Finanse publiczne

Ćwiczenia 2

Podmioty sektora finansów publicznych

Sektor finansów publicznych tworzą:

1) organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej

i ochrony prawa oraz sądy i trybunały;

2) jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki;

3) jednostki budżetowe;

4) samorządowe zakłady budżetowe;

5) agencje wykonawcze;

6) instytucje gospodarki budżetowej;

7) państwowe fundusze celowe;

2

Podmioty sektora finansów publicznych

Sektor finansów publicznych tworzą:

8) Zakład Ubezpieczeń Społecznych i zarządzane przez niego fundusze oraz Kasa Rolniczego

Ubezpieczenia Społecznego i fundusze zarządzane przez Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia

Społecznego;

9) Narodowy Fundusz Zdrowia;

10) samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej;

11) uczelnie publiczne;

12) Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne;

13) państwowe i samorządowe instytucje kultury oraz państwowe instytucje filmowe;

14) inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw

w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, instytutów badawczych,

banków i spółek prawa handlowego.

3

Jednostki budżetowe

Jednostkami budżetowymi są takie jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych
nieposiadające osobowości prawnej, które pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu,
a pobrane dochody odprowadzają na rachunek odpowiednio dochodów budżetu państwa albo
budżetu jednostki samorządu terytorialnego.

Jednostki budżetowe rozliczają się z budżetem metodą brutto, tzn. nie mogą finansować swoich
wydatków osiągniętymi przez siebie dochodami, stąd też wydatki jednostki budżetowej są wydatkami
budżetu, a jej dochody dochodami budżetu. Rozróżnia się państwowe jednostki budżetowe,
otrzymujące na finansowanie wydatków środki z budżetu państwa oraz samorządowe jednostki
budżetowe finansowane z budżetów samorządowych.

Finansowanie działalności jednostek budżetowych odbywa się ze środków otrzymanych od
dysponenta wyższego stopnia. Środki te wpływają na rachunek bieżący jednostki budżetowej,
z którego są podejmowane na finansowanie zadań przewidzianych planem wydatków danego roku
budżetowego i ujmowane według klasyfikacji budżetowej.

Jednostka budżetowa działa na podstawie statutu określającego w szczególności jej nazwę, siedzibę
i przedmiot działalności. Prowadzi gospodarkę finansową według zasad określonych w ustawie
o finansach publicznych, a podstawą gospodarki finansowej jednostki budżetowej jest plan
dochodów i wydatków, zwany dalej „planem finansowym jednostki budżetowej”.

4

Jednostka budżetowa

Przykładowe państwowe jednostki budżetowe to np.:

ambasady, regionalne izby obrachunkowe, samorządowe
kolegia odwoławcze, izby morskie, Prokuratoria Generalna,
parki narodowe, jednostki wojskowe, urzędy skarbowe

zaś w jednostkach samorządu terytorialnego mogą to być:

urzędy gmin, starostwa powiatowe, urzędy marszałkowskie,
miejskie zarządy placówek oświatowych, szkoły, MOPS, straż

pożarna

.

5

Jednostka budżetowa

Urząd Miasta Jelenia Góra,

Straż Miejska w Jeleniej Górze,

Miejskie Przedszkole Nr 11 „Krasnala Hałabały” w Jeleniej Górze,

Bursa Szkolna Nr 4 w Jeleniej Górze,

Szkoła Podstawowa Nr 8 im. Władysława Broniewskiego w Jeleniej Górze,

Gimnazjum Nr 4 w Jeleniej Górze im. Noblistów Polskich,

Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 1 w Jeleniej Górze,

Centrum Kształcenia Ustawicznego w Jeleniej Górze,

Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Jeleniej Górze,

Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Jeleniej Górze,

Dom Dziecka Nr 2 „Dąbrówka" – Placówka Wielofunkcyjna w Jeleniej Górze,

Publiczna Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Jeleniej Górze,

Młodzieżowy Ośrodek Socjoterapii w Jeleniej Górze,

Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Jeleniej Górze,

Międzyszkolny Ośrodek Sportu,

Młodzieżowy Dom Kultury w Jeleniej Górze,

Archiwum Miejskie Wrocławia,

Centrum Informacji i Rozwoju Społecznego we Wrocławiu,

Wrocławskie Centrum Doskonalenia Nauczycieli,

Zarząd Dróg i Utrzymania Miasta we Wrocławiu.

