zakończeniu
okresu, na jaki została zawarta umowa,
umowa zawiera prawo do nabycia jej przedmiotu przez korzystającego po zakończeniu
okresu, na jaki została zawarta, po cenie niższej od wartości rynkowej z dnia nabycia,
okresu, na jaki została zawarta umowa, nie może być krótszy niż ¾ przewidywanego
okresu ekonomicznej użyteczności środka trwałego lub prawa majątkowego; prawo
własności przedmiotu umowy może być w okresie, na jaki umowa została zawarta,
przeniesione na korzystającego,
suma opłat, pomniejszonych o dyskonto, ustalona w dniu zawarcia umowy
i przypadająca do zapłaty w okresie jej obowiązywania, przekracza 90% wartości
rynkowej przedmiotu umowy na ten dzień; w sumie opłat uwzględnia się wartość
końcową przedmiotu umowy, którą korzystający zobowiązuje się zapłacić za
przeniesienie na niego prawa własności tego przedmiotu – do sumy opłat nie zalicza się
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
23
płatności za świadczenia dodatkowe, podatków oraz składek na ubezpieczenie tego
przedmiotu, jeżeli korzystający pokrywa je niezależnie od opłat za używanie,
umowa zwiera przyrzeczenie finansującego do zawarcia z korzystającym kolejnej umowy
o oddanie w odpłatne używanie tego samego przedmiotu lub przyrzeczenie przedłużenia
umowy dotychczasowej na warunkach korzystniejszych od ustalonych w dotychczasowej
umowie,
umowa przewiduje możliwość jej wypowiedzenia z zastrzeżenie, że wszelkie powstałe
z tego tytułu koszty i straty poniesione przez finansującego pokrywa korzystający,
przedmiot umowy został dostosowany do indywidualnych potrzeb korzystającego; może
on być używany wyłącznie przez korzystającego bez wprowadzania w nim istotnych
zmian.
Jeżeli umowa nie spełnia żadnego z wyżej wymienionych warunków to w myśl ustawy
o rachunkowości jej przedmiotem jest leasing operacyjny.
Ewidencję leasingu przedstawiają schematy (Rys. 4.9 , Rys. 4.10)
201 Rozrachunki z dostawcami 302Rozliczenie zakupu usług 402
Usługi obce
1., 2.
netto
3.
224 VAT naliczony
093 Środki trwałe przyjęte w leasing
(ewidencja
pozabilansowa)
*
wartość przyjętych
do
używania środków
na
warunkach
leasingu
operacyjnego
131 Rachunek bieżący 240
Pozostałe rozrachunki
4.
Rys. 4.10 Schemat leasingu operacyjnego u korzystającego. Źródło: opracowanie własne.
Objaśnienia do schematu:
1. FV za czynsz inicjalny brutto
2. FV za opłatę leasingową brutto
3. Pk rozliczenie kwoty czynszu inicjalnego (jeżeli kwota czynszu inicjalnego jest
wysoka to powinien być rozliczany w czasie poprzez RMK) i opłaty leasingowej
4. Wb wpłata kaucji gwarancyjnej
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
24
201 Rozrachunki z dostawcami 304 Rozliczenie zakupu
224 VAT naliczony
1., 2. 3.
010
Środki trwałe
4.,
5.
640
RMK
6.
402
Usługi obce
7.
Rys. 4.11 Schemat leasingu finansowego u korzystającego. Źródło: opracowanie własne.
Objaśnienia do schematu:
1. FV na podstawie umowy leasingu finansowego (kapitał, zysk, część odsetkowa, VAT)
2. FV za czynsz inicjalny brutto
3. Pk wyksięgowanie naliczonego VAT
4. Protokół przekazania środka trwałego w leasing według wartości netto
5. Pk zysk finansującego powiększający wartość początkową przyjętego środka
6. Pk rata odsetkowa do rozliczenia w czasie – bieżący odpis w koszty finansowe
równolegle do spłaty rat leasingowych
7. Pk wartość netto czynszu inicjalnego
4.2.2 Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jak definiuje leasing Kodeks cywilny?
2. Jakie rodzaje leasingu wyodrębnia się dla celów podatkowych?
3. Jakie skutki podatkowe wywołuje leasing operacyjny, a jakie finansowy?
4. W jakim celu ustala się wartość hipotetyczną?
5. W jaki sposób ewidencjonuje się typowe operacje związane z leasingiem operacyjnym i
finansowym?
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
25
4.2.3 Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Ewidencja operacji gospodarczych związanych z leasingiem.
Przedsiębiorstwo X zwarło w lipcu umowę leasingu na używanie przez 36 miesięcy
samochodu ciężarowego o wartości 180 000,00. Czynsz inicjalny ustalono na 36 000,00 netto,
7 920,00 VAT, 43 920,00 brutto. Czynsz ze względu na znaczną wysokość podlega
rozliczeniu w czasie. Miesięczna rata leasingowa zgodnie z harmonogramem opłat wynosi
4 200,00 netto 924 VAT, 5 124,00 brutto.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) określić rodzaj zawartej umowy o leasing
4) ustalić treść operacji gospodarczych
5) dokonać ewidencji operacji na podstawie ustalonych treści
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- ustawa o rachunkowości,
- ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych lub prawnych,
- literatura do punktu 4.2
- kalkulator,
- arkusze papieru,
- pisaki.
Ćwiczenie 2
Ewidencja leasingu operacyjnego.
Podmiot otrzymał na podstawie umowy leasingu operacyjnego samochód osobowy
o ładowności 500 kg. Wartość samochodu wynosi 30 000,00, miesięczna opłata leasingowa
600,00 netto, 132,00 VAT 732,00 brutto.
Na podstawie danych korzystający ustalił operacje gospodarcze:
1. Pk- umowa leasingowa – przyjęcie środka trwałego do użytkowania na
zasadach leasingu operacyjnego (ewidencja pozabilansowa)
30 000,00
2. FV oryginał
rata
leasingowa
netto
600,00
VAT
naliczony
132,00
brutto
732,00
3. Wb przelew raty leasingowej na konto finansujacego
732,00
4. Pk – przekazanie środka trwałego po wygaśnięciu umowy leasingu
(pozabilansowo) 30
000,00
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
26
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) dokonać ewidencji operacji na podstawie ustalonych treści,
4) ustalić zgodnie z przepisami ustawy o podatku od towarów i usług wartość podatku VAT
podlegającą odliczeniu
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- ustawa o rachunkowości,
- ustawa o podatku od towarów i usług,
- literatura do punktu 4.2
- kalkulator,
- arkusze papieru,
- pisaki.
Ćwiczenie 3
Ewidencja leasingu finansowego.
Przekazano w formie leasingu finansowego środek trwały o wartości początkowej 10 000,00,
dotychczasowym umorzeniu 2 000,00, należnym finansującemu zysku 1 000,00, odsetkach
z tytułu odroczonej zapłaty 500,00. Spłata ma nastąpić w formie 10 rat.
1. FV oryginał od finansującego
wartość netto środka trwałego 8
000,00
odsetki od odroczonej zapłaty i należny zysk
1 500,00
VAT naliczony
2 090,00
Brutto 11
590,00
2. Pk – wartość początkowa przyjętego w leasing środka trwałego 9
000,00
3. Pk – wyksięgowanie naliczonego VAT
2 090,00
4. Pk – wyksięgowanie odsetek od odroczonej zapłaty na RMK
500,00
5. Pk – miesięczny odpis amortyzacyjny 20%
..............
6. Wb - spłata raty leasingowej
1 159,00
7. Pk – bieżący odpis w koszty finansowe spłaconych odsetek
50,00
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) ustalić wartość początkową środka przyjętego w leasing,
4) dokonać ewidencji operacji na podstawie treści,
5) ustalić zgodnie z przepisami ustawy o podatku od towarów i usług wartość podatku VAT
podlegającą odliczeniu,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
27
Wyposażenie stanowiska pracy:
- ustawa o rachunkowości,
- ustawa o podatku od towarów i usług,
- literatura do punktu 4.2
- kalkulator,
- zeszyt przedmiotowy.
4.2.4 Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak
Nie
1) zdefiniować pojęcie leasingu ?
□
□
2) rozróżnić pojęcie leasingu operacyjnego ?
□
□
3) rozróżnić pojęcie leasingu finansowego ?
□
□
4) rozróżnić warunki umowy o leasing operacyjny i finansowy ?
□
□
5) rozliczyć podatek VAT od różnych rodzajów umów leasingowych ?
□
□
6) zdefiniować wartość hipotetyczną ?
□
□
7) określić skutki podatkowe dla finansującego i korzystającego
z tytułu zawarcia różnych umów o leasing ?
□
□
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
28
4.3 Wartości niematerialne i prawne
4.3.1 Materiał nauczania
Wartości niematerialne i prawne stanowią nabyte przez jednostkę, zaliczane do aktywów
trwałych, prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania,
o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż jeden rok, przeznaczone
na potrzeby jednostki. Różnią się od środków trwałych tym, że nie mają postaci rzeczowej.
W szczególności do wartości niematerialnych i prawnych zalicza się:
autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje,
prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych oraz
zdobniczych,
know-how,
wartość firmy,
koszty zakończonych prac rozwojowych.
Wyjaśnień mogą wymagać trzy ostatnie grupy.
Know-how – nabyta wiedza techniczna lub technologiczna o poufnym charakterze
w dziedzinie przemysłowej, handlowej, naukowej, organizacyjnej o ile jest możliwa do ujęcia
w zmaterializowanej postaci, np.: wzór, model, opis, rysunek, możliwa do oszacowania,
możliwa do wykorzystania w procesie działalności przedsiębiorstwa. Prawo do wykorzystania
tej wiedzy może być przedmiotem obrotu, a jednostka może je nabyć np. w formie licencji.
Wartość firmy (goodwill) – różnica między ceną nabycia określonej jednostki lub jej
zorganizowanej części a niższą od niej wartością godziwą przejętych aktywów netto. Ta
dodatnia różnica na ogół wynika z wypracowanej pozycji na rynku jaką posiada sprzedawana
firma, marki, dobrych skojarzeń, posiadania sieci kontrahentów. Jeżeli cena nabycia
określonej jednostki lub jej zorganizowanej części jest niższa od wartości godziwej
przyjętych aktywów netto, to różnica stanowi ujemną wartość firmy.
Wartość firmy tworzy się w wyniku nabycia przedsiębiorstwa, nie wystąpi
w jednostkach nowo powstałych.
Koszty zakończonych prac rozwojowych – są to prace prowadzone przez jednostkę na
własne potrzeby, które zostały zakończone z pozytywnym skutkiem przed podjęciem
produkcji lub zastosowaniem technologii i spełniają warunki:
produkt lub technologia wytwarzania są ściśle ustalone, a dotyczące ich koszty prac
rozwojowych wiarygodnie określone,
techniczna przydatność produktu lub technologii została stwierdzona i odpowiednio
udokumentowana i na tej podstawie jednostka podjęła decyzję o wytwarzaniu produktu
lub stosowaniu technologii,
koszty prac rozwojowych zostaną pokryte spodziewanymi przychodami ze sprzedaży
tych produktów lub stosowania technologii.
Koszty prac rozwojowych, które nie spełniają tych warunków zalicza się do pozostałych
kosztów operacyjnych w momencie poniesienia.
Koszty prac badawczych związanych z rozwojem firmy, ulepszeniem, obejmujące analizę
ekonomiczną, której wynikiem jest optymalny wybór, np.: nowego środka trwałego dla
istniejącej już technologii nie są zaliczane do kosztów prac rozwojowych – stanowią
pozostałe koszty operacyjne w momencie poniesienia.
Sposób ustalenia wartości początkowej wartości niematerialnych i prawnych podobnie jak
w przypadku środków trwałych zależy od sposobu nabycia.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
29
-
w przypadku odpłatnego nabycia – wartość początkową stanowi cena nabycia, tzn.
rzeczywista cena zakupu bez podatku VAT (chyba, że podatek ten nie podlega
odliczeniu) powiększona o prowizje i odsetki od kredytów, prawidłowych zobowiązań,
różnice kursowe, opłaty notarialne, skarbowe, sądowe, do dnia przyjęcia wartości
niematerialnych i prawnych do używania,
-
w przypadku wytworzenia (koszty zakończonych prac rozwojowych) – wartość
początkową stanowią koszty wytworzenia bezpośrednie i uzasadniona część kosztów
pośrednich, bez kosztów zarządu i kosztów sprzedaży,
-
w przypadku nieodpłatnego nabycia – wartość początkową należy oszacować na
poziomie ceny sprzedaży takiego samego lub podobnego składnika lub wartości
godziwej.
Wartości niematerialne i prawne wycenia się nie rzadziej niż na dzień bilansowy według
cen nabycia lub kosztów wytworzenia, pomniejszonych o odpisy amortyzacyjne lub
umorzeniowe oraz odpisy z tytułu trwałej utraty wartości. Trwała utrata wartości zachodzi
wówczas, gdy istnieje prawdopodobieństwo, że składnik nie przyniesie w przyszłości
przewidywanych korzyści ekonomicznych, np.: z tytułu zmiany technologii produkcji,
przeznaczenia do likwidacji, wycofania z użytkowania. Odpisu aktualizującego z tytułu
trwałej utraty wartości dokonuje się w pozostałe koszty operacyjne.
Wartości niematerialne i prawne podlegają amortyzacji i umorzeniu. Odpisy zarówno dla
celów bilansowych jak i podatkowych dokonywane są wyłącznie metodą liniową, na
podstawie planu amortyzacji od miesiąca następującego po miesiącu wydania do używania.
Nie podlega amortyzacji wniesiona do spółki w formie aportu wartość know-how.
Według przepisów podatkowych odpisów amortyzacyjnych dokonuje się
w określonym przepisami czasie:
- licencje na programy komputerowe, prawa autorskie – nie krótszym niż 2 lata
- licencje na wyświetlanie filmów oraz emisję programów radiowych i telewizyjnych – nie
krótszym niż 2 lata, ale gdy umowa jest zawarta na czas krótszy niż 2 lata, amortyzacji
można dokonać w czasie wynikającym z umowy.
- koszty zakończonych prac rozwojowych – nie krótszym niż 3 lata
- pozostałe wartości niematerialne i prawne – nie krótszym niż 5 lat.
Prawo bilansowe zawiera wskazówki, jak ustalać stawki amortyzacyjne, ale nie określa ich
wysokości za wyjątkiem:
- kosztów zakończonych prac rozwojowych – które powinny być odpisane w czasie nie
dłuższym niż 5 lat,
- wartości firmy – którą należy odpisać w okresie nie dłuższym niż 5 lat,
a w uzasadnionych przypadkach ten okres może być przedłużony do 20 lat, np.:
w sytuacji gdy wartość firmy jest znaczna a nabyta jednostka będzie prawdopodobnie
przynosiła zyski przewyższające normalną w tej branży rentowność.
Zgodnie z przepisami podatkowymi wartości niematerialne i prawne, których wartość nie
przekracza 3 500 zł. mogą być odpisane (amortyzowane) jednorazowo w miesiącu wydania
do używania.
Ewidencję umorzenia i amortyzacji wartości niematerialnych i prawnych ilustruje poniższy
schemat.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
30
075 Umorzenie wartości
niematerialnych i prawnych 400 Amortyzacja
kwota amortyzacji
i
umorzenia
Rys. 4.12 Schemat ewidencji umorzenia i amortyzacji wartości niematerialnych i prawnych. Źródło:
opracowanie własne.
Ewidencji zmian wartości niematerialnych i prawnych dokonuje się na koncie 020
„Wartości niematerialne i prawne” i jest ona analogiczna do ewidencji zmian w wartości
środków trwałych, z wykorzystaniem zamiast konta 010 „Środki trwałe” konto 020 „Wartości
niematerialne i prawne”. Patrz rozdział 4.1
4.3.2 Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jaka jest definicja wartości niematerialnych i prawnych?
