Patomechanizmy w chorobach przewodu

pokarmowego

Preformowana

toksyna

Toksyna

produkowana

in vivo

Inwazja

tkanek

Produkcja toksyn i

inwazja tkanek

S. aureus

B. cereus

C. perfringens

B. cereus

C. jejuni

Salmonella

V. parahaemolyticus

Y. enterocolitica

C. botulinum

C. botulinum

ETEC, EHEC

V. cholerae

Shigella

EIEC

Trzy typy zakażeń jelitowych

Niezapalne

Zapalne

Uogólnione

Mechanizm

enterotoksyny

inwazja, cytotoksyny

penetracja

Lokalizacja

jelito czcze

okrężnica

jelito kręte

Objawy

wodnista
biegunka

krwawa biegunka

gorączka jelitowa

biegunka

Leukocyty w

kale

brak

neutrofile

monocyty

Czynniki

etiologiczne

V. cholerae

E. coli (ETEC)

C. perfringens

Bacillus cereus

S. aureus

EPEC

Shigella

E. coli (EIEC, EHEC)

S. Enteritidis

V. parahemolyticus

Clostridium difficile

Campylobacter jejuni

S. Typhi

Y. enterocolitica

C. fetus

Taksonomia pałeczek Salmonella

1.

Salmonella enterica

subspecies:

enterica

salamae

arizonae

arizonae

diarizonae

houtenae

indica

2.

Salmonella bongori

Salmonella enterica subsp.

enterica

1531

salamae

506

arizonae

99

diarizonae

336

houtenae

73

indica

13

indica

13

Salmonella bongori

22

Razem

2557

Taksonomia pałeczek z rodzaju Salmonella

Zwyczajowo przyjęte nazwy zostały zachowane tylko dla serowarów

podgatunku enterica, który obejmuje ponad 99,5% wszystkich
izolowanych szczepów Salmonella.

Nazwy te nie posiadają statusu taksonomicznego. Należy je pisać z

dużej litery ( nie kursywą ) np. Typhi, Paratyphi B, Enteritidis.

Nazwa serowaru podgatunku enterica powinna być zapisana w

następujący sposób : Salmonella enterica subsp. enterica serowar
Typhimurium .

W praktyce klinicznej nazwa podgatunku nie musi być wymieniana,

ponieważ jedynie serowary podgatunku enterica noszą nazwy. Nazwa
Salmonella ser. Typhimurium lub Salmonella Typhimurium może być
używana w rutynowej praktyce.

Serowary pięciu pozostałych podgatunków Salmonella enterica i

serowary gatunku Salmonella bongori opisuje się wzorami antygenowymi.

Taksonomia

•

Dur brzuszny: Salmonella enterica subsp. enterica serowar Typhi
(Salmonella ser. Typhi)

•

Dur rzekomy A, B, C: Salmonella enterica subsp. enterica serowar
paratyphi A, B, C (Salmonella ser. Paratyphi A, B, C

•

Salmonelozy: Salmonella enterica subsp. enterica serowar
Typhimurium, Enteritidis, Agona

Tok postępowania diagnostycznego w przypadku podejrzenia

zakażenia przewodu pokarmowego pałeczkami Salmonella i Shigella

Próbka kału

16-18h

37° C

Test

lateksowy

Posiew

bezpośredni

na podłoża

stałe MC, SS,

WB

SF

lateksowy

Salmonella i

Shigella

.sonnei

Przesiew na SS lub

HE, WB

Izolacja kolonii

podejrzanych w

kierunku SS

Pełna identyfikacja

biochemiczna i serologiczna

Wg PZH

SF

Różnicowanie serologiczne

pałeczek Salmonella

W większości przypadków na podstawie cech biochemicznych można

określić tylko rodzaj Salmonella.

W celu określenia serotypu (serowaru) przeprowadza się identyfikacje

serologiczną. Polega ona na ustaleniu struktury antygenowej, metodą
aglutynacji szkiełkowej.

Wstępnie wykorzystuje się poliwalentną surowicę HM. Jeżeli odczyn jest

dodatni, to przeprowadza się dalszą aglutynację z surowicami grupowo
swoistymi (AO – EO)

swoistymi (AO – EO)

Grupy A i E stanowią przeszło 90% wykrywanych szczepów Salmonella u

ludzi.

