BANKOWO
– PYTANIA I ZADANIA
dr Adam Barembruch,
33
[7] ZARZ DZANIE RYZYKIEM
7.1
Ryzyko kredytowe
Pyt. 1 Istota ryzyka kredytowego i sposoby jego ograniczania
Istota
Definiowane jest ono jako zagro enie, e odsetki lub kapita , lub jedno i drugie, kredytu lub papieru warto ciowego nie
zostan sp acone zgodnie z umow .
Pojedynczego
kredytu
Rozwój i stosowanie nowoczesnych metod oceny zdolno ci kredytowej
Stosowanie limitów ograniczaj cych warto udzielanych kredytów
Stosowanie ró nych form zabezpiecze
Ocena wiarygodno ci kredytowej w trakcie kredytowania (monitoring
cznego
zaanga owania
kredytowego
Dywersyfikacja (rozproszenie ryzyka) akcji kredytowej
Ubezpieczenie si przed ryzykiem
Transfer ryzyka
Usprawnianie przep ywu informacji
Podnoszenie kwalifikacji pracowników
I metoda
wska niki,
metoda
segmentacyjna
Kredyty dla okre lonej bran y/ akcja kredytowa
Kredyty dla danej klasy wielko ci/ akcja kredytowa
Kredyty dla poszczególnych grup kredytobiorców/ akcja kredytowa
Kredyty w danej klasie ryzyka/ akcja kredytowa
II metoda
stopie
koncentracji
dzia alno ci
kredytowej
wska nik
syntetyczny
Wska nik Herfindahla-Hirschmana
Maksymalny poziom wska nika mo e wynie 1 (lub 10.000 je li struktura wyra ona jest procentowo)
Ki udzia okre lonej kategorii kredytów w ca ym portfelu kredytowym
N liczba kategorii dla okre lonego kryterium
Pyt. 2 Oblicz wska nik Herfindahla-Hirschmana
Bran a
Udzia A
Udzia B
Chemia
10%
20%
Motoryzacja
30%
20%
Budownictwo
30%
40%
Handel
20%
10%
Elektronika
10%
10%
Pyt. 3 Wska na przyk adowe regulacje ostro no ciowe ograniczaj ce ryzyko pojedynczego kredytu jak i ca ego portfela kredytowego
Regulacje
ostro no ciowe
Pyt. 4 Co to jest limit koncentracji wierzytelno ci
Limit
koncentracji
26
,
0
)
1
,
0
(
)
1
,
0
(
)
4
,
0
(
)
2
,
0
(
)
2
,
0
(
24
,
0
)
1
,
0
(
)
2
,
0
(
)
3
,
0
(
)
3
,
0
(
)
1
,
0
(
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
B
A
H
H
BANKOWO
– PYTANIA I ZADANIA
dr Adam Barembruch,
34
7.2
Ryzyko p ynno ci
Pyt. 5 Ryzyko p ynno ci
Istota
ynno to zdolno do terminowego regulowania zobowi za , a tak e postawienia do dyspozycji kredytobiorców
kwot w wysoko ci i terminie okre lonych umowami
„Bank posiada p ynno , je li ma zapewniony dost p do natychmiast uruchamianych funduszy po rozs dnym
koszcie dok adnie wówczas, gdy wyst puje zapotrzebowanie na owe fundusze”
Nie tylko zatem gotówka decyduje o p ynno ci ale mo liwo zamiany wybranych sk adników aktywów na gotówk
Problem p ynno ci zwi zany jest ci le z operacjami aktywnymi i pasywnymi banku czyli z udzielanymi kredytami i
przyjmowanymi depozytami
Istnieje problem dopasowania zapadalno ci aktywów i wymagalno ci pasywów
Geneza
Wielki kryzys w latach 30 tych
Efekt runu
Efekt domina
Instytucje gwarantuj ce depozyty
Termin
zapadalno ci
Termin zapadalno ci przedzia czasu pomi dzy danym dniem na który sporz dza si sprawozdanie a planowanym
dniem realizacji zobowi za klientów wobec banku
Termin
wymagalno ci
Termin wymagalno ci przedzia czasu pomi dzy danym dniem na który sporz dza si sprawozdanie a planowanym
dniem realizacji zobowi za banku wobec klientów
Pyt. 6 Wymie wewn trzne i zewn trzne przyczyny wyst powania ryzyka p ynno ci
Przyczyny
zewn trzne
Wahania stóp procentowych
Zmiany kursów walutowych
Wahania poziomu inflacji
Sytuacja na rynku finansowym (p ynno )
Niekorzystne trendy makroekonomiczne (bezrobocie)
Polityka banku centralnego
Nieoczekiwane dzia ania klientów
Wycofywanie depozytów
Ryzyko kredytowe
Wewn trzne
Istotne rozbie no ci mi dzy terminami zapadalno ci aktywów i wymagalno ci pasywów
Brak dywersyfikacji klientów
Brak aktywów atwych do up ynnienia
Nieefektywny system rozlicze wewn trz i mi dzybankowych
Pyt. 7 Wymie i scharakteryzuj teoretyczne regu y zachowania p ynno ci
ota regu a
bankowa
Regu a osadu
we wk adach
Regu a
przesuni w
aktywach
banku
Regu a
maksymalnego
obci enia
BANKOWO
– PYTANIA I ZADANIA
dr Adam Barembruch,
35
Pyt. 8 W jaki sposób mo na ocenia p ynno finansow banku?