6

Samorządowe zakłady budżetowe

Samorządowymi zakładami budżetowymi są takie jednostki organizacyjne sektora finansów
publicznych, które:

1) odpłatnie wykonują wyodrębnione zadania;

2) pokrywają koszty swojej działalności z przychodów własnych;

3) mogą otrzymywać z budżetu dotacje przedmiotową, podmiotową lub dotację celową z tym, że
dotacje te nie mogą przekroczyć 50 % kosztów jego działalności (nie dotyczy to dotacji celowych
z wykorzystaniem środków ze źródeł zagranicznych oraz dotacji celowych na finansowanie lub
dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji).

Podstawą gospodarki finansowej samorządowego zakładu budżetowego jest roczny plan
finansowy obejmujący przychody, w tym dotacje z budżetu jednostki samorządu terytorialnego,
koszty i inne obciążenia, stan środków obrotowych, stan należności i zobowiązań na początek
i

koniec

okresu

oraz

rozliczenia

z

budżetem

jednostki

samorządu

terytorialnego.

Samorządowy zakład budżetowy wpłaca do budżetu nadwyżki środków obrotowych, ustalone na
koniec okresu rozliczeniowego, chyba że organ stanowiący jst postanowi inaczej.

Nowo tworzonemu samorządowemu zakładowi budżetowemu może być przyznana jednorazowa
dotacja z budżetu jednostki samorządu terytorialnego na pierwsze wyposażenie w środki
obrotowe. Samorządowy zakład budżetowy jest jednostką samodzielnie bilansującą.

7

Dotacje

Dotacje są to podlegające szczególnym zasadom rozliczania środki z budżetu państwa, budżetu
jednostek samorządu terytorialnego oraz z państwowych funduszy celowych przeznaczone na
podstawie UOFP, odrębnych ustaw lub umów międzynarodowych, na finansowanie lub
dofinansowanie realizacji zadań publicznych.

Dotacje celowe są to środki przeznaczone na:

1) finansowanie lub dofinansowanie:

a) zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostkom
samorządu terytorialnego ustawami,

b) ustawowo określonych zadań, w tym zadań z zakresu mecenatu państwa nad kulturą,
realizowanych przez jednostki inne niż jednostki samorządu terytorialnego,

c) bieżących zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego,

d) zadań agencji wykonawczych,

e) zadań zleconych do realizacji organizacjom pozarządowym,

f) kosztów realizacji inwestycji;

2) dopłaty do oprocentowania kredytów bankowych w zakresie określonym w odrębnych
ustawach.

8

Dotacje

Dotacje przedmiotowe są to środki przeznaczone na dopłaty do określonych rodzajów wyrobów
lub usług, kalkulowane według stawek jednostkowych.

Dotacje podmiotowe obejmują środki dla podmiotu wskazanego w odrębnej ustawie lub
w umowie międzynarodowej, wyłącznie na dofinansowanie działalności bieżącej w zakresie
określonym w odrębnej ustawie lub umowie międzynarodowej.

9

Samorządowe zakłady budżetowe

Przez samorządowe zakłady budżetowe mogą być wykonywane zadania własne jst w zakresie:

1) gospodarki mieszkaniowej i gospodarowania lokalami użytkowymi,

2) dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego,

3) wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych,

utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów

komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz,

4) lokalnego transportu zbiorowego,

5) targowisk i hal targowych,

6) zieleni gminnej i zadrzewień,

7) kultury fizycznej i sportu, w tym utrzymywania terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych,

8) utrzymywania różnych gatunków egzotycznych i krajowych zwierząt, w tym w szczególności

prowadzenia hodowli zwierząt zagrożonych wyginięciem, w celu ich ochrony poza miejscem

naturalnego występowania,

9) cmentarzy.

10

SAMORZĄDOWE ZAKŁADY

BUDŻETOWE

W tej formie działalność prowadzą:

•

przedszkola publiczne???,

•

miejskie zakłady autobusowe???,

•

zakłady komunalne???,

•

zarządy cmentarzy komunalnych???,

•

zakłady gospodarki komunalnej???,

•

ośrodki sportu i rekreacji itp.