2. Jakie składniki zaliczamy do wartości niematerialnych i prawnych?
3. Jak definiuje się wartość firmy?
4. Jak definiuje się koszty zakończonych prac rozwojowych?
5. Jak definiuje się know-how?
6. W jaki sposób ustala się wartość początkową wartości niematerialnych i prawnych?
7. W jaki sposób dokonuje się amortyzacji wartości niematerialnych i prawnych?
8. W jaki sposób ewidencjonuje się typowe operacje dotyczące zmian wartości
niematerialnych i prawnych?
4.3.3 Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Ewidencja wartości niematerialnych i prawnych.
Salda wybranych kont w spółce akcyjnej wynoszą:
Wartości niematerialne i prawne
41 252,00 w tym:
licencja 26
100,00
program komputerowy (finansowo-księgowy) 4
412,00
koszty zakończonych prac rozwojowych
10 740,00
Umorzenie wartości niematerialnych i prawnych
17 987,00 w tym:
umorzenie licencji
5 220,00
umorzenie programu komputerowego (finansowo-księgowego) 2
206,00
umorzenie kosztów zakończonych prac rozwojowych
10 561,00
Rachunek bieżący
100 000,00
W bieżącym miesiącu miały miejsce operacje gospodarcze powodujące zmiany w stanie
wartości niematerialnych i prawnych:
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
31
1. FV za zakupiony i przyjęty do użytkowania program komputerowy z licencją
netto
4
110,00
VAT
904,20
brutto
5
014,20
2. WB – zapłata przelewem za zakupiony program komputerowy
5 014,20
3. WB – nabyto zgodnie z umową prawa do wynalazku, płacąc przelewem bankowym
52
000,00
4. PK otrzymano nieodpłatnie prawo do znaku towarowego
6 000,00
5. PK miesięczne umorzenie znaku towarowego (okres amortyzowania 5 lat)
6. PK bieżący odpis w przychody z tytułu otrzymania znaku towarowego ...................
7. PK – naliczona miesięczna rata umorzenia licencji (przyjęty okres amortyzowania 5 lat)
8. PK – naliczona miesięczna rata umorzenia komputerowego programu finansowo-
-księgowego (przyjęty okres amortyzowania 3 lata)
...................
9. PK – naliczona rata umorzenia kosztów zakończonych prac rozwojowych
(przyjęty okres amortyzowania 5 lat)
....................
10. PK – wyksięgowanie ze stanu umorzonych kosztów zakończonych prac rozwojowych
wartość początkowa 10
740,00
dotychczasowe umorzenie
10 740,00
wartość netto
0,00
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) otworzyć konta syntetyczne
4) dokonać ewidencji operacji gospodarczych
5) dokonać niezbędnych wyliczeń potrzebnych do ewidencji operacji nr 5,6,7,8,9
6) ustalić wartość netto wartości niematerialnych i prawnych.
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
8) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- ustawa o rachunkowości,
- literatura do punktu 4.3 i 4.2
- kalkulator,
- zeszyt przedmiotowy.
Ćwiczenie 2
Ewidencja wartości niematerialnych i prawnych.
Firma otrzymała nieodpłatnie prawa autorskie, które zostały wycenione według ceny
sprzedaży podobnych praw na wartość 60 000 zł. Do amortyzacji przyjęto okres zgodny
z przepisami podatkowymi o maksymalnej możliwej długości. Prawa autorskie wydano do
używania w miesiącu otrzymania.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
32
3) określić długość okresu amortyzacji otrzymanego prawa
4) obliczyć wartość amortyzacji otrzymanego prawa w kolejnych latach
5) ustalić treść operacji gospodarczych
6) dokonać ewidencji operacji na podstawie ustalonych treści
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
8) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- ustawa o rachunkowości,
- aktualne przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych ( art. 16m)
- literatura do punktu 4.3 i 4.2
- kalkulator,
- arkusze papieru,
- pisaki.
Ćwiczenie 3
Ewidencja wartości niematerialnych i prawnych.
W marcu 2005 r. przedsiębiorstwo zakupiło i wydało do użytkowania program finansowo-
księgowy wraz z licencją. Wartość programu według faktury netto 10 000,00 VAT 2 200,00
brutto 12 200,00. Do faktury sprzedający doliczył koszt przeprowadzonego szkolenia dla
pracowników mających pracować na tym programie netto 1 000,00 VAT 220,00 brutto
1 220,00. Łączna wartość faktury netto 11 000,00 VAT 2 420,00 brutto 13 420,00.
Przedsiębiorstwo przyjęło okres amortyzacji zgodny z przepisami podatkowymi, tzn. 2 lata.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) wartość początkową nabytego programu finansowo-księgowego,
4) obliczyć wartość amortyzacji otrzymanego prawa,
5) ustalić treść operacji gospodarczych,
6) dokonać ewidencji operacji na podstawie ustalonych treści,
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
8) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- ustawa o rachunkowości,
- literatura do punktu 4.3 i 4.2
- kalkulator,
- arkusze papieru,
- pisaki.
Ćwiczenie 4
Ewidencja wartości niematerialnych i prawnych.
Firma zakupiła poświadczony fakturą program komputerowy wymieniając w treści:
baza programu
netto
2 000,00 VAT
440,00 brutto
2 440,00
abonament na okres 1 roku netto
1 500,00 VAT
330,00 brutto
1 830,00
zabezpieczenie netto
100,00 VAT
22,00 brutto
122,00
razem:
3 600,00
792,00
4 392,00
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
33
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) przeanalizować czy zakupiony program może stanowić wartość niematerialną i prawną,
4) ustalić sposób ewidencji wymienionej w treści faktury *
5) dokonać księgowań na kontach księgowych *
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
7) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- ustawa o rachunkowości,
- literatura do punktu 4.3
- kalkulator,
- arkusze papieru,
- pisaki,
- do poleceń z gwiazdką (*) może potrzebna być pomoc nauczyciela
Ćwiczenie 5
Ewidencja wartości niematerialnych i prawnych.
Przedsiębiorstwo nabyło i przyjęło do użytkowania w lipcu 2005 r. licencję za 12 000 zł.
Ponieważ założyło, że licencja będzie przynosiła korzyści ekonomiczne w okresie 2 lat taki
sam czas stanowić będzie okres amortyzacji zarówno dla celów podatkowych jak
i bilansowych. Na koniec roku 2005 przedsiębiorstwo stwierdziło, że wartość bilansowa
licencji jest zawyżona, gdyż w następnym roku będzie ona przynosiła niższe od zamierzonych
korzyści ekonomiczne. Wyceniono więc wartość licencji na koniec roku w wysokości 6 000
zł.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) obliczyć wartość amortyzacji i umorzenia licencji na koniec roku 2005
4) obliczyć wartość netto licencji na koniec roku 2005
5) obliczyć wysokość odpisu aktualizującego
6) dokonać dekretacji odpisu aktualizującego
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
8) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- ustawa o rachunkowości,
- literatura do punktu 4.3
- kalkulator,
- arkusze papieru,
- pisaki,
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
34
4.3.4 Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak
Nie
1) zdefiniować wartości niematerialne i prawne ?
□
□
2) rozróżnić i zaliczyć składniki majątkowe do wartości
niematerialnych i prawnych ?
□
□
3) definiować poszczególne składniki wartości
niematerialnych i prawnych ?
□
□
4) obliczyć wartość początkową wartości
niematerialnych i prawnych ?
□
□
5) obliczyć amortyzację wartości niematerialnych i prawnych ?
□
□
6) formułować treści typowych operacji gospodarczych ?
dotyczących wartości niematerialnych i prawnych ?
□
□
7) ewidencjonować typowe operacje dotyczące wartości niematerialnych
i prawnych ?
□
□
8) dokonać odpisów aktualizujących wartości
niematerialnych i prawnych ?
□
□
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
35
4.4 Gospodarka zapasami materiałowymi
4.4.1 Materiał nauczania
Materiały są to nabyte składniki majątku obrotowego w celu zużycia na potrzeby
prowadzonej przez jednostkę działalności gospodarczej. Prezentowane są w bilansie jako
aktywa obrotowe w grupie zapasów. Przenoszą swoją wartość na produkt w całości.
Materiały klasyfikuje się jako:
- materiały podstawowe – stanowiące część składową produktu gotowego,
- materiały pomocnicze – warunkujące procesy działalności przedsiębiorstwa,
- paliwo – dla celów technologicznych, energetycznych i gospodarczych,
- części zapasowe i drobne narzędzia – do wymiany części zużytych
- opakowania – używane jednorazowo lub wielokrotnie do ochrony wyrobów gotowych,
- odpady użytkowe – poprodukcyjne, resztki, niepełnowartościowe, z likwidacji środków
trwałych, nadające się do dalszego wykorzystania.
Kierownik jednostki ustala i określa w zasadach rachunkowości, które materiały będą
magazynowane, a które będą stanowiły koszt bezpośrednio w momencie zakupu materiału.
Do wyceny materiałów na dzień nabycia mogą być stosowane:
- rzeczywiste ceny zakupu – bez podlegającemu odliczeniu podatku VAT,
- rzeczywiste ceny nabycia - powiększona o koszty bezpośrednio zawiązane z zakupem,
- koszty wytworzenia – koszty bezpośrednie oraz uzasadniona część kosztów pośrednich,
- stałe ceny ewidencyjne – na poziomie przeciętnych cen nabycia, zakupu lub kosztu
wytworzenia.
Stosując stałe ceny ewidencyjne, w księgach muszą być wykazane odchylenia od cen
ewidencyjnych, które odpowiednio korygują wartość zapasów na koniec. Odchylenia
debetowe zwiększają wartość zapasów materiałowych, odchylenia kredytowe zmniejszają.
Jeżeli ceny nabycia (zakupu) lub koszty wytworzenia jednakowych lub uznanych za
jednakowe składników majątku są różne, wartość stanu końcowego materiałów wycenia się
w zależności od przyjętej przez jednostkę metody ustalania rozchodu (zużycia, sprzedaży).
Rozchód może być wyceniony:
według cen przeciętnych – ustalonych na poziomie średniej ważonej cen (kosztów)
danego składnika aktywów,
według zasady „pierwsze weszło – pierwsze wyszło” (FIFO first in first out) – do wyceny
przyjmuje się ceny dostaw najwcześniejszych przed dniem rozchodu aż do księgowego
wyczerpania, a następnie przyjmuje się ceny dostaw późniejszych,
według zasady „ostanie weszło – pierwsze wyszło” (LIFO last in first out) –do wyceny
przyjmuje się ceny dostaw ostatnich przed dniem rozchodu, aż do księgowego
wyczerpania, a następnie przyjmuje się ceny dostaw wcześniejszych,
w drodze szczegółowej identyfikacji cen (kosztów) tych materiałów, które dotyczą ściśle
określonych przedsięwzięć, niezależnie od daty ich zakupu lub wytworzenia.
Materiały na dzień bilansowy wycenia się według cen nabycia lub kosztów wytworzenia nie
wyższych niż ich ceny sprzedaży netto na dzień bilansowy.
Zapasy materiałów mogą na dzień bilansowy utracić swoją wartość użytkową np.: na skutek
uszkodzenia, przeterminowania, braku zbytu co wiąże się ze zmniejszeniem przewidywanych
korzyści lub jednostka może posiadać nadmierne zapasy dla niej nieprzydatne, wówczas
zasadne jest dokonanie odpisu aktualizującego.
Odpisy aktualizujące wartość zapasów materiałów ze względu na utratę ich wartości zalicza
się odpowiednio do pozostałych kosztów operacyjnych.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
36
Jeżeli materiał odzyska utraconą wartość należy urealnić jego wycenę poprzez dokonanie
odpisu aktualizującego zwiększającego, który jest zaliczany do pozostałych przychodów
operacyjnych.
Wszystkie przychody i rozchody materiałów w magazynie muszą być dokumentowane
dowodami przychodu: Pz - przyjęcie z zewnątrz, Zw (Rwz) – zwrot materiałów, Po –
przyjęcie odpadów użytkowych (często zastępowane Pz), Mm – przesunięcie
międzymagazynowe oraz rozchodu: Rw – rozchód wewnętrzny, Wz – wydnie na zewnątrz,
Mm – przesunięcie międzymagazynowe. Dowodami magazynowymi potwierdzającymi
przychód lub rozchód są także protokoły różnic inwentaryzacyjnych, protokoły szkód,
protokoły zniżek lub zwyżek cen.
Zakup materiałów jest dokumentowany w księgach rachunkowych:
- dowodami od dostawców, będącymi podstawą rozrachunków (faktury, faktury
korygujące, rachunki)
- dowodami magazynowymi przyjęcia materiałów (Pz).
Każda otrzymana dostawa wymaga rozliczenia, tzn.:
- ustalenia ewentualnych różnic w dostawach,
- ustalenia podatku VAT naliczonego, podlegającego odliczeniu,
- przyjęciu dostaw do magazynu lub wydania bezpośrednio do zużycia,
- ustalenia kosztów zakupu oraz odchyleń między cena zakupu a ceną ewidencyjną.
Do ewidencji rozliczenia zakupu służy konto 301 „Rozliczenie zakupu materiałów”. Konto
to umożliwia bieżącą ewidencję przychodów materiałów niezależnie od momentu otrzymania
faktury. Może wykazywać jednocześnie dwa salda: Wn oznaczające materiały w drodze, Ma
oznaczające dostawy niefakturowane. Saldo Wn ujmowane jest w bilansie po stronie
aktywów, saldo Ma po stronie pasywów.
Materiały w drodze – występują wówczas, gdy jednostka otrzymuje fakturę zakupu, a do
końca okresu sprawozdawczego nie otrzymuje dostawy.
Dostawy niefakturowane - występują wówczas, gdy jednostka otrzymuje dostawę
materiałów, a do końca okresu sprawozdawczego nie otrzymuje faktury potwierdzającej
zakup.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
37
Ewidencja na koncie 301„Rozliczenie zakupu materiałów”
Rys. 4.13 Schemat rozliczenia zakupu i przyjęcia materiałów. Źródło: opracowanie własne.
Objaśnienia do schematu:
1. FV brutto zakupu materiałów
2. Pk SAD podatek akcyzowy, cło, opłaty pobierane przez urząd celny
3. Pk wyksięgowanie podatku VAT naliczonego podlegającego odliczeniu
4. Pz przyjęcie materiałów do magazynu według przyjętych cen ewidencyjnych
5. Pk przyjęcie materiałów bezpośrednio do zużycia
6. Pk wyksięgowanie podatku VAT naliczonego nie podlegającego odliczeniu
7. Pk wyksięgowanie odchyleń debetowych
→ cena rzeczywista > cena ewidencyjna
8. Pk wyksięgowanie odchyleń kredytowych
→ cena rzeczywista < cena ewidencyjna
9. Pk obciążenie pracownika lub osoby odpowiedzialnej za powstałe różnice i szkody
w dostawie podczas transportu
Jednostki mogą pełną wartość materiałów odpisać bezpośrednio w koszty zużycia
w momencie zakupu. Muszą wówczas ustalić nie później niż na dzień bilansowy stan
materiałów drogą spisu z natury. Na ogół ustalanie tych stanów odbywa się częściej
w zależności od sposobu rozliczania z tytułu podatku dochodowego.
Zapasy materiałów mogą być księgowane na przełomie kwartałów i na koniec roku po
zinwentaryzowaniu pozostałości materiałów niezużytych i dokonaniu wyceny według cen
sprzedaży netto. Wykazanie stanu zapasów nastąpi poprzez zmniejszenie kosztów zużycia.
Poniższy schemat obrazuje zmiany w stanie materiałów wynikające z różnych zdarzeń
gospodarczych.
301 Rozliczenia zakupu
201 Rozrachunki z dostawcami
materiałów 310 Materiały
4.
1.
401 Zużycie materiałów i energii
220 Rozrachunki publiczno-
- prawne
5.
2.
224 VAT naliczony
3.
403 Podatki i opłaty
341 OCE materiały
6.
8.
7.
237
Należności z tytułu
niedoborów
i
szkód
9.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
38
301 Rozliczenia zakupu
401 Zużycie materiałów
materiałów 310
Materiały
i energii
3.
1.
9.
080 Środki trwałe w budowie
760
Pozostałe przychody
operacyjne 4.
