Jak skutecznie napisać

projekt socjalny?

POMOC SPOŁECZNA

VERLAG
DASHÖFER

Poradnik dla potencjalnych projektodawców

Europejskiego Funduszu Społecznego

Nowa edycja środków z EFS na lata 2007-2013

Grzegorz Wronowski

W

YD

ANIE DR

UGI

E

Copyright © 2008

ISBN 978-83-7537-100-0

Wydanie drugie, zaktualizowane

Wydawnictwo Verlag Dashofer Sp. z o.o.
ul. Senatorska 12, 00-082 Warszawa
tel.: [phone]
faks: (022) 892 27 00, 829 27 27
www.dashofer.pl

Redaktor odpowiedzialny:

Rafa³ Duluk, e-mail: [e-mail]

Opracowanie edytorskie:

Barbara Siarkiewicz

Sk³ad:

Krzysztof Zabielski, e-mail: [e-mail]

Wszelkie prawa zastrze¿one, prawo do tytu³u i licencji jest w³asnoœci¹ Dashöfer Holding Ltd.
Kopiowanie, przedrukowywanie i rozpowszechnianie ca³oœci lub fragmentów niniejszej publikacji, równie¿
na noœnikach magnetycznych i elektronicznych bez zgody Wydawcy jest zabronione.
Ze wzglêdu na sta³e zmiany w polskim prawie oraz niejednolite interpretacje przepisów Wydawnictwo nie
ponosi odpowiedzialnoœci za zamieszczone informacje.

Grzegorz Wronowski – od prawie 10 lat zajmuje siê funduszami europejskimi; specjalista

w urzêdach samorz¹dowych; pierwsze doœwiadczenia zdobywa³ przy
przygotowaniu i wdra¿aniu projektów wspó³finansowanych przez fun-
dusze przedakcesyjne: Phare, SAPARD oraz programy Banku Œwiato-
wego; uczestnik wielu szkoleñ krajowych i zagranicznych w tym m.in.:
„Wzmocnienie administracji regionalnej w perspektywie cz³onkostwa
w UE” organizowanego przez Urz¹d Komitetu Integracji Europejskiej
i Direction Generale de l'Administration et de la Fonction Publique oraz
„Finansowanie organizacji pozarz¹dowych w UE” (Niemcy/Bremen);
autor wielu projektów, zarówno inwestycyjnych, jak i szkoleniowych,
które otrzyma³y dofinansowanie z funduszy przedakcesyjnych, struktu-
ralnych oraz Programu Aktywizacji Obszarów Wiejskich; przygotowu-
je studia wykonalnoœci, strategie i plany rozwoju oraz analizy gospodar-
cze; wspó³pracuje z licznymi organizacjami pozarz¹dowymi (stowarzy-
szenia i fundacje) oraz uczestniczy w projektach jako specjalista
ds. wdra¿ania i zarz¹dzania projektami, monitoringu i analiz oraz infor-
macji i promocji; autor wielu publikacji zwi¹zanych z Uni¹ Europejsk¹
oraz funduszami europejskimi; konsultant merytoryczny serwisu infor-
macyjno-doradczego „Dotacje finansowe dla pomocy spo³ecznej”.

2. Europejski Fundusz Społeczny

2. Europejski Fundusz Spo³eczny

2.1. Podstawowe informacje o EFS

Europejski Fundusz Spo³eczny (EFS) zosta³ utworzony
w 1957 roku na podstawie Traktatów Rzymskich. Natomiast
sama idea powo³ania instrumentu wspierania polityki spo³ecz-
nej pojawi³a siê ju¿ na konferencji w Messynie w 1955 roku.
Tam zadecydowano o koniecznoœci stworzenia funduszu, który
wspiera³by mobilnoœæ pracowników w obrêbie Wspólnoty,
a tak¿e zapewnia³ szkolenie i dokszta³canie robotników. Jednak-
¿e przez wiele lat EFS by³ pasywnym instrumentem wspie-
rania polityki spo³ecznej.

Nie bez znaczenia by³o tak¿e to, ¿e w pocz¹tkowych latach ist-
nienia Wspólnoty dominowa³y cele gospodarcze integracji,
a polityka spo³eczna mia³a zostaæ samorozwi¹zana przez
wspólny rynek ekonomiczny. Rola Funduszu sprowadza³a siê
zatem do „pasywnej kasy wyrównawczej”.

Znaczenie funduszu ros³o powoli, a punktem zwrotnym by³
pocz¹tek lat 70., kiedy na skutek œwiatowego kryzysu paliwo-
wego i gospodarczego pojawi³a siê powa¿na kwestia zwi¹zana
z bardzo szybkim wzrostem bezrobocia. Od tamtej pory syste-
matycznie powiêkszano œrodki na interwencje EFS, rozszerza-
no jego mo¿liwoœci i okreœlano nowe zadania.

