Pobieranie nasienia od tryka
Metody pobierania nasienia
•
Na sztuczn
ą
pochw
ę
:
1. Waltona
2. Modyfikacja brazylijska
•
Elektroejakulacja
Sztuczna pochwa stosowana u
tryka
• Cylinder metalowy (dł. 20cm,
ś
r. 3-5 cm)
• Wkładka gumowa (32-36 cm)
• 2 wloty (górny otwierany, do dolnego wlewana woda o
temp. 52-55º); temp wewn
ą
trz 42oC
• Smarowanie wazelin
ą
do ¾ gł
ę
boko
ś
ci
• Przy wylocie umocowywany zbiorniczek na nasienie
•
Szt pochwa Waltona – cylinder metalowy
•
Modyfikacja brazylijska – krótsza o 7cm (wytrysk do zbiorniczka ->
mniejsze straty nasienia)
Pobieranie nasienia od tryka
na sztuczn
ą
pochw
ę
• Nasienie pobieramy w czasie skoku na owce (najlepiej w
rui)
• Owce ustawiamy na pode
ś
cie
• Sztuczn
ą
pochw
ę
trzymamy podchwytem
• W momencie skoku pochw
ę
ustawiamy pod k
ą
tem 45
º,
łapiemy przez napletek i naprowadzamy pr
ą
cie
• Zaginamy lejek i odł
ą
czamy zbiorniczek
na nasienie
Elektroejakulacja u tryka
•
Elektroejakulator - transformator od 0,5 do 11V; 1 A, elektroda
pier
ś
cieniowa,
•
Zwierz
ę
powinno sta
ć
lub by
ć
w pozycji bocznej
•
Wykonujemy lewatyw
ę
150 ml 0,9% NaCl
•
Elektrod
ę
wprowadzamy do prostnicy
•
Pod uj
ś
cie napletkowe wprowadzamy lejek
•
Zaczynamy od słabszych bod
ź
ców po 5s, potem 2-3s przerwy
•
Po kilku bod
ź
cach uzyskujemy ejakulat pobierany do lejka
•
1. frakcja wodnista; 2. frakcja nasienna
Ocena nasienia tryka
1.
Obj
ę
to
ść
– 0,5 - 2ml (zale
ż
ne od st. erotyzacji, rasy, >8 r.
ż
)
2.
Kolor – od białego do
ż
ółto-br
ą
zowego (
ż
ółty, bezbarwny,
ró
ż
owy/czerwony, zielono-szary)
3.
Konsystencja – 80% kremowa,
ś
miet, 20% mleczna (wodnista,
ś
luzowa)
4.
Zapach – specyficzny lub brak
5.
Struktura – drobnoziarnista ZZ
6.
Ruchliwo
ść
– 70%
7.
Ruch falowy nasienia - ++++, +++, ++ (+,+/-,-)
8.
pH – 6,4 – 6,85
Kozioł
• Sztuczna pochwa – dł. 16-21cm, temp 39-41
º, smarowana
wazelin
ą
•
Elektroejakulacja – podobnie jak u tryka, bardziej wra
ż
liwe na
bod
ź
ce
•
Ejakulat – 0,4-3ml
•
Kolor – biały, szaro-biały
•
Konsystencja – kremowa
•
Zapach – specyficzny lub brak
•
pH – 6,2 – 7,5
•
Ruchliwo
ść
– 80 %
•
Ruch falowy nasienia - ++
Sztuczne unasiennianie
• Definicja
• Cele
Hodowlany
Przyspieszenie post
ę
pu
Wykorzystanie mat od samca
Istotna kontrola dawcy i nasienia
Transport; import-
eksport
Zapobieganie
chorobom
Bad na płodno
ść
Antybiotyki w rozrzedzalnikach
Eliminacja samców przenosz
ą
cych
cechy negatywne i niepłodnych
Cz. ekonomiczny
Narodziny po
ś
mierci samca
Ci
ą
gło
ść
produkcji
Ograniczanie
stresu: aklimat,
transport
Krzy
ż
owanie
miedzygat.,
mi
ę
dzyras.