2. 771 Straty nadzwyczajne
5.
76 Pozostałe koszty operacyjne
341 OCE materiały
6.
7.
8.
Rys. 4.14 Schemat ewidencji zmian w stanie materiałów. Źródło: opracowanie własne.
1. Pz przyjęcie materiałów z zakupu
2. Pz (Po) przyjęcie odpadów użytkowych pochodzących z likwidacji środków trwałych,
darowizna materiałów
3. Rw wydanie materiałów do zużycia na cele produkcyjne i ogólne
4. Rw wydanie materiałów do zużycia na cele budowy, modernizacji, montażu środków
trwałych
5. Protokół strat w wyniku zdarzeń losowych
6. Protokół szkód w zapasach materiałowych w granicach ogólnego ryzyka
7. Protokół zmian cen – podwyższenie cen materiałów
8. Protokół zmian cen – obniżenie cen materiałów
9. Pk stan materiałów na koniec okresu sprawozdawczego ustalonego drogą inwentaryzacji.
Jeżeli jednostka do ewidencji stosuje stałe ceny ewidencyjne i rozlicza odchylenia na
przyjęte materiały musi także skorygować o wartość odchyleń materiały wydane do zużycia.
Rozliczenia odchyleń na rozchody i zapas dokonuje się na koniec miesiąca poprzez ustalenie
wskaźnika odchyleń i narzutu odchyleń.
odchylenia
przypadające odchylenia
przypadające
na zapas materiałów +
na
przyjęte materiały
Wo = ————————————————————————— · 100
wartość zapasu
wartość przyjętych
materiałów +
materiałów
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
39
Wo
wartość rozchodu materiałów
No = ————————————————
100
gdzie: Wo - wskaźnik odchyleń
No – narzut odchyleń
341 OCE materiały
401
Zużycie materiałów i energii
* Dt
* Ct
1.
2.
lub
3.
Rys. 4.15 Schemat rozliczania odchyleń na rozchód materiałów. Źródło: opracowanie własne.
Objaśnienia do schematu:
1. Pk rozliczenie odchyleń Dt na wydane materiały do zużycia
2., 3. Pk rozliczenie odchyleń Ct na wydane materiały do zużycia
Jeżeli jednostka prowadzi ewidencję materiałów w cenach zakupu i ponosi koszty:
przewozu, załadunku, wyładunku, ubezpieczenia w transporcie, opakowań, które powtórnie
już się nie nadają do użytku musi wyksięgować te koszty na odrębnym koncie 523 „Koszty
zakupu” i odpowiednio rozliczyć. Jeżeli jednostka prowadzi ewidencję w cenach nabycia nie
ma potrzeby prowadzenia konta 523 „Koszty zakupu”.
Do kosztów zakupu nie zalicza się: kosztów przesunięć międzymagazynowych, utrzymania
magazynów, podróży służbowych na rzecz zaopatrzenia, opłat pocztowych za przesyłki, opłat
postojowych.
Koszty zakupu w zależności od wysokości (czy przewyższają kwotę znaczą określoną
w zasadach rachunkowości czy nie) rozliczane są bezpośrednio w pełnej kwocie w momencie
poniesienia lub rozliczane są w czasie proporcjonalnie do rozchodu materiałów. Rozliczenie
w czasie dokonywane jest poprzez ustalenie wskaźnika kosztów zakupu (Wkz) oraz narzutu
kosztów zakupu (Nkz).
koszty zakupu przypadające
koszty zakupu przypadające
na zapas materiałów + na
przyjęte materiały
Wkz = ————————————————————————— · 100
wartość zapasu
wartość przyjętych
materiałów +
materiałów
Wkz x wartość rozchodu materiałów
Nkz = ————————————————
100
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
40
Rys. 4.16 Schemat ewidencji i rozliczania kosztów zakupu. Źródło: opracowanie własne.
Objaśnienia do schematu:
1. FV brutto za poniesione koszty zakupu
2. Pk wyksięgowanie wartości netto kosztu zakupu w koszty rodzajowe
3. Pk wyksięgowanie VAT naliczonego podlegającego odliczeniu
4. Pk wyksięgowanie VAT naliczonego nie podlegającego odliczeniu
5. Pk rozliczenie kosztów usług obcych w koszty zakupu
201 Rozrachunki z dostawcami 301 Rozliczenie zakupu 402
Usługi obce
2.
1.
224 VAT naliczony
3.
403 Podatki i opłaty
4.
501 Koszty produkcji
490 Rozliczenie
podstawowej
kosztów 523 Koszty zakupu
521Koszty wydziałowe
531Koszty
produkcji
pomocniczej
711Koszt
własny
sprzedaży
6.
5.
640
RMK
7.
8.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
41
6. Pk rozliczenie kosztów zakupu bezpośrednio według miejsc ponoszenia
7. Pk przeniesienie kosztów zakupu do rozliczenia w czasie
8. Pk rozliczenie kosztów zakupu proporcjonalnie do rozchodu materiałów
Zapisy w ewidencji syntetycznej muszą mieć odbicie w ewidencji analitycznej. Może ona być
prowadzona według metody:
- ilościowo-wartościowej – każdy rodzaj materiału ujmuje się jednostkach naturalnych
i wartościowych
- wartościowej – w jednostkach pieniężnych według miejsc składowania
- ilościowej – w jednostkach naturalnych, wartość zapasu wycenia się na koniec miesiąca
według cen nabycia lub kosztu wytworzenia nie wyższych od cen sprzedaży netto na
dzień bilansowy.
4.4.2 Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie są rodzaje materiałów?
2. Jaka jest różnica między ceną nabycia a cen a zakupu?
3. Jakie ceny mogą być stosowane do ewidencji materiałów?
4. Jakie są metody wyceny rozchodu materiałów i ustalania stanu końcowego?
5. Jakie dokumenty są podstawą ewidencji materiałów?
6. Jakie funkcje pełni konto „Rozliczenie zakupu materiałów”?
7. Jakie salda może wykazać konto „Rozliczenie zakupu materiałów”?
8. W jaki sposób rozliczane są odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów?
9. W jaki sposób rozliczane są koszty zakupu?
10. Kiedy dokonywana jest aktualizacja wartości materiałów?
4.4.3 Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wycena rozchodu materiałów.
W przedsiębiorstwie w styczniu xxxx roku miały miejsce operacje gospodarcze dotyczące
przychodu i rozchodu ujęte w tabeli.
PRZYCHÓD ROZCHÓD
DATA ILOŚĆ CENA
WARTOŚĆ
DATA ILOŚĆ WARTOŚĆ
3.01.
5.01.
6.01.
15.01.
500 szt.
300 szt
700 szt.
600 szt.
3,00
3,10
2,90
3,05
1 500,00
930,00
2 030,00
1 830,00
7.01.
10.01.
16.01.
700 szt.
800 szt.
600 szt.
?
?
?
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) dokonać wyceny rozchodu materiałów według metod: FIFO, LIFO, średniej ważonej
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
42
Wyposażenie stanowiska pracy:
- ustawa o rachunkowości,
- literatura do punktu 4.4
- kalkulator,
- zeszyt przedmiotowy.
Ćwiczenie 2
Wycena rozchodu materiałów.
Przedsiębiorstwo otrzymało dostawy materiałów w podanych terminach:
05.07.
200 szt. w cenie
1,00 za sztukę
07.07.
150 szt. w cenie
1,20 za sztukę
09.07.
100 szt. w cenie
1,10 za sztukę
12.07.
250 szt. w cenie
1,05 za sztukę
Rozchód materiałów był następujący:
08.07.
250 szt.
10.07. 150
szt.
14.07.
100 szt.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) dokonać wyceny rozchodu materiałów według metod: FIFO, LIFO, średniej ważonej,
4) zaproponować stałą cenę ewidencyjną,
5) na podstawie zaproponowanej ceny ustalić wartość rozchodu materiałów,
6) rozliczyć odchylenia przypadające na rozchód materiałów.
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
8) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- ustawa o rachunkowości,
- literatura do punktu 4.4
- kalkulator,
- arkusze papieru,
- pisaki.
Ćwiczenie 3
Wycena rozchodu materiałów.
Salda wybranych kont w przedsiębiorstwie produkcyjnym wynoszą:
Materiały
1 000 szt. po 23,00
30 200,00
Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów Dt
234,00
RMK Dt (dotyczy kosztów zakupu rozliczanych w czasie)
624,00
Przedsiębiorstwo rozlicza koszty zakupu w czasie. Prowadzi ewidencję w zespole 4 i 5 na
bieżąco na podstawie tych samych dokumentów.
Operacje gospodarcze dotyczące obrotu materiałowego w bieżącym miesiącu:
1.
Rw – wydanie materiałów do zużycia w produkcji 300 szt. po 23,00
6 900,00
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
43
2.
FV zakupu materiałów 200 szt. po 24,00
netto
4
800,00
VAT 22%
1 056,00
brutto
5
856,00
3.
Pz - przyjęcie zakupionego towaru 200 szt. po 23,00
4 600,00
4. Pk
wyksięgowanie odchyleń dotyczących zakupionych materiałów ..............
5.
FV za transport zakupionych materiałów
netto
150,00
VAT
22%
33,00
brutto
183,00
6.
Pk – rozliczenie kosztów transportu w koszty zakupu
................
7.
Pk – przeniesienie kosztów zakupu do rozliczenia w czasie
................
8.
Rw – wydanie materiałów do zużycia w produkcji 210 szt. po 23,00
4 830,00
9.
Pk rozliczenie kosztów zużycia materiałów w koszty działalności produkcyjnej
10. Pk – rozliczenie odchyleń przypadających na zużyte w okresie sprawozdawczym
materiały ..............
11. Pk – rozliczenie kosztów zakupu przypadających na zużyte w okresie
sprawozdawczym
materiały ..............
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) otworzyć konta księgowe,
4) dokonać ewidencji operacji gospodarczych na kontach,
5) rozliczyć do operacji 10 odchylenia na wydane do zużycia materiały,
6) rozliczyć do operacji 11 koszty zakupu na wydane do zużycia materiały,
7) po zaksięgowaniu ustalić stan zapasów według cen planowanych, zakupu, nabycia,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- ustawa o rachunkowości,
- literatura do punktu 4.4
- kalkulator,
- zeszyt przedmiotowy.
Ćwiczenie 4
Ewidencja obrotu materiałowego.
W przedsiębiorstwie Y salda wybranych kont wynoszą:
Materiały 20
000,00
Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów Ct
650,00
Rozliczenie zakupu materiałów
- materiały w drodze
3 000,00
- dostawy niefakturowane
5 000,00
RMK (koszty zakupu)
300,00
Przedsiębiorstwo prowadzi ewidencję kosztów w zespole 4 i 5.
Operacje gospodarcze w bieżącym miesiącu:
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
44
1. Pz
przyjęto do magazynu zafakturowane w poprzednim miesiącu materiały
według cen ewidencyjnych
3 200,00
2. Pk
wyksięgowano odchylenia od cen ewidencyjnych przyjętych materiałów .............
3.
FV od dostawcy za materiały zakupione w ubiegłym miesiącu netto
3
300,00
VAT 726,00
brutto
4
026,00
4.
Pk rozliczono fakturę z dostawą – odchylenia na przyjęte materiały ...............
5.
FV PKS za transport materiałów produkcyjnych
netto
300,00
VAT
66,00
brutto
366,00
6. Pk
wyksięgowano koszty transportu w koszty zakupu i rozliczono bezpośrednio
w koszty produkcyjne
..............
7.
FV od dostawcy za materiały z uwzględnieniem kosztów transportu
materiały netto 20 000,00
usługi transportowe netto
1 000,00
VAT
4
620,00
brutto
25
620,00
8. Pz
przyjęto do magazynu materiały według wartości ewidencyjnej
19 000,00
9. Pk rozliczono fakturę (VAT naliczony, koszty transportu, odchylenia na przyjęte
materiały)
10. Pk rozliczono koszty transportu w koszty zakupu
................
11. Pk przeniesiono koszty zakupu (usługę transportową) do rozliczenia w czasie................
12. Pz otrzymano od dostawcy materiały, które wyceniono w dowodzie Pz na
9 000,00
do
końca miesiąca nie otrzymano faktury
13. Zgodnie z zestawieniem Rw wydano z magazynu materiały według cen ewidencyjnych
na potrzeby produkcji podstawowej
25 000,00
14. Pk rozliczono odchylenia na zużyte materiały ...............
15. Pk rozliczono koszty zakupu na zużyte materiały ...............
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zgromadzić literaturę,
2) zapoznać się z treścią zadania,
3) otworzyć konta księgowe
4) dokonać ewidencji operacji gospodarczych na kontach
5) rozliczyć do operacji 14 odchylenia na wydane do zużycia materiały
6) rozliczyć do operacji 15 koszty zakupu na wydane do zużycia materiały
7) zamknąć konto „Rozliczenie zakupu materiałów”, ustalić saldo końcowe
8) określić co oznacza saldo końcowe „Rozliczenia zakupu materiałów” i jak należy je ująć
w bilansie
9) po zaksięgowaniu ustalić stan zapasów według cen nabycia
10) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
11) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- ustawa o rachunkowości,
- literatura do punktu 4.4
- kalkulator,
- zeszyt przedmiotowy.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
45
4.4.4 Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak
Nie
1) zdefiniować materiały ?
□
□
2) sklasyfikować materiały ?
□
□
3) wymienić sposoby wyceny materiałów na dzień nabycia ?
□
□
4) wymienić sposoby wyceny rozchodu materiałów ?
□
□
5) obliczyć wycenę rozchodu według metody FIFO ?
□
□
6) obliczyć wycenę rozchodu według metody LIFO ?
□
□
7) obliczyć wycenę rozchodu według metody średniej ważonej ?
□
□
8) obliczyć odchylenia na przyjęte materiały ?
□
□
9) rozliczyć odchylenia na rozchód materiałów ?
□
□
10) określić kiedy dokonuje się aktualizacji wyceny materiałów
i rozchód materiałów ?
□
□
11) określić czemu służy konto „Rozliczenie zakupu materiałów”?
□
□
12) ustalić i określić saldo konta „Rozliczenie zakupu materiałów” ?
□
□
13 zdefiniować materiały w drodze ?
□
□
14) zdefiniować dostawy niefakturowane ?
□
□
15 określić koszty zakupu materiałów ?
□
□
16) rozliczyć koszty zakupu ?
□
□
17) ewidencjonować typowe operacje dotyczące obrotu materiałowego?
□
□
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
46
4.5 Obrót towarowy
4.5.1 Materiał nauczania
Towary nabywane są przez jednostkę, głównie handlową, w celu dalszej odsprzedaży
w stanie nieprzetworzonym. Stanowią aktywa obrotowe – zapasy. Mogą się znajdować
w magazynach własnych i obcych oraz w punktach sprzedaży detalicznej.
Do wyceny towarów mogą być stosowane ceny zakupu, nabycia lub sprzedaży netto
(w hurcie), brutto (w detalu).
Stosując ceny ewidencyjne na poziomie cen sprzedaży, w księgach muszą być wykazane
odchylenia od cen ewidencyjnych, które odpowiednio korygują wartość zapasów na koniec.
Odchylenia będą miały charakter kredytowy i odpowiednio zmniejszą wartość zapasu
towarów na koniec.
Ceny sprzedaży stosowane do ewidencji będą zawierały w sobie doliczoną marżę – tzw.
marżę zarezerwowaną oraz doliczony VAT należny – tzw. VAT zarezerwowany.
W momencie sprzedaży towarów zarezerwowana marża i zarezerwowany VAT stanie się
odpowiednio marżą zrealizowaną i VAT należnym zrealizowanym podlegającym rozliczeniu
z urzędem skarbowym. Pojęcie VAT należny zarezerwowany i zrealizowany funkcjonuje
jedynie na potrzeby obrotu towarowego. Określenia te nie są stosowane w przepisach
podatkowych.
Jeżeli do ewidencji stosowane są ceny zakupu lub nabycia rozchód towarów wyceniany jest
jedną z metod: FIFO, LIFO, średniej ważonej, szczegółowej identyfikacji cen. Metody te
stosowane są uznaniowo przez przedsiębiorstwo, określone w zasadach rachunkowości
(podobnie jak w przypadku materiałów – patrz punkt 4.4.1).
