:.: Gramatyka - czasownik

CZASOWNIKI I GRUPY

W języku francuskim możemy wyróżnić trzy grupy czasowników. Do pierwszej grupy czasowników

zaliczamy czasowniki zakończone na -ER w bezokoliczniku. Ale zanim poznacie ich odmianę podam

wam kilka przykładów:

infinitif

(bezokolicznik)

la signification

(znaczenie)

regard

er

oglądać

montr

er

pokazywać

habit

er

mieszkać

aim

er

kochać

cass

er

łamać

rest

er

zostać

téléphon

er

dzwonić

cherch

er

szukać

détest

er

nienawidzieć

Zobaczmy teraz jak wygląda odmiana czasowników pierwszej grupy w czasie teraźniejszym trybu
oznajmującego. Aby szybko sobie poradzicć z odmianą czasowników pierwszej grupy należy

"odciąć" końcówkę -ER i w jej miejsce wstawić odpowiednie końcówki ( w tabelce zaznaczone na
kolor czerwony). Banalne, prawda? :-)

1. REGARDER - oglądać

osoba

singulier
(liczba pojedyncza)

pluriel
(liczba mnoga)

1 osoba

je regard

e

nous regard

ons

2 osoba

tu regard

es

vous regard

ez

3 osoba

il/elle/on regard

e

ils/elles regard

ent

2. CHERCHER - szukać

osoba

singulier

(liczba pojedyncza)

pluriel

(liczba mnoga)

1 osoba

je cherch

e

nous cherch

ons

2 osoba

tu cherch

es

vous cherch

ez

3 osoba

il/elle/on cherch

e

ils/elles cherch

ent

Oto kilka przykładów :

1

Mes amis

gagnent

toujours.

Moi przyjaciele zawsze wygrywają.

Je

regarde

la télé chaque soir.

W każdy wieczór oglądam telewizję.

Il

écoute

la radio.

On słucha radia.

Vous

louez

votre maison en été.

Wynajmujecie wasz dom na lato.

Nous

jouons

aux cartes.

Gramy w karty.

Tu

enseignes

l'allemand.

Uczysz niemieckiego.

J'

aime

les animaux.

Lubię zwierzeta.

Cet enfant

crie

beaucoup.

To dziecko dużo krzyczy.

W tym rozdziale podaję wam wyłącznie odmianę w czasie teraźniejszym. Formy czasowników
poszczególnych czasów są szczegółowo opisane przy prezentacji każdego z nich.

Jak widzicie odmiana czasowników pierwszej grupy nie jest niczym trudnym. Mam jednak parę
uwag (dla zainteresowanych), ponieważ kilka czasowników z tej grupy podlega zmianom

ortograficznym.

Należą do nich:

1. czasowniki, które kończą się na -GER np. changer, manger, nager, partager, ranger etc. W
tych czasownikach po -g musi wystąpić e. A to dlatego, że -e nieme a także -i powoduje wymowę

-g jako [ż]

MANGER – jeść

osoba

singulier
(liczba pojedyncza)

pluriel
(liczba mnoga)

1 osoba

je mange

nous mang

e

ons

2 osoba

tu manges

vous mangez

3 osoba

il/elle/on mange ils/elles mangent

Widzicie w pierwszej osobie liczby mnogiej -E, które nie występuje w czasowniku chercher, czy

regarder. Popatrzcie na drugi przykład.

CHANGER - zmieniać

osoba

singulier

(liczba pojedyncza)

pluriel

(liczba mnoga)

1 osoba

je change

nous chang

e

ons

2 osoba

tu change

vous changez

3 osoba

il/elle/on change

ils/elles changent

2. czasowniki, które kończą się na -CER. np. commencer, placer, avancer, lancer, etc. W tych

czasownikach przed - a, -o, i -u -c zamienia się na -ç np.

COMMENCER – zaczynać

2

osoba

Singulier

(liczba pojedyncza)

Pluriel

(liczba mnoga)

1 osoba

je commence

nous commen

ç

ons

2 osoba

tu commences

vous commencez

3 osoba

il/elle/on commence ils/elles commencent

3. czasowniki takie jak répéter, espérer, posséder, préférer, w których -e przechodzi w -è. Zmiana

ta następuje przed e niemym.