Jednak plemniki w stanie
natywnym szybko gin
ą
,
np. u ogiera po 20-30
min!!!
•Rozrzedzalniki
sztuczne
Przedłu
ż
aj
ą ż
ywotno
ść
i zdolno
ść
zapładniaj
ą
c
ą
plemników
oraz zwi
ę
kszaj
ą
obj
ę
to
ść
dawek inseminacyjnych
Rozrzedzalniki
•
Rozrzedzalniki-składniki i ich rola:
1.
Skł od
ż
ywcze – glukoza, fruktoza, laktoza, mannoza…
2.
Zapobiegaj
ą
ce szokowi temperaturowemu – mleko, mleko
odtłuszczone,
ż
ółtko jaja, LDL, białka soji
3.
Mechanizm protekcyjnego działania
ż
ółtka-maks 25%; ogier,
kozioł-<5%
4.
Bufor – cytrynian sodu, Tris
5.
Składniki utrzymuj
ą
ce ci
ś
nienie osmotyczne – bufor
6.
Hamuj
ą
ce wzrost bakterii – antybiotyki (pen, streptomycyna,
gentamycyna, tetra)
7.
Zwi
ę
kszanie obj
ę
to
ś
ci
8.
Krioprotektor – glicerol, DMSO, acetamid
Konserwacja nasienia
W stanie płynnym
>0
o
C
W niskich
temperaturach
<0
o
C
Zwykle 5C
Czasem 15-20oC
LN2 -196oC
Ciekły tlen
Ciekłe powietrze
Suchy lód -79oC
2-3 dni do tyg.
Praktycznie
nieograniczony czas
>Koszty
Konserwacja nasienia buhaja
Konserwacja nasienia buhaja w
stanie płynnym
-rzadko stosowana, wyj
ą
tkowo
-rozrzedzalniki: mlekowy, mlekowo-
ż
ółtowy (90:10), cytrynianowo-
ż
ółtkowy
(75:25)
-Procedura:
1.
Rozrzedzenie wst
ę
pne 1:1 do 1:3 w 33oC, rozrzedzalnik do nas.
2.
Schłodzenie 20 min do temp pokojowej
3.
Rozrzedzenie ostateczne 22oC
4.
Dawka inseminacyjna 1,2 ml 10-12 mln plemników o ruchu
prawidłowym
-konfekcjonowanie-ampułki opisane, przechowywanie w temp 5
o
C,
chłodnie termosy, dokładny opis nasienia do wysyłki
-2 dni lato, 3 dni zima
Mro
ż
enie nasienia buhaja
• Podstawy kriobiologii:
- Media mro
żą
ce: LN2, ciekłe powietrze, ciekły tlen, suchy lód
- Teoria dwuczynnikowa Petera Mazura:
a. Wpływ roztworów – przy zbyt wolnym tempie mro
ż
enia
b. Krystalizacja wewn
ą
trzkomórkowa – zbyt szybkie tempo
c. Newralgiczny zakres termiczny -11 do – 25oC
d. Rekrystalizacja
e. Rola krioprotektorów glicerol, DMSO, cukry
f. Rola substancji osłonnych
Mro
ż
enie nasienia buhaja
•
Rodzaje rozrzedzalników:
1.
Krakow – 76ml 2,9% cytrynian, 20ml
ż
ółtka jaja, 1,25g
fruktozy, 4ml glicerolu, 100mg streptomycyny, 100 000
IU penicyliny
2.
Laktozowy – 11% laktoza 73ml, glicerol 7ml,
ż
ółtko
jaja 20ml, antybiotyki
3.
Mleko i 4% glicerol
4.