Prze³omowym momentem w pracy funduszu by³a reforma
z 1988 roku, która ca³kowicie zmieni³a funkcjonowanie i zasa-
dy dzia³ania EFS, a tak¿e metody zarz¹dzania i wspó³pracy
z funduszami strukturalnymi. Ustalono wtedy zadania EFS, któ-
re s¹ aktualne do dzisiaj i dotycz¹ nastêpuj¹cych kwestii:

c

zawodowe wcielanie na rynek pracy;

c

ochrona pracowników przed d³ugoterminowym bezrobociem;

c

udzielanie pomocy m³odzie¿y do 25 roku ¿ycia w celu zmi-
nimalizowania bezrobocia w tej grupie spo³ecznej;

geneza

zadania

Jak skutecznie napisać projekt socjalny?

c

kszta³cenie, dokszta³canie, przeszkalanie, a tak¿e finansowa-
nie praktyk i szkoleñ wewn¹trzzak³adowych;

c

poradnictwo i informacja zawodowa;

c

kszta³cenie kadr, ekspertów i personelu dydaktycznego;

c

wyrównywanie szans kobiet i mê¿czyzn na rynku pracy, wal-
ka z dyskryminacj¹ zawodow¹;

c

badanie i studia nad rozwojem rynku pracy;

c

zmiany strukturalne i dostosowywanie stanowisk pracy do
potrzeb niepe³nosprawnych;

c

tworzenie nowych miejsc pracy;

c

promowanie nowych technologii i badañ naukowych;

c

wspieranie dostosowania systemów edukacyjnych do potrzeb
rynku pracy;

c

pomoc techniczna i œrodki specjalne;

c

wspieranie i stabilizacja zatrudnienia;

c

rozbudowa i ulepszanie systemu powszechnego kszta³cenia;

c

umacnianie potencja³u i zasobów ludzkich;

c

przystosowanie si³y roboczej do zmian w systemie produkcji;

c

wspieranie grup spo³ecznie odrzuconych, bezdomnych, cho-
rych psychicznie, uzale¿nionych, azylantów;

c

wspieranie zatrudnionych w ma³ych i œrednich przedsiêbiorstwach;

c

wspieranie poœrednictwa pracy.

Ogólnie mo¿na stwierdziæ, ¿e Europejski Fundusz Spo³eczny
wspiera przede wszystkim osoby bezrobotne. Niemniej równie¿
znacz¹ce œrodki przeznaczane s¹ na wspieranie pracowników
zatrudnionych, którzy z ró¿nych powodów s¹ zagro¿eni bezro-
bociem. Finansuje on tak¿e najró¿niejsze projekty szkoleniowe
i kszta³ceniowe, które przyczyniaj¹ siê do podnoszenia kwalifi-
kacji pracowników i bezrobotnych oraz wp³ywaj¹ poœrednio lub
bezpoœrednio na zwiêkszanie ich szans na rynku pracy. Wa¿n¹
dziedzin¹ wspierania s¹ ma³e i œrednie przedsiêbiorstwa, które
s¹ motorem gospodarczym i tworz¹ miejsca pracy. Dofinanso-
wywane s¹ równie¿ projekty przyczyniaj¹ce siê bezpoœrednio
do powstawania i zak³adania nowych zak³adów oraz innych ini-
cjatyw gospodarczych.

wsparcie z EFS

KONIEC

PRZYKŁADU

2. Europejski Fundusz Społeczny

2.2. EFS w Polsce

Polska, wchodz¹c do Unii Europejskiej, zosta³a objêta pomoc¹
pochodz¹c¹ m. in. ze œrodków Europejskiego Funduszu Spo-
³ecznego. W latach 2004–2006 na realizacjê zadañ finansowa-
nych z Europejskiego Funduszu Spo³ecznego Polska mia³a do
wykorzystania œrodki w wysokoœci 2,1 mld euro, które dystry-
buowane by³y poprzez projekty sk³adane w ramach Sektorowe-
go Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich, II Prio-
rytetu Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Re-
gionalnego oraz Inicjatywy Wspólnotowej EQUEL.

Œrodki Europejskiego Funduszu Spo³ecznego przeznaczone by³y na
dofinansowanie przedsiêwziêæ w ramach piêciu obszarów wsparcia:

c

aktywnej polityki rynku pracy, maj¹cej na celu przeciw-
dzia³anie i zapobieganie bezrobociu, przeciwdzia³anie zjawi-
sku d³ugotrwa³ego bezrobocia zarówno wœród mê¿czyzn, jak
i kobiet, u³atwianie ponownej integracji d³ugotrwale bezro-
botnych z rynkiem pracy, a tak¿e wspieranie integracji zawo-
dowej ludzi m³odych oraz osób powracaj¹cych na rynek pra-
cy po d³u¿szej przerwie;

c

przeciwdzia³ania zjawisku wykluczenia spo³ecznego, ma-
j¹cego na celu ograniczenie zjawiska marginalizacji spo³ecz-
nej i przygotowanie osób nara¿onych na wykluczenie spo-
³eczne do wejœcia na rynek pracy oraz utrzymania zatrudnie-
nia lub powrotu do czynnego ¿ycia zawodowego; skierowa-
ne jest ono do osób, które ze wzglêdu na trudn¹ sytuacjê ¿y-
ciow¹ nie potrafi¹ samodzielnie odnaleŸæ siê na rynku pracy,
nie potrafi¹ rozwi¹zaæ osobistych, spo³ecznych i zawodo-
wych problemów, korzystaj¹c d³ugotrwale w sposób bierny
ze œwiadczeñ pomocy spo³ecznej;

c

kszta³cenia ustawicznego, maj¹cego na celu u³atwienie
i polepszenie dostêpu do rynku pracy oraz integracjê z nim,