REPETER – powtarzać

osoba

Singulier

(liczba pojedyncza)

Pluriel

(liczba mnoga)

1 osoba

je rép

è

te

nous répétons

2 osoba

tu rép

è

tes

vous répétez

3 osoba

il/elle/on rép

è

te

ils/elles rép

è

tent

Jak widzicie, zmiana akcentu następuje we wszystkich osobach z wyjątkiem nous i vous.

4. czasowniki takie jak appeler i jeter, które przed e niemym podwajają l - ll lub t - tt. Zobaczcie

odmianę.

APPELER - nazywać, wołać

osoba

Singulier
(liczba pojedyncza)

Pluriel
(liczba mnoga)

1 osoba

j'appe

ll

e

nous appelons

2 osoba

tu appe

ll

es

vous appelez

3 osoba

il/elle/on appe

ll

e ils/elles appe

ll

ent

JETER - rzucać

osoba

Singulier

(liczba pojedyncza)

Pluriel

(liczba mnoga)

1 osoba

je je

tt

e

nous jetons

2 osoba

tu je

tt

es

vous jetez

3 osoba

il/elle/on je

tt

e

ils/elles je

tt

ent

5. czasowniki takie jak payer, essayer, balayer w których przed e niemym, y zamienia się na i.
UWAGA Czasownik payer ma dwie dopuszczalne odmiany !!!

PAYER – płacić

osoba

Singulier
(liczba pojedyncza)

Pluriel
(liczba mnoga)

3

1 osoba

je paye/pa

i

e

nous payons

2 osoba

tu payes/pa

i

es

vous payez

3 osoba

il/elle/on paye/paie ils/elles payent/pa

i

ent

6. czasownik aller, który pomimo iż kończy się na - ER jest czasownikiem nieregularnym !!!:-)

ALLER - jechać, iść

osoba

Singulier

(liczba pojedyncza)

Pluriel

(liczba mnoga)

1 osoba

je vais

nous allons

2 osoba

tu vas

vous allez

3 osoba

il/elle/on va

ils/elles vont

7. czasowniki np. se lever, w których e przechodzi na è. Zmiana ta następuje przed e niemym.

SE LEVER – wstawać

osoba

Singulier

(liczba pojedyncza)

Pluriel

(liczba mnoga)

1 osoba

je me l

è

ve

nous nous levons

2 osoba

tu te l

è

ves

vous vous levez

3 osoba

il/elle/on se l

è

ve

ils/elles l

è

vent

Skoro znamy już teorię prześledźmy poniższe przykłady.

Elles

vont

chez le médecin.

One idą do lekarza.

Nous

mangeons

ensemble chaque soir.

Każdego wieczoru jemy razem.

Elle

se lève

très tôt.

Ona wstaję bardzo wcześnie.

Nous

commençons

la deuxième phase du projet.

Zaczynamy drugą fazę projektu.

Je

paie

avec ma carte de crédit.

Płacę kartą kredytową.

Vous

envoyez

beaucoup de lettres en vacances?

Wysyłacie dużo listów w wakacje?

Quand

préfères

- tu partir, aujourd'hui ou un autre jour?

Kiedy wolisz wyjechać, dziś czy innego dnia?

Elle

achète

un ordinateur.

Ona kupuje komputer.

J'

envoie

surtout des e-mail.

Wysyłam przeważnie e-maile.

Nous

payons

par chèque.

Płacimy czekiem.

Comment

t'appelles

-tu?

Jak się nazywasz?

Je

vais

chez mes amis boire un verre et après nous

allons

au théâtre.

Idę do przyjaciół na drinka, a potem idziemy

do teatru.

Nous

partageons

notre appartement avec ma belle-

mère.

Dzielimy mieszkanie z moją teściową.

(Niestety)

Ils

préfèren

t la musique classique.

Oni wolą muzykę klasyczną.

Nous

achetons

une montre, et toi, qu'est-ce que tu

achètes

?

