Rdzeń kręgowy

Znajduje się w kanale kręgowym. Ku górze łączy się

z rdzeniem przedłużonym, kończy się natomiast w

obrębie odcinka lędźwiowego kręgosłupa.

Rdzeń kręgowy

n

Ma budowę odcinkową (segmentalną),

n

Każdy neuromer unerwia czuciowo i
ruchowo odpowiedni odcinek ciała,

Neuromer zawiera ośrodki czuciowe,

wegetatywne i ruchowe, a także parę
korzeni brzusznych i grzbietowych, z
których powstają nerwy łączące rdzeń z
receptorami i narządami wykonawczymi.

Rdzeń kręgowy

n

Część szyjna- 8 odcinków

n

Część piersiowa- 12 odcinków

n

Część lędźwiowa- 5 odcinków

n

Część krzyżowa- 5 odcinków

n

Część guziczna- 1 lub 2 odcinki

W obrębie rdzenia widoczne są

dwa zgrubienia w części

lędźwiowej i szyjnej

spowodowane występowaniem

spowodowane występowaniem

dużej ilości komórek

unerwiających kończyny dolne i

górne.

n

Mózg i rdzeń kręgowy otoczone są przez 3 opony:
twardą, pajęczynówkową i miękką. Pomiędzy oponą
pajęczynówkową i miękką znajduje się przestrzeń
wypełniona płynem mózgowo-rdzeniowym. Podstawowe

wypełniona płynem mózgowo-rdzeniowym. Podstawowe
znaczenie opon i płynu mózgowo-rdzeniowego to
ochrona mózgu i rdzenia przed wstrząsami i urazami
mechanicznymi.

Centralnie ułożona-

istota szara

Istota biała otacza istotę szarą.

Istota szara rdzenia kręgowego

n

Centralnie ułożona

n

Kształt litery H- składa się z 2
symetrycznych połówek połączonych
spoidłem szarym

spoidłem szarym

n

Poszczególne części istoty szarej to rogi
lub słupy

Istota szara

Istota szara podzielona jest na 10 warstw

oznaczonych cyframi rzymskimi.

W rogach przednich w warstwach VII, VIII i IX

znajdują się ośrodki ruchowe.

znajdują się ośrodki ruchowe.

W rogach tylnich w warstwach od I-VI są

ośrodki czuciowe.

Rogi boczne występują w odcinkach

piersiowym, lędźwiowym i guzicznym i
maja ośrodki układu wegetatywnego.

Rozróżnia się:

n

Rogi przednie (brzuszne)

n

Rogi tylnie (grzbietowe)

n

Rogi tylnie (grzbietowe)

n

Słupy Clarke’a

n

Rogi boczne

Od rogów przednich i tylnych odpowiednio

odchodzą korzenie nerwowe przednie i
tylne.

Pierwszy korzeń wychodzi między pierwszym

kręgiem szyjnym a czaszką.

Istota biała

n

Tworzy 3 pary sznurów:

Sznury przednie- drogi zstępujące

Sznury przednie- drogi zstępujące

Sznury tylne- drogi wstępujące

Powrózki boczne- oba rodzaje dróg

Przekrój przez rdzeń

Łuk odruchowy

n

Odruch- reakcja ustroju na bodźce przebiegająca
za pośrednictwem ośrodkowego układu
nerwowego

n

Łuk odruchowy- droga impulsu spowodowanego
zadziałaniem bodźca na receptor, który musi

Łuk odruchowy- droga impulsu spowodowanego
zadziałaniem bodźca na receptor, który musi
dojśc do efektora:

Receptor->droga odprowadzająca impulsy do

ośrodka->ośrodek ruchu->droga pzrewodząca
impulsy z ośrodka do efektora->narząd
wykonawczy

n

Odruch monosynaptyczny- w ośroodku
tylko jedna synapsa

n

Odruch polisynaptyczny- w ośrodku więcej
synaps, pomiędzy neuronem
odprowadzającym i wyprowadzającym są
neurony wstawkowe

Ośrodki ruchowe rdzenia

n

Perykariony motoneuronów unerwiające mięśnie
kończyń i tułowia są skupione w ośrodkach
ruchowych w rogach brzusznych rdzenia
kręgowego i w pniu mózgu. Aksony tych
neuronów opuszczając rdzeń kręgowy tworzą

neuronów opuszczając rdzeń kręgowy tworzą
korzenie brzuszne (przednie) a następnie
wchodzą w skład nerwów rdzeniowych. Podobną
organizacją odznaczają się ośrodki ruchowe pnia
mózgu. Pochodzące od nich nerwy nazywa się
nerwami czaszkowymi.

Neurony w ośrodkach ruchowych

n

Motoneurony α są właściwymi neuronami
ruchowymi, które razem z unerwianymi włóknami
mięśniowymi tworzą jednostki ruchowe.

n

Motoneurony γ unerwiają włókna mięśniowe we

n

Motoneurony γ unerwiają włókna mięśniowe we
wrzecionach mięśniowych (tzw.
Śródwrzecionowe).

n

Motoneurony β unerwiają zarówno włókna
mięśniowe jak i włókna śródwrzecionowe.

Móżdżek

n

Znajduje się w tylnej jamie czaszki, nad
mostem i rdzeniem przedłużonym.

n

Robak i półkule móżdżku

n

Płat przedni i tylni uczestniczą w

n

Płat przedni i tylni uczestniczą w
mechanizmach kontrolujących czynności
ruchowe

n

Płat kłaczkowo-grudkowy odgrywa rolę w
mechanizmie utrzymania równowagi

Drogi rdzeniowo-móżdżkowe

n

Część impulsów dochodzi bezpośrednio do
móżdżku, część za pośrednictwem jąder
siatkowatych, przedsionkowych i jądra
oliwkowego dolnego.

oliwkowego dolnego.

n

Bezpośrednio-droga rdzeniowo-
móżdżkowa tylna i przednia.