EFS w latach

2004-06

obszary

wsparcia

2004-06

Jak skutecznie napisać projekt socjalny?

podwy¿szenie i utrzymanie potencja³u zatrudnieniowego
osób oraz promowanie mobilnoœci zawodowej poprzez
zwiêkszanie dostêpu do szkoleñ zawodowych, edukacji oraz
doradztwa;

c

adaptacyjnoœci i rozwoju przedsiêbiorczoœci, maj¹cych na
celu promocjê wykwalifikowanej i zdolnej do adaptacji do
zmiennych warunków rynku pracy kadry pracowniczej, po-
pieranie innowacyjnoœci i potencja³u adaptacyjnego w zakre-
sie organizacji pracy, rozwijanie przedsiêbiorczoœci oraz wa-
runków sprzyjaj¹cych tworzeniu miejsc pracy i podwy¿sza-
niu kwalifikacji, rozwój potencja³u ludzkiego w sferze badañ,
nauki i technologii;

c

wyrównywania szans kobiet na rynku pracy, maj¹cego na
celu aktywizacjê zawodow¹ kobiet obejmuj¹c¹ m. in. mo¿li-
woœæ rozwijania kariery zawodowej, zwiêkszanie dostêpu
kobiet do nowych miejsc pracy, pomoc w rozpoczynaniu
dzia³alnoœci gospodarczej, a tak¿e dzia³ania zak³adaj¹ce
zmniejszenie dysproporcji, których podstaw¹ jest dyskrymi-
nacja ze wzglêdu na p³eæ zarówno w ramach pionowych, jak
i poziomych struktur rynku pracy.

Natomiast w bie¿¹cym okresie programowania na lata
2007–2013 zgodnie z za³o¿eniami okreœlonymi w dokumencie
„Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007–2013”
(NSRO) ca³oœæ interwencji Europejskiego Funduszu Spo³eczne-
go w Polsce na lata 2007–2013 zosta³a ujêta w Programie Ope-
racyjnym Kapita³ Ludzki, w ramach którego wsparciem zostan¹
objête nastêpuj¹ce obszary: zatrudnienie, edukacja, integracja
spo³eczna, rozwój potencja³u adaptacyjnego pracowników
i przedsiêbiorstw, a tak¿e zagadnienia zwi¹zane z rozwojem za-
sobów ludzkich na terenach wiejskich, z budow¹ sprawnej
i partnerskiej administracji publicznej wszystkich szczebli oraz
z promocj¹ zdrowia.

EFS po 2007

KONIEC

PRZYKŁADU

3. Projekt - podstawowe informacje

3. Projekt – podstawowe informacje

3.1. Definicja projektu

W najprostszy sposób projekt mo¿na okreœliæ, ¿e jest to zorga-
nizowany i okreœlony w czasie ci¹g wielu dzia³añ zmierzaj¹cych
do osi¹gniêcia konkretnego i mierzalnego wyniku, adresowany
do wybranych grup odbiorców, wymagaj¹cy zaanga¿owania
œrodków rzeczowych, ludzkich i finansowych. Ponadto musi on
posiadaæ:

c

œciœle zdefiniowany cel, który zgodny jest z za³o¿eniami pro-
gramu, w ramach którego z³o¿ona zostanie aplikacja;

c

precyzyjnie okreœlone rezultaty, w tym: wskaŸniki produktu
(np. liczba godzin szkolenia czy us³ug doradczych, liczba prze-
szkolonych osób) oraz wskaŸniki rezultatu (np. liczba osób,
które ukoñczy³y szkolenie, liczba osób, które podjê³y nowe za-
trudnienie etc.). Nale¿y przy tym zwróciæ uwagê, ¿e zaplano-
wane wskaŸniki produktu musz¹ mieæ bezwzglêdnie prze³o¿e-
nie na bud¿et projektu (np. je¿eli zosta³o zaplanowane 100 go-
dzin szkolenia, to koszt zatrudnienia trenerów w projekcie po-
winien obejmowaæ koszt 100 godzin ich pracy).

Powy¿sza definicja wynika wprost z zapisów dokumentów pro-
gramowych oraz wytycznych reguluj¹cych zasady wdra¿ania
pomocy z bud¿etu Unii Europejskiej w latach 2007–2013. Naj-
wa¿niejsze zasady okreœlone w tych dokumentach zostan¹ opi-
sane w dalszej czêœci niniejszego opracowania.

3.2. Cykl projektu

Projekt jest przedsiêwziêciem interdyscyplinarnym, a wiêc ³¹-
czy w sobie wiele ró¿nych elementów. Jego opracowanie wy-
maga zatem myœlenia wielow¹tkowego, przy jednoczesnej ko-
niecznoœci zachowania pewnego porz¹dku i logiki, które narzu-
caj¹ obowi¹zuj¹ce zasady i procedury. W zwi¹zku z tym warto
przy przygotowaniu projektu zadbaæ o to, ¿eby pracowa³a nad

podejœcie inter-

dyscyplinarne

Jak skutecznie napisać projekt socjalny?

nim wiêksza grupa osób, najlepiej o ró¿norodnych doœwiadcze-
niach i specjalnoœciach. Dobrze by³oby, aby zespó³ taki wspó³-
pracowa³ na ka¿dym etapie tworzenia projektu. Jednak szcze-
gólnie istotne jest, ¿eby kilka osób mog³o projekt sprawdziæ ju¿
po jego napisaniu. Takie podejœcie pozwala unikn¹æ zarówno
b³êdów merytorycznych, jak i logicznych, które dyskwalifikuj¹
projekt ju¿ na pocz¹tku jego oceny.