Ocena
ynno ci
finansowej w
banku
Pyt. 9 Wska metody pomiaru ryzyka p ynno ci
Metody
Zestawienie luki p ynno ci bazuj ce na terminach zapadalno ci i wymagalno ci
Urealnione (zmodyfikowane) zestawienie luki p ynno ci, w którym urealnia si terminy aktywów i pasywów
Zestawienie przep ywów pieni nych, w którym uwzgl dnia si wp ywy i wyp ywy rodków
Analiza wska nikowa
Luka
Zestawienie poszczególnych pozycji aktywów i pasywów banku w ustalonych przedzia ach czasu
Luka p ynno ci definiowana jest jako ró nica mi dzy aktywami i pasywami w ustalonych przedzia ach czasu
Luka dodatnia Zapadalne aktywa > wymagalne pasywa
Luka ujemna
Zapadalne aktywa < wymagalne pasywa
Luka zerowa
Zapadalne aktywa = wymagalne pasywa
7.3
Ryzyko stopy procentowej
Pyt. 10 Poj cie ryzyka stopy procentowej
Ryzyko stopy procentowej
Pozycje niewra liwe n
ryzyko stopy %
Pozycje bilansowe i pozabilansowe banku niewra liwe na wahania rynkowych stóp procentowych (np.
Gotówka w kasie, nie oprocentowana rezerwa obowi zkowa na rachunku w banku centralnym)
Pozycje wra liwe n ryzyko
stopy %
Pozycje bilansowe i pozabilansowe banku wra liwe na zmiany rynkowych stóp procentowych (np. Kredyty
dla podmiotów gospodarczych, depozyty na rachunkach terminowych)
Z punktu widzenia stopnia ich reakcji na te zmiany rozró niamy:
Pozycje o sta ej stopie procentowej
Pozycje o zmiennej stopie procentowej
Pozycje o sta ej stopie %
Pozycje nie reaguj ce na zmiany rynkowej stopy procentowej, ze wzgl du na zawarte na ten okres umowy,
okre laj ce wysoko stawek oprocentowania; pozycje te stanowi dla banków zarówno najwi ksze
niebezpiecze stwo jak i szans , ze wzgl du na wynikaj
z zawartej umowy nieelastyczno
dopasowywania si stóp procentowych po stronie aktywów i pasywów; efektem tego mo e by :
A) zmniejszenie si ró nicy mi dzy odsetkami otrzymanymi a p aconymi przez bank, co wyst pi wówczas,
gdy:
Przy rosn cym poziomie rynkowych stóp procentowych wzrastaj odsetki po stronie pasywów, natomiast,
na skutek zawartych wcze niej umów, nie ma mo liwo ci podniesienia stopy oprocentowania po stronie
aktywów;
Przy spadaj cym poziomie rynkowych stóp procentowych odsetki otrzymane po stronie aktywów spadaj ,
nie ma jednak mo liwo ci obni enia odsetek p aconych przez bank po stronie pasywów
B)konieczno przewarto ciowania i spisania na straty cz ci warto ci papierów warto ciowych o sta ym
oprocentowaniu, gdy przy rosn cej rynkowej stopie procentowej spada kurs sprzeda y tych papierów
Pozycje
o zmiennej
stopie %
Pozycje reaguj ce na zmiany rynkowej stopy procentowej; ryzyko zwi zane z tymi pozycjami mo na
zdefiniowa jako niebezpiecze stwo zmniejszenia ró nicy mi dzy kwot otrzymanych a p aconych odsetek
przy zmianach rynkowej stopy oprocentowania na skutek zró nicowanej elastyczno ci dopasowywania si
do nowych stawek oprocentowania ró nych pozycji bilansowych.
