Teoria polityczna – teoria politologiczna – teoria polityki.
 
Przedmiotem odniesienia jest polityka, punktem odniesienia jest polityka
jako nauka – nauki polityczne

W t. politycznej nie ma takiego punktu odniesienia. „Polityczny” nie odnosi się do polityki.
Przymiotnik „polityczny” jest pierwotny. Rzeczownikiem od niego jest polityczność.
W t. polityki, polityka jest traktowana, jak działanie o charakt. empirycznym.
T. polityczne są opowieścią o tym, jak wygląda rzeczywistość, procesy polityczne, fakty. A
więc teorie te mają charakt. ontologiczny i epistemologiczny, a nie tylko
techniczny(pojmowanie polityki, jako działalności).

Rozważania o polityczności w Polsce pojawiły się w nauce dość późno. Na świecie istnieją od
dawna. Twórcą był Karl Schmidt. W Polsce zaczęto go dostrzegać dopiero w latach 90-tych.

Czasami dodanie przymiotnika do rzeczownika, powoduje jego przewartościowanie(np.
krzesło elektryczne, demokracja socjalistyczna). Dodanie przymiotnika „polityczny” do
rzeczowników działa podobnie, ale trudno jest często dostrzec różnicę.
Polityczne mogą być osoby z przeszłości i obecne, a więc czas nie jest tu wyróżnikiem.
Polityczne mogą być obiekty różnej maści(ekonomiczne, kulturowe, społeczne) –
upolitycznić można wszystko, to też nie będzie więc kryterium.
Cechy polityczności:
- musi wyst. w sferze publicznej, nie prywatnej, choć granica między tymi sferami jest
zmienna;
- generuje konflikty(to, co polityczne, wywołuje stany sprzeczności, przy czym muszą istnieć
co najmniej dwa przeciwne stanowiska. Każdy konflikt może stać się polityczny);
- niejasność odnośnie tego, kiedy obiekty stają się polityczne;
- to władza upolitycznia, nie obywatele(poprzez swoją reakcję, działania na różne rzeczy.
Dzięki temu może upolitycznić nawet zjawiska, które nie istnieją empirycznie, np. pomnik
Lecha Kaczyńskiego);
- polityczne nie jest obiektywne, bo zjawiska te odbijają konflikt;

polityczność – cecha przypisywana różnym obiektom, polegająca na wyróżnieniu
sojuszników i wrogów.
Uwarunkowania, które pozwalają je wyróżnić:
- cechy drugorzędne
- kontekst kulturowy
- stopniowalność(coś może być mniej lub bardziej polityczne)

teoria polityczna – wywołuje spory, jest propozycją ładu politycznego, to kryterium
odróżnienia dobra i zła. Często t. polityczne negują rzeczywistość, chcą ją zniszczyć, bo jest
zła.
W nowoczesnych teoriach politycznych, polityka staje się wartością samą w sobie. Nie ma
pomysłu na nowy ład w polityce, jest władza dla samej władzy. Często więc współczesne
teorie sprowadzają politykę do manipulacji, a więc do przekonania obywateli, że dane
działanie jest w ich interesie. Prawo staje tu ponad dobrem wspólnym. Problemem jest fakt,
że niektóre normy są dopiero wymyślane.
Teorie polityczne zaczęły się zmieniać od rewolucji behawioralnej. Za istotę dobrego systemu
politycznego uważano zachowania, działania ludzkie.

Podział teorii politycznych:
1). Normatywne

⇒

proponuje się dobry ład polityczny; normy są dobre, wcielane w życie społeczne dla
jego dobra;

2). Empiryczno – analityczne

⇒

redukuje się myślenie polityczne do sposobu badania polityki, po to, żeby ją
usprawniać. Nie ma tu cech moralnych, polityka ma być stricte efektywna i skuteczna.
Wyróżniamy tu dwie tradycje myślenia o polityce:

1. Maxa Webera(tworzenie typów idealnych polityki)
2. Emila Durkheima(modelowanie, prognozowanie polityki)

3). Dialektyczno – krytyczne

⇒

oparte na kilku założeniach:

1. odrzucenie myślenia opartego na wzorach empiryczno – analitycznych
2. odrzucenie myślenia normatywnego
Poszukują za to nowych rozwiązań. Feminizm jest przykładem oparcia się o założenia
tych teorii.

Typy te nie występują oczywiście jednocześnie. Po II wojnie było myślenie normatywne, bo
spostrzeżono, że efektywne patrzenie na politykę doprowadziło do wojny. Na drugim
biegunie rozwijał się więc marksizm, na drugim liberalizm.
W latach 50-tych normatywne teorie przegrały, bo okazało się, że ZSRR wszystko wygrywa.
Zaczęto więc tworzyć teorie empiryczno – analityczne, aby zatrzymać komunizm.
Debaty intelektualne wróciły w latach 80-tych, za Regana