Dotychczasowe doœwiadczenia Unii Europejskiej umo¿liwi³y
opracowanie schematu przedstawiaj¹cego najwa¿niejsze sk³a-
dowe, które tworz¹ tzw. cykl projektu.

Zgodnie z wytycznymi Komisji Europejskiej sk³ada siê on z na-
stêpuj¹cych elementów:

c

programowania;

c

identyfikacji;

c

formu³owania;

c

finansowania;

c

wdro¿enia;

c

oceny/ewaluacji.

Schematyczne przedstawienie cyklu projektu

Ewaluacja

Wdrożenie

Finansowanie

Programowanie

Identyfikacja

Formułowanie

3. Projekt - podstawowe informacje

Przedstawiony powy¿ej model odwo³uje siê do metodologii zarz¹-
dzania projektem. Metodologia ta opiera siê na schemacie cyklu
projektu i zarazem uzasadnia, ¿e ka¿dy projekt jest elementem wiêk-
szej ca³oœci, a nie wyrwanym z kontekstu dzia³aniem. Natomiast
w tabeli zamieszczonej poni¿ej przedstawiona zosta³a charaktery-
styka poszczególnych elementów projektu wraz z rezultatami, jakie
powinny byæ osi¹gniête przy realizacji zaplanowanych dzia³añ.

Charakterystyka poszczególnych elementów projektu

Etap

Działania

Rezultaty

Programowanie

Identyfikacja

Formułowanie

Stanowi punkt wyjścia w procesie realizacji pro-
jektu. Jest to etap, na którym w oparciu o anali-
zę zagrożeń i możliwości identyfikuje się ogólne
grupy projektów, których realizacja przyczyni się
do poprawy sytuacji na danym obszarze. Pro-
gramowanie dokonywane jest przede wszyst-
kim w oparciu o analizy priorytetów rozwoju
społeczności lokalnej oraz informacje zawarte
między innymi w takich dokumentach, jak stra-
tegie rozwoju (w szczególności powiatowe
i wojewódzkie).

Dokonuje się przeglądu zgłoszonych propozycji
dotyczących rodzajów projektów, które powin-
ny zostać zrealizowane. Następnie przeprowa-
dza się ich selekcję według przyjętych kryteriów
oceny i wskazuje projekty, dla których powinny
zostać sporządzone dokładniejsze analizy, po-
twierdzające celowość ich realizacji. Na etapie
tym określa się również zakres projektu, czyli
wszystkie działania, które muszą zostać zreali-
zowane po to, aby osiągnąć zakładane cele.

Projekty, które zostały zidentyfikowane w po-
przednim etapie, są szczegółowo analizowa-
ne pod kątem efektywności ich realizacji
(szczególnie technicznej i finansowej). W for-
mułowaniu konkretnych projektów bierze
udział szerokie grono osób, instytucji i organi-
zacji, które będą ich późniejszymi beneficjen-
tami. Na tym etapie sporządzany jest także
wstępny montaż finansowy projektu.

Rezultatem wykonanych na tym
etapie prac jest wstępne wyłonie-
nie projektów, których realizacja
przyczyni się do zaspokojenia naj-
pilniejszych potrzeb na terenie ob-
jętym zasięgiem projektu.

Rezultatami wykonanych na tym eta-
pie prac jest sporządzenie wstępnej
koncepcji projektu oraz podjęcie decy-
zji odnośnie wyboru optymalnego
wariantu realizacji, dla którego zosta-
nie sporządzona szczegółowa analiza.

Rezultatami wykonanych na tym eta-
pie prac jest sporządzenie ostatecz-
nej koncepcji projektu oraz podjęcie
decyzji o przygotowaniu wszystkich
dokumentów, niezbędnych do reali-
zacji projektu, w tym między innymi
opracowanie wstępnych wniosków
o dofinansowanie i złożenie ich
w stosownych instytucjach.

opis etapów

Jak skutecznie napisać projekt socjalny?

Finansowanie

Wdrożenie

Ocena

Przedłożone wnioski są weryfikowane i oce-
niane przez stosowne instytucje pod wzglę-
dem formalnym. W przypadku ich pozytyw-
nego rozpatrzenia wnioskodawcy uzupełniają
dokumentację konkursową. Następnie podej-
mowana jest ostateczna decyzja dotycząca
zakresu współfinansowania projektu ze stro-
ny instytucji udzielających wsparcia finanso-
wego. W dalszej kolejności podpisywane są
stosowne umowy oraz sporządzany jest koń-
cowy montaż finansowy projektu.

Jest to etap, który polega na uruchomieniu
wszystkich procedur, w wyniku których pro-
jekt zostanie zrealizowany i pomyślnie zakoń-
czony. W trakcie wdrażania projektu prowa-
dzony jest ciągły jego monitoring, mający na
celu zakończenie wszystkich działań zgodnie
z zatwierdzonym harmonogramem rzeczowo-
-finansowym.