Jeżeli ewidencję prowadzi się według cen sprzedaży należy odrębnie ujmować odchylenia
marży zarezerwowanej i VAT zarezerwowanego na przyjęte do magazynu towary oraz
rozliczać odchylenia z tytułu marży zrealizowanej (przeciętnej marży) i VAT zrealizowanego
na sprzedane towary.
Rozliczenia dokonuje się w oparciu o wskaźnik odchyleń – przeciętnej marży (Wpm)
i narzut odchyleń (Npm) według wzorów:
odchylenia przypadające odchylenia
przypadające
na zapas towarów
+
na przyjęte towary
Wpm = ————————————————————————— · 100
wartość zapasu
wartość przyjętych
towarów
+
towarów
Wpm
wartość rozchodu towarów
Npm = ————————————————
100
Odchylenia z tytułu VAT w części przypadającej na sprzedane towary ustala się
w wysokości równej kwocie podatku należnego określonego w fakturze, w wydrukach z kas
fiskalnych oraz obliczonego metodą struktury zakupów.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
47
Towary na dzień bilansowy wycenia się według cen nabycia nie wyższych niż ich ceny
sprzedaży netto na dzień bilansowy.
Zapasy towarów (podobnie jak materiałów) mogą na dzień bilansowy utracić swoją wartość
użytkową, wówczas zasadne jest dokonanie odpisu aktualizującego, który zalicza się do
pozostałych kosztów operacyjnych.
Cena sprzedaży towarów niezależnie od szczebla obrotu zawiera: wartość towaru
w cenie zakupu, marżę handlową – pokrywającą koszty i zapewniającą zysk, VAT należny –
jeżeli jednostka jest podatnikiem VAT.
Schemat ustalania cen na poszczególnych szczeblach obrotu przedstawia się następująco:
PRODUCENT
koszt własny sprzedaży + zysk = cena zbytu netto
cena zbytu netto + VAT należny = cena zbytu brutto
HURTOWNIK
cena zakupu (zbytu) netto + marża hurtowa = cena hurtowa netto
cena hurtowa netto + VAT należny = cena hurtowa brutto
DETALISTA
cena zakupu (hurtowa) netto + marża detaliczna = cena detaliczna netto
cena detaliczna netto + VAT należny = cena detaliczna brutto
Jeżeli podmiot prowadzi dwa szczeble obrotu musi wyodrębnić towary w hurcie
i towary w detalu.
Zakup i rozchód towarów jest dokumentowany w księgach rachunkowych:
- dowodami od dostawców, będącymi podstawą rozrachunków (faktury, faktury
korygujące, rachunki),
- dowodami magazynowymi przyjęcia towarów - ( dowód przyjęcia lub Pz),
- dowodami magazynowymi wydania towarów - ( dowód wydania lub Wz),
- dowodami przesunięcia międzymagazynowego – (Mm)
Każda otrzymana dostawa towarów (podobnie jak materiałów) wymaga rozliczenia na
koncie „Rozliczenie zakupu towarów”, tzn.:
- ustalenia ewentualnych różnic w dostawach,
- ustalenia podatku VAT naliczonego, podlegającego odliczeniu,
- przyjęciu dostaw do magazynu,
- ustalenia kosztów zakupu oraz odchyleń marża i VAT między cena zakupu a ceną
ewidencyjną,
- ustalenia salda towarów w drodze lub dostawy niefakturowanej.
Poniżej przedstawione są schematy ewidencji typowych operacji obrotu towarowego
w hurcie i w detalu.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
48
Rys. 4.17 Schemat ewidencji obrotu towarowego na szczeblu nurtu. Źródło: opracowanie własne
Objaśnienia do schematu.
1. FV zakupu towarów brutto
2. Dowód przyjęcia towarów według cen ewidencyjnych
3. Pk wyksięgowanie podatku VAT naliczonego podlegającego odliczeniu
4. Pk wyksięgowanie odchyleń marża (marża zarezerwowana) na przyjęte towary
5. Dowód wydania sprzedanych towarów w cenie ewidencyjnej
6., 7. Pk rozliczenie odchyleń (marża zrealizowana) na sprzedane towary.
8. FV sprzedaży towarów.
201 Rozrachunki 303 Rozliczenie
735 Wartość sprzedanych
z dostawcami
zakupu towarów
332 Towary w hurcie towarów w cenie zakupu
1.
2.
5.
344 OCE towary – marża
224 VAT naliczony
4.
3.
6.
lub
7.
732
Sprzedaż towarów w hurcie
200 Rozrachunki z odbiorcami
netto
8.
225 VAT należny brutto
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
49
201 Rozrachunki 303 Rozliczenie
735Wartość sprzedanych
z dostawcami zakupu towarów 331Towary w detalu towarów w cenie zakupu
1. 2. 6.
344 OCE towary - marża
345 OCE towary – VAT
224 VAT naliczony
4.
5.
3.
7.
8.
lub
9.
10.
731 Sprzedaż towarów
149 Środki pieniężne
w detalu
100 Kasa
w drodze 131 Rachunek bieżący
netto 11.
12.
14.
brutto
225 VAT należny 13.
brutto
Rys. 4.18 Schemat ewidencji obrotu towarowego na szczeblu detalu. Źródło: opracowanie własne
Objaśnienia do schematu.
1. FV zakupu towarów brutto
2. Dowód przyjęcia towarów według cen ewidencyjnych
3. Pk wyksięgowanie podatku VAT naliczonego podlegającego odliczeniu
4., 5.Pk wyksięgowanie odchyleń marża (marża zarezerwowana) i odchyleń VAT (VAT
zarezerwowany) na przyjęte towary
6. Dowód wydania sprzedanych towarów w cenie ewidencyjnej
7., 8. Pk rozliczenie odchyleń (marża zrealizowana) i VAT (zrealizowany) na sprzedane
towary lub operacje 9., 10.
11. Rk wpłata utargu do kasy przedsiębiorstwa
12. Rk wpłata utargu z kasy na rachunek bieżący (brak potwierdzenia wyciągiem
bankowym)
13. Bankowy dowód wpłaty – wpłata utargu bezpośrednio na rachunek bieżący (brak
potwierdzenia wyciągiem bankowym)
14. WB potwierdzenie wpływu utargu na rachunek bankowy
Jednostka handlowa nabywając towary ponosi koszty zakupu. W przedsiębiorstwie
handlowym koszty zakupu odnoszone są w koszty handlowe (nie prowadzi się odrębnego
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
50
konta „Koszty zakupu”). Podobnie jak w obrocie materiałowym koszty zakupu mogą być
rozliczane bezpośrednio w koszty handlowe lub w czasie na podstawie wskaźnika kosztów
zakupu (Wkz) oraz narzutu kosztów zakupu (Nkz) – patrz punkt 4.4.
Rys. 4.19 Schemat ewidencji rozliczania kosztów zakupu w handlu. Źródło: opracowanie własne
Objaśnienia do schematu.
1. Pk przeniesienie kosztów zakupu do rozliczenia w czasie
2. Pk rozliczenie kosztów zakupu proporcjonalnie do sprzedanych towarów
3. Pk rozliczenie kosztów zakupu bezpośrednio w koszty handlowe
Jednostki będące podatnikami podatku od towarów i usług mają obowiązek dla celów
podatkowych prowadzić rejestry nabycia VAT nabytych towarów, materiałów oraz innych
poniesionych kosztów. W rejestrze tym ujmuje się wszystkie otrzymane w danym okresie
(miesiąc, kwartał w zależności od wybranego sposobu rozliczeń z tytułu podatku od towarów
i usług) faktury VAT. Na podstawie rejestru nabycia ustala się wartość naliczonego podatku
od towarów i usług podlegającego odliczeniu w danym okresie lub okresie późniejszym.
Oprócz rejestru nabycia należy także prowadzić rejestr sprzedaży VAT, w którym należy
wykazać całą sprzedaż udokumentowaną i nieudokumentowaną według stawek podatku
VAT.
Jednostki handlu detalicznego i gastronomii prowadzące sprzedaż dla osób fizycznych
nieprowadzących działalności gospodarczej muszą ewidencjonować utargi wykazując wartość
netto i kwoty podatku należnego VAT. Przy sprzedaży nieudokumentowanej dokładne
ustalenie podatku od towarów i usług z podziałem na stawki jest możliwe w tych punktach,
w których zainstalowano kasy rejestrujące. W jednostkach handlu detalicznego, które nie
muszą jeszcze prowadzić kas fiskalnych sprzedaż według stawek podatku VAT w danym
miesiącu liczy się w proporcji wynikającej z udokumentowanych zakupów towarów
przeznaczonych do dalszej odsprzedaży w danym miesiącu.
Od ustalonej w ten sposób sprzedaży nalicza się podatek należny przy zastosowaniu stawek
uproszczonych: dla 22% - 18,03%, dla 7% - 6,54%, dla 3% - 2,91%.
4.5.2 Pytania sprawdzające
Znajomość zagadnień wynikająca z poniższych pytań da odpowiedź, czy uczeń może przejść
do samodzielnego wykonania ćwiczeń.
1. W jaki sposób dokonuje się wyceny towarów?
2. Co oznaczają pojęcia marża zarezerwowana, VAT należny zarezerwowany?
490 Rozliczenie kosztów
640
RMK
503 Koszty handlowe
1.
2.
3.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
51
3. W jaki sposób dokonuje się rozliczenia przeciętnej marży na sprzedane towary oraz
VAT należnego zrealizowanego na sprzedane towary?
4. Co to jest marża handlowa?
5. W jaki sposób ustala się ceny na poszczególnych szczeblach obrotu?
6. W jaki sposób ewidencjonuje się typowe operacje związane z zakupem i sprzedażą
towarów w hurcie i detalu?
7. W jaki sposób rozlicza się koszty zakupu w handlu?
8. W jaki sposób ustala się VAT należny w jednostkach prowadzących sprzedaż
nieudokumentowaną?
4.5.3 Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przedsiębiorstwa handlowe na poszczególnych szczeblach obrotu stosują marże do ustalenia
cen towarów: marża hurtowa 10%, marża detaliczna 30%. Stawka podatku VAT stosowania
jest w wysokości 22%. Cena zbytu (producenta) netto 320,00, producent również stosuje
stawkę podatku VAT 22%.
Na podstawie danych należy:
1) obliczyć cenę brutto na szczeblu producenta,
2) obliczyć ceny sprzedaży netto i brutto na szczeblu hurtu i detalu.
Do wykonania ćwiczenia niezbędne będą:
- literatura do punktu 4.5
- kalkulator
Ćwiczenie 2
Przedsiębiorstwo hurtowe prowadzi ewidencję w cenach sprzedaży netto, jest płatnikiem
VAT. Podmiot prowadzi ewidencję w zespole 4 i 5. Salda początkowe wybranych kont
wynoszą:
Towary
28 000,00
Odchylenia od cen ewidencyjnych towarów – marża 3
100,00
Operacje gospodarcze:
1. FV zakupu towarów
netto
5 050,00
VAT
1
111,00
brutto
6
161,00
2. Dowód
przyjęcia towarów - 10% marży ...............
3. Pk – wyksięgowanie odchyleń marża ...............
4. FV za transport zakupionych towarów
netto
53,00
VAT
11,66
brutto
64,66
5. Pk- rozliczenie kosztów zakupu bezpośrednio w koszty handlowe
...............
6. Pk – zapłacono wekslem własnym płatnym w 30 dni, stopa dyskonta
18%
...............
7. FV za sprzedane towary
netto
15 750,00
VAT
6
600,00
brutto
36
600,00
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
52
8. Dowód wydania sprzedanych towarów
...............
9. FV zakupu towarów
200 szt. w cenie netto 150,00
30 000,00
VAT
6
600,00
brutto
36
600,00
10. FV za transport zakupionych towarów
netto
500,00
VAT
110,00
brutto
610,00
11. Pk przeniesienie kosztów transportu do rozliczenia w czasie
...............
12. Dowód przyjęcia zakupionych towarów – marża 10% (po przeliczeniu
przez
osobę materialnie odpowiedzialną 190 szt.)
...............
13. FV korekta zmniejszająca
10 szt. w cenie netto 150,00
1 500,00
VAT
330,00
brutto
1
830,00
14. Pk – rozliczenie przeciętnej marży (zrealizowanej marży) –
przypadającej
na sprzedane towary
...............
15. Pk - rozliczenie kosztów zakupu na sprzedane towary
...............
Na podstawie danych należy:
1) otworzyć konta księgowe,
2) dokonać ewidencji operacji gospodarczych na kontach księgowych,
3) do operacji 14 i 15 dokonać stosownych obliczeń.
Do wykonania ćwiczenia niezbędne będą:
−
literatura do punktu 4.5 i 4.4
−
kalkulator
Ćwiczenie 3
Salda wybranych kont w przedsiębiorstwie handlu detalicznego wynoszą:
Towary 125
000,00
Odchylenia od cen ewidencyjnych – marża 26
600,00
Odchylenia od cen ewidencyjnych – VAT
17 800,00
Rachunek bieżący 14
000,00
Jednostka wyposażona jest w kasy rejestrujące.
1. FV od dostawcy A
netto
8 500,00
VAT
1
870,00
brutto
10
370,00
2. Dowód
przyjęcia do sklepu towarów od dostawcy A (marża 30%, VAT
22%) ...............
3. Pk – wyksięgowanie odchyleń – marża i VAT na przyjęte towary
...............
4. Rachunek za zakupione towary od dostawcy B
1 000,00
5. Dowód
przyjęcia towarów od dostawcy B (marża 25%, VAT 22%)
...............
6. Pk – wyksięgowanie odchyleń – marża i VAT na przyjęte towary
...............
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
53
7. BDW – utarg wpłacony do banku (brak potwierdzenia WB)
netto
8
570,00
VAT 7%
248,00
VAT 22%
2 023,00
brutto
10
840,00
8. FV
korekta
zmniejszająca (dot. op. 1) z powodu różnicy w cenie netto
120,00
VAT
26,40
brutto
146,40
9. Pk – korekta wartości przyjętych towarów (op. 2)
...............
10. Pk – korekta wyksięgowanych odchyleń – marża i VAT (op. 3)
...............
11. WB – potwierdzenie wpływu utargu
10 840,00
12. BDW – utarg wpłacony do banku (brak potwierdzenia WB) netto
7 200,00
VAT
7%
107,00
VAT 22%
1 160, 00
brutto
8
467,00
13. Pk – odchylenia (marża zrealizowana) przypadająca w końcu miesiąca
na sprzedane towary
...............
14. Pk – odchylenia (VAT zrealizowany) przypadający w końcu miesiąca
na sprzedane towary
...............
Na podstawie danych należy:
1) otworzyć konta księgowe,
2) dokonać ewidencji operacji gospodarczych na kontach księgowych,
3) do operacji 13 dokonać stosownych obliczeń.
Do wykonania ćwiczenia niezbędne będą:
−
literatura do punktu 4.5
−
kalkulator
Ćwiczenie 4
Jednostka handlu detalicznego prowadzi sprzedaż nieudokumentowaną towarów. Towary te
objęte są różnymi stawkami VAT. Wartość sprzedaży nieudokumentowanej brutto towarów
wynosiła 35 000,00 (jednostka posiadała zapas z poprzedniego miesiąca)
W danym miesiącu dokonano zakupów towarów przeznaczonych do dalszej odsprzedaży
według podanej niżej struktury:
Rodzaj zakupu Stawka
VAT Wartość zakupu netto VAT
naliczony
zwolnione z VAT
-
1 000,00
-
opodatkowane 7
12
000,00
840
opodatkowane
22
14 000,00
3 080,00
Razem
x
27 000,00
3 920,00
Na podstawie danych należy:
1) ustalić strukturę zakupów,
2) ustalić strukturę sprzedaży,
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
54
3) obliczyć podatek należny według stawek uproszczonych,
4) obliczyć sprzedaż netto,
5) ustalić kwotę zobowiązania/należności z tytułu podatku VAT.