Komercyjne: Laiciphos, Biociphos
Mro
ż
enie nasienia buhaja
• Przechowywanie nasienia w:
- Ampułkach – szklany pojemnik (1,2ml), mało praktyczna,
historyczna (opis)
- Kulkach – problem z identyfikacj
ą
, automatyzacj
ą
, warunki
sanitarne
(japo
ń
ska),
mro
ż
enie w zagł
ę
bieniach na suchym lodzie (opis)
- Minitubach (0,25-0,5ml)
(niemiecka, Simet), coraz rzadziej stosowana
(opis
minituby)
- Słomkach
(Cassou)
- Liofilizacja
nasienia
Mro
ż
enie nasienia buhaja
• Metoda francuska:
- Słomki 0,25; 0,5; 1,2 ml
- najcz
ęś
ciej u
ż
ywana metoda
- z u
ż
yciem słomek (0,5 ml: dł.133mm,
ś
r.2mm,
obj.0,25; 0,5; 1,2ml) (budowa słomki)
- Zalety słomek: zamkni
ę
te, opis drukark
ą
, odmiany
barwne, mała powierzchnia składowania, aspekty
kriobiologiczne
Mro
ż
enie nasienia buhaja
•
Przygotowanie rozrzedzalnika dla buhaja np.
Laiciphos:
•
Rozpuszczamy proszek z saszetki: mieszamy z wod
ą
ż
ółtkiem i glicerolem – uzyskujemy dwa rozrzedzalniki
1.
Rozrzedzalnik nr. 1: 3% glicerolu
2.
Rozrzedzalnik nr 2: 11% glicerolu
3.
Uwaga: glicerol mo
ż
e by
ć
toksyczny dla plemników w
wy
ż
szej temperaturze
Mro
ż
enie nasienia buhaja
•
Metoda słomkowa:
1.
Rozrzedzenie 1: połow
ą
rozrzedzalnika I w temp. 33
o
C
2.
Rozrzedzenie 2: połow
ą
rozrzedzalnika I w temp. Pokojowej
3.
Schładzanie 60min do temp.5
o
C
4.
Rozrzedzenie 3: rozrzedzalnik II. Po rozcie
ń
czeniu 20mln
plemników w 0,25ml->8-12 mln ruchliwych
DAWKA INSEMINCYJNA: 8-12 MLN PLEMNIKÓW
RUCHLIWYCH W 0,25 ML
5.
Ekwilibracja przez >4 godziny (wyja
ś
ni
ć
poj
ę
cie!)
6.
Umieszczanie nasienia w słomkach (dysze ss
ą
ce), zamkniecie
7.
Mro
ż
enie 5 cm nad powierzchni
ą
w oparach ciekłego azotu (-120
do 130
o
C) przez 9 min lub FREEZERY!
8.
Umieszczenie słomek w ciekłym azocie w gobletach i
przechowywanie-kontenery LN2
Metody:
- Du
ń
ska, bimanualna, rekto-waginalna
obur
ę
cznego unasienniania
Przygotowanie do inseminacji:
- Dobór nasienia (samiec)
• Wykrycie lub wywołanie rui
• Przygotowanie nasienia
• Inseminacja
Sztuczna inseminacja krowy
Termin unasienniania
• Owulacja 10-12 godz po zako
ń
czeniu objawów rujowych
• Inseminacja nast
ę
puje 12-18 godzin od wyst
ą
pienia
objawów rui
• Po 10-12 godz reinseminacja nasieniem tego samego
samca - je
ś
li widoczne nadal objawy rujowe
• Objawy rui: widoczny czysty, klarowny ci
ą
gliwy
ś
luz w
pochwie, obrz
ę
k sromu, niepokój, zainteresowanie
innymi krowami, odruch tolerancji
• Zasada unasienniania:
ruja rano -> inseminacja wieczorem
ruja wieczorem -> inseminacja rano
Przygotowanie nasienia
• U
ż
ywa
ć
metod rekomendowanych przez