Droga rdzeniowo-móżdżkowa tylnia
(Fleshiga)

n

Bierze początek w słupach Clarke’a-
dochodzą tu aksony czuciowe ze ścięgien,
stawów i proprioreceptorów mięśni, aksony

stawów i proprioreceptorów mięśni, aksony
ze słupów Clarke’a biegną drogą r-m tylną w
większości tą samą stroną i wchodzą do
móżdzku przez konar tylni.

Droga rdzeniowo-móżdżkowa
przednia (Gowersa)

n

Zaczyna się w części pośredniej istoty
szarej rdzenia kręgowego. Do móżdżku
wchodzi przez konary przednie. Informacja

wchodzi przez konary przednie. Informacja
o stanie pobudzenia ośrodków ruchowych.

Drogi odmóżdżkowe

n

Z jądra wierzchu i wsuniętego idą włókna
do rdzenia kręgowego. Najpierw biegną do
jąder przedsionkowych, siatkowatych i
jądra czerwiennego. Tu rozpoczynają się

jądra czerwiennego. Tu rozpoczynają się
drogi przedsionkowo-rdzeniowa,
siatkowato-rdzeniowa i czerwienno-
rdzeniowa. Za pomocą tych dróg móżdżek
koryguje ruchy aktualne.

Wzgórze- stacją przekaźnikową

n

Tu biegną włókna nerwowe z jądra
zębatego móżdżku (dokładnie jądro
brzuszno-boczne), a tu są połączenia
wzgórzowo-korowe, które dochodzą do

wzgórzowo-korowe, które dochodzą do
okolicy czuciowo-ruchowej kory (pole 4 i 6
w szczególności).

Móżdżek koryguje

n

Ruchy oscylacyjne

n

Ruchy aktualnie wykonywane

n

Ruchy aktualnie wykonywane

n

Ruchy zamierzone

n

Ruchy szybkie

Kora czuciowo-ruchowa

n

Pola ruchowe i czuciowe kory mózgu,o
różnej lokalizacji i budowie funkcjonują w
sposób ściśle skoordynowany.

W skład wchodzą I-rzędowa okolica

n

W skład wchodzą I-rzędowa okolica
ruchowa w płacie czołowym(4), okolica
przedruchowa(6), dodatkowe pole
ruchowe, obszar czuciowy w płacie
ciemieniowym(3,2,1).

Wpływ kory czuciowo-ruchowej na
rdzeń

n

Ssaki niższe-drogi korowo-rdzeniowe po
dojściu do ośrodków ruchowych nie tworzą
synaps z motoneuronami lecz z
interneuronami-kora hamuje i toruje

interneuronami-kora hamuje i toruje
działanie odruchów rdzeniowych.

n

Naczelne-drogi korowo-rdzeniowe
unerwiają bezpośrednio motoneurony-plan
ruchu jak i rozkaz jego wykonania jest
zadaniem ośrodków korowych.

n

Układ autonomiczny (wegetatywny) kieruje
czynnościami narządów wewnętrznych a
zwłaszcza funkcją układu sercowo-
naczyniowego, oddechowego, pokarmowego i
przemiany materii. Układ wegetatywny jest
czynnościowo ściśle połączony z układem

czynnościowo ściśle połączony z układem
hormonalnym. Ośrodki sterujące tego układu
znajdują się w ośrodkowym układzie
nerwowym.

n

Układ ten dzieli się na dwie części:

n

układ współczulny (sympatyczny),

n

układ przywspółczulny (parasympatyczny).

n

Ośrodki układu sympatycznego zlokalizowane są
w bocznych rogach rdzenia kręgowego w odcinku

w bocznych rogach rdzenia kręgowego w odcinku
piersiowym i lędźwiowym.
Ośrodki parasympatyczne znajdują się w
międzymózgowiu i odcinku krzyżowym rdzenia
kręgowego. Uszkodzenie włókien wegetatywnych
wyzwala tzw. bóle kauzalgiczne, które mają
charakter piekąco- palący, często nasilają się
nocą i słabo reagują na leki przeciwbólowe

BÓL

n

Nieprzyjemne doznanie czuciowe i
emocjonalne, związane z potencjalnym czy
też domniemanym uszkodzeniem tkanek.
Bezpośrednią przyczyną bólu jest

Bezpośrednią przyczyną bólu jest
podrażnienie receptorów bólowych-
nocyreceptorów.

Przerwanie rdzenia

n

Przerwanie ciągłości rdzenia kręgowego
może prowadzić do wielu schorzeń. Jeśli
przerwa znajduje się na granicy z rdzeniem
przedłużonym to może nastąpić odcięcie

przedłużonym to może nastąpić odcięcie
ośrodka oddechowego (śmierć w wyniku
uduszenia). Natomiast, jeśli odcięcie znajduje
się poniżej odcinka szyjnego następuje wtedy
szok rdzeniowy (ogłuszenie).

Przerwanie rdzenia

n

Z kolei połowiczne przecięcie rdzenia wywołuje porażenie
ruchowe i znosi czucie głębokie po tej samej stronie oraz
znosi czucie bólu i temperatury po stronie przeciwnej.

n

Przecięcie korzeni rdzeniowych brzusznych wywołuje
zupełne porażenie ruchowe, zanik włókien nerwowych w

zupełne porażenie ruchowe, zanik włókien nerwowych w
obwodzie miejsca przecięcia i zwyrodnienie mięśni.

n

Natomiast przecięcie korzeni grzbietowych prowadzi do

zaniku czucia w metamerach, zaniku napięcia tonicznego
oraz zaniku włókien czuciowych.