Porównuje się zgodność otrzymanych rezulta-
tów z założeniami przyjętymi na etapie pro-
gramowania i identyfikacji oraz osiągalność
przewidywanych celów bezpośrednich i ogól-
nych projektu. Etap ten bardzo często prowa-
dzi także do identyfikacji nowych projektów.

Rezultatami wykonanych na tym
etapie prac jest sporządzenie wnio-
sków o dofinansowanie projektu
oraz podjęcie przez odpowiednie
instytucje decyzji odnośnie współfi-
nansowania projektu (wraz z za-
warciem odpowiednich umów).

W wyniku realizacji projektu współ-
finansowanego przez Europejski
Fundusz Społeczny powstają rezul-
taty twarde (policzalne), miękkie
(dotyczące zmian, których nie moż-
na skwantyfikować, ocenia się je
pod względem jakościowym).
Równie istotne jest też wskazanie
tzw. wartości dodanej projektu,
czyli rezultatów, które nie zostały
zaplanowane w projekcie, ale zo-
stały osiągnięte niejako przy okazji
jego realizacji.

Rezultatami wykonanych na tym
etapie prac jest tzw. końcowy raport
(sprawozdanie) oceniający zrealizo-
wany projekt.

Ź

Ź

ród³o: opracowanie w³asne autora.

KONIEC

PRZYKŁADU

4. Szczegółowe zasady opracowania wniosku aplikacyjnego

4. Szczegó³owe zasady opracowania

wniosku aplikacyjnego

W ramach Programu Operacyjnego Kapita³ Ludzki nabory wnio-
sków prowadzone bêd¹ w trybie systemowym i konkursowym. Ni-
niejszy rozdzia³ dotyczy przede wszystkim trybu konkursowego,
niemniej zawarte w nim informacje maj¹ równie¿ bezpoœredni zwi¹-
zek z zasadami obowi¹zuj¹cymi przy opracowywaniu projektów
sk³adanych w trybie systemowym.

4.1. Opis fiszki aplikacyjnej

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego na swoich stronach interne-
towych sukcesywnie zamieszcza³o kolejne projekty wzoru wnio-
sku, jaki trzeba bêdzie z³o¿yæ, ubiegaj¹c siê o wsparcie w ramach
priorytetów okreœlonych dla Programu Operacyjnego Kapita³
Ludzki. Pocz¹tkowo by³y to wersje w formacie WORD lub PDF,
maj¹ce ilustrowaæ poszczególne elementy wniosku. Aktualnie jest
ju¿ dostêpna wersja koñcowa, która ma postaæ Generatora Wnio-
sków (GW), czyli aplikacji komputerowej. Mo¿na j¹ znaleŸæ m.in.
na stronie internetowej www.efs.gov.pl. Nale¿y przy tym zauwa-
¿yæ, ¿e w przeciwieñstwie do wczeœniejszego okresu programo-
wania, utworzenie nowego wniosku oraz edycja dostêpne s¹ jedy-
nie w wersji on-line w ramach wy¿ej wymienionej aplikacji. Na-
tomiast same wnioski w wersji elektronicznej do dalszej edycji
i przekazania do instytucji organizuj¹cej konkurs zapisywane s¹
jako pliki z rozszerzeniem XML na dysku lokalnym komputera.

Jeszcze kilka s³ów na temat mo¿liwoœci technicznych przedmio-
towej aplikacji. Otó¿ przy wype³nianiu wniosków dostêpne s¹
nastêpuj¹ce opcje:

c

opcja „Nowy” – umo¿liwia utworzenie nowego wniosku
o dofinansowanie; po klikniêciu na po klikniêciu na przycisk
„Nowy” utworzony zostanie formularz wniosku o dofinanso-
wanie; na formularzu tym nie bêdzie ¿adnych danych;

Generator

Wniosków

Jak skutecznie napisać projekt socjalny?

c

opcja „Otwórz” – pozwala na wczytanie wczeœniej zapisane-
go wniosku w formacie XML; umo¿liwia ona wprowadzenie
poprawek i uzupe³nieñ w wype³nionym lub czêœciowo wy-
pe³nionym wniosku;

c

opcja „Zapisz XML” – pozwala na zapisanie wniosku na dys-
ku lokalnym jako pliku XML; utworzony w ten sposób plik
mo¿e zostaæ poddany dalszej edycji lub po sprawdzeniu po-
prawnoœci wype³nienia przekazany do w³aœciwej instytucji
jako wniosek o dofinansowanie;

c

opcja „Utwórz PDF” – umo¿liwia zapisanie wprowadzonych
danych do pliku PDF;

c

opcja „SprawdŸ” – pozwala sprawdziæ poprawnoœæ wprowa-
dzonych danych; braki wyœwietlane s¹ w oknie informacyj-
nym; nale¿y jednak wyjaœniæ, ¿e opcja ta sprawdza przede
wszystkim, czy wymagane pola zosta³y wype³nione, a ponad-
to weryfikuje poprawnoœæ wyliczeñ finansowych;

c

opcja „Podgl¹d” – uruchamia podgl¹d wydruku wniosku
o dofinansowanie.

