Patomechanizmy w chorobach przewodu
pokarmowego
Preformowana
toksyna
Toksyna
produkowana
in vivo
Inwazja
tkanek
Produkcja toksyn i
inwazja tkanek
S. aureus
B. cereus
C. perfringens
B. cereus
C. jejuni
Salmonella
V. parahaemolyticus
Y. enterocolitica
C. botulinum
C. botulinum
ETEC, EHEC
V. cholerae
Shigella
EIEC
Trzy typy zakażeń jelitowych
Niezapalne
Zapalne
Uogólnione
Mechanizm
enterotoksyny
inwazja, cytotoksyny
penetracja
Lokalizacja
jelito czcze
okrężnica
jelito kręte
Objawy
wodnista
biegunka
krwawa biegunka
gorączka jelitowa
biegunka
Leukocyty w
kale
brak
neutrofile
monocyty
Czynniki
etiologiczne
V. cholerae
E. coli (ETEC)
C. perfringens
Bacillus cereus
S. aureus
EPEC
Shigella
E. coli (EIEC, EHEC)
S. Enteritidis
V. parahemolyticus
Clostridium difficile
Campylobacter jejuni
S. Typhi
Y. enterocolitica
C. fetus
Taksonomia pałeczek Salmonella
1.
Salmonella enterica
subspecies:
enterica
salamae
arizonae
arizonae
diarizonae
houtenae
indica
2.
Salmonella bongori
Salmonella enterica subsp.
enterica
1531
salamae
506
arizonae
99
diarizonae
336
houtenae
73
indica
13
indica
13
Salmonella bongori
22
Razem
2557
Taksonomia pałeczek z rodzaju Salmonella
Zwyczajowo przyjęte nazwy zostały zachowane tylko dla serowarów
podgatunku enterica, który obejmuje ponad 99,5% wszystkich
izolowanych szczepów Salmonella.
Nazwy te nie posiadają statusu taksonomicznego. Należy je pisać z
dużej litery ( nie kursywą ) np. Typhi, Paratyphi B, Enteritidis.
Nazwa serowaru podgatunku enterica powinna być zapisana w
następujący sposób : Salmonella enterica subsp. enterica serowar
Typhimurium .
W praktyce klinicznej nazwa podgatunku nie musi być wymieniana,
ponieważ jedynie serowary podgatunku enterica noszą nazwy. Nazwa
Salmonella ser. Typhimurium lub Salmonella Typhimurium może być
używana w rutynowej praktyce.
Serowary pięciu pozostałych podgatunków Salmonella enterica i
serowary gatunku Salmonella bongori opisuje się wzorami antygenowymi.
Taksonomia
•
Dur brzuszny: Salmonella enterica subsp. enterica serowar Typhi
(Salmonella ser. Typhi)
•
Dur rzekomy A, B, C: Salmonella enterica subsp. enterica serowar
paratyphi A, B, C (Salmonella ser. Paratyphi A, B, C
•
Salmonelozy: Salmonella enterica subsp. enterica serowar
Typhimurium, Enteritidis, Agona
Tok postępowania diagnostycznego w przypadku podejrzenia
zakażenia przewodu pokarmowego pałeczkami Salmonella i Shigella
Próbka kału
16-18h
37° C
Test
lateksowy
Posiew
bezpośredni
na podłoża
stałe MC, SS,
WB
SF
lateksowy
Salmonella i
Shigella
.sonnei
Przesiew na SS lub
HE, WB
Izolacja kolonii
podejrzanych w
kierunku SS
Pełna identyfikacja
biochemiczna i serologiczna
Wg PZH
SF
Różnicowanie serologiczne
pałeczek Salmonella
W większości przypadków na podstawie cech biochemicznych można
określić tylko rodzaj Salmonella.
W celu określenia serotypu (serowaru) przeprowadza się identyfikacje
serologiczną. Polega ona na ustaleniu struktury antygenowej, metodą
aglutynacji szkiełkowej.
Wstępnie wykorzystuje się poliwalentną surowicę HM. Jeżeli odczyn jest
dodatni, to przeprowadza się dalszą aglutynację z surowicami grupowo
swoistymi (AO – EO)
swoistymi (AO – EO)
Grupy A i E stanowią przeszło 90% wykrywanych szczepów Salmonella u
ludzi.