Do wykonania ćwiczenia niezbędne będą:
−
literatura do punktu 4.5
−
kalkulator
4.5.4 Sprawdzian postępów
Jeżeli masz mniej niż 60% odpowiedzi twierdzących, ćwiczenia należy powtórzyć.
Czy potrafisz:
1) zdefiniować pojęcie towar
2) dokonać wyceny towarów
3) obliczyć cenę netto i brutto towaru
4) definiować marżę zarezerwowaną
5) definiować VAT należny zarezerwowany
6) definiować marżę zrealizowaną
7) definiować VAT należny zrealizowany
8) obliczyć marżę zrealizowaną
9) obliczyć VAT należny zrealizowany
10) rozliczyć koszty zakupu
11) ewidencjonować typowe operacje obrotu
towarowego w hurcie
12) ewidencjonować typowe operacje obrotu
towarowego w detalu
13) obliczyć należny podatek VAT strukturą zakupu
14) obliczyć zobowiązanie lub należność z tytułu
podatku VAT
Tak
Nie
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
55
4.6 Obrót wyrobami gotowymi
4.6.1 Materiał nauczania
W zależności od stopnia zaawansowania produkcji dzielimy produkty pracy na: produkty
gotowe i produkcję niezakończoną (półfabrykaty, produkcja w toku). Produkty gotowe to
wytworzone przez daną jednostkę wyroby i usługi niepodlegające dalszemu przetworzeniu.
Półfabrykaty to wyroby stanowiące zakończony proces danej fazy produkcji, przeznaczone do
dalszego przerobu. Produkcja w toku, która znajduje się w trakcie procesu produkcyjnego, nie
podlega magazynowaniu.
Do podstawowych dokumentów obrotu wyrobami gotowymi zaliczamy:
−
Pw (przyjęcie wyrobu) wystawiane przy przyjęciu wyrobów gotowych do magazynu
z produkcji,
−
Wz (wydanie na zewnątrz) wystawiane przy wydaniu sprzedanych wyrobów odbiorcy,
−
Pz (przyjęcie z zewnątrz) wystawiane przy przyjęciu zwróconych przez odbiorcę
wyrobów lub zakupionych półfabrykatów,
−
protokoły niedoborów i szkód oraz nadwyżek.
Wyroby gotowe oraz produkcja niezakończona podlegają wycenie:
1. wyroby gotowe można wyceniać według:
−
rzeczywistego technicznego kosztu wytworzenia na poziomie ubiegłego okresu,
−
planowanego technicznego kosztu wytworzenia,
−
ceny sprzedaży netto (jeżeli nie jest możliwe ustalenie kosztu wytworzenia wyrobu),
pomniejszonej o przeciętny zysk, podatek VAT, akcyzę, rabaty, koszty zawiązane
z przygotowaniem wyrobu do sprzedaży, powiększonej o dotacje przedmiotową.
2. półfabrykaty mogą być wyceniane według:
−
rzeczywistego technicznego kosztu wytworzenia na poziomie ubiegłego okresu,
−
planowanego technicznego kosztu wytworzenia,
−
cen zakupu – dotyczy półfabrykatów z obcej produkcji,
3. produkcja w toku wyceniana jest na poziomie kosztów bezpośrednich wytworzenia (jeżeli
wielkość produkcji jest nieznaczna, podobna na koniec poszczególnych okresów,
a przewidywany czas jej wykonania jest nie dłuższy niż trzy miesiące dopuszcza się, aby
produkcji w toku nie wyceniać).
Jeżeli cenę ewidencyjną stanowi planowany techniczny koszt wytworzenia lub cena
sprzedaży netto jednostka musi ustalać odchylenia od cen ewidencyjnych wyrobów,
korygując ich wartość do poziomu rzeczywistego kosztu wytworzenia. Odchylenia dotyczące
przyjętych wyrobów gotowych stanowią różnicę miedzy ceną ewidencyjną stałą
a rzeczywistym kosztem wytworzenia.
Odchylenia na sprzedane wyroby muszą być rozliczone w oparciu o wskaźnik narzutu
odchyleń (Wo), który mówi o jaki procent różnią się stałe ceny ewidencyjne od technicznego
rzeczywistego kosztu wytworzenia wyrobu oraz w oparciu o narzut odchyleń (No).
odchylenia przypadające odchylenia
przypadające
na zapas wyrobów gotowych
+ na przyjęte wyroby gotowe
Wo = —————————————————————————
⎯⎯⎯⎯⎯⎯ · 100
wartość zapasu wyrobów gotowych
wartość przyjętych wyrobów gotowych
według cen ewidencyjnych
+
według cen ewidencyjnych
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
56
Wo wartość rozchodu wyrobów gotowych według cen ewidencyjnych
No = ————————————————
⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯
100
Stan końcowy wyrobów gotowych ustala się korygując stan końcowy wyrobów według cen
ewidencyjnych o odchylenia +Dt/-Ct.
Jeżeli do ewidencji przyjęto rzeczywisty techniczny koszt wytworzenia wyceny rozchodu
dokonuje się w oparciu o jedną z zasad: FIFO, LIFO, cen przeciętnych lub w drodze
szczegółowej identyfikacji cen poszczególnych wyrobów gotowych. Zasady te omówione
zostały w punkcie 4.4.1.
` Na dzień bilansowy wartość zapasu wyrobów gotowych nie może być wyższa od wartości
wynikającej z ich cen sprzedaży netto. Różnice odnoszone są w pozostałe koszty operacyjne.
Ewidencję wyrobów gotowych można prowadzić:
6) ilościowo-wartościowo w księgowości według poszczególnych rodzajów wyrobów
7) ilościowo w magazynie dla poszczególnych wyrobów
8) odpisywać w koszty w momencie ich wytworzenia z koniecznością wyceny
przynajmniej na dzień bilansowy.
Do ewidencji służą konta zespołu 6 „Wyroby gotowe”, „Produkcja niezakończona”,
„Odchylenia od cen ewidencyjnych wyrobów gotowych”.
Poniższe schematy obrazują rozwiązania typowych księgowań dotyczących obrotu
wyrobami gotowymi.
Rys. 4.20 Schemat ewidencji przyjęcia wyrobów gotowych i produkcji nie zakończonej. Źródło: opracowanie
własne
501 Koszty produkcji
podstawowej 601
Wyroby
gotowe
1.
580 Rozliczenie kosztów
działalności
2.
3.
620 OCE wyroby gotowe
4.
5.
602 Produkcja niezakończona
6.
7.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
57
Objaśnienia do schematu.
1. Pw przyjęcie wyrobów gotowych do magazynu według rzeczywistego technicznego
kosztu wytworzenia,
2. Pw przyjęcie wyrobów gotowych do magazynu według planowanego technicznego
kosztu wytworzenia lub cen sprzedaży,
3. Pk rzeczywisty techniczny koszt wytworzenia wyrobów gotowych na koniec okresu
sprawozdawczego
4. Pk odchylenia debetowe na przyjęte wyroby gotowe
5. Pk odchylenia kredytowe na przyjęte wyroby gotowe
6. Pk wyksięgowanie produkcji niezakończonej na koniec okresu
7. Pk księgowanie zwrotne na początek okresu.
Jeżeli jednostka nie dokona przeksięgowania produkcji w toku na konto 602 „Produkcja
niezakończona” – operacja 6 na schemacie 4.20, wówczas konto 501 „Koszty produkcji
podstawowej” będzie wykazywało saldo Dt oznaczające wartość
produkcji
niezakończonej.
Sprzedaż wyrobów gotowych ewidencjonowana jest w dwóch etapach: jako przychód ze
sprzedaży na podstawie wystawionych faktur VAT lub rachunków oraz jako rozchód
sprzedanych wyrobów gotowych.
Rys. 4.21 Schemat ewidencji sprzedaży i wydania sprzedanych wyrobów gotowych. Źródło: opracowanie
własne
Objaśnienia do schematu.
1. FV sprzedaży wyrobów gotowych
701 Sprzedaż produkcji
200 Rozrachunki z odbiorcami
netto
1.
225 VAT należny brutto
501 Koszty produkcji
711 Koszt własny
podstawowej
sprzedaży
2.
601 Wyroby gotowe
3.
620 OCE wyroby gotowe
4.
5.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
58
2. Pk koszt wytworzenia sprzedanych wyrobów, które nie są ujmowane na koncie
wyroby gotowe
3. Wz wydanie sprzedanych wyrobów gotowych z magazynu
4. Pk rozliczenie odchyleń debetowych na sprzedane wyroby
5. Pk rozliczenie odchyleń kredytowych na sprzedane wyroby
4.6.2 Pytania sprawdzające
Znajomość zagadnień wynikająca z poniższych pytań da odpowiedź, czy uczeń może przejść
do samodzielnego wykonania ćwiczeń.
1. W jaki sposób klasyfikuje się produkty pracy?
2. Jakie dokumenty są podstawą obrotu wyrobami gotowymi?
3. W jaki sposób wycenia się przychód wyrobów gotowych, półfabrykatów, produkcji
niezakończonej?
4. W jaki sposób wycenia się rozchód wyrobów gotowych, półfabrykatów, produkcji
niezakończonej?
5. W jaki sposób rozlicza się odchylenia od cen ewidencyjnych wyrobów gotowych?
6. W jaki sposób ewidencjonuje się typowe operacje obrotu wyrobami gotowymi?
4.6.3 Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Salda wybranych kont przedsiębiorstwa wytwórczego wynoszą:
Koszty produkcji podstawowej
33 546,00
Wyroby gotowe
42 500,00
Odchylenia od cen ewidencyjnych wyrobów gotowych Dt
600,00
Przedsiębiorstwo jest podatnikiem VAT.
Wartość produkcji nie zakończonej wynosi 1 350,00. Produkcja zakończona stanowi
1 000 szt.
Wciągu miesiąca miały miejsce operacje gospodarcze:
1. Pw
przyjęcie do magazynu wyrobów gotowych według
jednostkowego planowanego technicznego kosztu wytworzenia
35,00
2. Pk rzeczywisty techniczny koszt wytworzenia całej produkcji
...............
3. Pk
wyksięgowanie odchyleń na przyjęte wyroby gotowe
..............
4. FV
sprzedaży wyrobów gotowych 800 szt. w cenie zbytu 48,00
wartość netto
38 400,00
VAT 22%
8 448,00
wartość brutto
46 848,00
5. Wz wydanie sprzedanych wyrobów gotowych
...............
6. Pk rozliczenie odchyleń na sprzedane wyroby gotowe
...............
Na podstawie danych należy:
- otworzyć konta księgowe,
−
dokonać ewidencji operacji gospodarczych na kontach,
−
dokonać stosownych obliczeń do operacji 6,
- zamknąć konto „Koszty produkcji podstawowej”,
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
59
- określić co oznacza saldo konta „Koszty produkcji podstawowej”,
Do
wykonania
ćwiczenia niezbędne będą:
−
literatura do punktu 4.6
−
kalkulator
Ćwiczenie 2
Przedsiębiorstwo produkcyjne wytwarza jednorodne wyroby. Jest podatnikiem VAT. W ciągu
miesiąca wytworzono 2 000 szt. wyrobów gotowych. Na koniec miesiąca konto „Koszty
produkcji podstawowej” wykazywało obroty 4 200,00. Nie wykazano produkcji nie
zakończonej.
Planowany jednostkowy techniczny koszt wytworzenia 1,85 zł, rzeczywisty techniczny koszt
wytworzenia 2,10 zł. Cena sprzedaży netto 3,30 zł, podatek VAT 22%. Sprzedano i wydano
z magazynu 1 600 szt. wyrobów gotowych.
Na podstawie danych należy:
-
przeprowadzić typowe księgowania związane z przyjęciem wyrobów gotowych do
magazynu,
-
przeprowadzić typowe księgowania związane ze sprzedażą wyrobów gotowych
-
rozliczyć i zaksięgować odchylenia na sprzedane wyroby gotowe.
Do
wykonania
ćwiczenia niezbędne będą:
−
literatura do punktu 4.6
−
kalkulator
4.6.4 Sprawdzian postępów
Jeżeli masz mniej niż 60% odpowiedzi twierdzących, ćwiczenia należy powtórzyć.
Czy potrafisz:
Tak
Nie
- zdefiniować pojęcie wyrób gotowy
- zdefiniować pojęcie półprodukt
- zdefiniować pojęcie produkcja w toku
- wymienić dokumenty obrotu wyrobami gotowymi
- określić sposób wyceny dla wyrobów gotowych
- określić sposób wyceny dla półfabrykatów
- określić sposób wyceny dla produkcji w toku
- rozliczyć odchylenia na sprzedane wyroby gotowe
- ewidencjonować typowe operacje obrotu wyrobami
gotowymi
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
60
4.7. Obsługa komputerowego programu środków trwałych
4.7.1. Materiał nauczania
Ćwiczenia komputerowe dla tej jednostki szkoleniowej zostały opracowane w taki
sposób, by można było je wykorzystać, w typowym programie komputerowym do ewidencji
środków trwałych, działającym w środowisku Windows, ale nie tylko. Na rynku dostępne są
jeszcze programy wykorzystujące środowisko MS DOS. Filozofia pracy w każdym z tych
programów jest bardzo podobna. Bezwzględnie musisz znać zasady teoretyczne
ewidencjonowania zmian w zasobach rzeczowych przedsiębiorstwa i obowiązujące przepisy,
jeśli chcesz sprawnie wykonywać operacje w programach komputerowych. Interfejs tych
programów jest bardzo czytelny i analogiczny. Dane wprowadzane są zwykle do formularzy.
Do każdej operacji przypisany jest formularz o cechach odpowiadających wykonywanej
czynności. Elementy graficzne formularzy są bardzo intuicyjne i dodatkowo po najechaniu na
nie myszką wzbogacone o „dymek” z komentarzem (objaśnieniem). Należy z nich korzystać,
gdyż znacznie ułatwiają pracę. Warto również nie zapominać o znanych ze środowiska
Windows operacjach typu: „kopiuj – wklej” czy „przeciągnij – upuść”. W sytuacjach nie
typowych możesz skorzystać z pomocy kontekstowej, w którą wyposażony jest każdy
użytkowy program komputerowy. Dodatkową instrukcję obsługi otrzymasz po naciśnięciu
klawisza funkcyjnego (zwykle F1).
Zakładanie nowej firmy w programie środków trwałych
Aby rozpocząć pracę z nowym programem należy odszukać na pulpicie skrótu do
programu lub wybierając z menu <Start> -> <Programy> -> nazwa programu. W oknie
zakładania firmy należy dokładnie wprowadzić dane firmy. W momencie tworzenia firmy
w programu powstaje nowy folder na dysku (w miejscu wskazanym przez użytkownika), do
którego zapisane będą wszystkie dane firmy: kartoteki zestawienia i raporty. Do rejestracji
firmy będą niezbędne następujące dane firmy:
-
pełna nazwa firmy,
-
NIP,
-
regon,
-
adres
-
osoba fizyczna (jeśli jest właścicielem firmy) itp.
Po utworzeniu nowej firmy powinieneś uzupełnić pola z danymi dodatkowymi firmy,
których określenie jest niezbędne do prawidłowego działania programu <Ustawienia> ->
<Dane firmy>. Wprowadzając dane firmy pamiętaj, że będą one widoczne na wydrukach
generowanych w programie.
Zapoznasz
się teraz z mechanizmami postępowania przy obsłudze typowego programu do
ewidencji środków trwałych oraz dla wersji bardziej rozbudowanej wykorzystasz go do
przeprowadzenia wszystkich operacji księgowych w związku z posiadanym przez firmę
majątkiem trwałym.