Nale¿y dodaæ, ¿e sposób rozmieszczenia powy¿szych opcji
w oknie g³ównym Generatora Wniosków jest bardzo czytelny i pra-
ca z t¹ aplikacj¹ nie powinna sprawiæ trudnoœci osobom, które opa-
nowa³y podstawy obs³ugi komputera. Natomiast struktura samego
wniosku sk³ada siê z kilku podstawowych czêœci (elementów), któ-
re odnosz¹ siê do zagadnieñ dotycz¹cych najwa¿niejszych aspek-
tów zg³aszanego projektu:

1) informacji o projekcie;
2) projektodawcy (beneficjenta);
3) charakterystyki projektu;
4) szczegó³owego bud¿etu projektu;
5) bud¿etu projektu;
6) oœwiadczenia beneficjenta;
7) harmonogramu realizacji projektu.

Z uwagi na zastosowane rozwi¹zania techniczne (automatyczne
przenoszenie niektórych danych oraz automatyczne sumowanie

struktura
wniosków

4. Szczegółowe zasady opracowania wniosku aplikacyjnego

i wyliczanie wartoœci niektórych pól) sugerowana kolejnoœæ wy-
pe³niania poszczególnych czêœci wniosku powinna byæ zgodna
z powy¿sz¹ struktur¹.

Ka¿da z czêœci wniosku aplikacyjnego dzieli siê na punkty i pod-
punkty, które trzeba bêdzie precyzyjnie wype³niæ poprzez wpisa-
nie w odpowiednie pola stosownych informacji lub poprzez wybór
w³aœciwej opcji z rozwijanej listy. Pewn¹ innowacj¹ w stosunku do
lat ubieg³ych jest to, ¿e zrezygnowano z okreœlania maksymalnej
iloœci znaków dla poszczególnych pól we wniosku. Przyjêto jedy-
nie limit 18 000 znaków dla czêœci III „Charakterystyka pro-
jektu”. Takie za³o¿enie ma na celu przede wszystkim ogranicze-
nie popisów literackich przysz³ych beneficjentów, a skoncentro-
wanie siê na opisie zagadnieñ najwa¿niejszych dla projektu.

Nale¿y jeszcze zauwa¿yæ, ¿e powy¿sza struktura nie odbiega
znacz¹co od wzoru fiszek aplikacyjnych obowi¹zuj¹cych
w Sektorowym Programie Operacyjnym Rozwój Zasobów
Ludzkich, który by³ wdra¿any w latach 2004–2006. Mo¿na wiêc
stwierdziæ, ¿e doœwiadczenia zdobyte w poprzednim okresie
programowania z ca³¹ pewnoœci¹ bêdzie mo¿na wykorzystaæ
przy opracowywaniu projektów wed³ug nowych regu³.

4.2. Uwagi na temat opracowania

koncepcji projektu

Jak wskazuje praktyka autora niniejszego opracowania, wszel-
kie dzia³ania dotycz¹ce przygotowania wniosku o dofinansowa-
nie powinny siê rozpocz¹æ od opracowania koncepcji projektu.
Najproœciej mo¿na to przedstawiæ w ten sposób, ¿e na pocz¹tek
nale¿y znaleŸæ problem, który powinien zostaæ rozwi¹zany, a ra-
czej ograniczony, poprzez realizacjê projektu. Takie podejœcie
wynika z za³o¿enia, ¿e jeœli nie ma problemu, to nie ma projek-
tu. Ponadto bez precyzyjnego nazwania problemu nie bêdzie
mo¿na okreœliæ spodziewanych rezultatów projektu, a jest to
obowi¹zkowy element ka¿dego wniosku aplikacyjnego.

koncepcja

projektu

Jak skutecznie napisać projekt socjalny?

Poni¿ej zamieszczony zosta³ przyk³adowy spis zagadnieñ, których do-
k³adne opracowanie mo¿e pomóc przy ustalaniu koncepcji projektu:

1) ocena sytuacji na obszarze objêtym zasiêgiem projektu po-

przez wykorzystanie odpowiednich Ÿróde³ informacji oraz
wyodrêbnienie na tej podstawie problemu, który bêdzie
przedmiotem projektu;

2) opis wybranego problemu;

3) okreœlenie grupy docelowej (beneficjenci ostateczni projektu

– czyli osoby lub instytucje, które bêd¹ bezpoœrednio uczest-
niczyæ w projekcie);

4) okreœlenie potrzeb grupy docelowej wraz z uzasadnieniem;

5) wybór i uzasadnienie planowanego wsparcia;

6) okreœlenie harmonogramu dzia³añ;

7) opis poszczególnych dzia³añ;

8) okreœlenie systemu wdra¿ania i monitoringu – chodzi tutaj

przede wszystkim o okreœlenie kadry zarz¹dzaj¹cej projek-
tem, okreœlenie kompetencji poszczególnych osób i ich wza-
jemnych wspó³zale¿noœci, a tak¿e o okreœlenie Ÿróde³ i meto-
dy pozyskiwania informacji niezbêdnych do prowadzenia
monitoringu projektu;

9) ewentualne rezultaty projektu – w projektach wspó³finansowa-

nych ze œrodków EFS rezultaty wystêpuj¹ w postaci rezultatów
„twardych” (policzalnych) i „miêkkich” (niepoliczalnych);

10) bud¿et – ze wzglêdu na mo¿liwoœæ zmian cen poszczegól-

nych us³ug, ceny te powinny byæ ustalone lub zweryfikowa-
ne przed z³o¿eniem projektu do oceny.