11

Samorządowy zakład budżetowy

Miejski Zarząd Dróg i Mostów w Jeleniej Górze,

Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Jeleniej Górze,

Centrum Integracji Społecznej we Wrocławiu,

Izba Wytrzeźwień we Wrocławiu we Wrocławiu,

Wrocławski Zakład Aktywności Zawodowej we Wrocławiu,

Zarząd Cmentarzy Komunalnych we Wrocławiu.

12

Agencja wykonawcza

Agencja wykonawcza jest państwową osobą prawną tworzoną na podstawie odrębnej ustawy w celu
realizacji zadań państwa.

Zasady działania agencji wykonawczej określa ustawa, o której mowa w art. 18 UOFP , oraz statut.

Podstawą gospodarki finansowej agencji wykonawczej jest roczny plan finansowy.

Agencja wykonawcza może otrzymywać dotacje z budżetu państwa, w zakresie określonym w
odrębnych ustawach.

Agencja wykonawcza jest obowiązana corocznie wpłacać do budżetu państwa, na rachunek bieżący
dochodów państwowej jednostki budżetowej obsługującej ministra sprawującego nadzór nad tą
agencją, nadwyżkę środków finansowych ustaloną na koniec roku, pozostającą po uregulowaniu
zobowiązań podatkowych.

W szczególnie uzasadnionych przypadkach wynikających z konieczności zapewnienia sprawnego
i pełnego wykonywania zadań agencji wykonawczej Rada Ministrów może, na wniosek ministra
sprawującego nadzór nad agencją wykonawczą, wyrazić zgodę, w formie uchwały, na niewpłacenie
nadwyżki.

13

Agencje Wykonawcze

•

Wojskowa Agencja Mieszkaniowa

•

Agencja Mienia Wojskowego

•

Agencja Nieruchomości Rolnych / Zasób Własności Rolnej Skarbu Państwa

•

Narodowe Centrum Badań i Rozwoju

•

Narodowe Centrum Nauki

•

Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa

•

Agencja Rynku Rolnego

•

Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych

•

Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości

•

Agencja Rezerw Materiałowych

14

Instytucja gospodarki budżetowej

Instytucja gospodarki budżetowej jest jednostką sektora finansów publicznych tworzoną w celu
realizacji zadań publicznych, która:

1) odpłatnie wykonuje wyodrębnione zadania;

2) pokrywa koszty swojej działalności oraz zobowiązania z uzyskiwanych przychodów.

Instytucja gospodarki budżetowej może być tworzona przez:

1) ministra lub Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, za zgodą Rady Ministrów, udzieloną na jego
wniosek;

2) organ lub kierownika jednostki, o których mowa w art. 139 ust. 2 UOFP

1

, jako organu

wykonującego funkcje organu założycielskiego.

1) Kancelaria Sejmu, Kancelaria Senatu, Kancelaria Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Trybunał Konstytucyjny, Najwyższa Izba Kontroli, Sąd
Najwyższy, Naczelny Sąd Administracyjny wraz z wojewódzkimi sądami administracyjnymi, Krajowa Rada Sądownictwa, sądownictwo
powszechne, Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, Generalny Inspektor Ochrony Danych
Osobowych, Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Krajowe Biura Wyborczego i Państwowa
Inspekcja Pracy.

15

Instytucja gospodarki budżetowej

Instytucja gospodarki budżetowej uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisania do Krajowego
Rejestru Sądowego.

Instytucja gospodarki budżetowej może otrzymywać dotacje z budżetu państwa na realizację zadań
publicznych, jeżeli odrębne ustawy tak stanowią.

Nowo tworzonej instytucji gospodarki budżetowej może być przyznana jednorazowa dotacja na
pierwsze wyposażenie w środki obrotowe.

Podstawą gospodarki finansowej instytucji gospodarki budżetowej jest roczny plan finansowy.

Koszty instytucji gospodarki budżetowej mogą być ponoszone tylko w ramach posiadanych środków
finansowych obejmujących uzyskane przychody oraz środki z poprzedniego okresu.