Kupujemy zegarek, a ty co kupujesz?

4

CZASOWNIKI II GRUPY

Do drugiej grupy czasowników francuskich zaliczamy te,króre w bezokoliczniku zakończone są na
-IR.

Oto niektóre z nich :

infinitif (bezokolicznik)

la signification (znaczenie)

adouc

ir

łagodzić

affaibl

ir

osłabiać

ag

ir

działać

applaud

ir

klaskać

blanch

ir

bielić

chois

ir

wybierać

compat

ir

współczuć

convert

ir

zamieniać / przekształcać

défin

ir

definiować

farc

ir

faszerować

fin

ir

kończyć

maigr

ir

chudnąć

nourr

ir

żywić / karmić

obé

ir

być posłusznym

pun

ir

karać

rempl

ir

wypełniać

sal

ir

brudzić

trah

ir

zdradzać

un

ir

łączyć / jednoczyć

vieill

ir

starzeć się

A teraz spójrzmy jak odmieniają się te czasowniki w czasie teraźniejszym trybu
oznajmiającego.Warto podkreślić,że wszystkie czasowniki drugiej grupy są regularne,więc z

odmianą nie będzie większych problemów.Wystarczy tylko zapamiętać końcówki osobowe ( w
tabelkach są zaznaczone kolorem czerwonym ),które dodajemy do tematu czasownika,po odjęciu

końcówki -R .Zobaczcie sami,że nie jest to trudne...

1. CHOISIR- wybierać

osoba

singulier

pluriel

1 osoba

je choisi

s

nous choisi

ssons

2 osoba

tu choisi

s

vous choisi

ssez

3 osoba

il/elle/on choisi

t

ils/elles choisi

ssent

2. FINIR- kończyć

osoba

singulier

pluriel

5

1 osoba

je fini

s

nous fini

ssons

2 osoba

tu fini

s

vous fini

ssez

3 osoba

il/elle/on fini

t

ils/elles fini

ssent

3. AGIR- działać

osoba

singulier

pluriel

1 osoba

j'agi

s

nous agi

ssons

2 osoba

tu agi

s

vous agi

ssez

3 osoba

il/elle/on agi

t

ils/elels agi

ssent

4. PUNIR- karać

osoba

singulier

pluriel

1 osoba

je puni

s

nous puni

ssons

2 osoba

tu puni

s

vous puni

ssez

3 osoba

il/elle/on puni

t

ils/elles puni

ssent

5. TRAHIR- zdradzać

osoba

singulier

pluriel

1 osoba

je trahi

s

nous trahi

ssons

2 osoba

tu trahi

s

vous trahi

ssez

3 osoba

il/elle/on trahi

t

ils/elles trahi

ssent

6. REMPLIR- wypełniać

osoba

singulier

pluriel

1 osoba

je rempli

s

nous rempli

ssons

2 osoba

tu rempli

s

vous rempli

ssez

3 osoba

il/elle/on rempli

t

ils/elles rempli

ssent

I tak postępujemy ze wszystkimi czasownikami tej grupy.

Przejdźmy teraz do zdań,na przykładach których,zobaczycie omawiane zagadnienie w całości :

Je

finis

mes cours à 15 heures.

Kończę zajęcia o godzinie piętnastej.

Il

choisit

cette chanson.

On wybiera tę piosenkę.

On

vieillit

vite.

Szybko się starzejemy.

Je

maigris

très vite.

Chudnę bardzo szybko.

Elle

obéit

à son patron.

One jest posłuszna swojemy szefowi.

Vous

finissez

de laver la voiture.

Wy kończycie myć samochód.

Elle

rempit

ce formulaire.

Ona wypełnia ten formularz.

Nous

aplaudissons

ce spectacle.

My oklaskujemy ten spektakl.

6

Mon voisin

nourrit

les oiseaux.

Mój sąsiad karmi ptaki.

Les enfants

obéissent

aux parents.

Dzieci są posłuszne swoim rodzicom.

A quelle heure

finit

ce film?

O której godzinie kończy się ten film?

Tu

trahis

ta femme.