KONIEC

PRZYKŁADU

5. Przykłady projektów finansowanych z EFS

5. Przyk³ady projektów

finansowanych z EFS

W niniejszym rozdziale przedstawione zosta³y przyk³ady projek-
tów, które otrzyma³y dofinansowanie ze œrodków Europejskiego
Funduszu Spo³ecznego. W pierwszej czêœci omówiony zosta³
projekt „Przemóc niemoc”, który realizowany by³ przez Stowa-
rzyszenie Inicjatyw Lokalnych w Lubartowie. Ze wzglêdu na to,
¿e autor niniejszego opracowania by³ jednym z autorów tego pro-
jektu, opis zawiera komentarze oraz wyjaœnienia dotycz¹ce wy-
boru realizowanych w jego ramach operacji. Natomiast w drugiej
czêœci przedstawiono przyk³ady kilku innych projektów. Wdra¿a-
ne by³y one w ró¿nych regionach kraju, a ich wspóln¹ cech¹ jest
to, ¿e zyska³y uznanie w oczach komisji oceny projektu, otrzyma-
³y dofinansowanie i zosta³y z sukcesem zrealizowane.

5.1. Projekt „Przemóc niemoc”

– studium przypadku

Projekt z³o¿ony zosta³ w Departamencie Wdra¿ania EFS w Mini-
sterstwie Gospodarki i Pracy w ramach Dzia³ania 1.5. „Promocja
aktywnej polityki spo³ecznej poprzez wsparcie grup szczególne-
go ryzyka” i schematu 1.5. a. „Wspieranie osób z grup zagro¿o-
nych wykluczeniem spo³ecznym”. Wnioskodawc¹ by³o Stowa-
rzyszenie Inicjatyw Lokalnych w Lubartowie (województwo lu-
belskie). Jest to typowa dla warunków polskich organizacja poza-
rz¹dowa, której jedynym i najwiêkszym kapita³em s¹ cz³onkowie
i chêæ do dzia³ania.

Problemem natomiast jest permanentny brak œrodków finansowych
na realizacjê celów statutowych. SIL nie realizowa³o dotychczas ¿ad-
nych projektów finansowanych ze œrodków strukturalnych. Dlatego
te¿ podjêcie trudu przygotowania projektu i ubieganie siê o jego do-
finansowanie by³o tak naprawdê skokiem na g³êbok¹ wodê. Skok ten
zakoñczy³ siê rzeczywistym sukcesem, czyli otrzymaniem wsparcia.

wnioskodawca

Jak skutecznie napisać projekt socjalny?

Przy opracowaniu koncepcji projektu skoncentrowano siê na czte-
rech podstawowych elementach:

c

wyborze grupy docelowej i sposobie rekrutacji uczestników;

c

wyborze i uzasadnieniu proponowanego wsparcia;

c

systemie zarz¹dzania i wdra¿ania projektu;

c

rezultatach projektu.

Zapoznaj¹c siê z projektem, nale¿y zwróciæ szczególn¹ uwagê
na tzw. „myœlenie projektowe”, które tworzy logicznie powi¹za-
ny ze sob¹ ci¹g dzia³añ. Jego podstawowymi sk³adowymi s¹:
1) ocena sytuacji na obszarze objêtym zasiêgiem projektu po-

przez wykorzystanie odpowiednich Ÿróde³ informacji;

2) opis wybranego problemu;
3) okreœlenie grupy docelowej (beneficjenci ostateczni projektu);
4) okreœlenie potrzeb grupy docelowej;
5) wybór i uzasadnienie planowanego wsparcia;
6) okreœlenie harmonogramu dzia³añ;
7) opis dzia³añ;
8) ocena ryzyka i zagro¿eñ, jakie mog¹ pojawiæ siê w trakcie reali-

zacji projektu, oraz opracowanie katalogu ewentualnych dzia³añ
naprawczych (np. listy rezerwowej uczestników projektu);

9) opracowanie szczegó³owego bud¿etu projektu;
10) okreœlenie systemu wdra¿ania i monitoringu;
11) rezultaty projektu.

Beneficjenci

Na podstawie badañ lokalnego rynku pracy oraz na podstawie da-
nych Powiatowego Urzêdu Pracy okaza³o siê, ¿e na terenie objê-
tym zasiêgiem projektu stopa bezrobocia wynosi³a ponad 18%,
a osoby d³ugotrwale bezrobotne (powy¿ej 24 miesiêcy) stanowi³y
prawie 70% wszystkich bezrobotnych. Informacje te w po³¹czeniu
z danymi uzyskanymi z gminnych i miejskich oœrodków pomocy
spo³ecznej pozwoli³y stwierdziæ, ¿e jednym z podstawowych pro-
blemów spo³ecznych powiatu lubartowskiego jest ubóstwo, które
generuje wiele zagro¿eñ. Wœród nich do najwa¿niejszych nale¿¹

myœlenie
projektowe

sytuacja
wyjœciowa

Przykłady projektów finansowanych z EFS

bezradnoœæ spo³eczna na rynku pracy, zagro¿enie wykluczeniem
spo³ecznym, wyobcowanie osób d³ugotrwale bezrobotnych oraz
niewiara w sens podejmowanych wysi³ków zmierzaj¹cych do po-
prawy swojej sytuacji.