16

IGB

•

Centrum Usług Wspólnych

•

Pomorska Instytucja Gospodarki Budżetowej "POMERANIA"

•

Zachodnia Instytucja Gospodarki Budżetowej "PIAST"

•

Podkarpacka Instytucja Gospodarki Budżetowej "CARPATIA"

•

Mazowiecka Instytucja Gospodarki Budżetowej "MAZOVIA"

•

Bałtycka Instytucja Gospodarki Budżetowej "BALTICA"

•

Podlaska Instytucja Gospodarki Budżetowej "BIELIK"

•

Centrum Usług Logistycznych

•

Centralny Ośrodek Sportu

•

Zakład Inwestycji Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego

•

Centralny Ośrodek Informatyki

•

Centralny Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej

•

Wydawnictwo Edukacyjne „PARPAMEDIA”

•

Profilaktyczny Dom Zdrowia w Juracie

•

Centrum Obsługi Kancelarii Prezydenta RP

•

Centrum Badań i Edukacji Statystycznej GUS

17

Państwowy fundusz celowy

Państwowym funduszem celowym jest fundusz powołany ustawowo, którego przychody pochodzą
ze środków publicznych, a koszty są przeznaczone na realizację wyodrębnionych zadań.

Państwowy fundusz celowy nie posiada osobowości prawnej.

Państwowy fundusz celowy stanowi wyodrębniony rachunek bankowy, którym dysponuje minister
wskazany w ustawie tworzącej fundusz albo inny organ wskazany w tej ustawie.

Koszty państwowego funduszu celowego mogą być pokrywane tylko w ramach posiadanych
środków finansowych obejmujących bieżące przychody, w tym dotacje z budżetu państwa
i pozostałości środków z okresów poprzednich.

Podstawą gospodarki finansowej funduszu celowego jest roczny plan finansowy.

18

Fundusz celowy

•

Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, Fundusz Emerytur Pomostowych , Fundusz Emerytalno-Rentowy

•

Fundusz Prewencji i Rehabilitacji

•

Fundusz Administracyjny

•

Fundusz Modernizacji Sił Zbrojnych

•

Fundusz Promocji Twórczości

•

Fundusz Wsparcia Policji

•

Fundusz Wsparcia Straży Granicznej

•

Centralna Ewidencja Pojazdów i Kierowców

•

Fundusz Wsparcia Państwowej Straży Pożarnej

•

Fundusz Modernizacji Bezpieczeństwa Publicznego

•

Fundusz Gospodarki Zasobem Geodezyjnym i Kartograficznym

•

Fundusz Reprywatyzacji

•

Fundusz Rekompensacyjny

•

Fundusz Zajęć Sportowych dla Uczniów

•

Fundusz Rozwoju Kultury Fizycznej

•

Fundusz Pracy , Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych

•

Fundusz Promocji Kultury

•

Fundusz Nauki i Technologii Polskiej

•

Fundusz Rozwiązywania Problemów Hazardowych

•

Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych

•

Fundusz Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej

•

Fundusz Aktywizacji Zawodowej Skazanych oraz Rozwoju Przywięziennych Zakładów Pracy

•

Fundusz Restrukturyzacji Przedsiębiorców

•

Fundusz Skarbu Państwa

•

Fundusz Kredytu Technologicznego

19

Państwowe i samorządowe

osoby prawne

Państwowe i samorządowe osoby prawne są tworzone na podstawie odrębnych ustaw. Podstawą
gospodarki finansowej państwowych i samorządowych osób prawnych jest plan finansowy.

Plany finansowe państwowych i samorządowych osób prawnych są sporządzane zgodnie
z ustawami o ich utworzeniu, z uwzględnieniem przepisów UOFP. Projekty planów finansowych
państwowych osób prawnych są przekazywane Ministrowi Finansów w trybie i terminach
określonych w przepisach dotyczących prac nad projektem ustawy budżetowej.

20

Inne państwowe lub samorządowe

osoby prawne

•

Krajowa Szkoła Administracji Publicznej

•

Polska Organizacja Turystyczna

•

Polski Klub Wyścigów Konnych

•

Agencja Oceny Technologii Medycznych

•

Krajowa Szkoła Sądownictwa i Prokuratury

•

Urząd Dozoru Technicznego

•

Polski Instytut Spraw Międzynarodowych

•

Transportowy Dozór Techniczny

•

Polskie Centrum Akredytacji

•

Akademie Morskie w Gdyni i Szczecinie

•

Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia

•

Polska Agencja Żeglugi Powietrznej

•

Rzecznik Ubezpieczonych

•

Polski Instytut Sztuki Filmowej

•

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

•

Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie

•

Parki Narodowe

•

Ośrodek Studiów Wschodnich im. Marka Karpia

21