Ustawienia parametrów stałych
Przed
przystąpieniem do wprowadzania pierwszych dokumentów należy dokonać
ustawień parametrów pracy firmy. W programie środków trwałych są to tzw. parametry
globalne (<Ustawienia> -> <Parametry>) związane min. z:
-
ustawieniem daty operacji, umożliwiającej przeprowadzenie operacji z poprzedniego
i następnego miesiąca,
-
określeniem: okresu umorzeń jednorazowych, zmiany wartości środka trwałego,
sposobem wyznaczania ulg inwestycyjnych, okresu rozpoczęcia amortyzacji
-
wyznaczeniem kwoty umorzenia przy amortyzacji degresywnej,
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
61
-
zaokrąglaniem kwot w planie amortyzacji,
-
z listą kont środków trwałych, które mogą być przydatne w czasie posługiwania się
programem (w każdym momencie wykorzystania programu będziesz mógł dodać nowe
konta do listy).
W celu ułatwienia obsługi procesu użytkowania danych środków trwałych w programie
można grupować środki wg określonego kryterium np.: rodzaju środka, numeru dostawy
środka, numeru pomieszczenia użytkowania środka itp.
Wykaz Klasyfikacji Środków Trwałych
Warto również skontrolować czy program korzysta z wbudowanej bazy Klasyfikacji
Środków trwałych i wykazu rocznych stawek amortyzacyjnych. Jeśli tak to powinieneś
skontrolować istniejące wartości z aktualnymi przepisami w sprawie amortyzacji środków
trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. W przypadku zmian przepisów należy
dokonać modyfikacji danych w bazie (<Ustawienia> -> <Klasyfikacja środków trwałych>)
jeszcze przed przystąpieniem do użytkowania programu.
Ewidencjonowanie środków trwałych
Po
założeniu firmy i określeniu ustawień parametrów programu można przystąpić do
ewidencjonowania posiadanych przez firmę środków trwałych. W celu rozpoczęcia
ewidencjonowania należy wybrać opcję <Środki trwałe>, zdecydować do której grupy
środków dany środek będzie należał, wybrać tę grupę, a następnie wybrać <Nowy> (Dodaj)
oraz wypełnić szczegółowo okno formularza Środek trwały (pracuj na wszystkich dostępnych
w tym oknie zakładkach. Podstawą do wprowadzania danych powinien być dokument zakupu
środka. Nie modyfikuj numeru porządkowego, który program zwykle podpowiada
automatycznie. Zwróć uwagę na wartość początkową środka, która powinna odpowiadać
wartości środka z jaką został przyjęty do użytkowania (niekoniecznie musi to być wartość
zakupu środka). Pozycja „Kwota netto” w programie powinna zawierać kwotę na dzień
rozpoczęcia obliczeń w programie w przypadku środka trwałego , który był amortyzowany
wcześniej poza programem. W części opisującej amortyzację podatkową środka należy
uwzględnić kwotę niestanowiącą KUP dla środka, a więc np. kwotę refundacji dla danego
środka trwałego.
Możesz oddzielne zdefiniować warunki dla amortyzacji bilansowej i podatkowej środka
trwałego. Po wprowadzeniu danych opisujących środek trwały należy zweryfikować ich
poprawność i zatwierdzić wprowadzony środek.
Amortyzacja planowana środka trwałego
Program komputerowy umożliwia
śledzenie planowanych kwot odliczeń
w poszczególnych miesiącach aktualnego roku dla danego środka i ich wydruk. Aby
przeprowadzić amortyzację planowaną dla danego środka należy w parametrach programu
zadeklarować lata działalności firmy (<Ustawienia> <Lata działalności>). W celu
przeprowadzenia korekty kwoty umorzenia planowanego należy ponownie wybrać opcję
<Amortyzacja planowana>, wybrać środek trwały na liście środków, zaznaczyć planowaną
kwotę umorzenia podlegającą korekcie oraz dokonać korekty.
Sprzedaż środka trwałego
Jeśli dany środek zostanie sprzedany bądź zlikwidowany trzeba ten fakt odnotować
w programie wybierając opcję <Sprzedaż środka> lub <Likwidacja środka> z menu <Środek
trwały>.
Inwentaryzacja środka trwałego
W celu sprawdzenia zgodności ewidencji środków trwałych ze stanem faktycznym należy
przeprowadzić inwentaryzację. Program komputerowy ułatwia przeprowadzenie tej operacji.
Umożliwia wprowadzenie list posiadanych środków trwałych oraz wprowadzenie do baz
programu wyników przeprowadzonej inwentaryzacji (<Środki trwałe> <Inwentaryzacja
środków>).
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
62
Wymiana danych z programem finansowo-księgowym
Wyniki operacji wykonanych w programie Środki trwałe powinny być zarejestrowane
w programie finansowo – księgowym. Niektóre programy umożliwiają elektroniczną
wymianę danych (<Eksport wyników operacji> z menu głównego firmy.
4.7.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Na czym polega konfiguracja programu <Środki trwałe>?
2. Czy potrafisz zdefiniować grupę środków trwałych?
3. Na czym polega wprowadzenie środka trwałego do ewidencji?
4. Co to jest amortyzacja planowana i jak ją przeprowadzić?
5. Jak przeprowadzić inwentaryzację i spis z natury środków trwałych w programie
komputerowym?
4.7.3. Ćwiczenia
Ćwiczenia 1
Utwórz nową firmę w programie środków trwałych o następujących danych:
HURTOWNIA RABEX; nazwa skrócona – RABEX; NIP – 113-893-13-48; regon –
569234562; adres – ul. Sosnowa 1, 95-100 Zgierz.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) uruchomić program środków trwałych,
2) wybierać opcję <Nowa>,
3) w oknie zakładania nowej firmy określić położenie folderu z danymi firmy oraz
wprowadzić wymagane dane,
4) potwierdzić rozpoczęcie procesu tworzenia nowej firmy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- komputer z zainstalowanym programem środków trwałych.
Ćwiczenie 2
1. Dokonaj ustawień parametrów pracy dla firmy (pozostałe pozostaw bez zmian).
2. Ustaw następujące parametry:
Tabela 4.7.3.1. Parametry firmy
PARAMETR USTAWIENIE
UMORZENIE JEDNORAZOWE
Umorzenia jednorazowe będą
przeprowadzane w
miesiącu zakupu
AMORTYZACJA DEGRESYWNA
Nowa kwota umorzenia rocznego
na początku każdego roku obrachunkowego
ZMIANY WARTOSCI
Zmiany wartości
Zmiany wartości podlegają amortyzacji w
miesiącu następnym po jej przeprowadzeniu
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
63
ROZPOCZĘCIE AMORTYZACJI
Dla środków amortyzowanych metodą
liniową lub degresywną, amortyzacja
rozpocznie się
w miesiącu następnym po miesiącu przyjęcia
do użytkowania
ZAOKRĄGLANIE W PLANIE AMORTYZACJI
Zaokrąglanie miesięcznych kwot umorzeń
jednorazowo (w ostatnim miesiącu
amortyzacji w roku, dla którego przekroczy
jeden grosz)
SPOSÓB USTALANIA NUMERÓW EWIDENCYJNYCH
Numery ewidencyjne dla nowych środków
Będą nadawana na podstawie wzorców w
miejscach użytkowania
Źródło: opracowanie własne
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) w oknie głównym programu wybrać <Ustawienia> <Dane firmy> <Parametry>,
2) odszukiwać kolejno parametry do modyfikacji i dokonywać ich ustawień.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- komputer z zainstalowanym programem środków trwałych.
Ćwiczenie 3
Zdefiniuj następującą listę kont odsługiwanych w programie (zweryfikuj numery kont
z planem kont w programie Finanse i księgowość, jeśli z niego korzystałeś wcześniej;
umożliwi Ci to w następnych krokach prawidłową wymianę informacji między tymi
programami):
Tabela 4.7.3.2. Konta
Numer konta
Opis konta
010-1
Budynki i budowle
010-3
Środki transportu
010-4 Pozostałe środki transportu
020-3 Wartości niematerialne i prawne
070-1
Umorzenie budynków i budowli
070-3 Umorzenie
środków transportu
070-4 Umorzenie
pozostałych środków trwałych
200- x-x
Rozrachunki z dostawcami
401-1-1 Amortyzacja
490 Rozliczenie
kosztów
Źródło: opracowanie własne
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) wybrać <Ustawienia> <Lista kont>,
2) wybrać opcję <Dodaj> (nowe konto),
3) wypełnić danymi pola: numer konta i opis,
4) zapisać wprowadzone dane,
5) postępować identycznie dla kolejnych kont.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
64
Wyposażenie stanowiska pracy:
- komputer z zainstalowanym programem środków trwałych.
Ćwiczenie 4
Utwórz w programie grupy środków trwałych wg wzoru: budynki, samochody, sprzęt,
wartości materialne i nie materialne, wyposażenie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) w oknie głównym programu odszukać opcję <Środki trwałe> <Nowa grupa – dodaj>,
2) dodawać kolejno grupy środków (zwracaj uwagę czy tworzysz nową grupę czy
podgrupę!),
3) zapisać.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- komputer z zainstalowanym programem środków trwałych.
Ćwiczenie 5
Zweryfikuj w programie środków trwałych poprawność danych związanych z klasyfikacją
środków trwałych i rocznymi stawkami amortyzacyjnymi.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) w oknie głównym programu odszukać opcję <Ustawienia>,
2) wybierać opcję <Parametry globalne> bądź <Klasyfikacja środków trwałych> i
skontrolować wybrane wartości.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- komputer z zainstalowanym programem środków trwałych.
Ćwiczenie 6
Wprowadź do ewidencji środków trwałych środki trwałe o następujących danych:
Tabela 4.7.3.3. Parametry środków trwałych
Dane środka
Budynek siedziby
Samochód osobowy
nazwa środka (na potrzeby
firmy)
budynek siedziby firmy
samochód Toyota Corola
data zakupu środka 2004-05-01
200501-01
numer ewidencyjny
001
002
numer KTŚ 100
741
numer fabryczny
TWB/003/456/TW
data przyjęcia do użytkowania 2005-01-01
2005-01-01
kwota netto (wynikająca z
dokumentu zakupu)
70 000,00
stawka VAT
wartość początkowa środka
(w momencie przyjęcia do
ewidencji
200 000,00
70 000,00
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
65
typ amortyzacji
liniowa
liniowa
stopa procentowa
2,50%
20%
współczynnik modyfikujący 1,00
1,00
liczba miesięcy używania środka cały rok cały rok
liczba miesięcy amortyzacji
480
60
konto środka (bilansowe)
010-1
konto umorzeń (bilansowe)
070-1
miejsce użytkowania środka
siedziba firmy
siedziba firmy
Źródło: opracowanie własne
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) wybrać opcję <Środki trwałe>,
2) wybrać grupę środków trwałych <Budynki>,
3) otworzyć <Nowy> formularz <Środki trwałe>,
4) wypełnić danymi pola formularza,
5) zapisać,
6) postępować analogicznie dla następnego środka.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- komputer z zainstalowanym programem środków trwałych.
Ćwiczenie 7
Sprawdź poprawność wprowadzonych danych środków trwałych i zatwierdź je.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zaznaczyć środek trwały (lub środki trwałe – używaj klawisza CTRL) na liście w oknie
<Środki trwałe>,
2) wybrać opcję <Zatwierdź>,
3) potwierdzić OK.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- komputer z zainstalowanym programem środków trwałych.
Ćwiczenie 8
Zweryfikuj dla wprowadzonych w ćwiczeniach poprzednich środków trwałych plan
amortyzacji środka i amortyzację wykonaną.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zaznaczyć środek (lub środki – używaj klawisza Ctrl) na liście w oknie <Środki trwałe>,
2) wybrać opcję <Amortyzacja planowana>,
3) potwierdzić OK.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- komputer z zainstalowanym programem środków trwałych.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
66
Ćwiczenie 9
Udokumentuj w programie sprzedaż środka (lub jego likwidację) z ćwiczenia nr 6.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zaznaczyć środek na liście środków trwałych,
2) wybrać opcję <Sprzedaż środka>,
3) zaznaczyć pola: <wykonaj amortyzację w miesiącu sprzedaży> oraz <sprzedaż objęta
podatkiem VAT>,
4) zatwierdzić operację.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- komputer z zainstalowanym programem środków trwałych.
Ćwiczenie 10
Sporządź inwentaryzację oraz spis z natury środków trwałych Twojej firmy na dzień
(bieżąca data).
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) wybrać <Środki trwałe> <Inwentaryzacja środków>,
2) zaznaczyć na liście wszystkie środki do inwentaryzacji,
3) w oknie <Inwentaryzacja środków trwałych> odnajdywać kolejno pozycje środków
znajdujących się na liście spisu z natury i potwierdzać kolejno fakt ich fizycznej
obecności w firmie,
4) wydrukować raport wyników inwentaryzacji i spisu z natury.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- komputer z zainstalowanym programem środków trwałych,
- drukarka.
Ćwiczenie 11
Sporządź (i wydrukuj) następujące raporty w programie środki trwałe np. amortyzacja
bilansowa, karta środka trwałego, umorzenie bilansowe środka w bieżącym roku.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zaznaczyć środek na liście środków trwałych w programie,
2) wybrać symbol drukarki <Raporty>,
3) wybrać rodzaj dostępnego raportu,
4) przejrzeć (wydrukować) wybrane raporty.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- komputer z zainstalowanym programem środków trwałych,
- drukarka.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
67
Ćwiczenie 12
Sporządź kopię bezpieczeństwa danych firmy RABEX w programie <Środki trwałe>.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) z menu głównego programu wybrać <Firma> <Kopia bezpieczeństwa>,
2) ustawić parametry archiwizacji,
3) wykonać archiwizację.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- komputer z zainstalowanym programem środków trwałych.
4.7.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) utworzyć nową firmę w programie środków trwałych?
2) ustawić parametry globalne w programie?
3)
wprowadzić środek do ewidencji środków trwałych w programie na
podstawie dokumentu zakupu?
4) dobrać numer KTŚ dla środka trwałego?
5) dobrać typ amortyzacji dla środka trwałego w programie?
6) zatwierdzić środek trwały?
7) przeprowadzić amortyzację planowaną środka trwałego?
8) wydrukować raport planowanych kwot amortyzacji środka trwałego?
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
68
4.8. Obsługa komputerowego programu handlowego
4.8.1. Materiał nauczania
Zapoznasz
się teraz z mechanizmami postępowania przy obsłudze typowego programu do
rejestracji dokumentów zakupu, wystawiania dokumentów magazynowych, prowadzenia
polityki cenowej i gospodarki magazynowej.
Proces
zakładania nowej firmy, w programie przebiega analogicznie jak w programie
środków trwałych opisanym w rozdziale 4.7. Musisz podać podstawowe dane firmy, a po
pierwszym uruchomieniu uzupełnić je o dodatkowe informacje.
Ustawienia parametrów pracy w programie
Przed
przystąpieniem do wprowadzania pierwszych dokumentów należy dokonać
ustawień parametrów pracy firmy. W programie handlowym są to parametry (<Ustawienia>
<Dane firmy> <Parametry>) związane min. z:
-
sposobem naliczania podatku VAT,
-
ustaleniem obowiązujących typów dokumentów,
-
miejscem wystawiania dokumentów,
-
obowiązującymi stawkami podatku VAT,
-
początkiem roku obrachunkowego,
-
typami rejestrów zakupu.
Stosuj bezwzględnie zasady archiwizacji i zarządzania użytkownikami poznane
w innych jednostkach modułowych.
Pracę w programie musisz rozpocząć od:
-
wprowadzenia danych towarowych do kartoteki towarów, danych kontrahentów do
kartoteki kontrahentów,
-
przeprowadzenia operacji wprowadzania towarów do magazynu „Protokołem
wprowadzania”,
-
wystawienia dokumentu „Protokół wprowadzania”,
-
skontrolowania ilości towarów w magazynie.
Teraz będziesz mógł przejść do rejestrowania zdarzeń gospodarczych i wystawiania
dokumentów w programie. Dokumenty handlowe i dokumenty magazynowe oraz zasady ich
wystawiania to główne obiekty w programie.
Dokumenty zakupu
Na podstawie zarejestrowanych w programie dokumentów: faktura zakupu FVZ,
przyjęcie z zewnątrz PZ, wydanie na zewnątrz WZ, przesunięcie międzymagazynowe MM+
i MM- oraz inwentaryzacji będziesz mógł śledzić stany zapasów towarów w magazynach,
określić wartości przychodów i rozchodów.