Na tej podstawie uznano, ¿e niezbêdne bêdzie podjêcie dzia³añ, któ-
re przyczyni¹ siê do ograniczenia tego zjawiska. Niekorzystn¹ sytu-
acjê utrwala³ brak systemowych i zintegrowanych rozwi¹zañ w za-
kresie wspomagania dzia³añ profilaktycznych i poradnictwa specjali-
stycznego oraz biernoœæ w³adz samorz¹dowych, których aktywnoœæ
koncentruje siê na dzia³aniach doraŸnych. Dlatego te¿ potencjalny
beneficjent projektu „Przemóc niemoc”, poza figurowaniem w kar-
totekach Powiatowego Urzêdu Pracy jako osoba d³ugotrwale bezro-
botna, by³ pozostawiony samemu sobie.

Stwarza³o to ogromne bariery niemal¿e w ka¿dym aspekcie nor-
malnego funkcjonowania w ¿yciu spo³ecznym. Do najwa¿niej-
szych nale¿¹:

c

bariera psychiczna – zwi¹zana z utrat¹ nadziei na poprawê w³asnej
sytuacji, obni¿eniem samooceny, zniechêceniem do dzia³ania;

c

bariera spo³eczna – d³ugotrwa³e pozostawanie bez pracy po-
woduje w po³¹czeniu z ubóstwem uczucie bezradnoœci i alie-
nacji spo³ecznej oraz uzale¿nienie od wsparcia udzielanego
w ramach pomocy spo³ecznej;

c

bariera techniczna – zwi¹zana z brakiem dostêpu do nowo-
czesnych metod porozumiewania siê, pozyskiwania informa-
cji, obni¿eniem mobilnoœci zawodowej.

Na tej podstawie okreœlono grupê docelow¹ projektu, czyli be-
neficjentów ostatecznych. Za³o¿ono, ¿e bêd¹ to mieszkañcy po-
wiatu lubartowskiego (kobiety i mê¿czyŸni) w wieku przekra-
czaj¹cym 25 lat zagro¿eni wykluczeniem spo³ecznym, ze szcze-
gólnym uwzglêdnieniem:

c

osób d³ugotrwale korzystaj¹cych ze œwiadczeñ pomocy spo-
³ecznej;

c

osób d³ugotrwale bezrobotnych (powy¿ej 24 miesiêcy).

grupa

docelowa

Jak skutecznie napisać projekt socjalny?

Nale¿y podkreœliæ, ¿e grupa docelowa projektu by³a zgodna z zapisa-
mi Uzupe³nia Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zaso-
bów Ludzkich – Dzia³anie 1.5. „Promocja aktywnej polityki spo³ecz-
nej poprzez wsparcie grup szczególnego ryzyka”, schemat 1.5. a.
„Wspieranie osób z grup zagro¿onych wykluczeniem spo³ecznym”.

Ostateczni beneficjenci zostali wybrani spoœród osób, które wyra-
zi³y chêæ uczestnictwa w projekcie. Bior¹c pod uwagê d³ugoœæ
trwania projektu (12 miesiêcy), a tak¿e mo¿liwoœæ wczeœniejszej
rezygnacji niektórych uczestników (zdarzenia losowe), zosta³a
utworzona lista rezerwowa, gwarantuj¹ca osi¹gniêcie planowanej
liczby beneficjentów ostatecznych. Ponadto, aby umo¿liwiæ udzia³
w programie osób z miejscowoœci oddalonych od Lubartowa, za-
planowano równie¿ zwrot kosztów dojazdu na miejsce spotkañ.

Rekrutacja beneficjentów przeprowadzona zosta³a przez komisjê
rekrutacyjn¹, w której sk³ad weszli m. in. psycholog, psychotera-
peuta i doradca zawodowy. Rekrutacja ta mia³a charakter bezpo-
œrednich spotkañ potencjalnych uczestników z cz³onkami komisji.
Podczas takiego spotkania osoba zg³aszaj¹ca swój akces do uczest-
nictwa w projekcie odby³a rozmowê oraz wype³ni³a specjaln¹ an-
kietê. Na podstawie rozmowy sporz¹dzona zosta³a opinia specjali-
styczna, która wraz z ankiet¹ by³a podstaw¹ kwalifikacji do uczest-
nictwa w projekcie. Komisja, opieraj¹c siê na tych materia³ach, do-
kona³a wyboru beneficjentów ostatecznych, kieruj¹c siê przy tym:

c

faktyczn¹ chêci¹ uczestnictwa w projekcie;

c

celowoœci¹ udzielenia wsparcia;

c

przewidywan¹ efektywnoœci¹ wsparcia.

Zastosowanie wymienionych kryteriów kwalifikacyjnych pozwoli-
³o w sposób maksymalnie efektywny zrealizowaæ za³o¿enia projek-
tu i unikn¹æ uczestnictwa w nim osób, dla których oferowane
wsparcie w postaci psychoterapii, szkoleñ i doradztwa nie bêdzie
wystarczaj¹ce (np. osoby z zaburzeniami osobowoœci wymagaj¹ce
specjalistycznego leczenia medycznego, w tym psychiatrycznego).
Z tych samych powodów przebadano 100 osób, z których 50 zosta-
³o zakwalifikowanych do bezpoœredniego udzia³u w projekcie.

czas trwania
projektu

KONIEC

PRZYKŁADU