Po ustaleniu przynależności grupowej badanego szczepu dalsze badania

serologiczne wykonuje się w oparciu o schemat Kauffmanna-White’a,
wykorzystując surowice przeciw określonym antygenom rzęskowym. W każdym
przypadku dla rozpoznania drobnoustrojów o dwufazowym antygenie
rzęskowym konieczne jest wykazanie obecności dwu faz.

Można dla celów epidemiologicznych przeprowadzić jeszcze bardziej szczegółowa

identyfikacje poprzez typowanie bakteriofagowe pałeczek.

Diagnostyka serologiczna duru brzusznego, durów

rzekomych

•

Odczyn Widala

•

Odczyn hemaglutynacji biernej z antygenem O S. Typhi

•

Odczyn hemaglutynacji biernej z antygenem Vi S. Typhi

Odczyn Widala

W durze brzusznym p-ciała anty-0 wykrywa się około 8 dnia choroby, anty-H

około 10-12dnia.

Miano p-ciał anty - H 1:50 oraz anty - 0 1:100 jest podstawą do podejrzenia

zakażenia.

Odczyn Widala wykonany we wczesnym okresie choroby, w którym

stwierdzono miano anty-H > 1:100 i anty-0 >200 wskazuje na toczący się proces
chorobowy.

W czasie choroby p-ciała narastają równocześnie, z tym, że miano anty H jest

W czasie choroby p-ciała narastają równocześnie, z tym, że miano anty H jest

zawsze wyższe. Antybiotyki w większym stopniu wpływają na dynamikę p-ciał H.

Przy rozpatrywaniu wyników zwraca uwagę równoczesna obecność aglutynin

dla S. Typhi, S. Enteritidis, a także S. Paratyphi A i B, co uzasadnione jest
pokrewieństwem antygenowym (wspólne antygeny cząstkowe antygenu 0. Zwykle

miano współaglutynacyjne jest niższe aniżeli miano odczynu głównego

.

Schemat postępowania diagnostycznego w kierunku pałeczek z rodzaju Salmonella i

Shigella, oraz innych pałeczek mogących wywołać zakażenia przewodu

pokarmowego

Próbka kału

Yersinia

Salmonella

Shigella

EPEC

E. coli

0157

Posiew na

MC, SS,

25° C

Posiew na

SMAC

16-18h

37° C

Przesiew na SS,

WB

Izolacja

kolonii

podejrzanych

w kierunku SS

i innych

Identyfikacja

biochemiczna
i serologiczna

z MC

Izolacja 10

lak+ kolonii w

kierunku

EPEC

Test lateks

EPEC

Izolacja 10

sorbitolo(-

) kolonii

Test lateks

E.coli 0157

Wynik +

Pełna identyfikacja biochemiczna

Wg PZH

Odczyn lateksowy EPEC

1.

Odczyn lateksowy z odczynnikami wieloważnymi

•

A (026, 055, 0111, 0127)

•

B (086, 0119, 0124, 0125, 0126, 0128)

•

C (025, 044, 0114)

2.

Odczyn lateksowy z odczynnikami jednoważnym

Wystąpienie aglutynacji z odczynnikiem wieloważnym i jednym z odczynników

Wystąpienie aglutynacji z odczynnikiem wieloważnym i jednym z odczynników
jednoważnych przy braku reakcji z lateksem kontrolnym świadczy o
przynależności izolowanego szczepu do serotypu E. coli wykrywanego przez
dany odczynnik jednoważny.

Schemat badania w kierunku enteropatogennych E. coli

Podłoże Mac Conkeya

20 godz.

37° C

Łaźnia wodna

100° C 15 min

Odczyn

lateksowy

Woda peptonowa z

tryptofanem

Malonian

sodu

Próba na indol

Schemat badania w kierunku verotoksycznych E. coli

Podłoże Mac Conkeya, SMAC

20 godz.

37° C

Łaźnia wodna

100° C 15 min

Odczyn

lateksowy

Woda peptonowa z

tryptofanem

Malonian

sodu

Próba na indol