Po ustaleniu przynależności grupowej badanego szczepu dalsze badania
serologiczne wykonuje się w oparciu o schemat Kauffmanna-White’a,
wykorzystując surowice przeciw określonym antygenom rzęskowym. W każdym
przypadku dla rozpoznania drobnoustrojów o dwufazowym antygenie
rzęskowym konieczne jest wykazanie obecności dwu faz.
Można dla celów epidemiologicznych przeprowadzić jeszcze bardziej szczegółowa
identyfikacje poprzez typowanie bakteriofagowe pałeczek.
Diagnostyka serologiczna duru brzusznego, durów
rzekomych
•
Odczyn Widala
•
Odczyn hemaglutynacji biernej z antygenem O S. Typhi
•
Odczyn hemaglutynacji biernej z antygenem Vi S. Typhi
Odczyn Widala
W durze brzusznym p-ciała anty-0 wykrywa się około 8 dnia choroby, anty-H
około 10-12dnia.
Miano p-ciał anty - H 1:50 oraz anty - 0 1:100 jest podstawą do podejrzenia
zakażenia.
Odczyn Widala wykonany we wczesnym okresie choroby, w którym
stwierdzono miano anty-H > 1:100 i anty-0 >200 wskazuje na toczący się proces
chorobowy.
W czasie choroby p-ciała narastają równocześnie, z tym, że miano anty H jest
W czasie choroby p-ciała narastają równocześnie, z tym, że miano anty H jest
zawsze wyższe. Antybiotyki w większym stopniu wpływają na dynamikę p-ciał H.
Przy rozpatrywaniu wyników zwraca uwagę równoczesna obecność aglutynin
dla S. Typhi, S. Enteritidis, a także S. Paratyphi A i B, co uzasadnione jest
pokrewieństwem antygenowym (wspólne antygeny cząstkowe antygenu 0. Zwykle
miano współaglutynacyjne jest niższe aniżeli miano odczynu głównego
.
Schemat postępowania diagnostycznego w kierunku pałeczek z rodzaju Salmonella i
Shigella, oraz innych pałeczek mogących wywołać zakażenia przewodu
pokarmowego
Próbka kału
Yersinia
Salmonella
Shigella
EPEC
E. coli
0157
Posiew na
MC, SS,
25° C
Posiew na
SMAC
16-18h
37° C
Przesiew na SS,
WB
Izolacja
kolonii
podejrzanych
w kierunku SS
i innych
Identyfikacja
biochemiczna
i serologiczna
z MC
Izolacja 10
lak+ kolonii w
kierunku
EPEC
Test lateks
EPEC
Izolacja 10
sorbitolo(-
) kolonii
Test lateks
E.coli 0157
Wynik +
Pełna identyfikacja biochemiczna
Wg PZH
Odczyn lateksowy EPEC
1.
Odczyn lateksowy z odczynnikami wieloważnymi
•
A (026, 055, 0111, 0127)
•
B (086, 0119, 0124, 0125, 0126, 0128)
•
C (025, 044, 0114)
2.
Odczyn lateksowy z odczynnikami jednoważnym
Wystąpienie aglutynacji z odczynnikiem wieloważnym i jednym z odczynników
Wystąpienie aglutynacji z odczynnikiem wieloważnym i jednym z odczynników
jednoważnych przy braku reakcji z lateksem kontrolnym świadczy o
przynależności izolowanego szczepu do serotypu E. coli wykrywanego przez
dany odczynnik jednoważny.
Schemat badania w kierunku enteropatogennych E. coli
Podłoże Mac Conkeya
20 godz.
37° C
Łaźnia wodna
100° C 15 min
Odczyn
lateksowy
Woda peptonowa z
tryptofanem
Malonian
sodu
Próba na indol
Schemat badania w kierunku verotoksycznych E. coli
Podłoże Mac Conkeya, SMAC
20 godz.
37° C
Łaźnia wodna
100° C 15 min
Odczyn
lateksowy
Woda peptonowa z
tryptofanem
Malonian
sodu
Próba na indol