Ty zdradzasz swoją żonę.

Ils

punissent

leurs enfants.

Oni karzą swoje dzieci.

Ils

choisissent

la voiture rouge.

Oni wybierają czerwony samochód.

Vous

agissez

avec imprudence.

Wy działacie z nierozwagą.

CZASOWNIKI ZWROTNE

LES VERBES PRONOMINAUX

Les verbes pronominaux czyli czasowniki zwrotne stanowią odrębną grupę czasowników.
Dlaczego? Jak zobaczycie poniżej zależy to nie od odmiany czasownika (odmiana jest regularna w

zależności od końcówki czasownika), ale od zaimka zwrotnego, który znajduje się przed
czasownikiem i który dostosowuje się do danej osoby. Zwróćcie również uwagę na

tłumaczenie zdań. W języku polskim zjawisko zaimka zwrotnego nie istnieje. Czasowniki zwrotne
odpowiadają naszym formom z się (jednak nie zawsze!!!). Oto kilka przykładów.

infinitif

(bezokolicznik)

la signification

(znaczenie bezokolicznika)

se laver

myć się

se réveiller

budzić się

se maquiller

malować się

se lever

wstawać

se vetir

ubierać się

s'occuper

zajmować się

s'appeler

nazywać się

se tapir

przycupnąć

se souvenir

pamiętać, przypominać sobie

Tak jak wspomniałam, odmiana czasowników zwrotnych jest regularna w zależności od

końcówki czasownika (odmianę poszczególnych grup znajdziecie w pliku poświęconym
czasownikowi). Natomiast zdecydowana większość czasowników zwrotnych są to czasowniki

pierwszej grupy i na ich przykładzie przedstawię wam odmianę dla czasu teraźniejszego.

SE LAVER - myć się

osoba

liczba pojedyncza

liczba mnoga

1 osoba

je

me

lave

nous

nous

lavons

2 osoba

tu

te

laves

vous

vous

lavez

3 osoba

il/elle

se

lave

ils/elles

se

lavent

SE MAQUILLER - malować się

osoba

liczba pojedyncza

liczba mnoga

1 osoba

je

me

maquille

nous

nous

maquillons

7

2 osoba

tu

te

maquilles vous

vous

maquillez

3 osoba

elle

se

maquille elles

se

maquillent

Zakreślone na czerwono elementy czasownika to właśnie formy zaimka zwrotnego
dostosowane do osoby.

Na tym polega magia czasownikow zwrotnych i jest to jedyna nowa informacja którą należy
zapamiętać.

Podsumowując, czasowniki zwrotne posiadają formę zaimka zwrotnego SE którą należy dostosowac
do osoby, natomiast sama odmiana czasownika zależy od tego z której jest grupy. Prześledźcie

poniższe przykłady zwracając szczególną uwagę na tłumaczenie.

Les enfants

se réveillent

à 7.00

Dzieci budzą się o siódmej rano.

Je ne

m'ennuie

pas quand la conférence est

intéressante.

Nie nudzę się kiedy konferencja jest interesująca.

Tu

te lèves

tôt le dimanche?

Wstajesz wcześnie w niedzielę?

Elle

s'habille

toujours avec des vêtements à la

mode.

Ona zawsze ubiera się w modne ciuchy.

Nous voulons faire du sport. Nous

nous inscrivons

dans un club.

Chcemy uprawiać sport. Zapisujemy się do klubu.

Quand vous êtes fatiqués, vous

vous reposez

.

Kiedy jesteście zmęczeni, odpoczywacie.

Les enfants

se disputent

souvent pour des bêtises.

Dzieci kłócą się często o głupoty.

J'habite loin de chez mes parents, nous

nous voyons

une fois par mois.

Mieszkam daleko od moich rodziców, widujemy się
raz na miesiąc.

Elle

se couche

très tôt.

Ona kładzie się spać bardzo wcześnie.

Je

m'occupe

de ton chien.

Opiekuję się twoim psem.

Quand il fait chaud, nous

nous douchons

deux fois

par jour.