Nowy dokument zakupu zarejestrujesz w programie:
-
wybierając opcję <Zakup> z menu głównego programu,
-
określisz typ nowego dokumentu <Faktura VAT zakupu>,
-
wprowadzisz daty wystawienia dokumentu i zakupu,
-
wybierzesz z listy kontrahentów właściwego kontrahenta,
-
wybierzesz z listy rozwijanej potrzebne towary,
-
określisz ilości zakupionych,
-
określisz formę płatności,
-
wprowadzisz numer dokumentu obcego (zakupu),
-
wystawisz dokument.
Analogicznie wypełnisz okno nowego dokumentu magazynowego PZ, WZ, MM+, MM-, RW
itp.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
69
Po wystawieniu dokumentu zakupu można automatycznie wystawić dokument magazynowy
przyjęcia magazynowego PZ lub na podstawie dokumentu wydania WZ wystawić dokument
sprzedaży FVS i rozliczyć je płatnościami.
Dokumenty magazynowe
Domyślnie w programie komputerowym jest jeden magazyn. Na pasku stanu mamy
zawsze informację o magazynie, w którym pracujemy. W celu utworzenia nowego magazynu
należy w <Ustawieniach> programu wybrać <Magazyn> <Nowy> i wprowadzić podstawowe
dane. Teraz będzie można umieszczać towary w jednym bądź w drugim magazynie,
a dokumentem przesunięcia międzymagazynowego (MM+ i MM-) przesuwać towary między
magazynami.
Metody rozliczania towarów (materiałów)
Każdy towar objęty gospodarką magazynową w programie komputerowym posiada
parametr <metoda rozliczania towaru>. Określa on domyślny tryb wybierania przez program
dostaw, z których będą realizowane wydania. Parametr ten może mieć wartość FIFO lub
LIFO (nazwy oczywiście pochodzą od nazw metod gospodarowania zapasami towarów w
magazynie). Rozbudowane programy komputerowe umożliwiają dodatkowo użytkownikowi
podczas wystawiania dokumentu rozchodowego wskazanie konkretnych dostaw towaru,
których dotyczyć mają wydania.
Zestawienia i raporty w programie
W programie handlowym będziesz mógł wykonać szereg zestawień i raportów, które zwykle
są dostępne z okna głównego programu (<Raporty>) lub z okna np. dokumentów zakupu,
magazynu czy kartoteki pieniędzy. Będziesz mógł przygotować min. następujące zestawienia:
- zestawienie przychodów i rozchodów w magazynie głównym,
- zestawienie stanu ilościowego zapasów towarów w magazynie głównym,
-
zestawienie stanu wartościowego zapasów towarów w magazynie głównym,
-
zestawienie rejestrów zakupu,
-
raport kasowy.
4.8.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. W jaki sposób przebiega proces zakładania nowej firmy w programie handlowym?
2. Na czym polegają ustawienia parametrów pracy w magazynowym programie
komputerowym?
3. Jakie kroki podejmiesz, po utworzeniu nowej firmy, przystępując do pracy
w magazynowym programie komputerowym?
4. Czy znasz zasady wypełniania dokumentów handlowych i magazynowych?
5. W jakiej sytuacji będziesz stosował przesunięcie międzymagazynowe?
4.8.3. Ćwiczenia
Ćwiczenia 1
Utwórz nową firmę w programie magazynowym o następujących danych: HURTOWNIA
ACT, nazwa skrócona – ACT; NIP – 124-845-17-49; regon – 123234562; adres – ul. Polna 1,
95-100 Zgierz.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
70
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) uruchomić program handlowy,
2) wybrać opcję <Nowa>,
3) w oknie zakładania nowej firmy określić położenie folderu z danymi firmy oraz
wprowadzić wymagane dane,
4) potwierdzić rozpoczęcie procesu tworzenia nowej firmy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- komputer z zainstalowanym programem handlowym.
Ćwiczenie 2
Wprowadź dane dodatkowe firmy w programie: bank PEKAO SA /Odział w Zgierzu, nr
rachunku bankowego – 69 1240 0000 1000 1111 1111 2222.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) wybrać <Ustawienia> <Dane firmy> <Parametry>,
2) pracować w oknie nowej firmy kolejno na zakładkach z danymi dodatkowymi firmy,
3) zapisać wprowadzone bądź modyfikowane dane.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- komputer z zainstalowanym programem handlowym.
Ćwiczenie 3
1. Dokonaj ustawień parametrów pracy dla firmy (pozostałe pozostaw bez zmian); ustaw
następujące parametry:
Tabela 4.8.3.1. Parametry pracy programu
PARAMETR USTAWIENIE
ZASADY OBLICZEŃ
Sposób naliczania podatku VAT
iloczyn stawki VAT oraz całkowitej wartości
sprzedaży w danej stawce
INNE
Początek roku obrachunkowego
np. 2005
PARAMETRY DOKUMENTÓW
Miejsce wystawienia
Zgierz
Źródło: opracowanie własne
2. Skontroluj typy rejestrów zakupu i rejestrów magazynowych dostępne w programie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) w oknie głównym programu wybrać <Ustawienia> <Dane firmy> <Parametry>,
2) odszukać kolejno parametry do modyfikacji i dokonać ich ustawień,
3) zapisać,
4) w oknie głównym programu wybrać <Ustawienia> <Typy rejestrów>.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
71
Wyposażenie stanowiska pracy:
- komputer z zainstalowanym programem handlowym.
Ćwiczenie 4
Wprowadź następujące towary do kartoteki <Towary>. Pogrupuj towary wg rodzaju
asortymentu.
Tabela 4.8.3.2. Dane towarów
TOWARY
Nazwa J.m.
Cena zakupu/ cena bazowa/ data
zakupu/metoda rozliczania
Stawka
VAT
Monitor 15’ Arcus 15700
szt.
668,00 / 668,00 / 2005-_-_ / LIFO
22%
Obudowa mini tower
szt.
84,00 / 84,00 / 2005-_-_ / LIFO
22%
Klawiatura Acer WinXP
szt.
33,00 / 33,00 / 2005-_-_ / LIFO
22%
Dyskietki 3,5’
VERBATIM
opakowanie 13,00 / 33,00 / 2005-_-_ / LIFO
22%
Skaner HP ScanJet 5100C
szt.
825,00 / 825,00 / 2005-_-_ / LIFO
22%
Źródło: opracowanie własne
Sposób
wykonania
ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) wybrać opcję <Towary> z menu głównego programu,
2) wybrać opcję <Nowy> (Dodaj),
3) wypełnić w oknie „Nowy towar” kolejno pozycje: nazwa, j.m., stawka VAT, cena zakupu,
data zakupu, metoda rozliczeń, cena bazowa,
4) zapisać i zamknąć okno,
5) postępować tak dla każdego nowego towaru,
6) utworzyć strukturę katalogów towarów np. klawiatury, monitory, skanery , akcesoria itp.,
7) metodą „przeciągnij – upuść” przesunąć wprowadzone towary do odpowiednich
katalogów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- komputer z zainstalowanym programem handlowym.
Ćwiczenie 5
Wprowadź do kartoteki <Kontrahenci> dane następujących kontrahentów:
1. Zakład Elektroniczny EURONIK – ul. Prosta 2/5; 95-100 Zgierz; NIP – 732-100-120-15-
15; nr rachunku bankowego: 04 1000 2000 3000 4000 5000 6000 .
2. Hurtownia KOMPUTRONIK - ul. Barona19/1; 95-100 Zgierz; NIP – 732-600-200-20-20;
nr rachunku bankowego: 12 0001 0002 0003 0004 0005 0006.
Sposób
wykonania
ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) wybrać opcję <Kontrahenci> z menu głównego programu,
2) wybrać opcję <Nowy> (Dodaj),
3) wypełniać w oknie <Nowy kontrahent> kolejno pozycje: nazwa, adres, NIP, nr rachunku,
4) zapisać i zamknąć okno,
5) postępować tak dla każdego nowego kontrahenta.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
72
Wyposażenie stanowiska pracy:
- komputer z zainstalowanym programem handlowym.
Ćwiczenie 6
Sporządź protokół wprowadzania towarów z kartoteki <Towary> wg następujących
danych:
Tabela 4.8.3.3. Wykaz towarów
Nazwa towaru
Ilość sztuk
Monitor 15’ Arcus 15700
10
Obudowa mini tower
56
Klawiatura Acer WinXP
89
Dyskietki 3,5’ VERBATIM
150
Skaner HP ScanJet 5100C
15
Źródło: opracowanie własne
Sposób
wykonania
ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) odszukać w programie opcję <Protokół wprowadzania> (<Towary> <Inwentaryzacja>
<Nowa>),
2) wybierać z listy kolejno towary i określać dla nich ilości w magazynie,
3) wykonać operację,
4) odszukać w buforze dokument „Protokół wprowadzania” i wystawić go,
5) skontrolować nowe stany magazynowe towarów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- komputer z zainstalowanym programem handlowym.
Ćwiczenie 7
Wykonaj zestaw operacji dotyczących zakupu następujących towarów, przyjęcia ich do
magazynu i rozliczenia płatności (stosuj bieżącą datę do wystawiania dokumentów):
1. Faktura FVZ 56/FVZ/05 z hurtowni KOMPUTRONIK; rodzaj płatności: gotówka
Tabela 4.8.3.4. Parametry towarów do punktu 1.
Towar Ilość
Cena zakupu
Data zakupu
Klawiatura Acer WinXP
50
35,00 2005-_-_
Monitor 15’ Arcus 15700
10
805,00 2005-_-_
Dyskietki 3,5’ VERBATIM
150
12,00 2005-_-_
Źródło: opracowanie własne
2. Faktura VAT 125/FVZ/05 z Zakładu EURONIK; rodzaj płatności: przelew 14 dni:
Tabela 4.8.3.5. Parametry towarów do punktu 2.
Towar Ilość
Cena zakupu
Data zakupu
Skaner HP ScanJet 5100C
25
34,50
2005-_-_
Obudowa mini tower
100
85,50,00
2005-_-_
Klawiatura Acer WinXP
50
30,25,00
2005-_-_
Źródło: opracowanie własne
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
73
3. Faktura VAT 5/FVZ/05 z hurtowni HERMES ul. Srebrna 12/1; 100-34 Łódź; NIP 732-
500-500-10-10; rodzaj płatności: gotówka; Hurtownia HERMES - ul. Chopina 15/1; 95-
100 Zgierz; NIP – 732-633-222-21-21; nr rachunku bankowego: 12 0001 0002 1232 2342
4567 7896.
Tabela 4.8.3.6. Parametry towarów do punktu 3.
Towar Ilość
Cena zakupu
Data zakupu
Obudowa mini tower
5
82,25,00
2005-_-_
Monitor 15’ Arcus 15700
10
800,50
2005-_-_
Klawiatura Acer WinXP
50
32,45
2005-_-_
Źródło: opracowanie własne
Sposób
wykonania
ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) postępować zgodnie ze wskazówkami zamieszczonymi w części 4.8.1.,
2) do punktu 3. – wprowadzić najpierw nowego kontrahenta.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- komputer z zainstalowanym programem handlowym.
Ćwiczenie 8
1. Utwórz nowy magazyn „M2” w firmie ACT i dokonaj przesunięcia do niego
następujących towarów z magazynu pierwotnego:
Tabela 4.8.3.7. Parametry towarów do ćwiczenia 8.
Nazwa towaru
Ilość sztuk
Monitor 15’ Arcus 15700
10
Skaner HP ScanJet 5100C
15
Źródło: opracowanie własne
2. Skontroluj stany towarów w magazynie „M2”.
Sposób
wykonania
ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) wybierać kolejno: <Ustawienia> <Magazyn> <Nowy> i wprowadzić podstawowe dane
nowego magazynu,
2) sporządzić i wystawić dokument przesunięcia międzymagazynowego MM+,
3) w celu skontrolowania stanów magazynowych wybierać kolejno <Magazyn M2> (możesz
tego dokonać klikając na pasku stanu nazwę magazynu) <Zestawienia> <Magazyn za
okres>.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- komputer z zainstalowanym programem handlowym.
Ćwiczenie 9
Wystaw w programie dokument magazynowy WZ wydania następujących towarów
z magazynu pierwotnego (stosuj datę bieżącą na dokumentach) dla kontrahenta: Sklep
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
74
Komputerowy KOMPUTEREK - ul. Kościuszki 222/1; 21-145 Łódź; NIP – 732-300-100-10-
10; nr rachunku bankowego: 12 0001 0002 1111 0004 0005 0006.
Tabela 4.8.3.8. Parametry towarów do ćwiczenia 8.
Nazwa towaru
Ilość sztuk
Obudowa mini tower
20
Klawiatura Acer WinXP
20
Dyskietki 3,5’ VERBATIM
25
Źródło: opracowanie własne
Sposób
wykonania
ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) wprowadzić nowego kontrahenta do kartoteki <Kontrahenci>,
2) sporządzić dokument magazynowy WZ - wybieraj kolejno <Magazyn> <Nowy
dokument> <określ typ dokumentu – WZ> wprowadź dane,
3) wystawić dokument,
4) wydrukować dokument.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- komputer z zainstalowanym programem handlowym,
- drukarka sieciowa.
Ćwiczenie 10
1. Zrealizuj dostawy nowych towarów - TOWAR_1 i TOWAR_2 do magazynu wg danych
z tabeli 4.8.3.1.
Tabela 4.8.3.9. Historia dostaw towarów
Opis
zdarzenia
Data
Zakres
ilościowy
Cena
zakupu
netto
Wartość
dostawy
Stan zapasu
ilościowy
Stan zapasu
wartościowy
Dostawa 1
2005-_-20
30
12,48
Dostawa 2
2005-_-21
20
12,52
Dostawa 3
2005-_-22
40
12,45
Dostawa 4
2005-_-23
10
12,39
Źródło: opracowanie własne
2. Z magazynu wydano 60 sztuk towaru; określ wartość każdej dostawy, stan zapasu:
ilościowy i wartościowy oraz wartość wydanego towaru stosując dwie metody: LIFO i
FIFO,
3. Którą metodę wybierzesz, aby maksymalnie obniżyć wartość zapasu końcowego?
Sposób
wykonania
ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) wprowadzić towar TOWAR_1 do kartoteki towarów i ustawić parametr <metoda
rozliczania towaru> na LIFO,
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
75
2) przyjmować dostawy kolejno do magazynu zmieniając za każdym razem cenę zakupu
netto,
3) uzupełniać kolejno puste pozycje tabeli 4.8.3.1 korzystając z podsumowań:
-
na dokumencie przyjęcia PZ,
-
stanów i obrotów magazynowych towarów,
-
stanów magazynowych towarów,
4) wprowadzić towar TOWAR_2 do kartoteki towarów i ustaw parametr <metoda
rozliczania towaru> na FIFO,
5) przyjmować dostawy kolejno do magazynu zmieniając za każdym razem cenę zakupu
netto.
6) sporządzić nową tabelę dla towaru TOWAR_2,
7) uzupełniać kolejno puste pozycje tabeli 4.8.3.1 korzystając z podsumowań w programie,
8) dokonać analizy i wyciągnąć wnioski.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- komputer z zainstalowanym programem handlowym.
Ćwiczenie 11
Sporządź inwentaryzację w programie oraz spis z natury towarów Twojej firmy na dzień
(bieżąca data).
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) sporządzić spis z natury,
2) uruchomić program komputerowy,
3) wybrać <Towary> <Operacje> <Inwentaryzacja>,
4) zaznaczyć na liście w oknie wszystkie towary do inwentaryzacji,
5) w oknie <Arkusz inwentaryzacyjny> odnajdywać kolejno pozycje towarów znajdujących
się na liście spisu z natury i potwierdzać kolejno fakt ich fizycznej obecności w firmie,
6) wydrukować raport wyników inwentaryzacji i spisu z natury.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- komputer z zainstalowanym programem handlowym,
- drukarka sieciowa.
Ćwiczenie 12
1. Przygotuj zestawienie przychodów i rozchodów w magazynie głównym Hurtowni ACT
na dzień 2005-_-_.