BANKOWO
– PYTANIA I ZADANIA
dr Adam Barembruch,
36
Przyczyny strat
spowodowanych
zmianami
stopy %
Niedostosowanie terminów zapadalno ci aktywów i terminów wymagalno ci pasywów (np. Udzielenie
kredytu d ugoterminowego o sta ym oprocentowaniu ze
rodków krótkoterminowych),
Pojawienie si sytuacji, w której wyst puje dostosowanie terminowe odpowiednich pozycji aktywów i
pasywów, ale ich oprocentowanie zosta o ustalone na warunkach odmiennych (np. Gdy cz
operacji
bankowych przeprowadzona jest przy zmiennym oprocentowaniu, zorientowanym na wahania rynkowej
stopy procentowej),
Zagro enie przedwczesnym wypowiedzeniem umowy z bankiem przez jego klientów (np. W wyniku
wzrostu rynkowej stopy procentowej klienci mog wycofywa wk ady, które nast pnie b
lokowali gdzie
indziej na korzystniejszych warunkach)
Metody s
ce do
kwantyfikacji i sterowani
ryzykiem stopy %
Metoda luki,
Analiza okresowa,
Metoda elastyczno ci stopy procentowej
Pyt. 11 Wyja nij poj cia
Metoda
Luki
Okre lana tak e jako metoda gap lub zestawienie (bilans) niedopasowania polega na analizie niedopasowania aktywów i
pasywów w wybranych okresach; s y do pomiaru i zarz dzania ryzykiem stopy procentowej, wynikaj cym z
niedopasowania terminów zmiany oprocentowania po stronie aktywów i pasywów dla pozycji o sta ym oprocentowani;
wykorzystywana jest m.in. Do ustalania limitów w banku, np. Maksymalnych nadwy ek po stronie aktywów lub pasywów o
sta ej stopie procentowej;
Luka
Ró nica pomi dzy wielko ci pozycji aktywów i pasywów wra liwych na zmiany stóp procentowych; okre la si j tak e
jako otwarte pozycje odsetkowe
Luka dodatnia
Pozycja niedopasowania terminów przeszacowania aktywów i pasywów w danym przedziale czasowym, w której kwota
aktywów zapadaj cych lub poddawanych pszeszacowaniu stawki oprocentowania przewy sza odno
kwot pasywów
(aktywa o sta ym oprocentowaniu przewy szaj pasywa o sta ym oprocentowaniu);
Gdy bank posiada luk dodatni (pozycj wra liw po stronie aktywów) jest nara ony na ryzyko wzrostu stóp
procentowych, poniewa szybciej zacznie pozyskiwa
rodki o wy szym oprocentowaniu ni alokowa na wy szy
procent;
Wzrost stóp procentowych spowoduje zwi kszenie zysku a zni ka spowoduje jego obni enie
Luka ujemna
Pozycja niedopasowania terminów przeszacowania aktywów i pasywów w danym przedziale czasowym, w której kwota
pasywów wymaganych lub poddawanych przeszacowaniu stawki oprocentowania przewy sza odno
kwot aktywów;
Gdy bank posiada luk ujemn (pozycj wra liw po stronie pasywów), jest nara ony na ryzyko w sytuacji obni enia stóp
procentowych, poniewa szybciej lokuje posiadane rodki na ni szy procent, p ac c wy sze odsetki od posiadanych
depozytów;
Wzrost +stóp procentowych spowoduje obni enie poziomu zysku, a zni ka spowoduje jego zwi kszenie
Luka zerowa Nie ma wp ywu na rentowno banku
Luka
okresowa
Ró nica mi dzy warto ci aktywów i pasywów w poszczególnych okresach przeszacowania (zapadalno ci aktywów,
wymagalno ci pasywów)
Luka
okresowa
Skumulowana
Suma luk okresowych
Etapy
Modelu
Luki
1. Podzia pozycji bilansowych na dwie grupy:
Niezale nych od waha rynkowej stopy procentowej,
Zale nych od waha rynkowej stopy procentowej; w tej grupie konieczne jest wyodr bnienie pozycji o sta ej stopie
procentowej i zmiennej stopie procentowej;
2. Dla poszczególnych rodzajów pozycji konieczne jest ustalenie terminów zapadalno ci, czyli terminów, w których
mo liwa jest zmiana stawek procentowych;
3. Wybór okresów, dla których wykonywane s obliczenia zale y od specyfiki danej instytucji kredytowej i jej indywidualnej
struktury stóp procentowych, na ogó jednak przyjmuje si , e okresy te nie powinny by d sze ni sze miesi cy;
4. Na podstawie tych danych sporz dza si zestawienie niedopasowania, które s y do okre lenia wielko ci ryzyka
wynikaj cego z pozycji o sta ym oprocentowania
Pyt. 12 Luka stopy procentowej – uj cie tabelaryczne syntetyczne
Luka
Oprocentowanie
Wzrasta
Spada
Dodatnia
Dochody wzrastaj
Dochody malej
Ujemna
Dochody malej
Dochody wzrastaj