Kiedy jest ciepło bierzemy prysznic dwa razy w
ciągu dnia.

Ils

se promènent

tous les jours.

Oni spacerują każdego dnia.

Jeśli chodzi o występowanie czasowników zwrotnych w innych czasach, chciałam tylko

nadmienić, że podlegają takim samym zasadom jak czasowniki pierwszej, drugiej i
trzeciej grupy w poszczególnych czasach.

CZASOWNIKI MODALNE

LES VERBES MODAUX

Les verbes modaux czyli czasowniki modalne należą do grupy czasowników wyrażających

przyzwolenie, konieczność, możliwość itd. Spójrzcie na poniższą tabelkę:

Verbe modal

Czasownik modalny

La forme polonaise

Tłumaczenie

devoir

musieć

vouloir

chcieć

pouvoir

móc

savoir

wiedzieć, umieć, potrafić

Odmiana tych czasowników jest nieregularna i wymaga nauczenia się jej na pamięć. Pocieszające

jest to, że jest ich tylko 4!! :)

8

Prześledźmy teraz ich odmianę.

1. DEVOIR - MUSIEĆ

osoba

Singulier

(liczba pojedyncza)

Pluriel

(liczba mnoga)

1 osoba

je

dois

nous

devons

2 osoba

tu

dois

vous

devez

3 osoba

il/elle/on

doit

ils/elles

doivent

2. POUVOIR - MóC

osoba

Singulier

(liczba pojedyncza)

Pluriel

(liczba mnoga)

1 osoba

je

peux

nous

pouvons

2 osoba

tu

peux

vous

pouvez

3 osoba

il/elle/on

peut

ils/elles

peuvent

3. VOULOIR - CHCIEĆ

osoba

Singulier

(liczba pojedyncza)

Pluriel

(liczba mnoga)

1 osoba

je

veux

nous

voulons

2 osoba

tu

veux

vous

voulez

3 osoba

il/elle/on

veut

ils/elles

veulent

4. SAVOIR - UMIEĆ, POTRAFIĆ, WIEDZIEĆ

osoba

Singulier

(liczba pojedyncza)

Pluriel

(liczba mnoga)

1 osoba

je

sais

nous

savons

2 osoba

tu

sais

vous

savez

3 osoba

il/elle/on

sait

ils/elles

savent

Czasowniki modalne na ogół nie występują samodzielnie i jako takie również zaliczają się do

kategorii czasowników posiłkowych. Teraz kilka przykładów z polskim tłumaczeniem. Zauważcie,
że po czasowniku modalnym występuje bezokolicznik!!!

9

Je

dois

être à l'heure

Muszę być punktualnie.

Ils

veulent

venir avec nous?

Oni chcą przyjść z nami?

Tu

peux

téléphoner à la banque?

Możesz zadzwonić do banku?

Il

sait

faire du ski.

On umie jeździć na nartach.

Nous

voulons

manger avec les doigts.

Chcemy jeść palcami.

Elles

peuvent

dormir chez nous?

Mogą spać u nas?

Tu

veux

rester.

Chcesz zostać.

Vous

voulez

apprendre le français.

Chcecie uczyć się francuskiego.

Je

dois

rentrer tôt.

Muszę wrócić wcześnie.

On

peut

ici écouter du jazz.

Tutaj można słuchać jazzu.

Elle

veut

avoir des bonbons.

Ona chce cukierki.

Ils

savent

piloter un avion.

Oni potrafią pilotować samolot.

Tu

sais

parler espagnol?

Umiesz mówić po hiszpańsku?

Ils

peuvent

entrer à 7 heures.

Mogą wejść o 7.

Je

dois

noter ton numéro de téléphone.

Muszę zapisać twój numer telefonu.

Vous

pouvez

prendre mon stylo.

Możecie wziąć mój długopis.

Tu

dois

revenir avant minuit.

Musisz wrócić przed pólnocą

Nous

savons

jouer au football.

Umiemy grać w piłkę nożną.

Elles

veulent

faire trois gateaux.

One chcą upiec trzy ciasta.

Je

sais

conduire.

Umiem prowadzić samochód

10