2. Skontroluj stan ilościowy zapasów towarów w magazynie głównym Hurtowni ACT
w programie na dzień 2005-__-__.
3. Skontroluj stan wartościowy zapasów towarów w magazynie głównym Hurtowni ACT
w programie na dzień 2005-__-__.
4. Wydrukuj zestawienie zapasów towarów w magazynie głównym Hurtowni ACT na
dzień 2005-__-__.
5. Wydrukuj raport kasowy.
6. Wydrukuj zestawienia dla rejestrów zakupu i rejestrów magazynowych.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
76
Sposób
wykonania
ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) wybrać opcję <Magazyn> <Zestawienia>,
2) wybrać rodzaj zestawienia oraz określ, którego magazynu ma dotyczyć zestawienie,
3) wydrukować zestawienie,
4) wybrać <Dokumenty zakupu> <Zestawienia> <Raport kasowy za okres...>,
5) wybrać <Zakup> <Kartoteka dokumentów zakupu> <Zestawienia> <Rejestry
dokumentów zakupu> - określić parametry zestawienia i wydrukować,
6) wybrać <Magazyn> <Kartoteka dokumentów magazynowych> <Zestawienia> <Rejestry
dokumentów magazynowych> - określić parametry zestawienia i wydrukować.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- komputer z zainstalowanym programem handlowym,
- drukarka sieciowa.
Ćwiczenie 13
Sporządź kopię bezpieczeństwa danych firmy ACT w programie handlowym.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) z menu głównego programu wybrać <Firma> <Kopia bezpieczeństwa>,
2) ustawić parametry archiwizacji,
3) wykonać archiwizację.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- komputer z zainstalowanym programem handlowym.
4.8.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) utworzyć nową firmę w programie handlowym?
2)
ustawić parametry dotyczące zasad obliczeń, dokumentów i zasad ich
numeracji w programie?
3) wprowadzić towar do kartoteki Towary w programie?
4) wprowadzić kontrahenta do kartoteki kontrahenci w programie?
5) sporządzić protokół wprowadzenia w programie?
6) dodać nowy magazyn w programie?
7) dokonać przesunięcia międzymagazynowego w programie?
8) przygotować zestawienie przychodów i rozchodów w magazynie?
9)
skontrolować stan ilościowy zapasów towarów w magazynie
w programie?
10)
skontrolować stan wartościowy zapasów towarów w magazynie
w programie?
11) wydrukować zestawienie zapasów towarów w magazynie?
12) skontrolować i wydrukować stan rejestrów zakupu i magazynowego?
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
77
5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ
INSTRUKCJA DLA UCZNIA:
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Zadanie zawiera 20 pytań, jest testem wyboru, prawidłowa odpowiedź jest tylko jedna.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi stawiając znak x. W przypadku
pomyłki zaznacz błędną odpowiedź kółkiem i zakreśl odpowiedź prawidłową.
6. Rozwiązuj zadania samodzielnie.
7. Na rozwiązanie testu masz 45 min.
Zestaw zadań testowych:
1. Do wartości niematerialnych i prawnych zalicza się:
a) prawo wieczystego użytkowania gruntu,
b) weksle własne,
c) nabyte licencje,
d) jednostki uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym.
2. Zwiększenie wartości środków trwałych w wyniku przeszacowania spowoduje m.in.
zmiany w bilansie:
a) zwiększenie zobowiązań,
b) zwiększenie gotówki,
c) zwiększenie kapitału własnego,
d) zwiększenie należności.
3. Nakłady środków trwałych w budowie obejmują:
a) wszystkie koszty pośrednie,
b) uzasadnioną część kosztów pośrednich,
c) koszty zarządu,
d) całe koszty finansowe niezależnie od momentu przyjęcia środka do użytkowania.
4. Dodatkowe koszty dotyczące likwidacji środka trwałego działalności podstawowej
obciążają:
a) koszty działalności podstawowej,
b) straty nadzwyczajne,
c) pozostałe koszty operacyjne
d) koszty rodzajowe.
5. Odpisy amortyzacyjne środków trwałych stanowią:
a) podstawowy koszt działalności,
b) pozostały koszt operacyjny,
c) stratę nadzwyczajną,
d) zmniejszenie dotychczasowego umorzenia środka trwałego.
6. Kwoty rocznych odpisów amortyzacyjnych wartości niematerialnych i prawnych ustala
się:
a) nie dokonuje się takich odpisów,
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
78
b) tylko metodą liniową,
c) metoda liniową lub degresywną,
d) tylko metodą degresywną.
7. Cena nabycia to:
a) cena sprzedaży,
b) cena zakupu,
c) cena zakupu wraz z kosztami zakupu,
d) cena rzeczywista.
8. Rzeczowe składniki aktywów obrotowych to m.in.:
a) gotówka,
b) weksle,
c) produkcja niezakończona,
d) środki trwałe w leasingu.
9. Odpisy aktualizujące wartość rzeczowych składników aktywów obrotowych:
a) zwiększają koszty działalności podstawowej,
b) zwiększają pozostałe koszty operacyjne,
c) zwiększają straty nadzwyczajne,
d) zwiększają koszty finansowe.
10. W ciągu roku obrotowego materiały mogą być ujmowane:
a) w cenie rynkowej,
b) w cenie nabycia,
c) w cenie sprzedaży,
d) w cenie zbytu.
11. Wyroby gotowe w bilansie wycenia się:
a) zawsze według ceny sprzedaży netto,
b) według ceny zakupu,
c) zawsze według kosztu wytworzenia,
d) według niższej z wartości: kosztu wytworzenia lub ceny sprzedaży netto.
12. Spłata raty leasingu finansowego jest:
a) kosztem w całości,
b) kosztem w części odsetkowej,
c) kosztem w części kapitałowej,
d) nie jest kosztem.
13. Towary wykazywane są w bilansie zawsze z uwzględnieniem:
a) odchyleń kredytowych,
b) odchyleń debetowych,
c) bez uwzględniania odchyleń,
d) z uwzględnieniem odchyleń w zależności od sposobu wyceny w trakcie roku.
14. Metoda wyceny FIFO rozchodu materiałów jest:
a) stosowana obowiązkowo,
b) zawsze stosowana uznaniowo,
c) stosowana uznaniowo w zależności od metody wyceny materiałów w trakcie roku,
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
79
d) niedozwolona.
15. Różnica między ceną detaliczną a ceną hurtową stanowi:
a) marżę detaliczną,
b) marżę hurtową,
c) marżę gastronomiczną,
d) zysk brutto.
16. Marża zrealizowana obliczana jest:
a) w obrocie materiałowym,
b) w obrocie towarowym,
c) w obrocie wyrobami gotowymi,
d) w obrocie papierami wartościowymi.
17. Saldo debetowe „Rozliczenia zakupu materiałów” oznacza:
a) materiały w drodze,
b) dostawy niefakturowane,
c) towary w drodze,
d) „Rozliczenie zakupu materiałów” nie wykazuje salda.
18. VAT należny ze sprzedaży nieudokumentowanej w handlu detalicznym można obliczyć:
a) z faktur,
b) z wydruku kasy fiskalnej,
c) ze struktury zakupu towarów,
d) nie można obliczyć.
19. Koszty zakupu mogą być rozliczane:
a) tylko w czasie,
b) tylko bezpośrednio,
c) nie mogą być rozliczane,
d) w czasie lub bezpośrednio.
20. W leasingu operacyjnym podatek VAT:
a) jest odliczany od całej wartości umowy,
b) jest odliczany od kolejnych rat,
c) nie może być odliczany w ogóle,
d) w fakturach leasingu operacyjnego nie uwzględnia się podatku VAT.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
80
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko ................................................................................................
Ewidencjonowanie zmian w zasobach rzeczowych przedsiębiorstwa
Zakreśl poprawną odpowiedź.
Nr
zadania
Odpowiedzi Punkty
1
a b c d
2
a b c d
3
a b c d
4
a b c d
5
a b c d
6
a b c d
7
a b c d
8
a b c d
9
a b c d
10
a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
81
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
Test z umiejętności wykorzystania programów komputerowych do ewidencji środków
trwałych i zakupu towarów
Czas trwania testu 90 minut
Otrzymałeś test składający się z 16 zadań.
Jesteś w stanie rozwiązać wszystkie zadania!
Rozwiązanie zadań będzie uznawane za prawidłowe na podstawie dokonywanych przez
Ciebie zapisów w programie i wydruków. Liczy się nie tylko wprowadzenie danych, ale i ich
poprawność.
Zastosuj się do następujących poleceń:
1. zmień nazwę firmy, z którą będziesz pracował - dopisz do istniejącej nazwy swój numer z
dziennika (w ten sposób nauczyciel będzie identyfikował Twoje wydruki),
2. dokonuj każdorazowo zapisu podczas pracy z dokumentami w programie,
3. stosuj bieżącą datę w dokumentach.
4. Odbieraj swoje wydruki z drukarki.
5. realizuj dokładnie polecenia w zadaniach.
Pamiętaj o:
1. logowaniu do programu (bez hasła, chyba że nauczyciel zadecyduje inaczej).
2. utworzeniu kopii bezpieczeństwa firmy po zakończeniu testu.
Po rozwiązaniu wszystkich zadań zbierz wszystkie wydruki i przekaż je nauczycielowi.
Pracuj spokojnie!
Na
każde zadanie masz średnio 6 minut.
Za każde poprawnie wykonane zadanie otrzymasz 2 pkt., za odpowiedź niepełną 1 pkt., za
odpowiedź złą lub brak odpowiedzi 0 pkt.
Jeśli czas Ci pozwoli, przed oddaniem swojej pracy, sprawdź poprawność wykonanych zadań.
Życzę powodzenia!!!
Zadania testowe
Zadanie 1
Otwórz firmę RABEX w programie środków trwałych na swoim komputerze i dopisz
w nazwie firmy swoje dane identyfikacyjne.
Zadanie 2
Dodaj nowego użytkownika w programie o danych: Twój numer w dzienniku oraz nadaj mu
uprawnienia administratora. Pracuj bez hasła.
Zadanie 3
Zmodyfikuj parametry pracy dla firmy RABEX w programie środków trwałych: umorzenia
jednorazowe będą przeprowadzane w miesiącu przyjęcia do użytkowania.
Zadanie 4
Utwórz w programie w grupie <Samochody> dwie podgrupy środków trwałych: <samochody
dostawcze> i <samochody osobowe>.
Zadanie 5
Wprowadź do ewidencji środków trwałych środek trwały – komputer na podstawie danych
zamieszczonych w tabeli 5.1:
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
82
Tabela 5.1.
Tabela środków trwałych
Dane środka Komputer
Oprogramowanie
nazwa środka (na potrzeby
firmy)
Zestaw komputerowy ZK1
oprogramowanie
komputerowe 001
data zakupu środka 2005-02-20
2005-02-20
numer ewidencyjny
103
104
numer KTŚ 491
020
numer fabryczny
KP2312/05
data przyjęcia do użytkowania 2005-03-01
kwota netto (wynikająca z
dokumentu zakupu)
3 000,00
5 000,00
stawka VAT
22%
wartość początkowa środka
(w momencie przyjęcia do
ewidencji
3.000.00
5.000,00
typ amortyzacji
liniowa
liniowa
stopa procentowa
30%
20%
współczynnik modyfikujący 1,00
1,00
wartość niematerialna i prawna nie
tak
liczba miesięcy używania środka cały rok
cały rok
liczba miesięcy amortyzacji
40
60
konto środka (bilansowe)
konto umorzeń (bilansowe)
miejsce użytkowania środka biuro
biuro
Zadanie 6
Wprowadź do ewidencji środków trwałych środek trwały – oprogramowanie na podstawie
danych zamieszczonych w tabeli 5.1.
Zadanie 7
Sporządź i wydrukuj dla środków z zadania 5. i 6. plan amortyzacji środka i amortyzację
wykonaną.
Zadanie 8
Sporządź inwentaryzację środków trwałych firmy RABEX na dzień dzisiejszy. Wydrukuj
raport wyników inwentaryzacji.
P - Zadanie 9
Otwórz firmę ACT w programie magazynowym na swoim komputerze i dopisz w nazwie
firmy swoje dane identyfikacyjne.
Zadanie 10
Zmodyfikuj ustawienia parametrów pracy programu magazynowego: miejsce wystawienia
dokumentów – Łódź (zmiana siedziby firmy na Łódź 90-0123, ul. Zachodnia 125).
Zadanie 11
Wprowadź nowy towar do kartoteki <Towary>: napęd CD-ROM firmy LG, cena zakupu
125,00 zł, stawka VAT 22%, metoda rozliczania LIFO.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
83
Zadanie 12
Wykonaj zestaw operacji dotyczących zakupu następujących towarów, przyjęcia ich do
magazynu głównego i rozliczenia płatności (stosuj bieżącą datę do wystawiania
dokumentów):
4. Faktura FVZ 125/FVZ/05 z zakładu „Elektronika”; rodzaj płatności: gotówka
Towar Ilość
Cena zakupu
Data zakupu
Monitor 15’ Arcus 15700
10
805,00
2005-_-_
Napęd CD-ROM LG
10
125,00
2005-_-_
Zadanie 13
Dokonaj przesunięcia międzymagazynowego następujących towarów z magazynu
pierwotnego:
Nazwa towaru
Ilość sztuk
Napęd CD-ROM LG
10
Zadanie 14
Sporządź zestawienie zapasów towarów w magazynie pomocniczym na dzień bieżący.
Zadanie 15
Sporządź zestawienie stanu rejestru zakupu i rejestru magazynowego dla dokumentów
wewnętrznych.
Zadanie 16
Wykonaj archiwizację danych firmy ACT na dyskietce.
„
Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
84
6. LITERATURA
1. I. Frymark – Rachunkowość handlowa; WSiP; Warszawa 2002,
2. M. Gmytrasiewicz, A. Karmańska – Rachunkowość finansowa; Difin; Warszawa 2004,
3. A. Kuczyńska-Cesarz – Rachunkowość część I, Wydanie II; Difin; Warszawa 2005,
4. A. Kuczyńska-Cesarz – Rachunkowość część I; Difin; Warszawa 2005,
5. A. Kuczyńska-Cesarz, Tadeusz Cesarz – Rachunkowość, zbiór zadań z rozwiązaniami;
Difin; Warszawa 2004,
6. J. Maciejewska – Rachunkowość finansowa; WSiP; Warszawa 2002,
7. J. Marcinkowoski – Rachunkowość finansowa; Centrum Controllingu i Analiz
Ekonomicznych; Łódź 2003,
8. J. Matuszewicz, P. Matuszewicz – Rachunkowość od podstaw w świetle ustawy
o rachunkowości; Finans-Servis; Warszawa 2001,
9. K. Sawicki (red) – Rachunkowość finansowa, wyd. II; PWE; Warszawa 2001,
10. Ustawa o rachunkowości z 29 września 1994 r. (t. jedn. Dz. U. 2002 r. nr 76, poz. 694 ze
zm.).
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
03 Ewidencjonowanie zmian w zasobach rzeczowych
03 Ewidencjonowanie zmian w zasobach rzeczowych
03 Ewidencjonowanie zmian w zasobach rzeczowych
Wzory, Wzor-25 Wykaz zmian danych ewidencyjnych działki 31 03 03, WYKAZ ZMIAN DANYCH EWIDENCYJNYCH D
03 przewody kableid 4457 Nieznany (2)
03 lokalne strategie zapewnieni Nieznany (2)
2009 03 26 prezentacja pochodne Nieznany
2010 03 Urazy sportoweid 26986 Nieznany (2)
03 stale i staliwa niestopoweid Nieznany (2)
ei 2005 03 s024 id 154147 Nieznany
17 03 2014 Jaskowskaid 17194 Nieznany (2)
03 Stosowanie norm w produkcji Nieznany (2)
03 Stosowanie przepisow bezpiec Nieznany
Notatki 03 PRODUKT id 322319 Nieznany
Lab 03 Analiza obwodu elektrycz Nieznany
10 03 2013 Wid 10701 Nieznany
22 03 2011 CAid 29468 Nieznany (2)
więcej podobnych podstron