dostawc
ę
• Schłodzone nasienie-ogrzanie
• Met kulkowa-rozmro
ż
enie 1-2 kulki w ampułce z
pł fizjol lub 2,9% cytrynianem Na 1 ml 37oC
• Minituby 40oC 10 sek
• Dla metody francuskiej: ogrzewanie w ła
ź
ni
wodnej 37
o
C przez 30-60s lub 70
o
C przez 5s
• Ocena jako
ś
ci nasienia
Sztuczna inseminacja
Nasienie schłodzone i metoda kulkowa
mro
ż
enia
• Rozmro
ż
enie kulek lub ogrzanie nasienia
schłodzonego
• Zassanie nasienia do pipety dł. 45 cm
ś
r. 3 mm z
balonikiem 1,2 ml
• AI met rekto-waginalna doszyjkowo lub
domacicznie (pokaz)
Inseminacja
Pistoletem Cassou
Czynno
ś
ci
1. Rozmro
ż
enie słomki – ła
ź
nia wodna
2. Osuszenie słomki
3. Odci
ę
cie zatopionego ko
ń
ca słomki
4. Załadowanie pistoletu inseminacyjnego Cassou
(wyj
ę
ty z etui)
5. Nało
ż
enie na pistolet i słomk
ę
jednorazowej
osłonki
6. Sztuczna inseminacja-trzon lub róg ipsilateralny
Inseminacja pistoletem Cassou
Wykonanie inseminacji
• Mycie i dezynfekcja zew. narz
ą
du płciowego
• Wprowadzenie ko
ń
ca pistoletu do pochwy
• Wprowadzenie lewej r
ę
ki w r
ę
kawiczce
ochronnej do prostnicy
• Usuni
ę
cie mas kałowych
Wykonanie inseminacji
• Identyfikacja szyjki macicy i lekkie naci
ą
gni
ę
cie
do przodu
• Wprowadzenie pipety inseminacyjnej praw
ą
r
ę
k
ą
poprzez szyjk
ę
do macicy (3-5cm)
• Zdeponowanie nasienia
Sztuczna inseminacja krowy
Konserwacja nasienia tryka, kozła
1. Rozrzedzalnik mlekowy
2. Rozrzedzalnik cytrynianowo-glukozo-
ż
ółtkowy (2.8:0.8:20 ml + aqua
ad 100.0)
3. Rozrzedzalnik glukozowo-fosforanowy (3.2:2.08 kw fosf. Na:0.08 kw.
fosf. K)
4. Przy mro
ż
eniu jw.+4-6% glicerol (uwaga kozioł mniej
ż
ółtka)
Rozrzedzenie 1:1 do 1:3 i schłodzenie 3-4 godz do temperatury 5
o
C
Je
ś
li mro
ż
enie to w słomkach (dawniej kulki i minituby)
1. Dawka inseminacyjna 0.05 do 0.2 ml 100 mln plemnikow
ruchliwych przy TCI lub 20 mln przy laparoskopii
2. Technika unasienniania: TCI, laparoskopia
3. Termin unasienniania (TCI) 24-36 godz od pocz
ą
tku rui i
synchronizacja rui (laparoskopia)
Sztuczna inseminacja owcy
1. Inseminacja za pomoc
ą
wziernika;
Metalowa pipeta sr 2-3 mm;
u 50% mo
ż
liwa TCI;
25% udaje si
ę
wprowadzi
ć
do szyjki;
25% nieudana kateteryzacja w ogóle-złe wyniki: 20-30%
2. Inseminacja laparoskopowa-dobre wyniki ok. 70%
zapładnialno
ść
Sztuczna inseminacja owcy
Inseminacja laparoskopowa
Konieczna synchronizacja rui
Ov:
-12-14 dni CIDR lub Chronogest
-wyjecie+ Iniekcja PMSG 300-500 jm
-Szt ins 50-55 godz po wyj
ę
ciu
-Cap:
-16 dni CIDR lub Chronogest
-1 dzie
ń
przed wyjeciem 500 jedn PMSG
-wyj
ę
cie
-Szt inseminacja